مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

کارفرما: اشخاص حقیقی و یا حقوقی که عملیاتی را برای اجرا و ساخت و ساز به اشخاص دیگری واگذاری می­نمایند.

مراحل پیمانکاری

پیمانکار: اشخاص حقیقی و یا حقوقی که عملیاتی را اجرا نماید و طرف دیگر قرارداد می­باشند.

مراحل پیمانکاری

قرارداد: توافق بین پیمانکار و کارفرما برای تکمیل و یا ساخت­وساز یک عملیات را قرارداد نامند.

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

مراحل پیمانکاری

مبلغ قرارداد: رقم توافق­شده­ای است که کارفرما متعهد می­گردد و آن را در پایان مدت و یا در مقاطع معین پرداخت نماید.

قرارداد دست دوم: بعضی اوقات پیمانکار دست اول (اصلی) یک بخشی از کار را به پیمانکار دست دوم واگذار می­نماید و برای انجام عملیاتی مانند رنگ­کاری، سنگ­ریزی کف و غیره با او قرارداد منعقد می­نماید در این صورت این قرارداد را دست دوم نامند.

مراحل پیمانکاری

کار گواهی­ شده: پیمانکار براساس درصد پیشرفت کار در مقاطع مختلف اقدام به تهیه و ارسال صورت وضعیت برای کارفرما می­نماید. این صورت وضعیتها باید با تأیید دستگاه نظارت و یا ناظر مقیم که از سوی کارفرما تعیین می­شود، برسد. مبلغ کار انجام شده توسط پیمانکار که به تأیید دستگاه نظارت برسد «کار گواهی­شده» نامند.

حسابداری پیمانکاری

کار گواهی نشده: اگر پیشرفت عملیات نامطلوب باشد و به مرحله مورد انتظار نیز نرسد، اگر چه فعالیت تکمیل و انجام­شده است، لکن بعلت نداشتن کیفیت تأیید نخواهد شد. لذا در اصطلاح آن را «کار گواهی نشده» نامند.

قراردادهای امانی: وضع بعضی از پیمانها به نحوی است که از قبل نمی­توان مخارج آن را برآورد نمود. در این موارد پیمانکار بهای تمام شده واقعی را که حاشیه سود به آن اضافه شده باشد قبول می­نماید. این سود می­تواند به شکل رقم ثابت و یا درصدی نسبت به بهای تمام­شده باشد. در این قراردادها کارفرما با هزینه­های انجام­ شده، پیمانکار را مورد بررسی و مداقه قرار می­دهد زیرا نسبت به آن حق مالکیت دارد.

قرارداد امانی برای پیمانکار و کارفرما مزایایی دارد و هیچ یک از آنها چیزی را از دست نمی­دهند. پیمانکار سود منطقی دریافت می­کند و کارفرما نیز منطقی پیمان را می­پردازد این نوع قرارداد بیشتر برای تولید اشیاء خاص و ساخت معمولی انجام می­­پذیرد مانند تعمیرات اضطراری کشتی، وسایل نقلیه، موتورخانه و ساختمانهای  در زمان جنگ.

قرارداد مقطوع: در این قراردادها، پیمانکار در مورد مبلغ مقطوع کلی و یا مبلغ معینی برای هر واحد کار با کارفرما توافق می­نماید، لکن در متن قرارداد ماده­ای برای جبران خسارت از نظر تطبیق­دادن تغییرات قیمت در مواد و دستمزد که در بازار دچار نوسانات شده است، منظور می ­نمایند این ماده بیشتر در مورد قراردادهای بلندمدت اجرا می­گردد تا پیمانکار و کارفرما را در مقابل تغییرات نامطلوب بهای مواد و دستمزد حفظ نماید.

حسابداری پیمانکاری

دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمانها موضوع پیوست بخشنامه شماره 2080/54/9706-1 مورخ 23/6/70 سازمان برنامه و بودجه.

