نکات مهم حسابداری مبادلات خارجی

نکات مهم حسابداری مبادلات خارجی

نکات مهمی که در حسابداری مبادلات خارجی وجود دارد، تغییرات و نوسانات نرخ ارز می‌باشد. اگر کالای خریداری یا فروش رفته در عملیات خارجی در همان روز مبادله با ارز تسویه شود. نرخ تسعیر به عنوان نرخ روز (عبارت است از نرخ تسعیر ارز در یک روز معین برای مبادله واحدهای پولی در همان روز) و اگر ارز تسعیر شده از طریق پیمان در آینده تحویل شود، نرخ ارزش سلف (وعده‌دار) یا نرخ پیش فروش (عبارت از نرخ تسعیر تعیین شده برابر قرارداد برای مبادله دو واحد پولی در تاریخی در آینده) نامیده می‌شود. کلیه مبادلات ارزش در زمان رویداد بر اساس نرخ تسعیر به واحد پول گزارشگری تسعیر و ثبت می‌شود.

حسابداری مبادلات خارجی
 نرخ ارزش مستقیم در مقابل غیرمستقیم : نرخ تسعیر ارز به عنوان نرخ روز ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم باشد. نرخ ارز مستقیم نشانگر آن تعداد از واحدهای پول داخلی است که برای تحصیل یک واحد از پول خارجی برای تسعیر مورد نیاز می‌باشد. در مقابل، آن تعداد از واحدهای پول خارجی که ممکن است برای بدست آوردن یک پول داخلی مبادله شود را نرخ ارز غیرمستقیم گویند.

حسابداری مبادلات خارجی

 مبادلات عملیات خارجی
واحدهای تجاری در دادوستد خارجی خود (خرید یا فروش کالا) از طریق ارز قابل قبول طرفین عملیات تجاری را انجام می‌دهند. تحقق مبادلات خارجی طی دوره مالی، با نرخ واقعی رایج ارز در تاریخ انجام معامله اندازه‌گیری در دفاتر طرفین ثبت می‌شود.

فرض کنید، یک وارد کننده ایرانی تصمیم می‌گیرد، که کالا را از کشور سوئیس به طور نسیه خریداری نماید، صادر کننده کالای خارجی هیچ‌گونه سود یا زیانی در نتیجه نوسانات ارزش بین روز مبادله و روز تسویه حساب متحمل نخواهد شد، اگر وارد کننده ایرانی کالایی را، به ارزش 1000 فرانک سوئیس 60 روزه از صادر کننده خریداری نماید،

حسابداری مبادلات خارجی

در روز تسویه حساب، تغییرات نرخ ارز، هیچ‌گونه تأثیری در مبالغ اقلام پولی که صادر کننده دریافت می‌دارد، نخواهد گذاشت، از دیدگاه وارد کننده ایرانی، اگر نرخ تسعیر ارز در زمان تسویه حساب با روز مبادله تغییری حاصل نشود، هیچ‌گونه زیانی متوجه وی نخواهد بود. (یعنی شرکت سوئیسی در سررسید 1000 فرانک دریافت داشته، و شرکت ایرانی معادل آن بدهی ارزش خود را پرداخت می‌نماید). هرگاه بین نرخ تسعیر ارز در تاریخ تسویه حساب هرگونه اقلام پولی ناشی از یک معامله با نرخ تسعیر ارز در تاریخ انجام همان معامله اختلافی وجود داشته باشد، تفاوتی (سود یا زیان) ایجاد خواهد شد

که متوجه شرکت ایرانی می‌باشد. تفاوت تسعیر در هر یک از رویدادهای مالی با توجه به تغییر در نرخ ارز، در زمان تسویه حساب، اندازه‌گیری و در دفاتر شناسایی می‌شود. اگر معاملات در همان دوره وقوع تسویه شود، تفاوت‌های تسعیر در همان دوره شناسایی شده و در مواردی اگر، معاملات در یکی از دوره‌های مالی بعد تسویه شود، در پایان دوره مالی بدهی ارزش را با استفاده از نرخ در تاریخ تنظیم ترازنامه تعدیل و تفاوت به حساب سود (زیان) مبادله ارزش منظور می‌شود.

برای جلوگیری از کاهش خطر احتمالی تغییرات نرخ ارز، وارد کننده ایرانی می‌تواند با انعقاد قرارداد در بازار سلف ارزی (پیش فروش) اغلب ریسک را به حداقل رسانده که در صفحات بعد تشریح خواهد شد.

مثال – فرض کنید که شرکت واردات و صادرات ایران در اول دی ماه 9×13 کالایی به ارزش 180000 مارک به طور نسیه از یک شرکت آلمانی به سررسید اول اسفند ماه 9×13 خریداری می‌نماید. اگر نرخ برابری مارک در اول دی ماه 9×13 معادل 70/1 ریال و در اول اسفند ماه (سررسید پرداخت) 80/1 ریال باشد، ثبت رویدادهای فوق در دفاتر واردات و صادرات ایران و شرکت آلمانی به شرح زیر منعکس می‌گردد:

الف – ثبت رویداد در دفاتر شرکت آلمانی در صورتی‌که مارک دریافت نماید به قرار زیر می‌باشد: (واحد پول گزارشگری مالی مارک می‌باشد)
1/10/9/13 حساب دریافتنی 180000
فروش 180000
ثبت فروش کالا به شرکت واردات و صادرات ایران
1/12/9×13
وجوه نقد 180000
حسابهای دریافتنی 180000
دریافت مطالبات از شرکت واردات و صادرات ایران

