. ثبت‌های تعدیلی بابت معاملات درون‌گروهی تجهیزات. شرکت کرمان (شرکت اصلی) و شرکت یزد (شرکت فرعی) در زمینه استخراج کانی و معدن فعالیت می‌کنند. در سال 1388 معاملات درون گروهی این شرکت‌ها به صورت زیر بوده است:

خواسته‌ها

با فرض اینکه عمر مفید برآوردی تجهیزات از تاریخ فروش 5 سال است:

1. انجام ثبت‌های جداگانه در دفاتر شرکت کرمان و شرکت یزد.

2. انجام ثبت‌های تعدیلی در کاربرگ تلفیقی.

10- ثبت‌های تعدیلی بابت معاملات درون‌گروهی ساختمان. در اول فروردین 1388 شرکت توسعه عمران، ساختمانی را از شرکت فرعی خود به نام نوسازی که 90 درصد مالکیت آن را در اختیار داشت، خریداری کرد. بهای فروش ساختمان 100 میلیون ریال بود. بهای تمام شده اولیه ساختمان در دفاتر شرکت نوسازی 80 میلیون ریال بود. دارایی به روش نزولی و به نرخ 25 درصد ظرف 5 سال مستهلک می‌شود. عمر مفید باقیمانده ساختمان از تاریخ انجام معامله درون‌گروهی 3 سال است.

خواسته‌ها

1. انجام ثبت‌های تعدیلی در تاریخ 29 اسفند 1388 در کاربرگ تلفیقی.

2. انجام ثبت‌های تعدیلی در تاریخ 29 اسفند 1390، با این فرض که ساختمان مورد استفاده قرار گرفته باشد (واگذار نشود).

3. محاسبه سهم اقلیت. شرکت اصلان 80 درصد سهام شرکت ارسلان را در اختیار دارد. در سال 1388 سود خالص و سود سهام پرداختی دو شرکت به صورت زیر بوده است:

در اول فروردین 1386 شرکت اصلان، یک دستگاه ماشین به ارزش 30 میلیون ریال به شرکت ارسلان فروخته است. مبلغ دفتری این ماشین 20 میلیون ریال و عمر مفید باقیمانده آن 5 سال برآورده شده است.

خواسته‌ها

1. محاسبه سهم اقلیت از سود خالص شرکت ارسلان.

2. با فرض اینکه فروش دارایی از شرکت ارسلان به شرکت اصلان انجام شود، محاسبات مورد (1) را مجدداً انجام دهید.

3. اجاره سرمایه‌ای درون‌گروهی. در اول فروردین 1384 شرکت فرعی امید که مالکیت 80 درصد سهام آن در اختیار شرکت اصلی امیدوار بود قرارداد اجاره 4 ساله‌ای را با ماهیت اجاره سرمایه‌ای با شرکت امیدوار منعقد کرد. براساس این قرارداد، در اول فروردین هر سال مبلغ 8 میلیون ریال از شرکت امید به شرکت امیدوار پرداخت می‌شود و مالکیت دارایی در ابتدای سال 1388 به شرکت امید انتقال می‌یابد. مبلغ دفتری این تجهیزات 215/27 میلیون ریال و عمر مفید برآوردی آن 5 سال از ابتدای قرارداد اجاره تعیین شده است. نرخ ضمنی سود تضمین شده 12 درصد است.

خواسته‌ها

1. انجام ثبت‌های تعدیلی لازم مربوط به اجاره سرمایه‌ای در کاربرگ تلفیقی سال 1384.

2. انجام ثبت‌های تعدیلی لازم مربوط به اجاره سرمایه‌ای در کاربرگ تلفیقی سال 1385.

3. تمرین‌های چندگزینه‌ای. برای هر یک از پرسش‌های چندگزینه‌ای زیر، مناسب‌ترین پاسخ را انتخاب کنید:

با توجه به اطلاعات زیر به سؤالات 1 و 2 پاسخ دهید.