شاخص: شاخص عددی است که متوسط قیمت هر دوره را نسبت به یک دوره معین که دوره پایه نامیده می­شود، به درصد نشان می­ددهد.

حسابداری پیمانکاری

شاخص کلی: شاخص کلی، عددی است که متوسط قیمت آحاد بها برای کل اقلام فهرستهای بهای پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه آنها به درصد نشان می­دهد.

مراحل پیمانکاری

شاخص سه ماهه: شاخص دوره سه ماهه، عبارت از شاخصهای کلی، رشته­ای و گروهی در هر یک از دوره­های سه ماهه منتهی به پایان ماههای خرداد، آذر و اسفند ماه هر سال است شاخصهای یادشده، توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می­شود.

شاخص مبنای پیمان: شاخص مبنای پیمان برای پیمانهایی که با استفاده از فهرستهای پایه منعقد می­شوند، برحسب روش پیش­بینی شده در پیمان مربوط، مطابق یکی از سه روش زیر می­باشد:

مراحل پیمانکاری

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

الف) شاخص مبنای پیمان، دوره سه ماهه­ای است که فهرست بهای مربوط به پیمان براساس قیمت آن دوره محاسبه شده است.

ب) شاخص مبنای پیمان، دوره سه ماهه­ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار طی آن دوره تسلیم شده است. در این نوع پیمانها در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه­ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار در آن دوره به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.

ج) شاخص مبنای پیمان برای پیمانهایی که بدون استفاده از فهرستهای پایه منعقد می­شوند، شاخص دوره سه ماهه­ای است که پیشنهاد قیمت پیمانکار طی آن دوره تسلیم شده باشد. در این نوع پیمانها، در صورتی که ارجاع کار به روش ترک تشریفات مناقصه باشد، شاخص دوره سه ماهه­ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار در آن دوره به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنای پیمان خواهد بود.

حسابداری پیمانکاری

ضریب تعدیل: ضریب تعدیل برابر است با حاصل نسبت شاخص دوره انجام کار به شاخص مبنای پیمان منهای عدد یک. نتیجه در عدد 0.95 ضرب می­شود، یعنی:

شاخص گروهی: شاخص گروهی عددی است که متوسط قیمت آحاد بها برای کل اقلام هر یک از فصول فهرستهای بهای پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه همان فصل فهرست بها به درصد نشان دهد.

شاخص رشته­ای: شاخص رشته­ای عددی است که متوسط قیمت آحاد بها برای کل اقلام هر یک از فهرستهای بهای پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه همان فهرست بها، به درصد نشان می­دهد.

حسابداری پیمانکاری

دستگاه نظارت: دستگاه نظارت عبارت است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که کارفرما به منظور اجرای پیمان تعیین و کتباً به پیمانکار معرفی می­نماید.

ناظر مقیم: ناظر مقیم کسی است که از طرف کارفرما یا دستگاه برای نظارت مستقیم در اجرای عملیات کارگاه تعیین و کتباً به پیمانکار معرفی می­شود و اصولاً مقیم کارگاه خواهد بود.

کارگاه: مراد از کارگاه و محل کار کلیه اراضی و محلهایی است که عملیات موضوع پیمان در آنها اجرا می­گردد.

طرح: مجموعۀ عملیات منظم و خدمات مشخصی را که طی مدت معین برای نیل به هدفهای برنامه­های میان­مدت عمرانی و یا تحصیل داراییهای ثابت عمومی انجام پذیرد، طرح گویند.