حسابداری مبادلات خارجی
ب – ثبت رویداد فوق در دفاتر شرکت واردات و صادرات ایران: (واحد پول ریال)
1/10/9×13
خرید (موجودی کالا) 306000
حسابهای پرداختنی 306000
خرید کالا نسیه 2 ماهه (ریال 306000 = 70/1× 180000 مارک)
حساب‌های پرداختنی 306000
سود (زیان) حاصل از تسعیر ارز 18000
وجوه نقد 324000
پرداخت بدهی به شرکت آلمانی (ریال 324000 = 80/1×180000 مارک)

نظر به این‌که واردات و صادرات ایران باید در سررسید بابت بدهی خود به شرکت آلمانی مارک پرداخت نماید، در اثر افزایش نرخ برابری ارز 70/1 به 80/1 ریال شرکت واردات و صادرات ایران معادل 18000 ریال زیان ناشی از تسعیر ارز متحمل شده است.
فرض کنید که شرکت آلمانی در مقابل فروش کالا به شرکت واردات و صادرات «ریال» دریافت نماید، ثبت رویداد مالی مزبور در دفاتر شرکت آلمانی و ایرانی به شرح زیر منعکس می‌شود:

الف – دفاتر شرکت آلمانی (واحد پول مارک):
1/10/9×13
حساب‌های دریافتنی 180000
فروش 180000
فروش کالا به شرکت واردات و صادرات ایران نرخ ارز 7/1 ریال:
(مارک 180000 = 7/1÷ 306000 = 70/1 × 180000) 
1/12/9×13
وجوه نقد 170000
سود (زیان) ناشی از تسعیر ارز 10000

حسابداری مبادلات خارجی
دریافت مطالبات از شرکت واردات و صادرات ایران بر مبنای ریال:
(مارک 170000 = 80/1 ÷ 306000 = 70/1× 180000) 
ب – دفاتر شرکت واردات و صادرات ایران: (واحد پول ریال)
1/10/9×13
خرید (موجودی کالا) 306000
حسابهای پرداختنی 306000
خرید کالا به طور نسیه (ریال 306000 = 70/1× 180000 مارک)
حساب‌های پرداختنی 306000
وجوه نقد 306000

پرداخت بدهی به شرکت آلمانی بر مبنای ریال
چون شرکت آلمانی بابت طلب خود از شرکت واردات و صادرات «ریال» دریافت می‌دارد، در اثر افزایش نرخ برابری ارز از 7/1 به 8/1 ریال، شرکت آلمانی معادل 10000 مارک زیان حاصل از تسعیر ارز متحمل می‌شود. در صورتی‌که نرخ ارز در زمان تسویه حساب به 6/1 ریال کاهش یابد، در فرایند تبدیل، شرکت آلمانی مبلغی معادل 191250 مارک (191250 = 6/1÷ 306000 ریال)، در مقابل تسعیر ریال به مارک آلمان دریافت می‌نماید، در نتیجه، شرکت آلمانی 11250 مارک، سود حاصل از تسعیر ارز، شناسایی در دفاتر ثبت می‌نماید. (سود حاصل از تسعیر ارز معمولاً مالیات‌پذیر است).

روش دیگری هم برای ثبت رویدادهای مالی فوق در دفاتر فروشنده وجود دارد، که بجای زیان حاصل از تسعیر ارز، معادل آن مستقیماً از حساب فروش و حساب‌های دریافتنی کسر و در دفاتر منعکس می‌شود.

 بدهی مبادلات ارزش تسویه نشده
اگر در پایان دوره مالی، بدهی ارزش مربوط به مبادلات خارجی تسویه نشود ، سود (زیان) ناشی از تسعیر ارز، ناشی از نوسانات ارزی بین تاریخ مبادله و پایان دوره مالی شناسایی و در دفاتر ثبت می‌گردد. فرض کنید، در اول دی ماه 1×13، یک شرکت آمریکایی کالایی به ارزش 14000 دلار به طور نسیه از یک شرکت ژاپنی معادل 2000000 ین خریداری کرد، سررسید پرداخت (تسویه حساب) بابت بدهی ارزی، اول تیرماه 2×13 می‌باشد. قرار است که شرکت آمریکایی در سررسید، مبلغ بدهی خود را با «ین» پرداخت نماید. نرخ برابری ارزش در تاریخ انجام معامله، زمان گزارشگری مالی و زمان سررسید پرداخت بدهی به قرار زیر می‌باشد:

اول دی ماه 1×13 (تاریخ معامله) یک ین معادل 0070/0 دلار
بیست و نهم اسفند ماه 1×13، تاریخ تنظیم ترازنامه یک ین معادل 0080/0 دلار
اول تیرماه 2×13، تاریخ تسویه یک ین معادل 0076/0 دلار
ثبت مبادله فوق در دفاتر شرکت آمریکایی در اول دی ماه 1×13 در صورتی‌که قرار باشد در سررسید از طریق «ین» بدهی خود را پرداخت نماید به قرار زیر می‌باشد: (واحد پول گزارشگری دلار می‌باشد):

حسابداری مبادلات خارجی
موجودی کالا (خرید کالا) 14000
حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 14000
خرید کالا به طور نسیه شش ماهه نرخ برابری ارز یک ین معادل 0070/0 دلار بر مبنای نرخ ارز در تاریخ روز مبادله (14000 = 0070/0 × 2000000) 
اگر در پایان اسفند ماه 1×13، نرخ هر ین به 008/0 دلار افزایش یابد، ثبت مربوط به تعدیل بدهی ارزی در بدهی شرکت آمریکایی به شرح زیر خواهد بود:
زیان مبادلات ارزی 2000
حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 2000