شرکت شاهین فعالیت‌های خود را از اول فروردین 1388 آغاز کرده است. اطلاعات زیر در رابطه با صورت سود و زیان سال 1388 شرکت‌های شاهین و پیرو وجود دارد. شرکت پیرو مالکیت کامل شرکت شاهین را در اختیار دارد.

سایر اطلاعات:

• فروش شرکت پیرو به شرکت شاهین با همان شرایطی صورت می‌پذیرد که به اشخاص ثالث انجام می‌شود.

• شرکت شاهین در اول فروردین 1388 تجهیزاتی از شرکت پیرو به مبلغ 36 میلیون ریال خریداری کرده است که با استفاده از روش خط مستقیم طی 4 سال مستهلک می‌شود.

1. در کاربرگ تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1388، سود درون گروهی که باید از موجودی کالای شرکت شاهین حذف شود، چه مبلغی است؟ (CPA, 2004)

الف. 30 میلیون ریال                      ب. 20 میلیون ریال

پ. 10 میلیون ریال                       ت. 6 میلیون ریال

2. هزینه استهلاک مربوط به تجهیزات در صورتهای مالی تلفیقی سال 1388 چه مبلغی است؟

الف. 50 میلیون ریال                      ب. 47 میلیون ریال

پ. 44 میلیون ریال                       ت. 41 میلیون ریال

3. شرکت والا مالک 80 درصد سهام شرکت فائق است. در 29 اسفند 1388، شرکت فائق تجهیزاتی را به شرکت والا به بهایی اضافه بر مبلغ دفتری و کمتر از بهای تمام شده اصلی آن فروخت. در ترازنامه تلفیقی در 29 اسفند 1388، تجهیزات باید به چه بهایی انعکاس یابد؟ (CPA, 2004)

الف. بهای تمام شده اولیه شرکت والا

ب. بهای تمام شده اولیه شرکت فائق

پ. بهای تمام شده اولیه شرکت والا منهای سود ثبت شده توسط شرکت فائق

ت. بهای تمام شده اولیه شرکت والا منهای سود 80 درصد سود ثبت شده توسط شرکت فائق

4. شرکت پیروز 100 درصد مالکیت شرکت سلامت را در اختیار دارد. در اول فروردین 1383، شرکت پیروز تجهیزاتی را با سود به شرکت سلامت فروخت. شرکت پیروز این تجهیزات را 2 سال نگهداری کرد و پس از گذشت این مدت به شرکت سلامت فروخته است. عمر مفید برآوردی این دارایی 5 سال و روش استهلاک خط مستقیم است. هیچ ارزش باقیمانده‌ای برای این دارایی پیش‌بینی نشده است. در ترازنامه تلفیقی، هزینه استهلاک شرکت سلامت در سال 1383 بابت تجهیزات باید به چه میزان کاهش یابد؟ (CPA, 2004)

الف. 20 درصد سود حاصل از فروش

ب.  درصد سود حاصل از فروش

پ. 50 درصد سود حاصل از فروش

ت. 100 درصد سود حاصل از فروش

5. در صورتهای مالی تلفیقی دارایی‌های ثابت مشمول معاملات درون‌گروهی.

الف. به بهای خرید شرکت خریدار منهای استهلاک انباشته از تاریخ خرید درون گروهی گزارش می‌شود.

ب. به بهای فروش شرکت فروشنده از تاریخ فروش درون گروهی گزارش می‌شود.

پ. به بهای خرید شرکت فروشنده منهای استهلاک انباشته گزارش می‌شود، البته اگر این بها بیشتر از قیمت معامله درون گروهی باشد.

ت. ممکن است به مبلغ تجدید ارزیابی در تاریخ صورتهای مالی گزارش شود.

6. برای تهیه صورتهای مالی تلفیقی:

الف. سود حاصل از فروش درون گروهی حذف می‌شود، اما زیان‌ها گزارش می‌شود.

ب. زیان حاصل از فروش درون گروهی حذف می‌شود، اما سودها گزارش می‌شود.

پ. سودها و زیان‌های درون گروهی حذف می‌شوند.

