حسابرسی عمومی

 حسابرسی عمومی

حسابرسی عمومی عبارتست از جمع­آوری و بررسی اطلاعات و مدارک کافی مربوط به کلیه فعالیتهای مالی یک مؤسسه به طوری که براساس آن مدارک و اطلاعات بتوان در خصوص اقلام مندرج در صورتهای مالی آن مؤسسه اظهارنظر نمود.

اطلاعات جمع­آوری شده توسط حسابرس باید نشان دهد که معاملات به طور صحیح تجزیه و تحلیل و در دفاتر ثبت شده و عمل تلخیص حسابهای دفتر کل برای تهیه صورتهای مالی با توجه به استانداردهای حسابداری به طور دقیق انجام گرفته است.

حسابرسی عمومی

انواع اطلاعات و مدارک

اطلاعات، مستندات و مدارکی که حسابرس بر اساس آنها اظهارنظر می­نماید عبارتست از:

۱- مشاهدات عینی

حسابرس باید قبل از شروع رسیدگی عملیاتی، با مراجعه به محل یا محلهای فعالیت مؤسسه و بازرسی کلیه قسمتها، مشاهدات عینی خود را تا آنجا که به عملیات حسابرسی ارتباط دارد یادداشت و با ارتباط دادن حقایق مربوط به عملیات مؤسسه با اطلاعات حسابداری تهیه شده (صورتهای مالی) به شواهد خاصی پی برده و اطلاعات دست اول، در زمینه فعالیت مؤسسه مورد رسیدگی به دست آورد.

۲- اسناد و مدارک

اطلاعات و مدارکی که حسابرس از طریق مشاهده، پرسش و بررسی به دست می­آورد باید کافی و باارزش باشد. مدارکی که از لحاظ کیفیت ارزش دارد حتی اگر تعداد آنها کم باشد، از مدارک بیشماری که ارزش ندارد مهمتر است. بنابراین حسابرس باید در مورد اقلام عمده و بزرگ،‌ یعنی اقلامی که از نظر مبلغ، اثر مهمی در صورتهای مالی دارد،‌رسیدگی بیشتری نماید. هر چه مبلغ بزرگتر باشد، مدارکی که وجود آنها را تأیید می­نماید، باید معتبرتر باشد.

طبقه­بندی مدارک حسابرسی

مدارک حسابرسی را میتوان به ترتیب زیر طبقه­بندی کرد:

الف) مدارک تحلیلی یا مدارک مربوط به سازمان و تشکیلات مؤسسه

۱- مدارک مربوط به ارتباط کلی بین معاملات و نتایج عملیات بازرگانی،‌که از معاملات منتج می­شود. این نوع مدارک برای تشخیص عملیاتی که پایه اطلاعات حسابداری قرار گرفته، لازم است.

حسابرسی عمومی

۲- مدارک مربوط به وسیله یا روش انجام معاملات که مستند ارزشیابی کنترل­های داخلی است.

ب) مدارک تأییدکننده یا مدارک فعالیتهای مؤسسه

۱- اسنادی که تک­تک معاملات به استناد آن آزمایش و اثبات می­شود (مدارک مربوط به آزمایش معاملات)

۲- مدارکی که در آزمایش و اثبات مانده حسابها مورد استفاده است. (مدارک مربوط به آزمایش مانده­ها).

اولین مدرک- حسابرسی،‌مربوط به تشخیص ارتباط بین معاملات و سایر عملیات موسسه می­باشد. معمولاً در هر مؤسسه بین هر معالمه و اجزاء تشکیل­دهنده آن باید ارتباط معین و منطقی وجود داشته باشد. مثلاً افزایش فروش باید در اضافه­شدن هزینه­های عملیات یا هزینه­های متغیر فروش تأثیر بگذارد.

حال اگر این رابطه بین اعداد مندرج در دفاتر و صورتهای مالی موجود باشد، تا حد معقول می­توان به معاملات فروش ثبت شده اعتماد کرد.

دومین مدرک: حسابرسی مربوط به ارزشیابی کنترل­های داخلی است. اگر سیستم کنترل­های داخلی مؤسسه دقیق، صحیح و خوب اجرا شود خود به خود اشتباهات را نمایان می­سازد. بنابراین با بررسی سیستم کنترل­های داخلی مؤسسه می­توان تا حد زیادی به درستی نتایج مالی پی برد. حسابرس می­تواند سیستم کنترل داخلی را به عنوان شاهد و سندی محکم برای صحت مبالغ مندرج در صورت­های مالی به شمار آورد.

حسابرسی عمومی

سومین مدرک- حسابرسی که مهمترین آنها نیز می­باشد، اسنادی است که معاملات و مانده حسابها را آزمایش و اثبات می­کند. ارزش یک سند تا حد زیادی بستگی به این دارد که سند در داخل مؤسسه تهیه شده باشد. مانند اسناد فروش و یا در خارج آن، مانند اسناد خرید،‌ صورتحساب بانک. درجه اطمینان به اسناد و مدارک مربوط به دادوستدها، بستگی معکوس با امکان جعل آنها در داخل مؤسسه دارد. لذا اسنادی که از خارج سازمان تهیه شده، بیشتر قابل اعتماد است.