ثبت تعدیل بدهی ارزش ارزی به معادل دلار جاری، که قرار است تسویه آن از طریق ین صورت گیرد.
نحوه محاسبه زیان مبادلات ارزی:
بدهی ارزش در تاریخ تنظیم ترازنامه
بدهی بر مبنای نرخ ارز در زمان انجام معامله
زیان مبادلات ارزی

از آنجا که ارزش هر ین از 0070/0 دلار در تاریخ انجام معامله به 0080/0 دلار در تاریخ تنظیم ترازنامه افزایش یافته، شرکت آمریکایی در مقابل این افزایش نرخ ارز زیانی معادل 2000 دلار باید متحمل شود. به عبارت دیگر، اگر شرکت آمریکایی مجبور باشد بدهی ارزی خود را در تاریخ گزارشگری بپردازد، باید دلار بیشتری نسبت به تاریخ انجام معامله پرداخت نماید.

به طور کلی: در صورتی که واحد تجاری در تاریخ تنظیم ترازنامه دارای بدهی ارزی باشد، که به پولی غیرپول عملیاتی واحد گزارشگری ثبت گردیده است، در این‌گونه موارد، واحد تجاری باید بدهی ارزش خود را با نرخ جاری ارز در تاریخ گزارشگری منعکس نماید.

حال اگر در زمان تسویه حساب (اول تیر 2×) نرخ ارزش به 0076/0 دلار کاهش یابد ثبت تعدیل بدهی ارزش در دفاتر شرکت امریکایی به قرار زیر می‌باشد:

حساب‌های پرداختنی ارز (ین) 800
سود مبادلات ارزی 800
ثبت تعدیل بدهی ارزی در تاریخی که هر ین معادل 76/00 دلار می‌باشد:
نحوه محاسبه شناسایی سود مبادلات ارزی:
بدهی ارزی در تاریخ تسویه حساب
بدهی ارزش در تاریخ تنظیم ترازنامه
سود مبادله ارزی
واحدهای پولی ارزی: (ین)
وجوه نقد 15200

حسابداری مبادلات خارجی
ثبت تحصیل ین برای تسویه حساب بدهی (15200 = 0076/0×2000000) در سررسید.
حساب‌های پرداختنی ارزی (ین) 15200
واحدهای پولی ارزی (ین 15200
ثبت پرداخت بدهی ارزی در اول تیرماه سال 2×13 (سررسید پرداخت)

برخی از حسابداران روش دیگری را برای تسویه حساب بدهی‌های ارزی در دفاتر خریدار در اول تیرماه سال 2×13 عمل می‌نمایند.
واحدهای پولی ارزی (ین) 15200
وجوه نقد 15200
ثبت تحصیل ارز خارجی
حساب‌های پرداختنی ارزی (ین) 16000

ثبت تسویه حساب بدهی ارزی و شناسایی سود ناشی از تغییر نرخ ارز از 29 اسفند 1×13 تا اول تیرماه 2×13

چنان‌چه در مواردی، اگر پول عملیاتی واحد گزارشگری در مبادلات خارجی، پول رایج محیط اقتصادی خود باشد و قرار است که در مبادلات خارجی از طریق پول عملیاتی شخصیت حقوقی گزارشگر تسویه گردد، هیچ‌گونه خطر و ریسک تسعیر ارز متوجه واحد تجاری نخواهد شد. در مثال فوق اگر واحد تجاری آمریکایی در تسویه حساب بدهی مبادلات خارجی خود دلار پرداخت نماید

هیچ‌گونه خطری متوجه شرکت آمریکایی نشده، حال آنکه شرکت ژاپنی به علت اینکه معامله آن با دلار انجام شده و واحدپول دلار به «ین» تسعیر و در دفاتر ثبت نموده است، در مواردی‌که ارزش برابری دلار نسبت به «ین» دریافت می‌نماید، ارزش کمتری نسبت به ین در تاریخ معامله را دارا می‌باشد. به طور کلی، دارایی و بدهی‌های ارزی در پایان هر دوره مالی با ارزش برابری واحد پول خارجی ارزشیابی و سود یا زیان ناشی از تسعیر ارز را شناسایی و در صورت سود یا زیان هر دوره مالی گزارش می‌گردد.

 نحوه کاهش خطر (ریسک) در پیمان ارزی سلف (مدت‌دار)

مدیریت واحدهای تجاری برای جلوگیری از کاهش خطر احتمالی در مقابل تغییرات نرخ ارز در عملیات خارجی روش‌هایی را می‌توانند اتخاذ نمایند، که متداول‌ترین آنها انعقاد پیمان ارزی سلف نامیده می‌شود، در واقع پیمان ارزی سلف، قراردادی است که برای مبادله ارز در تاریخی مشخص در آتی با نرخ مورد توافق در قرارداد با فروشنده ارز منعقد می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت که:

«هرگونه روشی به منظور کاهش یا جبران ریسک ناشی از تغییرات قیمت بازار نرخ ارز در عملیات خارجی را معاملات پوششی گویند»

به عبارت دیگر:
«هر نوع داد و ستد اعم از خرید یا فروش یا منظور حذف ناشی از اثرات تغییر قیمت، عملیات تأمینی یا پوششی نامیده می‌شود».
نحوه کاهش خطر احتمالی (عملیات پوششی) در معاملات داخلی این است که فروشنده کالای معینی مثلاً آرد را با شرط تحویل در 90 روز آینده با قیمت معینی تعهد می‌کند، برای جلوگیری از افزایش احتمالی قیمت‌ها در آینده، در همان زمان، با شخص دیگری که فروشنده گندم می‌باشد، قراردادی جهت خرید گندم و تحویل آن در 90 روز آینده تنظیم می‌نماید. بدین ترتیب، اگر زیانی در نتیجه افزایش قیمت آرد متوجه فروشنده گردد، سود متقابلی از معامله گندم که قیمت آن هم با آرد ارتباط مستقیم دارد، خواهد برد. در نتیجه این سود، قسمتی یا تمام زیان احتمالی آینده را جبران نمی‌نماید.