ت. سودها و زیان‌های درون‌گروهی حذف می‌شوند.

با توجه به اطلاعات زیر به سؤالات 7 تا 9 پاسخ دهید:

در اول فروردین 1388، شرکت کیمیا 90 درصد سهام شرکت سپند را در ازای صدور 25 سهام خود تحصیل کرد. در این تاریخ مبلغ دفتری و ارزش بازار دارایی‌های شرکت فرعی با یکدیگر برابر بود. در سال 1389 شرکت سپند زمینی را از شرکت کیمیا به مبلغ 25 میلیون ریال خریداری کرد. مبلغ دفتری این زمین برای شرکت کیمیا 20 میلیون ریال است.

7. ثبت حذفی لازم بابت سود درون گروهی زمین در 29 اسفند 1389 در کاربرگ تلفیقی عبارت است از:

الف. زمین 5 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

ب. سود حاصل از فروش زمین معادل 5 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

پ. سود حاصل از فروش زمین معادل 5/4 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

ت. سود و زیان انباشته معادل 5 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

8. اگر شرکت‌های کمیا و سپند از عملیات جداگانه خود در سال 1390 به ترتیب 20 میلیون ریال و 8 میلیون ریال سود کسب کرده باشند، سود خالص تلفیقی به چه مبلغی گزارش می‌شود؟

الف. 2/27 میلیون ریال                   ب. 28 میلیون ریال

پ. 23 میلیون ریال                       ت. 7/22 میلیون ریال

9. فرض کنید که در مسأله فوق شرکت کیمیا اقدام به خرید زمین از شرکت سپند نماید. در این صورت ثبت‌های حذفی بابت سودهای درون گروهی زمین در 29 اسفند 1389 در کاربرگ تلفیقی عبارت است از:

الف. زمین معادل 5 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

ب. سود حاصل از فروش زمین معادل 5 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

پ. سود حاصل از فروش زمین معادل 5/4 میلیون ریال بدهکار می‌شود.

ت. زمین و سود حاصل از فروش هر کدام به ترتیب 5 میلیون ریال بستانکار و بدهکار می‌شوند.

10. در اول فروردین 1388 شرکت پوران، ماشینی را به بهای 900 میلیون ریال به شرکت ساسان فروخت. مالکیت این شرکت به صورت کامل در اختیار شرکت پوران است. شرکت پوران معادل 100ر1 میلیون ریال بابت این ماشین پرداخته است و استهلاک انباشته آن تا تاریخ واگذاری 250 میلیون ریال بوده است. برآورد شرکت پوران از ارزش باقیمانده دارایی 100 میلیون ریال و عمر مفید دارایی 12 سال است. روش استهلاک خط مستقیم می‌باشد. در پایان سال 1388 در ترازنامه تلفیقی بهای تمام شده و استهلاک انباشته این ماشین به چه مبلغی گزارش می‌شود؟ (CPA, 2004)

11. در بند 10 استاندارد حسابداری شماره 18 آمده است. «معاملات درون گروهی ممکن است منتج به سود و زیانی شود که در مبلغ دفتری دارایی‌های گروه حذف می‌شود. این حذف کل مبلغ را در برمی‌گیرد. حتی اگر واحد تجاری فرعی دارای سهام‌دار اقلیت باشد.» این موضوع مطابق با کدام‌یک از روش‌ها و یا مفاهیم حسابداری است:

الف. مفهوم شرکت اصلی                           ب. مفهوم شخصیت جداگانه

پ. روش ارزش ویژه در حسابداری              ت. روش خرید در حسابداری

12. شرکت جاوید تعداد 000ر000ر1 اوراق مشارکت شرکت آرمان را پس از دریافت سود تضمین شده در 29 اسفند 1388 به شرکت بهداد به مبلغ 975 میلیون ریال فروخت. در آن تاریخ شرکت آرمان 75 درصد مالکیت شرکت بهداد را در اختیار خود داشت و این اوراق را در دفاتر خود به مبلغ 075ر1 میلیون ریال نشان می‌داد. تأثیر خرید اوراق مشارکت توسط شرکت بهداد بر تغییرات سود انباشته تلفیقی و سهم اقلیت در 29 اسفند 1388 برابر است با: (اقتباس از CPA, 2004).