انواع طرح: بند 10 ماده یک قانون برنامه و بودجه کشور، طرح عمرانی را چنین تعریف نموده است:

حسابداری پیمانکاری

طرح عمرانی: منظور مجموعه عملیات و خدمات مشخصی است که براساس مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی یا اجتماعی که توسط دستگاه اجرایی انجام می­شود طی مدت معین و با اعتبار معین برای تحقق­بخشیدن به هدفهای برنامه عمرانی پنج ساله به صورت سرمایه­ گذاری ثابت شامل هزینه­های غیرثابت وابسته در دوره مطالعه و اجرا و با مطالعات اجرا می­گردد تمام یا قسمتی از هزینه­های اجرای آن از محل اعتبارات عمرانی تأمین می­شود و به سه نوع انتفاعی، غیرانتفاعی و مطالعاتی تقسیم می­گردد.

الف) طرح عمرانی انتفاعی- منظور طرحی است که در مدت معقولی پس از شروع به بهره­برداری، علاوه بر تأمین هزینه­های جاری و استهلاک سرمایه سود متناسبی به تبعیت از سیاست دولت را نیز عاید نماید.مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

ب) طرح عمرانی غیرانتفاعی- منظور طرحی است که برای انجام برنامه ­های رفاه اجتماعی و عملیات زیربنایی و یا احداث ساختمان و تأسیسات جهت تسهیل کلیه وظایف دولت اجرا می­گردد و هدف اصلی آن حصول درآمد نیست.

حسابداری پیمانکاری

ج) طرح مطالعاتی- منظور طرحی است که براساس قرارداد بین سازمان­ و سایر دستگاههای اجرایی با مؤسسات علمی و یا مطالعاتی متخصص برای بررسی خاصی اجرا می­گردد.

مراحل اجرای طرح

مرحله اول: مطالعات مقدماتی طرح

دستگاههای اجرایی دولتی برای تحقق اهداف سازمانی و برحسب وظایف و اختیاراتی که قانون به دوش آنها واگذار نموده است اقدام به اجرای طرحهای عمرانی در قالب اعتبارات تخصیصی می­نمایند قبل از انجام و اجرای طرحها می­بایست مطالعات مقدماتی درباره آن طرح صورت پذیرد. این مطالعات در زمینه­های مختلف و تأثیراتی که آن طرح از لحاظ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی بر روی منطقه خواهد داشت مورد رسیدگی و بررسی قرار گیرد. در این تحقیقات و بررسیها، هدف طرح، امکنات و مقدورات و محدودیتها، نیروی انسانی موجود، زمان اجرا، محاسبات اقتصادی، تجهیزات، میزان اعتبار مورد نیاز، مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی، آزمایشهای مکانیک خاک، نقشه­برداری، مخارج دوره طرح، طرح زمان­بندی آن و به طور کلی بازده سرمایه­گذاری را با کمک مهندسین مشاور انجام خواهد گرفت.

حسابداری پیمانکاری

مهندسین مشاور پس از مطالعات لازم، مشخصات کلی و نسبت به تهیه نقشه کلی و جزیی آن اقدام و میزان هزینه­های لازم جهت اجرای آن را برآورد می­نمایند. آنگاه دستگاه اجرایی با توجه به اعتبارات موجود و لازم و دلایل توجیهی و تطبیق آن با معیارها و ضوابط و اولویتها در قالب برنامه­های میان مدت توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن را به مرحله اجرا در می­آورد.

مراحل پیمانکاری

مرحله دوم: ارجاع کار به پیمانکار

اجرای طرحهای عمرانی به دو صورت قرارداد مقطوع و قرارداد امانی اجرا می­گردد. معمولاً اجرای طرحهای عمرانی به صورت قرارداد مقطوع به پیمانکار ارجاع می­گردد. در این حالت نقشه تهیه شده توسط مهندسین مشاور به تعداد لازم تکثیر و اسناد مناقصه آن انجام می­پذیرد. در دستگاههای اجرایی دولت طبق ماده 79 قانون محاسبات عمومی معاملات آنها باید حسب مورد از طریق مناقصه انجام پذیرد و با توجه به بند ج ماده 80 و 81 قانون محاسبات عمومی و اصلاحیه آن که طی نامه شماره 3412-ق مورخ 3/8/73 از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشته است، معاملاتی که مبلغ آن پانزده میلیون ریال بیشتر باشد باید از طریق انتشار آگهی مناقصه عمومی و یا ارسال دعوتنامه (مناقصه محدود) به تشخیص وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی و یا مقامات مجاز از طرف آنها صورت گیرد. ارجاع کار به پیمانکار به سه حالت زیر میسر می­باشد:

حسابداری پیمانکاری

1. مناقصه عمومی: در این حالت پس از تهیه­شدن اسناد و مدارک مناقصه، و مبلغ پیمان موضوع مناقصه از طریق جراید به اطلاع کلیه پیمانکاران میرسد.

3. پیمانکاران مجاز و واجد شرایط با دریافت اسناد و مدارک مناقصه مبلغ پیشنهاد خود را در یک پاکت و مبلغ ضمانتنامه شرکت در مناقصه را در پاکت دیگر برای دستگاه اجرایی ارسال می­نمایند. این پاکتها در حضور شرکت­کنندگان در مناقصه (جلسه باز) و یا بدون حضور آنها مفتوح می­گردد و پس از صحت و درستی مدارک درخواستی نسبت به اعلام اسم نفر اول مناقصه که کمترین رقم را پیشنهاد کرده باشد، اقدام می­نمایند.

مراحل پیمانکاری

1. مناقصه محدود: در این روش از پیمانکاران ذیصلاح کتباً دعوت بعمل می­آید تا در این مناقصه شرکت نمایند و با توجه به ضوابط بند (1) اقدام به تعیین برنده مناقصه می­نمایند تا نسبت به عقد قرارداد اقدام لازم صورت پذیرد.
2. ترک تشریفات مناقصه: طبق مادتین 83 و 84 قانون محاسبات عمومی کشور در مواردی که انجام مناقصه بنابر مصلحت و تشخیص بالاترین مقامات دستگاه اجرایی ممکن و به صرف و صلاح نباشد، می­توان پیمانکار را از طریق ترک تشریفات مناقصه انتخاب نمود. پس از مناقصه و انتخاب نفر اول، نسبت به عقد قرارداد با وی اقدام صورت می­گیرد. در صورتی که پیمانکار از انعقاد قرارداد با کارفرما خودداری ورزید، ضمانتنامه شرکت در مناقصه او ثبت و ضبط می­گردد و از نفر دوم دعوت بعمل می­آید تا اقدام به عقد قرارداد نماید.
3. حسابداری پیمانکاری

مرحله سوم: انعقاد قرارداد

در این مرحله دستگاه اجرایی با برنده مناقصه قرارداد منعقد می­نماید و اقدامات زیر صورت می­پذیرد:

الف) ضمانتنامه یا سپرده شرکت در مناقصه برنده آزاد می­گردد.

ب) 50% کل پیمان به عنوان ضمانتنامه حسن انجام کار از پیمانکار اخذ می­گردد.

ج) پیمان­نامه پس از امضاء متبادله می­گردد.

در این پیمان­نامه موارد زیر ذکر می­گردد:

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

نام طرفین قرارداد، مبلغ پیمان، مدت پیمان، موضوع پیمان، دوره تضمین کارها، نظارت در اجرا، تعدیل آحاد پیمان، تأییدات و تعهدات پیمانکار، تعهدات و اختیارات کارفرما، پیش­پرداخت، کسور وجه­الضمان و استرداد، کسور قانونی، تحویل موقت، تحویل قطعی، پرداخت صورت وضعیتها، تعلیق کار، حل اختلاف، صورت وضعیت قطعی، نحوه واریز پیش­پرداخت، جریمه تأخیر، تغییر مقادیر کار، ارجاع کارهای جدید، تغییرات مدت پیمان، حدود اختیارات مهندس مقیم، بازرسی عملیات پیمانکار.