این رویه در مبادلات خارجی هم وجود دارد. به منظور خنثی کردن اثر تغییر قیمت ارز در عملیات تأمینی یا پوششی در مثالی که بین شرکت آمریکایی و ژاپنی صورت گرفته، تشریح می‌گردد:

مثال – فرض کنید، شرکت آمریکایی، در تاریخ اول دی ماه 1×13 کالایی به ارزش 20000000 ین از شرکت ژاپنی به طور نسیه 6 ماهه، به سررسید اول تیرماه 2×13 خریداری کرد. قرار است که در این مبادله در زمان تسویه حساب، شرکت آمریکایی بدهی خود را با «ین» پرداخت نماید.

شرکت آمریکایی جهت تأمین پوششی مؤثر در مقابل تغییرات احتمالی ارز (افزایش نرخ ارز) قراردادی مبتنی به خرید ارز (پیمان ارزی سلف) به مبلغ 2000000 ین و دریافت آن در 1/4/2× با فروشنده ارز به منظور تأمین تعهدات ارزی منعقد می‌نماید، بدیهی است، نرخ ارز به علت مدت‌دار بودن آن با نرخ روز ارز تفاوت خواهد داشت. نرخ برابری ارز با توجه به زمان خرید کالا، پایان دوره مالی، زمان تسویه حساب به شرح زیر است:

تاریخ نرخ نقدی ارز نرخ سلف ارز
اول دی ماه 1×13 (تاریخ مبادله) 0070/0 0075/0 (180 روزه)
29 اسفند ماه 1×13 (تاریخ تنظیم ترازنامه) 0080/0
اول تیرماه 2×13 (تاریخ تسویه حساب) 0076/0

خط زمانی مبادلات به قرار زیر می‌باشد:
1/10/1× 29/12/1× 1/4/2×

 بدهی تحقق یافته (ین)
 امضاء قرارداد پیمان ارزی سل برای دریافت 2000000 ین – 6 ماهه تاریخ تنظیم ترازنامه تاریخ تسویه حساب
 برای تسویه حساب بدهی ارزی مبلغ 2000000 ین بر اساس پیمان ارزی سلف از فروشنده ارز دریافت می‌شود.
 پرداخت بدهی ارزی (ین)

ثبت‌های رویدادها مربوط به خرید کالا و انعقاد قرارداد پیمان ارزی سلف با فروشنده ارز در دفاتر شرکت آمریکایی به شرح زیر خواهد بود:
(1)
1/10/1×13
موجودی کالا 14000
حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 14000
ثبت خرید کالا به طور نسیه (14000 ﷼ = 007/0 × 2000000 )
(2)
حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز 14000
صرف ناشی از پیمان ارزی سلف 1000
حسابهای پرداختنی به فروشنده ارز (دلار) 15000
ثبت خرید پیمان ارزی سلف 6 ماهه برای دریافت 2000000 ین با نرخ هر ین 0075/0 ریال.

محاسبات:
نرخ روز ارز، در اول دی ماه
نرخ سلف ارز اول تیرماه

شرکت آمریکایی برای پرداخت بدهی ارزی خود در سررسید قراردادی با فروشنده ارز برای دریافت مبلغ 2000000 ین در اول تیرماه سال 2×13 به مبلغ 15000 دلار منعقد می‌نماید (پیمان ارزی سلف). این نوع پیمان ارزی، قراردادی است که برای مبادله ارز کشورهای مختلف در تاریخی مشخص در آینده، با نرخ مورد توافق، بین طرفین پیمان منعقد می‌گردد.

نرخ آتی ممکن است بیشتر یا کمتر از نرخ روز مبادله باشد، و بستگی به پیش‌بینی تغییرات نرخ ارز دارد، تفاوت بین نرخ آتی (نرخ سلف) و نرخ روز در تاریخ امضاء قرارداد، به عنوان صرف یا کسر ناشی از پیمان ارزی سلف نامیده می‌شود، و در طول مدت پیمان مستهلک می‌شود. صرف ناشی از پیمان ارزی سلف زمانی اتفاق می‌افتد که نرخ آتی ارز (نرخ ارز سلف) بیش از نرخ روز باشد،

و کسر ناشی از پیمان ارزی – سلف زمانی اتفاق می‌‌افتد که نرخ آتی کمتر از نرخ روز ارز باشد. با توجه به قرارداد فوق (شرکت آمریکایی و فروشنده ارز) چون نرخ ارز در زمان انعقاد قرارداد از 0070/0 دلار به 0075/0 دلار در زمان سررسید افزایش یافته، در نتیجه شرکت آمریکایی در سررسید بجای مبلغ 14000 دلار باید مبلغ 15000 دلار برای دریافت 2000000 بین پرداخت نماید، تفاوت دو مبلغ فوق به حساب فوق به حساب صرف ناشی از پیمان ارزی سلف منظور شده، که این حساب به عنوان یک حساب تعدیلی مربوط به حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز گزارش می‌شود.