13. شرکت مشیر اوراق مشارکت شرکت بامداد (شرکت فرعی خود) را از طریق بازار ثانویه به صرف خریداری کرد. این اوراق معادل 20 درصد اوراق مشارکتی است که شرکت بامداد به کسر منتشر کرده است. شرکت مشیر اوراق مشارکت را تا تاریخ سررسید نگهداری می‌کند. در ترازنامه تلفیقی، تفاوت بین مبالغ دفتری اوراق مشارکت دو شرکت: (اقتباس از CPA, 2004).

الف. سود انباشته را کاهش می‌دهد.

ب. سود انباشته را افزایش می‌دهد.

پ. به عنوان یک بدهی گزارش می‌شود و طی عمر مفید باقیمانده اوراق مشارکت مستهلک می‌شود.

ت. به عنوان یک طلب گزارش می‌شود و طی عمر مفید باقیمانده اوراق مشارکت مستهلک می‌شود.

14. در صورتی که شرکت اصلی اقدام به خرید بخشی از اوراق مشارکت شرکت فرعی به صورت غیرمستقیم به بهایی کمتر از ارزش اسمی آن نماید از دیدگاه تلفیقی در این رویداد:

الف. سود تحقق یافته وجود دارد.

ب. سود تحقق نیافته وجود دارد.

پ. هیچ‌گونه سود ایجاد نمی‌شود.

ت. سود بستگی به درصد مالکیت شرکت اصلی دارد.

15. در 31 مرداد 1388، شرکت اصلی اقدام به خرید اوراق مشارکت شرکت فرعی خود نمود. ارزش اسمی این اوراق 100 میلیون ریال و نرخ سود تضمین شده آن 10 درصد بود و تاریخ سررسید آن 22 مرداد 1396 می‌باشد. بهای پرداختی بابت آن از سوی شرکت اصلی 115/84 میلیون ریال (به نرخ 14 درصد) می‌باشد. شرکت فرعی آن را در تاریخی که نرخ سود تضمین شده اوراق مشارکت بازار 12 درصد بود، منتشر کرد. در کاربرگ تلفیقی سال مال منتهی به 31 اردیبهشت 1389 شرکت اصلی درآمد مالی درون گروهی را به چه میزانی بدهکار می‌کند؟

الف. 5 میلیون ریال                                 ب. 888/5 میلیون ریال

پ. 832/8 میلیون ریال                            ت. 412/8 میلیون ریال

مسائل

14. صورت سود و زیان تلفیقی. شرکت آرارات مالک 90 درصد سهام شرکت بابلسر است. بهای تمام شده سرمایه‌گذاری برابر با مبلغ دفتری خالص دارایی‌های واحد فرعی است. اطلاعات مربوط به عملیات جداگانه دو شرکت در سال 1388 به شرح زیر بوده است:

در اول فروردین 1388 شرکت بابلسر تجهیزاتی را که مبلغ دفتری آن 30 میلیون ریال بود به شرکت آرارات به مبلغ 35 میلیون ریال فروخت. عمر مفید باقیمانده این تجهیزات 5 سال می‌باشد.

خواسته‌ها

1. تهیه کاربرگ مربوط به بخش سود و زیان خالص تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1388.

2. نشان دادن نحوه تهیه کاربرگ محاسبه سود یا زیان خالص تلفیقی با این فرض که شرکت آرارات تجهیزات را به شرکت بابلسر فروخته باشد.

