حسابرسی مالیاتی شرکتهای خارجی و شعب و نمایندگی آنها در ایران
حسابرسی مالیاتی و طریقه تعیین درآمد مشمول مالیات شرکتهای خارجی و شعب و نمایندگی آنها در ایران به استناد بند ۵ ماده ۱ و بندهای (الف)و (ب) و (ج) ماده 107 و تبصرههای آن و تبصره ۲ ماده 177 قانون مالیاتهای مستقیم و ماده 8 آییننامه قانون نحوه ثبت شعب و نمایندگی شرکتهای خارجی در ایران به شرح زیر میباشد:
1- شعب شرکتهای خارجی ثبت شده در ایران دارای شخصیت حقوقی مستقل از طرف شرکت اصلی نبوده سرمایه و ارکان صلاحیتدار ندارند و شرکت اصلی و کلیه شعب آن مجموعه یک واحد تجاری را تشکیل میدهند. شعب به نمایندگی و عاملیت از طرف شرکت اصلی فعالیت مینمایند.
حسابرسی مالیاتی شرکتهای خارجی
از طرفی به موجب اصول و موازین پذیرفتهشده حسابداری، شرکتهای اصلی مکلفند در پایان هر سال مالی از مجموع فعالیتهای خود و شعب صورتهای مالی ترکیبی تهیه نموده و مالیات خود را بر اساس مجموع درآمد شرکت اصلی و شعب به مقامات مالیاتی اقامتگاه قانونی خود پرداخت نمایند.
لذا اصول و موازین حسابداری هم مجموعه شرکت اصلی و شعب آن را یک واحد تجاری میداند بنابراین هر نوع درآمدی که شرکت اصلی بابت فروش کالا و یا ارائه خدمات به مشتریان در ایران از طریق بازاریابی، تبلیغات،معرفی مشتری وسیله شعبه یا نماینده خود تحصیل نماید، به استناد بند ۵ ماده ۱،و بند (ج) ماده 107 قانون مالیاتهای مستقیم مشمول مالیات در ایران بوده و شعبه مکلف است به استناد تبصره ۲ ماده 177 قانون مالیاتهای مستقیم «تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات مؤدیانی که در خارج از ایران اقامت دارند
و همچنین مؤسسات و شرکتهایی که مرکز اصلی آنها در خارج از کشور است،چنانچه دارای ماینده در ایران باشند به عهده نماینده آنها خواهد بود، اظهارنامهای حاوی مجموع درآمدهای خود در ایران و درآمدهای شرکت اصلی (خارجی)از ایران به حوزه مالیاتی محل شعبه تسلیم نماید.
الف) شعب و نمایندگان شرکتهای خارجی در ایران به موجب ماده 8 آییننامه نحوه ثبت شعب و نمایندگیهای شرکتهای خارجی در ایران مکلفند صورتهای مالی حسابرسی شده مشتمل برترازنامه و صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد و یادداشتهای پیوست صورتهای مالی را به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند.
ب) با عنایت به موارد فوق، شعب و نمایندگان شرکتهای خارجی در ایران به استناد بند (ج) ماده 107 قانون یادشده مکلفند کلیه مبالغ فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات اعم از ارزی و ریالی را که به شرح فوق و در ایران عاید شرکت اصلی گردیده همراه فروش درآمدهایی که شعبه در ایران تحصیل نموده، از قبیل درآمد خدمات پس از فروش یا حقالعمل کاری را در دفاتر خود ثبت و برابر مقررات تبصره ۲ ماده 177 اظهارنامهای حاوی کلیه اطلاعات فوق را در مهلت مقرر قانونی به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند.
ج) درآمد مشمول مالیات شعب و نمایندگان شرکتهای خارجی در ایران که به شرح فوق به وظایف قانونی خود عمل نمودهاند از طریق رسیدگی به دفاتر آنها و بر اساس جمع مبالغ فروش و ارائه خدمات (شرکت اصلی و شعب) پس از کسر قیمت تمام شده کالای فروش رفته و خدمات ارائه شده و هزینههای جاری شعبه در ایران تعیین خواهد شد.