با توجه به اینکه نرخ ارز در 29 اسفند 1×13 نسبت به زمان مبادله (اول دی ماه) به 0080/0 دلار افزایش یافته است، ثبت تعدیل مطالبات و تعهدات (بدهی) ارزی به شرح زیر خواهد بود:

حسابداری مبادلات خارجی

(3)
29/12/1×13
حساب‌های دریافتنی ارزی از فروشنده ارز 2000
سود مبادله ارزی 2000
ثبت تعدیل مطالبات ارزی بر مبنای تغییر نرخ برابری ارز ین در مقابل دلار:
محاسبات:
بر مبنای نرخ ارز در 29/12/1×
بر مبنای نرخ ارز در اول دی ماه 1×
سود مبادله ارزی
(4)
زیان مبادله ارزی 2000

حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 2000

ثبت تعدیل بدهی ارزی که تسویه حساب آن با ین صورت می‌گیرد. ارز برابری جاری دلار در مقابل ین:
2000 = (0070/0- 0080/0) × 2000000 
(5)
هزینه مالی 500
صرف ناشی از پیمان ارزی سلف 500
ثبت مستهک نمودن صرف ناشی از پیمان ارزی سلف بر مبنای مدت منقضی شده:
500 = ( 6 ماه / 3 ماه × 1000) 

نظر به این‌که، سررسید پرداخت بدهی شرکت آمریکایی به شرکت ژاپنی اول تیرماه 2×13 می‌باشد و شرکت آمریکایی برای پرداخت بدهی ارزی خود، بر اساس پیمانی که با فروشنده ارز منعقد نموده است، مبلغ «ین» را دریافت و با توجه به نرخ ارز در اول تیرماه 2×13 حسابها تعدیل و به شرح زیر در دفاتر شرکت آمریکایی ثبت می‌شود:

(6)
1/4/2×13
زیان مبادله ارزی 800
زیان مبادله ارزش از فروشنده ارز (ین) 800
ثبت تعدیل مطالبات بر مبنای نرخ ارز روز در زمان تسویه حساب:
بر مبنای نرخ ارز در اول تیرماه 2×13
بر مبنای نرخ ارز در 29/12/1× 13
زیان مبادله ارزی

(7)

حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 800
سود مبادله ارزی 800
ثبت تعدیل بدهی ارزی (ین) با نرخ ارز روز در زمان تسویه حساب:
800 = (0080/0 – 0076/0) × 200000 
(8)
هزینه مالی 500
صرف ناشی از پیمان ارزی سلف 500
ثبت مستهلک نمودن صرف ناشی از پیمان ارزی سلف: (7 ماه / 3 ماه ×1000)
(9)
حسابهای پرداختنی به فروشنده ارز (دلار) 15000
وجوه نقد 15000
ثبت تحویل دلار به فروشنده ارز با نرخ ارز سلف تعین شده در پیمان ارزی سلف.
(10)
واحد پولی ارزی (ین) 15200
حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز 15200

ثبت دریافت 2000000 ین از فروشنده ارز با نرخ ارز روز در اول تیرماه 2 x
15200 = (0076/0 × 2000000) 

(11)
حسابهای پرداختنی ارزی (ین) 15200
واحدهای پولی ارزی (ین) 15200
ثبت پرداخت‌، 2000000 ین به شرکت ژاپنی جهت تسویه حساب بدهی ارزی

حسابداری مبادلات خارجی

صرف ناشی از پیمان ارزی سلف حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز حسابهای پرداختنی ارزی (ین)
(2) 1000 500 (5)
500 (8) (2) 14000
(3) 2000 800 (6)
15200 (10) (7) 800
(11) 15200 14000 (1)
2000 (4)
1000 1000 16000 16000 16000 16000

واحدهای پولی ارزی حسابهای پرداختنی به فروشنده ارز
(10) 15200 15200 (11) (9) 15000 15000 (2)

 اعتبارات اسنادی
امروزه از طریق مبادلات خارجی نیازهای مختلف کشورها تأمین می‌شود، به طوری که می‌توان گفت، بسیاری از کشورهای جهان بدون دسترسی به واردات و صادرات در ادامه حیات اقتصادی خود دچار مشکل خواهند بود. زمانی که خریدار، قصد خرید کالا از فروشنده خارجی را داشته باشد، می‌تواند از طریق مکاتبه یا تماس مستقیم با نماینده قانونی او در داخل کشور، از مشخصات کامل کالای مورد نیاز خود از قبیل: قیمت، مدت و تاریخ تحویل کالا، آشنایی حاصل نماید.

در این راستا، فروشنده خارجی تمایل دارد، بداند که خریدار توانایی پرداخت به موقع را خواهد داشت، و چگونه می‌تواند خطر عدم پرداخت را به حداقل ممکن کاهش دهد. و در مقابل، خریدار چگونه می‌تواند مطمئن شود که کالا به موقع تحویل خواهد شد. و علاوه بر این خریدار نیز مایل است بداند، قبل از اینکه وجه کالا را پرداخت نماید، چگونه می‌تواند مطمئن شود. که کالای حمل شده، همان کالای سفارش شده می‌باشد. در این میان، خریدار و فروشنده خارجی برای جلوگیری از کاهش خطر، با استفاده از روشی مؤثر برای ایجاد اطمینان و امنیت در مبادلات خارجی، می‌توانند از طریق بانکها به عنوان مؤسسات اعتباری استفاده نمایند.

استفاده از مکانیسم‌های مختلف در تجارت بین‌المللی به هنگام نقل و انتقالات مالی بین خریدار و فروشنده خارجی، موجب ایجاد تضمین و کاهش خطرات گشته و اطمینان لازم را برای طرفین قرارداد به وجود می‌آورد. وارد کنندگان، جهت بررسی و تحقیق از امکانات بازار و وضعیت مالی و حسن شهرت تجاری و قابلیت‌های واحدهای تجاری می‌توانند از طریق تماس با بانکهای کارگزار خود، اطلاعات لازم را در خصوص وضعیت مالی، سوابق و میزان قابل اطمینان بودن واحدهای تجاری که می‌خواهند با آنها مبادله داشته باشند، را کسب می‌نمایند.