3. معاملات درون‌گروهی موجودی کالا و زمین. در اول فروردین 1388 شرکت ایران کلیه سهام شرکت البرز را تحصیل کرد. مبلغ سرمایه‌گذاری معادل 100 میلیون ریال بوده و هرگونه مبلغ سرمایه‌گذاری و خالص ارزش منصفانه دارایی به حساب سرقفلی در نظر گرفته می‌شود. عمر مفید سرقفلی 20 سال است. در تاریخ تحصیل حقوق صاحبان سرمایه البرز به شرح زیر می‌باشد:

اطلاعات زیر مربوط به معامله درون‌گروهی موجودی کالا بین دو شرکت البرز و ایران در سال‌های 1388 و 1389 می‌باشد:

در سال 1389، شرکت البرز زمینی را که بهای تمام شده آن 5 میلیون ریال بود به مبلغ 12 میلیون ریال به شرکت ایران فروخت. اطلاعات مربوط به صورتهای مالی دو شرکت در سال 1389 به صورت زیر است:

اقلام ترازنامه دو شرکت در 29 اسفند 1389 به صورت زیر است:

خواسته‌ها

1. تهیه ثبت‌های تعدیلی کاربرگ تلفیقی در سال‌های 1388 و 1389.

2. تهیه کاربرگ تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1389.

3. معاملات درون‌گروهی موجودی کالا و تجهیزات. شرکت دنا 90 درصد سهام شرکت سهند را به مبلغ 400 میلیون ریال در سال 1388 تحصیل کرده است. در آن تاریخ شرکت سهند دارای 40 هزار سهم به ارزش اسمی هر سهم 000ر5 ریال و سود انباشته به مبلغ 200 میلیون ریال بوده است. هرگونه تفاوت مربوط به سرقفلی است که ظرف مدت 20 سال مستهلک می‌شود. سود خالص شرکت سهند در سال‌های 1388 و 1389 به ترتیب 40 میلیون ریال و 70 میلیون ریال بوده و طی این دو سال سود سهام نقدی معادل 20 میلیون ریال و 30 میلیون ریال پرداخت شده است که تقسیم سود سال 1388 از محل سودهای مصوب قبل از تاریخ تحصیل بوده است.

همچنین در طی این دو سال معاملات درون گروهی بین شرکت دنا و شرکت سهند انجام شده که اطلاعات مربوط به آن به شرح زیر است:

درصد سود مربوط به فروش شرکت دنا به شرکت سهند (نسبت به بهای فروش) در سال‌های 1388 و 1389 به ترتیب 30 درصد و 40 درصد است.

در اول فروردین 1389، شرکت دنا تجهیزاتی به مبلغ 35 میلیون ریال به شرکت سهند فروخته است. بهای تحصیل اولیه این تجهیزات در دفاتر شرکت دنا 50 میلیون ریال و استهلاک انباشته آن 30 میلیون ریال است. عمر مفید باقیمانده این تجهیزات 5 سال برآورد شده است. پیش از انجام تلفیق اطلاعات دو شرکت به صورت زیر بوده است:

خواسته‌ها

1. انجام ثبت‌های تعدیلی مربوط به کاربرگ تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1389.

2. تهیه کاربرگ تلفیقی مربوط به دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1389.

3. اجاره سرمایه‌ای درون‌گروهی. در 29 اسفند 1388 شرکت اصلی اقدام به انعقاد قرارداد اجاره سرمایه‌ای برای مدت 3 سال با شرکت فرعی خود نمود. شرکت اصلی 90 درصد مالکیت شرکت فرعی خود را در اختیار دارد. عمر مفید باقیمانده تجهیزات 6 سال. مبلغ دفتری در تاریخ اجاره آن معادل 32 میلیون ریال و ارزش باقیمانده آن صفر در نظر گرفته شده است. براساس قرارداد اجاره، واحد فرعی باید در پایان هر یک از سال‌های 1388، 1389 و 1390 معادل 20 میلیون ریال به واحد اصلی بپردازد و حق خرید دارایی در تاریخ 29 اسفند 1391 معادل 5 میلیون ریال می‌باشد. اطلاعات بیشتر حاکی از آن است که نرخ ضمنی سود تضمین شده 7 درصد و روش استهلاک دارایی در دفاتر شرکت فرعی روش خط مستقیم می‌باشد. ارزش فعلی حداقل پرداخت‌های اجاره 242/60 میلیون ریال می‌باشد.