مرحله چهارم: اجرای کار

بعد از انعقاد قرارداد دستگاه اجرایی اقدامات زیر را انجام می­دهد:

حسابداری پیمانکاری

– کلیۀ زمینها را در اختیار پیمانکار قرار می­دهد.

– دستگاه نظارت و ناظر مقیم، جهت نظارت بر عملیات پیمانکار را کتباً به وی معرفی می­نماید. پیمانکار در این مرحله نیز گامهای زیر را بر می­دارد:

– رئیس کارگاه را کتباً به کارفرما معرفی می­نماید.

– شروع کار را کتباً به کارفرما و دستگاه نظارت اعلام می­نماید.

– مسئولیت اجرایی کلیه نقشه­ها را به عهده خواهد داشت.

– در صورتی که در متن پیمان­نامه منع ارجاع به شخص غیر را نداشته باشد می­توان قسمتی از کار را به پیمانکار دست دوم واگذار نماید.

کارفرما به منظور تقویت بنیه مالی پیمانکار و تکمیل تجهیزات او جمعاً معادل 25% مبلغ اولیه پیمان را به عنوان پیش­پرداخت به شرح زیر به پیمانکار پرداخت می­کند:

الف) معادل 10% مبلغ اولیه پیمان بعد امضاء و مبادله آن.

ب) معادل 5% مبلغ اولیه پیمان پس از تهیه حدود 60% ماشین­آلات مورد نیاز اجرای کار و تجهیزات کامل کارگاه.

ج) معادل 5% مبلغ اولیه پیمان بعد از آنکه پیمانکار معادل 20% مبلغ اولیه پیمان بر طبق صورت وضعیتهای ماهانه کار را انجام داده باشد.

حسابداری پیمانکاری

د) معادل 5% مبلغ اولیه پیمان بعد از آنکه پیمانکار معادل 40% مبلغ اولیه پیمان بر طبق صورت وضعیتهای ماهانه کار را انجام داده باشد.

مبالغ بالا به ترتیب زیر واریز می­شود:

بابت 10% موضوع بند الف از اولین صورت وضعیت به بعد، تا میزان 12% مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت کسر خواهد شد بابت بقیه پیش­پرداختها طبق تشخیص کارفرما درصدی از مبلغ ناخالص هر صورت وضعیت کسر می­گردد به طوری که کلیه مبالغ پیش­پرداخت با آخرین صورت وضعیت موقت مستهلک شود.

آخرین بخشنامه برای پرداخت پیش­پرداخت به پیمانکار حاکی از آن است که پیش­پرداخت باید 20% کل مبلغ اولیه پیمان باشد و نحوه پرداخت و بازپرداخت آن به شرح زیر است:

حسابداری پیمانکاری

الف) 8% پس از تحویل زمین به عنوان قسط اول

ب) 6.5% پس از حمل 60% تجهیزات به کارگاه به عنوان قسط دوم

ج) 5.5% قسط سوم طبق صورت وضعیت بدون احتساب مصالح پای کار

بازپرداخت: 14.5% صورت وضعیت ناخالص از بابت اقساط اول و دوم

8% صورت وضعیت ناخالص علاوه بر اقساط اول و دوم بابت قسط سوم

کارفرما در قبال واریز پیش­پرداخت به پیمانکار معادل آن ضمانتنامه دریافت می­کند و هنگام کسر اقساط پیش­پرداخت از صورت وضعیتها، کارفرما ضمانتنامه پیش­پرداخت را تقلیل می­دهد.

حسابداری پیمانکاری

پیمانکار در فواصل مختلف با کمک دستگاه نظارت صورت وضعیت کلیه کارهایی که از شروع عملیات تا این تاریخ انجام داده است به علاوه مواد و مصالح پای کار موجود را بر اساس نرخهای منضم به پیمان تقویم می­کند. این صورت وضعیتها را در اصطلاح صورت وضعیت موقت نامند و آنها به امضاء دستگاه نظارت و پیمانکار خواهد رسید. کارفرما پس از رسیدگی و اصلاحات پس از کسر کسور زیر بقیه را به پیمانکار پرداخت می­کند:

الف) 10% به عنوان سپرده حسن انجام کار

ب) 5% مالیات موضوع ماده 104 قانون مالیات مستقیم مصوب اسفندماه 66 و اصلاحات بعدی آن.