حسابداری مبادلات خارجی

خریدار و فروشنده خارجی برای جلوگیری از کاهش خطر با استفاده از اطلاعاتی که از بانک کارگزار خود دریافت می‌دارند، بررسی‌های لازم را انجام داده، اقدام به مبادله می‌نمایند. سپس فروشنده (صادر کننده)، لیست کالای خود را با قیت پیشنهادی (پیش فاکتور) و شرایط لازم (گشایش اعتبار اسنادی) و مسولیت طرفین قرارداد نسبت به کالای مورد معامله و دقیقاً جایی که مسؤولیت و مالکیت کالا منتقل می‌شود را مشخص می‌نمایند. در این‌گونه موارد لازم است که روال و عرف جاری، مفاد قرارداد، تعهدات خریدار و فروشنده و سایر مدارک و شواهد مورد توجه قرار گیرد.

این موضوع معمولاً بر مبنای شرایطی از قبیل فوب (تحویل کالا روی عرشه)، سی اند اف (بهای خرید کالا به اضافه کرایه حمل)، سیف (بهای خرید کالا به اضافه بیمه و کرایه حمل)، تحویل در کارخانه (فروشنده مسولیت دارد کالا را در محل کارخانه تحویل خریدار دهد، مسولیت فروشنده پس از تحویل کالا در درب کارخانه یا محل کار خریدار یا نماینده وی خاتمه می‌یابد) در قرارداد مشخص می‌گردد.

حسابداری مبادلات خارجی

بعد از مشخص شدن وضعیت تحویل و انتقال مالکیت کالا و شرایط پرداخت که ممکن است از طریق اعتباری اسنادی صورت گیرد، مبادله انجام می‌گیرد. با توجه به مقدمه فوق تعریف اعتباری اسنادی به شرح زیان بیان می‌گردد.

اعتبار اسنادی عبارت از قراردادی است، که به موجب آن بانک گشایش کننده اعتبار در ازاء درخواست متقاضی گشایش اعتبار (خریدار) بانک دیگری را (بانک فروشنده) مطلع می‌سازد که در مدت زمان معین، در مقابل ارائه اسناد و مدارک حمل از طرف فروشنده کالا (ذی‌نفع اعتبار ) مبلغ قرارداد (مبلغ اعتبار) را به فروشنده پرداخت نماید:

 مراحل گشایش اعتبار

1. دریافت پیش فاکتور از فروشنده کالا (صادر کننده خارجی).
2. تکمیل فرم درخواست ثبت سفارش توسط خریدار.
3. اخذ مجوزهای لازم از مرکاز قانونی جهت تکمیل ثبت سفارش.
4. دریافت و تکمیل فرم درخواست گشایش اعتبار اسنادی از بانک گشایش کننده اعتبار و ارائه آن به بانک مذکور.
5. تکمیل فرم وکالت‌نامه و درخواست خرید واریزنامه و ارائه آن به بانک گشایش کننده اعتبار.
6. پرداخت مبلغ بیمه و دریافت بیمه‌نامه باربری و ارائه آن به بانک گشایش کننده اعتبار.

7. واریز کل یا درصدی از مبلغ پیش فاکتور به عنوان پیش پرداخت اعتبار اسنادی در وجه بانک گشایش کننده اعتبار (نرخ ارز طبق قوانین جاری).

8. اعلان بانک گشایش کننده، اعتبار اسنادی به بانک کارگزار (فروشنده کالا). در این مرحله فروشنده کالا با اطلاع از گشایش اعتبار نسبت به تهیه و ارسال کالا به خریدار اقدام می‌نماید. بدیهی است که فروشنده کالا، اسناد و مدارک مربوط به حمل کالا (صورت حساب فروش، گواهی مبدأ، بارنامه، گواهی بازرسی …) را به بانک کارگزار تحویل داده بانک کارگزار پس از دریافت مدارک و تأیید صحت و مطابقت آن با شرایط اعتبار، مبلغ اعتبار را به فروشنده کالا پرداخت می‌نماید.

اسناد و مدارک هم از طریق بانک کارگزار به بانگ گشایش کننده اعتبار ارسال می‌گردد، بانک گشایش کننده اعتبار پس از رؤیت و دریافت اسناد و مدارک حمل و تطبیق آن با شرایط اعتبار، مراتب را به اطلاع متقاضی (خریدار کالا) رسانده و مبلغ اعتبار اسنادی از محل سپرده برداشت می‌نماید، و در صورت کسری تفاوت آن از خریدار دریافت می‌دارد. بانک گشایش کننده اعتبار، پس از تسویه حساب با متقاضی (خریدار کالا) اسناد و مدارک حمل و پشت‌نویسی نموده و جهت ترخیص کالا به خریدار تحویل می‌دهد. (نمودار شمال 1-4 گویای این مطلب است).

مراحل خریداهای خارجی طبق نمودار (1-4) به طور خلاصه به شرح زیر می‌باشد:

ب. خریدار و فروشنده قراردادی مشروط به پرداخت در مقابل اعتبار اسنادی منعقد می‌نمایند.
2. خریدار درخواست گشایش اعتبار به نفع ذی‌نفع را صادر می‌نماید.