خواسته‌ها

1. انجام ثبت‌های لازم در دفاتر شرکت‌های اصلی و فرعی طی مدت اجاره.

2. انجام ثبت‌های تعدیلی در کاربرگ تلفیقی مربوط به سال‌های 1388 و 1389.

3. ثبت‌های تعدیلی و حذفی کاربرگ‌های تلفیقی. در 29 اسفند 1386 شرکت اصیل 100 درصد شرکت نگین را به مبلغ 000ر150 میلیون ریال تحصیل کرد. در آن تاریخ حقوق صاحبان سرمایه شرکت نگین به صورت زیر بود:

در دوره‌های بعد، معاملات زیر بین دو شرکت انجام شده است:

الف. در 3 فروردین 1387، شرکت اصیل زمینی را که مبلغ دفتری آن 000ر10 میلیون ریال بود به مبلغ 000ر15 میلیون ریال به شرکت نگین فروخت. شرکت نگین در قبال آن 000ر3 میلیون ریال وجه نقد پرداخت کرد و بابت تفاوت آن اوراق مشارکتی با نرخ سود تضمین شده 8 درصد صادر کرد که ظرف 12 ماه به اقساط مساوی 135ر1 میلیون ریال شامل سود تضمین شده بازپرداخت خواهد شد.

ب. شرکت نگین تجهیزاتی را براساس دو قرارداد پیمانکاری جداگانه برای شرکت اصیل احداث نمود. اولین قرارداد شامل قرارداد ساخت تجهیزات تولیدی بود که طی سال 1387 منعقد شد و در همان سال نیز پایان یافت. مخارج انجام شده بابت این دارایی 500ر17 میلیون ریال بود که شرکت اصیل بابت آن مبلغ 000ر22 میلیون ریال به صورت نقدی در 17 تیر 1387 به شرکت نگین پرداخت کرد. دومین قرارداد از ابتدای اردیبهشت 1387 آغاز شده است. اما احداث دارایی تا پایان مرداد 1388 به طول خواهد انجامید. مخارج انجام شده تا پایان سال 1387 معادل 000ر45 میلیون ریال بوده است و برآورد می‌شود که 000ر30 میلیون ریال اضافی برای تکمیل این قرارداد 000ر95 میلیون ریال لازم باشد.

ج. شرکت اصیل تمامی تجهیزات خود را ظرف 10 سال عمر مفید و بدون در نظر گرفتن ارزش باقیمانده مستهلک خواهد کرد.

د. سود فروش کالا توسط شرکت اصیل به شرکت نگین 12 درصد بهای تمام شده است. این شرکت، طی سال 1387 معادل 000ر238 میلیون ریال کالا به شرکت نگین فروخت که از این بابت 000ر211 میلیون ریال به صورت نقدی دریافت کرد. شرکت نگین معادل 200ر11 میلیون ریال از این کالاها را همچنان در پایان سال 1387 در اختیار دارد.

مانده حساب‌های دو شرکت در پایان سال 1387 به شرح زیر است:

خواسته

تهیه کاربرگ تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 30 اسفند 1387 (اقتباس از AICPA).

19. اجاره سرمایه‌ای. شرکت اصلی آرمان 80 درصد مالکیت سهام شرکت هدف را در اول فروردین 1388 به مبلغ 000ر320 میلیون ریال تحصیل کرد. در آن تاریخ مبلغ دفتری دارایی‌های شرکت با ارزش منصفانه آن برابر و مانده سود انباشته شرکت هدف 000ر80 میلیون ریال بوده است. هر گونه تفاوت مبلغ سرمایه‌گذاری و ارزش منصفانه خالص دارایی‌های شرکت هدف قابل انتساب به سرقفلی است و ظرف 5 سال مستهلک می‌شود. طی سال‌های 1388 و 1389 سود خالص شرکت هدف به ترتیب 000ر20 و 000ر30 میلیون ریال بوده و در طول این مدت هیچ سودی تقسیم نشده است. در اول فروردین 1388، شرکت هدف یک قرارداد اجاره 5 ساله با شرکت آرمان منعقد کرد. موضوع این قرارداد اجاره یک دستگاه ساختمان با عمر مفید باقیمانده 10 سال بوده است. اقساط اجاره در اول هر سال معادل 000ر25 میلیون ریال است. شرکت هدف دارای حق اختیار خرید این ساختمان به مبلغ 000ر5 میلیون ریال است. ارزش منصفانه ساختمان در زمان شروع اجاره 770ر103 میلیون ریال و نرخ ضمنی سود تضمین شده 12 درصد بوده است. این قرارداد از دیدگاه اجاره کننده از نوع تأمین مالی است.