۳- دفتر روزنامه و کل

حسابهای دفتر کل و روزنامه و اقلام مندرج در آنها، خود نوعی از مدارک قابل قبول حسابرسی است و ردیابی اقلام دفاتر قسمتی از عملیات حسابرسی را تشکیل می­دهد. در صورتی که کلیه اسناد و مدارک، دارای شماره مسلسل باشد و برای حسابهای مهم، دفاتر یا کارت معین وجود داشته باشد و تهیه­کنندگان دفاتر معین مستقل از کارمندان دفتر اصلی باشند می­توان به دفاتر اعتماد بیشتری نمود.

۴- مقایسه و نسبتها (تجزیه و تحلیل نسبت­ها و روندهای مالی)

در این مورد حسابرس با استفاده از صورتهای مالی نسبت­های مالی مختلفی را محاسبه و با نسبت­های سالهای گذشته مقایسه می­نماید و سپس تفاوتها را مورد بررسی دقیق قرار داده و می­کوشد علل به وجودآمدن این تفاوتها را بیابد. علاوه بر نسبتهای مالی،‌روند تغییر نسبتها و مانده حسابهای مهم در طول سال (پایان هر ماه) و یا بین سالهای مختلف، تعیین و مورد مطالعه و بررسی حسابرس قرار می­گیرد. در روش تجزیه و تحلیل هم چنین می­توان صورتهای مالی واقعی و اجزاء آن را با صورتها و اقلام بودجه­ای و استانداردها مقایسه و سنجش نمود.

5- محاسبات

حسابرس برخی محاسبات انجام شده در طول دوره حسابداری را مجدداً انجام می­دهد تا نسبت به صحت و دقت آنها اطمینان حاصل کند و اشتباهات موجود را بیابد. برای مثال می­توان جمع­زدن مجدد ستونهای بدهکار و بستانکار دفاتر و محاسبه مجدد لیستهای حقوق یا موجودی کالا را نام برد.

حسابرسی عمومی

6- اطلاعات شفاهی (مصاحبه و پرسش)

سئوال و جواب با مسئولان و کارکنان مؤسسه و حتی مشتریان و مراجعین می­تواند به حسابرس در کشف جزئیات مربوط به فعالیت مؤسسه و اطلاعات حسابداری کمک کند.

ممکن است علل برخی از اختلافات موجود در حسابها با توضیحات کارکنان و مسئولان روشن شود. معمولاً توضیحات شفاهی را نمی­توان به تنهایی به عنوان مدرک با ارزش تلقی نمود. اما ممکن است همین پاسخهای شفاهی سبب کشف بعضی از حقایق مهم شود. از جمله روشهای تحقیق در حسابرسی، استفاده از پرسشنامه کنترل داخلی می­باشد. در هر حال می­توان گفت که روش پرسش و یا تحقیق، ولو با پاسخهای شفاهی همراه باشد، یکی از روشهای لازم و مؤثر و راهگشا در امر حسابرسی است.

حسابرسی عمومی

7- کنترلهای داخلی

ساختار کنترل داخلی یک  مؤسسه شامل سیاستها و روشهایی است که برای تأمین اطمینان نسبی از دستیابی به هدفهای مؤسسه به وجود می­آید.

ساختار کنترل داخلی شامل بخشهای زیر است:

الف) حفاظت از داراییها در برابر ضایع­شدن و استفاده نادرست از آنها.

ب) پیشگیری یا کشف موارد ارائه نادرست صورتهای مالی طراحی شده.

ج) افزایش دقت و قابلیت اتکای مدارک حسابداری.

حسابرسی عمومی

د) تشویق کارکنان به رعایت روشها و رویه­های مؤسسه و سنجش میزان رعایت رویه­ها و ارزیابی کارآیی آنها.

به طور خلاصه ساختار کنترل داخلی شامل کلیه اقداماتی است تا مدیریت اطمینان یابد هر چیز به گونه­ای که باید عمل می­نماید.

در شروع کار حسابرسی، حسابرسی باید با بررسی ، مشاهده و پرسش، اطلاعات درست و جامعی از اوضاع و احوال و عملیات مؤسسه به دست آورد. خلاصه­ای از نحوه انجام فعالیتهای مموسسه و کلیه عوامل مهمی که روی عملیات مربوط به نحوی اثر می­گذارد، تهیه نماید.

ارزشیابی سیستم کنترل­های داخلی از مهمترین اقداماتی است که حسابرس در آغاز رسیدگی­های خود باید انجام دهد. این ارزشیابی می­توان پایه و اساس و راهنمای خوبی برای تنظیم و اجرای برنامه حسابرس، تعیین حدود رسیدگی و انتخاب نمونه (انتخاب تعدادی از اسناد و مدارک برای رسیدگی) باشد

حسابرسی عمومی