3. بانک گشایش کننده اعتبار از بانک دیگری که معمولاً در کشور فروشنده کالا است در خواست ابلاغ و یا تأیید اعتبار را می‌نماید. (بانک کارگزار)
4. بانک ابلاغ کننده و یا کارگزار تایید گشایش اعتبار را به فروشنده اعلام می‌نماید. (بانکی که اعتبار گشایش شده را در اختیار فروشنده قرار می‌دهد بانک ابلاغ کننده یا کارگزار نامیده می‌شود).

5. فروشنده کالا با آگاهی از گشایش اعتبار اقدام به بارگیری و حمل کالا می‌نماید. و اسناد مربوط را به بانک ابلاغ کننده (بانک کارگزار) خود ارسال می‌نماید.
6. بانک فروشنده، اسناد حمل و سایر مدارک لازم را به بانک گشایش کننده ارسال می‌نماید.

حسابداری مبادلات خارجی

7. بانک گشایش کننده اعتبار اسناد و مدارک حمل را با شرایط اعتبار تطبیق داده در صورت صحت و درستی عمل، مبلغ اعتبار را به بانک کارگزار پرداخت می‌نماید.
8. بانک ابلاغ کننده (کارگزار) وجه اعتبار را به فروشنده پرداخت می‌نماید.
9. بانک صادر کننده اعتبار (گشایش کننده اعتبار)، بعد از تسویه حساب با متقاضی گشایش اعتبار، اسناد حمل را پشت‌نویسی نموده و به خریدار تحویل می‌دهد.
10. خریدار اسناد و مدارک مربوط به کالا را به گمرک تحویل داده داقدام به ترخیص می‌نماید.

 انواع اعتبارات اسنادی

1. اعتبار اسنادی از نقطه نظر مدت زمان پرداخت مبلغ اعتبار به دو دسته تقسیم می‌شود:
 اعتبار اسنادی دیداری: نوعی از اعتبار است که فروشنده کالا، بعد از اطمینان از گشایش اعتبار اقدام به تهیه کالا نموده، و اسناد و مدارک حمل آن را تنظیم و با بانک ذی‌نفع ارائه می‌دهد، بانک بعد از بررسی و مطابقت آن با مفاد قرارداد، مبلغ اعتبار اسنادی را به ذی‌نفع اعتبار پرداخت می‌نماید.

 اعتبار اسنادی غیردیداری : نوعی از عتبار است، که ذی‌نفع بعد از گشایش اعتبار، اقدام به تهیه یا ساخت کالا نموده، اسناد و مدارک حمل را تنظیم و به بانک ذی‌نفع ارائه می‌دهد. مبلغ اعتبار مطابق با مفاد قرارداد در سررسید توسط بانک فروشنده به ذی‌نفع اعتبار پرداخت می‌گردد.

2. اعتبار اسنادی از نقطه نظر اختیار خریدار به دو دسته تقسیم می‌شود:

 اعتبار اسنادی برگشت‌پذیر : نوعی از اعتبار است که بنا به تمایل خریدار، در هر زمان بدون اطلاع قبلی به فروشنده، اصلاح یا ابطال می‌شود. هرگاه خریدار، با شرایط مناسب‌تری نسبت به خرید کالا با مشخصات قبلی دسترسی یابد، می‌تواند تقاضای ابطالب اعتبار یا اصلاح آن نزد یانک گشایش اعتبار اقدام نماید. در این‌گونه موارد، فروشنده، حق هیچ‌گونه اعتراضی را نخواهد داشت. از آنجا که اعتبار مزبور قابل تغییر می‌باشد، از دیدگاه فروشنده اعتبار مخاطره‌آمیز تلقی می‌شود.

حسابداری مبادلات خارجی

 اعتبار اسنادی برگشت‌ناپذیر : نوعی از اعتبار است، که هرگونه اصلاح یا ابطال قرارداد طبق توافق طرفین صورت می‌گیرد. صدور این نوع اعتبار بر اساس توافق طرفین قرارداد در زمان عقد قرارداد مشخص می‌گردد. از دیدگاه فروشنده، این نوع اعتبار اعتماد بیشتری جهت دریافت وجه ایجاد می‌نماید.

3. اعتبار اسنادی از نقطه نظر قابلیت انتقال به دو دسته تقسیم می‌شود:

 اعتبار اسنادی قابل انتقال : نوعی از اعتبار است که ذی‌نفع اعتبار بعد از گشایش آن تمام یا بخشی از آن را می‌تواند در اختیار یک یا چند ذی‌نفع دیگر قرار دهد. این نوع اعتبار فقط یک بار قابل انتقال بوده و ذی‌نفع بعدی نمی‌تواند آن را به دیگری انتقال دهد. در صورتی این‌گونه اعتبار، قابل انتقال به دیگری بوده، که بانک گشایش کننده اعتبار آن را به صراحت قابل انتقال اعلام کرده باشد.

 اعتبار اسنادی غیرقابل انتقال : نوعی از اعتبار اسنادی است که ذی‌نفع بعد از گشایش اعتبار نمی‌تواند تمام یا بخشی از آن را به غیر، انتقال دهد.

4. اعتبار اسنادی اتکایی:

اعتبار اسناد اتکایی زمانی کاربرد دارد که، فروشنده کالا خود قادر به تهیه کالا نبوده و نیاز به خرید کالای مربوط از تهیه کننده دیگری می‌باشد. در این شرایط ممکن است از «اعتبار اسنادی اتکایی» (Back To Back Crdit) و یا اعتبار اسنادی متقابل (Counter Credit) استفاده گردد، این‌گونه موارد، دو نوع اعتبار اسنادی جداگانه گشایش می‌یابد. بانک گشایش کننده اعتبار دوم، اعتبار اول را به عنوان وثیقه قبول نموده، و بر اساس آن، اعتبار دوم، توسط فروشنده به نفع تهیه کننده کالا صادر می‌نماید. در این‌گونه موارد، اعتبار اصلی باید اعتبار غیرقابل برگشت، تأیید شده باشد.