در قرارداد دیگری شرکت هدف تجهیزات تولیدی با عمر مفید 8 سال را از شرکت اصلی خود اجاره کرده است. این قرارداد در اول فروردین 1390 منعقد شده است. مدت قرارداد 4 سال و اقساط آن در ابتدای هر سال معادل 000ر15 میلیون ریال پرداخت می‌شود. ارزش فعلی حداقل پرداخت‌های اجاره به نرخ ضمنی 12 درصد برابر ارزش منصفانه تجهیزات (و به مبلغ 298ر52 میلیون ریال) می‌باشد. بهای تمام شده تجهیزات در دفاتر موجر (شرکت آرمان) 000ر45 میلیون ریال و حق اختیار خرید دارایی به مبلغ 000ر2 میلیون ریال به شرکت هدف داده شده است. دارایی به روش خط مستقیم و ظرف 8 سال (بدون ارزش باقیمانده) مستهلک می‌شود.

تراز آزمایشی دو شرکت در 29 اسفند 1390 به صورت مندرج در صفحه بعد است:

خواسته

تهیه کاربرگ تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1390.

20. اجاره درون گروهی. شرکت زاگرس 80 درصد مالکیت شرکت دنا را به مبلغ 480 میلیون ریال در ابتدای 1388 تحصیل کرده است. در آن تاریخ حقوق صاحبان سرمایه شرکت دنا به شرح زیر بوده است:

هر گونه مبلغ تفاوت سرمایه‌گذاری ارزش منصفانه و خالص دارایی‌های شرکت دنا قابل انتساب به سرقفلی است که ظرف مدت 20 سال مستهلک می‌شود. تراز آزمایشی دو شرکت در تایخ 29 اسفند 1390 به صورت زیر بوده است:

اطلاعات زیر در مورد اجاره درون گروهی از تاریخ تشکیل گروه گزارش شده است:

1. در اول فروردین 1388، شرکت دنا زمین و ساختمانی را به بهای تمام شده 000ر140 میلیون ریال خریداری کرد و آن را براساس یک قرارداد 5 ساله به صورت اجاره عملیاتی به شرکت زاگرس اجاره داد. در ابتدای هر سال معادل 000ر11 میلیون ریال از طرف شرکت زاگرس به شرکت دنا پرداخت می‌شود. بهای تمام شده، ساختمان 000ر120 میلیون ریال است و ظرف 20 سال مستهلک می‌شود.

2. در اول فروردین 1389 شرکت دنا یک دستگاه اتومبیل به بهای 000ر14 میلیون ریال خریداری کرد و آن را به شرکت زاگرس اجازه داد. مدت زمان این اجاره سرمایه‌ای 4 سال است. اجاره هر سال در ابتدای دوره و به مبلغ 000ر5 میلیون ریال پرداخت می‌شود. حق اختیار خرید دارایی در پایان سال چهارم به بهای 000ر2 میلیون ریال به مستأجر (اجاره کننده) داده شده است. ارزش منصفانه دارایی در ابتدای قرارداد اجاره 560ر17 میلیون ریال و نرخ سود تضمین شده 15 درصد است. شرکت زاگرس دارایی را در مدت 7 سال، بدون ارزش باقیمانده و برمبنای روش خط مستقیم مستهلک می‌کند.

