مفهوم هزینه یابی و تفاوت دو روش اساسی آن

⭕️هزینه یابی

روشهای هزینه یابی در واقع روشها و نظامهایی می باشند که منجر به انجام ثبت های حسابداری و تهیه گزارشاتی می گردند که مدیریت را در ارتباط با کنترل هزینه های مواد، دستمزد و سربار کمک و یاری می نمایند.هزینه یابی به دو روش هزینه یابی جذبی و هزینه یابی مستقیم (متغیر) صورت می پذیرد در ذیل به توضیح مختصری راجب هر کدام می پردازیم.

1⃣هزینه یابی جذبی : در این روش سربار ثابت ساخت برای تولید کالاهای مورد نظر در واحدهای تولیدی جذب محصولات تولید شده می گردد و پس از فروش کالالها در بخش بهای تمام شده کالا ثبت می گردد به بیان دیگر هزینه های تولیدی اعم از هزینه هایی که برای تولید و ساخت مواد مستقیم ، دستمزد پرداختی مستقیم ، سربار متغیر ساخت ، سربار ثابت ساخت و یا هزینه هایی که برای تولید کالاهای در جریان تولید می پردازیم را گویند از طرفی کالاهای تولیدی فروش نرفته ، مقادیری از سربار ثابت تحقق یافته دوره جاری را به دوره آتی منتقل می کنند

نکته : سود و زیان و بهای تمام شده کالای فروش رفته تابعی از حجم فروش است.

2⃣هزینه یابی مستقیم یا متغیر : این روش شامل هزینه هایی است که به طور مستقیم با تولید کالای مورد نظر در ارتباط است و به بیان دیگر با افزایش هزینه های تولید و ساخت کالا این نوع از هزینه نیز افزایش می یابد و به گونه ای با حجم کالای تولیدی در ارتباط مستقیمی قرار دارد.به عنوان مثال : برای تولید و ساخت کالا هزینه هایی را مانند مواد مستقیم ، دستمزد مستقیم ، سربار متغیر ساخت و هزینه هایی از این دست را باید بپردازیم تا کالا تولید گردد بنابراین به تمامی هزینه های مستقیم و متغیر از مرحله فراهم آوردن مواد کالا تا آخرین هزینه برای کالا که با عنوان بهای تمام شده کالا در نظر میگیریم را هزینه یابی مستقیم گوییم که باید هزینه های انجام شده را در هزینه های دوره ای و در صورت حساب سود و زیان ثبت کنیم علاوه بر این در این روش باید دو حساب کنترل سربار ساخت و دو حساب سربار جذب شده ، یکی برای سربار ثابت و دیگری برای سربار متغیر مورد استفاده قرار می گیرد.

3⃣سربار ساخت : به هزینه ای که برای تولید کالا منظور میکنیم گویند مانند اجاره بهای محل مورد نظر ، هزینه استهلاک حقوق و دستمزد کارکنان که این میزان هزینه به تعداد تولید کالا بستگی ندارد.

⭕️نکته : هزینه های غیر تولیدی همچون هزینه های اداری و تشکیلاتی ، هزینه های توزیع و فروش در صورت سود و زیان در بخش هزینه های مستقیم ثبت می گردند.

⭕️هزینه های سربار به دو بخش سربار ثابت و سربار متغیر تقسیم می شود و علت این تفکیک این است که مدیریت بتواند با کیفیت بهتری اقلام سربار متغیر تولید را کنترل کند در این بین باید هزینه ها را به طبقه بندی کنیم و منظور از این طبقه بندی یعنی برقراری تصمیمیات اصولی بهای تمام شده کالای فروش رفته و هزینه های توزیع و فروش و هزینه های اداری و عمومی است.

⬅️در روش هزینه یابی متغیر ، هزینه های سربار ساخت جزء هزینه های دوره ای می باشند و هزینه هایی مانند هزینه های عمومی ، هزینه های اداری و همچنین فروش نیز در این هزینه های دره ای ثبت می گردند اما به دلیل حذف سربار ثابت ساخت از بهای تمام شده موجودی ها و نقض اصل بهای تمام شده برای گزارشگران مالی روش پذیرفته شده ای نیست ولی در حسابداری مدیریت جایگاه بسیار مهم وموثری دارد.

⏪میتوان گفت تفاوت روش هزینه یابی جذبی و روش هزینه یابی متغیر در نحوه رفتار این دو روش با اقلام ثابت بهای تمام شده ساخت است یعنی در روش هزینه یابی جذبی این اقلام نیز بخشی از بهای تمام شده محصولات را تشکیل می دهند و در روش هزینه یابی مستقیم ، کلیه این اقلام به عنوان هزینه دوره تلقی می شوند.

توسط روش هایی می توان با مقایسه گزارش های سود و زیانی که با استفاده از اطلاعات یکسان و با به کار بردن هریک از این روش ها تهیه کرد به تفاوت های دیگر این دو روش پی برد.

⭕️❓از مهم ترین اهداف هزینه یابی جذبی و هزینه یابی متغیر می توان به موارد زیر اشاره کرد :

مديران قابل ارزيابي شوند(بر مبناي هزينه‌يابي متغير)

تصميمات مديريت (مانند خريد يا ساخت، ادامه توليد، خريد از بيرون و … كه اين تصميمات بر اساس هزينه‌يابي جذبي گرفته مي‌شود)

قيمت گذاري داخل كارخانه و بين واحدها (استفاده از هزينه‌يابي متغير)

ذينفعان فقط يك استاندارد را مي پذيرند(هزينه ‌يابي جذبي)