حسابرسی مالیاتی شرکتهای خارجی
بدیهی است قیمت تمام شده کالای فروش رفته و خدمات ارائه شده و هزینههای جاری شعبه در ایران به موجب اسناد و مدارکی که وسیله شعبه ارائه خواهد شد تعیین میگردد. یادآوری میشود در صورتی که نتیجه رسیدگی به شرح فوق منجر به زیان گردد برابر بند ۱۲ ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم این زیان از سود ابرازی سالهای بعد قابل استهلاک است.
د) در صورتی که شعبه برخلاف نص صریح بند (ج) ماده 107 قانون مالیاتهای مستقیم مبالغ فروش کالا و درآمد حاصل از خدمات ارائه شده خود و شرکت اصلی را در دفاتر ثبت ننموده و یا اظهارنامه موضوع تبصره ۲ ماده 177 را د رمهلت مقرر قانونی تسلیم حوزه مالیاتی ننماید، درآمد مشمول مالیات شعبه از طریق علیالرأس و با استناد به بندهای ۱و۲و۳ ماده 97 و با اعمال ضریب مندرج در جدول ضرایب برای واردات کالا و خدمات و یا ضرایب مناسبی که وسیله کمیسیون تعیین ضرایب تعیین خواهد شد بر روی میزان فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات با توجه به فهرست واردات کالا وسیله خریداران ایرانی و گشایش اعتبارات اسنادی، پروفرما و اطلاعات به دست آمده از خریداران ایرانی تعیین و بر اساس ماده 105 محاسبه مالیات به عمل میآید.
2- در صورتی که نماینده یا کارگزار مستقر در ایران وابستگی به شرکت خارجی نداشته و مستقلاً عمل نماید، در این صورت نماینده و کارگزار بابت انجام خدمات به شرکتهای خارجی حقالزحمه (کمیسیون) دریافت مینمایند. این گونه نمایندگان نیز به شرح بند ۱ این دستورالعمل مکلف به نگهداری دفاتر قانونی و ثبت کلیه درآمدهای خود (کمیسیونهای دریافتی از شرکتهای خارجی و خریداران ایرانی) در دفاتر میباشند. ضمناً لازم است اظهارنامه مالیاتی حاوی کلیه درآمدها و هزینههای خود در ایران را ظرف مهلت مقرر قانونی به حوزه مالیاتی تسلیم نمایند:
الف) نمایندگی و کارگزاران شرکتهای خارجی به شرح فوق در صورتی که به وظایف قانونی خود عمل ننمایند درآمد مشمول مالیات آنها از طریق رسیدگی به دفاتر و با توجه به کمیسیونهای دریافتی پس از کسر هزینه انجام شده در ایران به موجب اسناد و مدار ارائه شده تعیین خواهد شد.