3. در اول فروردین 13890، شرکت دنا کامیونی به بهای 160ر231 میلیون ریال خریداری و آن را به شرکت زاگرس براساس یک قرارداد 3 ساله اجاره داد. پرداخت‌های اجاره در ابتدای هر سال و معادل 000ر8 میلیون ریال انجام می‌شود. حق اختیار خرید برای اجاره کننده به مبلغ 000ر5 میلیون ریال وجود دارد. شرکت زاگرس کامیون را ظرف 4 سال بدون ارزش باقیمانده و به روش خط مستقیم مستهلک می‌کند. نرخ ضمنی سود تضمین شده 20 درصد در نظر گرفته شده است.

خواسته

تهیه کاربرگ تلفیقی مربوط به دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1390.

قضیه

21. نگرانی‌های سهامداران اقلیت از معادلات درون گروهی. شرکت فراز در اول سال 1390، 70 درصد سهام شرکت اندیشه را به رقمی بیش از مبلغ دفتری خرید. اگرچه تفاوت‌هایی بین مبالغ دفتری و ارزش‌های منصفانه خالص دارایی‌های شرکت اندیشه وجود دارد، اما بخش عمده این تفاوت‌ها ناشی از سرقفلی است. آقای ناصری از سهامداران اقلیت شرکت اندیشه در تاریخ مزبور تصمیم گرفته است تا سهام خود را به سهامداران شرکت فراز نفروشد. آقای ناصری نگرانی‌هایی درخصوص برخی موضوعات حسابداری مالکیت خود در شرکت اندیشه دارد. وی معتقد است که شرکت اندیشه بیشتر مواد اولیه مورد نیاز خود را از شرکت فراز خریداری می‌کند. وی احساس می‌کند قیمت‌های این مواد اولیه منطقی نیستند. از زمان خرید سهام شرکت اندیشه توسط شرکت فراز، وی متوجه شده است که قیمت‌های معاملات شرکت‌های فراز و اندیشه افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته و شرکت فراز قیمت‌های بالاتری را بابت فروش مواد اولیه از شرکت اندیشه درخواست کرده است. قیمت درخواستی به مراتب بالاتر از قیمت سایر فروشندگان مواد اولیه بوده است.

دومین موضوع مربوط به فروش انبار بزرگ شرکت فرود به شرکت فراز به بهایی کمتر از ارزش منصفانه آن است. آقای ناصری معتقد است که این فروش با توجه به استقرار سیستم تولید به هنگام منطقی است، چرا که نیازی به فضای انبار وجود ندارد. در عین حال وی احساس می‌کند قیمت معامله پایین‌تر از قیمت بازار است. آقای ناصری این نگرانی‌ها را با مدیرعامل شرکت فراز در میان گذاشت. مدیرعامل شرکت فراز نیز در پاسخ به چندین نکته اشاره کرد. اول اینکه وی ضمن تأیید قیمت‌های بالای مواد اولیه به آقای ناصری گفت که کیفیت بالای مواد اولیه باید بیشتر مد نظر باشد. وی به این مطلب اشاره کرد که اثرات قیمت‌های معاملات درون گروهی در گزارش سالانه حذف می‌شود و هیچ تأثیری بر سود خالص واحد تجاری نخواهد گذاشت. وی همچنین به این موضوع اشاره کرد که فروش انبار به قیمت پایینی صورت گرفته است، اما دلیل آن، سال سرشار از سود و عدم نیاز به گزارشگری سود بیشتر بوده است. این کار منجر به استهلاک کمتر در سال‌های آینده می‌شود. وی معتقد است که شرکت فراز بهای زیادی بابت شرکت اندیشه پرداخته است و سرمایه‌گذاری زیاد در سرقفلی شرکت فرود باعث شده تا سهامداران فراز توقع بازدهی بیشتری داشته باشند. بنابراین ما نیز باید از آنها منفعت ببریم.

خواسته

نامه‌ای به آقای ناصری بنویسد و پیشنهادات خود را برای پاسخ به نظرات مدیرعامل مطرح نمایید.