تعدیل‌های رفع اختلاف شعب ودفترمرکزی

در تهیه صورت‌های مالی ترکیبی دفتر مرکزی و شعبه لازم است تمامی مانده‌های حساب‌های متقابل داخل شرکت حذف شوند. در برخی موارد، در تاریخ تهیه این صورت‌های مالی، مانده این حساب‌ها ممکن است مساوی نباشد. در این قبیل موارد باید ابتدا دلیل یا دلایل این اختلافات تعیین و سپس قبل از انجام ثبت‌های حذفی، تعدیل لازم در این حساب‌ها به عمل آید. سه دلیل متداول برای اینگونه اختلافات بین حساب جاری شعبه و حساب جاری دفتر مرکزی به شرح زیر است:‌
1. صورت‌حساب‌های آخر دوره ارسالی دفتر مرکزی، برای سهم هزینه تخصیص یافته به شعبه (حساب‌های مرکزی)، که توسط شعبه ثبت نشده است.
2. انتقال وجه نقد در راه بین شعبه و دفتر مرکزی (یا بالعکس) که در دوره مالی مربوط توسط واحد دریافت کننده ثبت نشده است.
3. کالای انتقالی در راه بین دفتر مرکزی و شعبه (یا بالعکس) که در دوره مالی مربوط توسط واحد دریافت کننده ثبت نشده است.
مشخص کردن موارد بالا و سایر موارد موجد اختلاف بین حساب‌های جاری شعبه و دفتر مرکزی، مستلزم بررسی مدارک مربوط به رویدادهای واقع شده در آخر دوره مالی و همچنین دفاتر مربوط می‌باشد. مثلاً چنانچه تمامی کالاهای تحصیل شده توسط شعبه از طریق دفتر مرکزی ارسال شده باشد، جمع بهای تمام شده کالای فروش رفته و موجودی آخر دوره آن باید مساوی جمع موجودی اول دوره و ارزش کالاهای دریافتی از دفتر مرکزی باشد. این قبیل تعدیل‌های رفع اختلاف را می‌توان همانند سایر ثبت‌های کاربرگ در کاربرگ ترکیبی وارد کرد. اما این گونه ثبت‌ها معمولاً با سیستم شماره گذاری متفاوتی مشخص می‌شوند.
انتقال کالا بین شعب
در برخی موارد، شرایط اقتصادی ایجاب می‌کند که یک شعبه از محل کالاهای دریافتی از دفتر مرکزی، کالاهایی را به شعبه‌ای دیگر ارسال کند. در این قبیل موارد، لازم است هر یک از شعب به ترتیبی رویداد مربوط را ثبت کند که آثار مترتب بر حساب‌های دفتر مرکزی نیز ملحوظ شود. برای مثال، شعبه دریافت کننده کالا باید حساب دارایی دریافتی را بدهکار و حساب جاری دفتر مرکزی را بستانکار کند؛ یا به طور مشابه، شعبه ارسال کننده کالا باید حساب جاری دفتر مرکزی را بدهکار و موجودی کالای مربوط را بستانکار نماید. نگهداری حساب جاری توسط یک شعبه برای شعب دیگر معمولاً متداول نیست و همانطور که گفته شد، این گونه رویدادها از دیدگاه‌ حسابدهی به دفتر مرکزی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
کرایه حمل کالاهای انتقالی دفتر مرکزی به شعب، به درستی به بهای تمام شده کالای دریافتی شعبه اضافه می‌شود. اما هنگامی که دارایی‌ها توسط یک شعبه به شعبه دیگر انتقال می‌یابد، شعبه دریافت کننده تنها تا میزان کرایه حمل کالا، در صورت انتقال آن توسط دفتر مرکزی، به بهای تمام شده دارایی اضافه می‌کند. هرگونه هزینه مازاد بر مبلغ مزبور، به هزینه دفتر مرکزی منظور می‌شود زیرا، این دفتر مسئولیت انتقال غیرمستقیم کالا را به عهده دارد.
جدول (5-11)
در مثال زیر، نحوه عمل درباره کرایه حمل کالا تشریح می‌شود. فرض است که کالاهایی به بهای تمام شده 100میلیون ریال توسط دفتر مرکزی به شعبه (الف) ارسال شده است. کرایه حمل این کالا به مبلغ 8 میلیون ریال توسط دفتر مرکزی پرداخت شده است. متعاقباً، کالاهای مزبور توسط شعبه (الف) به شعبه (ب) انتقال یافته و مبلغ 4 میلیون ریال کرایه حمل توسط شعبه (الف) پرداخت گردیده است. چنانچه کالاهای مورد بحث مستقیماً توسط دفتر مرکزی به شعبه (ب) ارسال می‌شد. کرایه حملی بالغ بر 10 میلیون ریال در برداشت. ثبت‌های مربوط به رویدادهای بالا به شرح زیر است:
دفتری مرکزی
حساب جاری شعبه (الف) ………………………………………
کالای ارسالی به شعبه(الف)……………………………………
موجودی نقد ……………………………………………………….. 108
100
8
کالای ارسالی به شعبه (الف)…………………………………………
کالای ارسالی به شعبه (ب)………………………………………….
حساب جاری شعبه (ب)………………………………………………
حساب جاری شعبه (الف)…………………………………………… 100

110
100

112
شعبه (الف)
کالای دریافتی از دفتر مرکزی………………………………………
هزینه حمل کالای دریافتی……………………………………………
حساب جاری دفتر مرکزی……………………………………….
حساب جاری دفتر مرکزی………………………………………….
کالای دریافتی از دفتر مرکزی……………………………………..
هزینه حمل کالای دریافتی……………………………………………
موجودی نقد…………………………………………………………….
100
8

112

108

100
8
4
شعبه (ب)
کالای دریافتی از دفتر مرکزی …………………………………….
هزینه حمل کالای دریافتی ………………………………………….
حساب جاری دفتر مرکزی…………………………………………..
100
10

110