ج) 6.6% حق بیمه که 1.6% آن سهم پیمانکار و 5% آن سهم کارفرما است (در مورد قراردادهای با فهرست بها و طرحهای عمرانی)

مراحل پیمانکاری

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

د) 2 در هزار صندوق کارآموزی

هـ) اقساط پیش ­پرداخت

و) علی­الحساب پرداختی بابت صورت وضعیت

مرحله پنجم: خاتمه کار

طبق ماده 39، شرایط عمومی پیمان پس از آنکه 97% عملیات موضوع پیمان را طبق مشخصات و نقشه­ها و سایر اسناد و مدارک ضمیمه پیمان انجام داد، پیمانکار از طریق دستگاه نظارت تقاضای تحویل موقت موضوع پیمان را به کارفرما تسلیم می­کند و نماینده خود را برای عضویت در کمیسیون تحویل معرفی می­نماید. دستگاه نظارت مراتب را مورد رسیدگی قرار داده و در صورت تأیید با تعیین تاریخ آمادگی کار جهت تحویل، تقاضای تشکیل کمیسیون تحویل موقت را از کارفرما می­نماید. این کمیسیون مرکب خواهد بود از:

– نماینده کارفرما              یک نفر

– نماینده پیمانکار             یک نفر

– نماینده دستگاه نظارت         یک نفر

– نماینده ذیحسابی و امور مالی  یک نفر

حسابداری پیمانکاری

دستگاه نظارت در حضور کمیسیون، آزمایشات لازم را انجام داده و نقایص کار را یادداشت می­کند و آن را ضمیمه صورت جلسه می­نماید. برای پیمانکار ظرف زمانی معین را مشخص می­نمایند که این ناقص را رفع نماید و کار را به طور کامل تحویل دهد. دستگاه نظارت پس از پایان مهلت مقرر از عملیات بازدید بعمل می­آورد در صورت رفع تمام عیوب و نقایص، گواهی آن صدور و صورت­جلسه موقت را امضاء می­نماید. پس از تحویل موقت اقدامات زیر انجام می­پذیرد:

– باقی­مانده ضمانتنامه پیش­پرداخت آزاد می­گردد.

– ضمانتنامه حسن انجام کار پیمانکار آزاد می­شود.مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

دستگاه نظارت با نماینده پیمانکار اقدام به تهیه صورت وضعیت قطعی و نهایی می­نماید، صورت وضعیت قطعی و نهایی حداکثر ظرف 6 ماه به کارفرما تحویل داده می­شود.

مراحل پیمانکاری

پس از تصویب صورت وضعیت قطعی و نهایی نصف سپرده حسن انجام کار پیمانکار آزاد می­گردد. تحویل قطعی کار پس از رفع کلیه نقایص در صورت جلسه تحویل موقت انجام می­گیرد. در این حالت کمیسیون قطعی از طرف کارفرما تعیین و طبق ماده 39 شرایط عمومی پیمان نسبت تحویل قطعی کار اقدام خواهد شد و صورتجلسه تحویل آن تنظیم و به کارفرما تسلیم می­گردد. در صورت تأیید و تصویب آن مراتب را به پیمانکار ابلاغ می­نماید. حال پس از تصویب صورت­مجلس تحویل قطعی بقیه سپرده حسن انجام کار آن آزاد می­گردد.

حسابداری پیمانکاری

هزینه نگاهداری در دوره تضمین:

طبق ماده42 هزینه نگاهداری عملیات موضوع پیمان به عهده کارفرما می­باشد ولی هزینه­های ناشی از نقص عمل پیمانکار به عهده او است