انواع ضمانت‌نامه‌های بانکی

 ضمانت‌نامه‌های بانکی در سطح داخلی و بین‌المللی اقسام مختلفی دارند که حسب توافق طرفین، تنظیم و اجرا می‌شوند.

 ضمانت نامه بانکی تعهدی است که بانک در قبال قرارداد متقاضی با کارفرما صادر می‌کند و در صورت درخواست کارفرما به هر دلیل بانک وجه ضمانت نامه را بدون قید و شرط به کارفرما “ذینفع” پرداخت می‌کند که انواع مختلفی دارد.

 ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه

معمولا ارگان‌های دولتی و غیردولتی برای واگذاری پروژه‌های خود با پایین‌ترین قیمت به مجریان، اقدام به برگزاری مناقصه می‌کنند. لذا برای اطمینان از برگزاری صحیح مناقصه معمولا از شرکت کنندگان در مناقصه، ضمانت نامه شرکت در مناقصه اخذ می‌کنند، این ضمانت‌نامه به سازمان برگزارکننده مناقصه اجازه می‌دهد در صورتی‌که شرکت کننده در مناقصه به تعهدات خود عمل نکند و از این بابت زیانی به دستگاه مناقصه‌گزار وارد شود، وجه ضمانت نامه را از بانک دریافت کند.

  ضمانت‌نامه شرکت در مزایده

معمولا بعضی از سازمان‌ها بر اساس ضوابط خود، اقدام به فروش اموال منقول یا غیرمنقول می‌کنند. این سازمان ها برای جلوگیری از تضییع حقوق برگزار کننده مزایده و فروش اموال به بالاترین قیمت ممکن، مزایده برگزار می‌کنند. این سازمان‌ها ممکن است از شرکت‌کنندگان در مزایده ضمانت‌نامه‌ای تحت عنوان ضمانت نامه شرکت در مزایده اخذ کنند تا در صورتیکه شرکت کننده در مزایده به تعهدات خود عمل نکند،  وجه این ضمانت‌نامه را از بانک مربوطه مطالبه کنند.

 ضمانتنامه حُسن اجرای تعهدات

پس از انجام مناقصه و تشخیص برنده مناقصه ممکن است ذینفع ضمانت نامه به منظور تضمین اجرای صحیح پروژه از طرف قرارداد خود، درخواست ارائه این نوع ضمانت‌نامه را کند. لذا این نوع ضمانت نامه تا اجرای کامل قرارداد در اختیار کارفرما باقی می‌ماند. اگر در هر مرحله از کار، مجری طرح به تعهدات خود عمل نکرده و کارفرما از عملکرد او ناراضی باشد، می‌تواند بابت خسارت خود وجه ضمانت نامه را از بانک مطالبه و دریافت کند.

 ضمانتنامه پیش پرداخت

بعد از انعقاد قرارداد بین کارفرما و پیمانکار یا در هر مرحله‌ای از انجام کار با توافق طرفین، ممکن است به منظور تجهیز کارگاه یا تقویت بنیه مالی پیمانکار درصدی از مبلغ قرارداد به صورت پیش پرداخت از طرف کارفرما به پیمانکار در قبال ارائه ضمانتنامه پرداخت کند. معمولا در قبال این پیش پرداخت ضمانت نامه بانکی از طرف پیمانکار به کارفرما ارائه می شود که اصطلاحا ضمانت نامه پیش پرداخت نامیده می‌شود.

   ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه الضمان

در هر مرحله با پیشرفت پروژه پیمانکار صورت وضعیت هزینه های انجام شده را برای کارفرما ارسال و با تائید کارفرما پس از کسر درصدی از هر صورت وضعیت به عنوان کسور وجه الضمان مابقی وجه آن را به پیمانکار پرداخت می‌کند. پس از اتمام قرارداد پروژه به صورت تحویل موقت به کارفرما تحویل داده می شود تا در صورت تائید آن در مدتی معین، درصد مکسوره مذکور فوق به پیمانکار پرداخت شود. اگر در فاصله تحویل موقت تا تحویل قطعی پیمانکار بخواهد کسور وجه الضمان را از کارفرما دریافت کند. به درخواست پیمانکار ضمانت نامه بانکی به او ارائه می‌شود. این نوع ضمانت نامه را استرداد کسور وجه الضمان می‌نامیم.

 ضمانت‌نامه تعهد پرداخت

به موجب این ضمانت نامه بانک پرداخت بدهی یک متقاضی از انجام معامله یا کاری مشخص را تعهد می‌کند و اگر بدهکار بدهی خود را به موقع به طلبکار پرداخت نکند، او می‌تواند مطالبات خود را به مبلغ مندرج در ضمانت نامه از بانک دریافت کند.

 ضمانت‌نامه گمرکی

ضمانتنامه گمرکی به منظور ترخیص کالا از گمرکات کشور و به نفع گمرک بابت حقوق و عوارض کالای وارداتی به تقاضای مشتریان از طرف بانک صادر و به گمرکات ارائه می‌شود. در صورت تامین و یا عدم تامین وجه ضمانت نامه از طرف متقاضی، بانک موظف است در سررسید ضمانت نامه، وجه ضمانت نامه را بحساب تعیین شده از طرف گمرک واریز کند.

 سایر ضمانتنامه‌ها

ضمانتنامه‌های بانکی علاوه بر پوشش ریسک‌های مختلف که در بالا به آن اشاره شد می‌تواند برای پوشش بسیاری دیگر از انواع خطرات که در مبادلات تجاری و بین المللی وجود دارد مورد استفاده قرار گیرد. ضمانتنامه‌های قضایی که یکی از مهم‌ترین انواع آنها “ضمانتنامه رفع توقیف کشتی” است را می‌توان از این گروه برشمرد.