ب) در صورتی که نمایندگان و کارگزاران شرکتهای خارجی به شرح بند ۲ فوق به وظایف قانونی خود عمل ننمایند، درآمد مشمول مالیات آنها برابر بندهای ۱و۲و۳ ماده 97 و با اعمال ضریب مندرج در جدول ضرایب بر روی قرائن تعیین شده توسط کمیسیون تعیین ضرایب (بر اساس بند 6 ماده 152) تعیین خواهد شد. بدیهی است برای تعیین کمیسیون دریافتی و مطابقت آن با قرائن تعیین شده اداره امور مالیاتی بیاستی با بررسی و تحقیق و با توجه به اعتبارات اسنادی گشایش یافته،فهرست واردات کالات، پروفرما، اطلاعات ارسالی از خریداران ایرانی،میزان فروش کالا و درآمد حاصل از ارائه خدمات وسیله شرکت خارجی،اقدام نماید.حسابرسی مالیاتی شرکتهای خارجی
ج) توجه شود که از نظر عرف تجاری بینالمللی انجام امور نمایندگی و کارگزاری طی قرارداد خاصی است که نمونه آن را اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC) [1]منتشر نموده و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران آن را ترجمه و به چاپ رسنده است. ضمناً از آنجا که برخی از نمایندگیهای مستقل به صورت شرکت ثبت شده در ایران هستند و شرکت خارجی به عناوین گوناگون (سهامدار، عضو هیئت مدیره، کارمند و غیره) در اداره شرکت ایرانی نقش مؤ،ثر دارد، بای درد تنظیم قرارداد نمایندگی شرایط متعارف رعایت شده باشد. اداره امور مالیاتی لازم است در این گونه موارد گزارشی مستند حاوی علل عدم تطبیق قرارداد با شاریط متعارف تهیه و جهت استعلام نظریه به دفتر فنی مالیاتی ارسال دارند.
حسابرسی مالیاتی شرکتهای خارجی
4- درآمد مشمول مالیات شعبه شرکتهای خارجی در ایران بابت عملیات هر نوع کار ساختمانی، تأسیسات فنی وصنعتی،حملونقل، تهیه طرح ساختمانها و تأسیسات،نقشهبرداری و نقشهکشی، محاسبات فنی و نظارت و تعلیمات و کمک فنی و انتقال دانش فنی،همانطوری که در بند الف ماده 107 بیان گردیده عبارت از 12٪ کل وجوه ناخالصی دریافتی در سال است:
الف) برابر قراردادهای دولتی در صورتی که بخشی از قیمت تجهیزات و لوازم واردشده از خارج وسیله پیمانکار خارجی که در موضوع پیمان مصرف میشود بابت محاسبات فنی، نقشهکشی، نقشهبرداری،نظارت، فونداسیون، نصب،راهاندازی، کمک فنی، تعلیمات در ایران باشد این بخش از مبلغ قرارداد باید وسیله اداره امور مالیاتی به رق مقتضی از مبلغ قرارداد تفکیک و مشمول مالیات گردد.
ب) در صورتی که جزء قیمت تمام شده تجهیزات، خدمات و لوازم واردشده از خارج هزینههای مالی مربوط به فاینانس وجود داشته باشد این درآمد به استناد بخش نخست بند (ج) ماده 107(بهرهبرداری از سرمایه در ایران) مشمول مالیات میباشد که ضریب آن وسیله کمیسیون تعیین ضرایب تعیین خواهد شد تا بر آن اساس مطالبه مالیات انجام گیرد.
ج) دفاتر و اسناد و مدارک و قرارداد شعب پیمانکاران خارجی در ایران به منظور دستیابی به سایر درآمدهای آنها از قبیل واگذاری قسمتی از پیمان به پیمانکاران دست دوم، فروش داراییها،فروش لوازم و مصالح مصرف نشده (پای کار) و مالیاتهای تکلیفی به دقت مورد رسیدگی قرار گیرد.
د) در صورتی که نرخ ارز مندرج در قرارداد منعقده موضوع بخشنامه شماره 7165 مورخ 10/3/76 کمتر از نرخ ارز پرداخت به پیمانکار باشد، مابهالتفاوت قیمت نرخ ارز مندرج در قرارداد و ارز فروش رفته برای پرداخت مالیات و هزینههای جاری شعبه در ایران درآمد حاصل از فروش ارز بوده و مشمول مالیات است.
هـ) در صورتی که پیمانکار خارجی ضمن انجام امور پیمانکاری به فعالیت بازاریابی و فروش محصولات و خدمات شرکت خارجی اشتغال داشته باشند این فعالیت باید به طور جداگانه برابر با ضوابط مندرج در بندهای (الف) و(ب)قسمت ۱ فوق مورد رسیدگی قرار گیرد.