در اعتبار اسنادی اتکایی، فروشنده (ذی‌نفع اول) اعتبار را به عنوان وثیقه به بانک ابلاغ کننده ارائه و پیشنهاد صدور اعتبار دوم به نفع تهیه کننده کالا را می‌نماید. فروشنده به عنوان متقاضی اعتباری اسناد دوم، مسول بازپرداخت وجه دریافتی می‌باشد.

حسابداری مبادلات خارجی

اعتبار اسنادی ممکن است: وارداتی، صادراتی، اعتبار با عبارت قرمز … باشد که بحث ما در این کتاب بیشتر جنبه حسابداری آن را دارد.

 عملیات حسابداری اعتبارات اسنادی

سیستم عملیات حسابداری مربوط به اعتبار اسنادی در دفاتر وارد کننده کالا (خریدار) به قرار زیر می‌باشد:
وارد کننده کالا در دفاتر خود حسابی با عنوان «حساب اعتبارات اسنادی» افتتاح و عملیات مربوط به آن را در حساب بدهکار یا بستانکار این حساب را ثبت می‌نماید:
1. واریز بابت سپرده ثبت سفارش نام حساب بدهکار نام حساب بستانکار
2. واریز پیش پرداخت ثبت سفارش اعتبارات اسنادی

اعتبارات اسنادی وجوه نقد

وجوه نقد
3. پرداخت بابت کارمزد ثبت سفارش اعتبارات اسنادی وجوه نقد
4. پرداخت بابت کارمزد گشایش اعتبار اعتبارات اسنادی وجوه نقد
5. پرداخت بابت هزینه‌های پستی، تلگراف و … اعتبارات اسنادی وجوه نقد
6. پرداخت بابت بیمه کالا اعتبارات اسنادی وجوه نقد
7. پرداخت بابت کامزد تغییر شرایط اعتبارات اسنادی وجوه نقد
8. واریز اعتبار پس از کسر پیش‌پرداخت اعتبارات اسنادی وجوه نقد
10. پرداخت بابت ترخیص کالا و کرایه حمل اعتبارات اسنادی وجوه نقد
9. پرداخت بابت هزینه اعتبار اعتبارات اسنادی وجوه نقد

11. پرداخت بابت بهره اعتبار موقت* اعتبارات اسنادی وجوه نقد
12. برگشت بابت سپرده ثبت سفارش اعتبارات اسنادی وجوه نقد
13. برگشت بابت قسمتی از سفارش انجام نشده اعتبارات اسنادی وجوه نقد
14. وصول خسارت از بیمه در مواردی که بخشی از کالا آسیب دیده است. اعتبارات اسنادی وجوه نقد
15. ترخیص کالا از گمرک (بستن حساب) اعتبارات اسنادی** وجوه نقد

* بانک‌ها معمولاً هنگام واریز سپرده ثبت سفارش، برای مشتریان خود، اعتبار موقت معادل سپرده ثبت سفارش در اختیار مشتریان خود قرار داده و در زمان ترخیص کالا این مبلغ تسویه می‌گردد.

** در مواردی که واحد تجاری ادارایی اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات جهت نیاز خود وارد نموده باشد، بجای خرید کالا حساب دارایی اموال و ماشین‌آلات مربوط بدهکار می شود.
مثال – شرکت الف وارد کننده کالا جهت ورود 10 تن کالا از کشور فرانسه به ارزش 15000 فرانک با ارائه پیش فاکتور (پروفرما) به بانک مراجعه و درخواست صدور ودیعه ثبت سفارش را می‌نماید. عملیات مربوط به گشایش اعتبار اسنادی به قرار زیر می‌باشد:

1. برداشت مبلغ 6000000 ریال از حساب جاری شرکت الف بابت 100 درصد ارزش پیش فاکتور (پروفرما) بابت سپرده ثبت سفارش.
2. پرداخت بابت کرمزد ثبت سفارش به مبلغ 60000 ریال.
3. برداشت بابت کارمزد گشایش اعتبار به مبلغ 150000 ریال.
4. برداشت بابت هزینه پستی و تلکس به مبلغ 100000 ریال.
5. پرداخت بابت بیمه توسط شرکت به مبلغ 200000 ریال.
6. برداشت کارمزد بابت تغییر شرایط توسط بانک به مبلغ 40000 ریال.
7. پرداخت بابت هزینه تأخیر واریز وجه اسناد به مبلغ 20000 ریال.
8. پرداخت بابت ترخیص کالا به مبلغ 2000000 ریال.
9. پرداخت بابت هزینه حمل و تخلیه کالا به انبار مؤسسه به مبلغ 100000 ریال.
10. دریافت مبلغ 80000 ریال از بیمه خسارت مقداری از کالا که در بین راه آسیب دیده است.

حسابداری مبادلات خارجی

11. شرکت الف اطلاع یافت که فروشنده کالا معادل 1000000 ریال از کالای درخواستی کمتر ارسال داشته و بانک این مبلغ را به حساب شرکت واریز نموده است.
ثبت عملیات فوق در دفاتر به قرار زیر است:
1. اعتبارات اسنادی 6310000
وجوه نقد 6310000

ثبت بابت سپرده سفارش، کارمزد ثبت سفارش، اعتبار و بیمه:

2. اعتبارات اسنادی 200000
وجوه نقد 200000
ثبت بابت بیمه اعتبار اسنادی
3. اعتبارات اسنادی 40000
وجوه نقد 40000
ثبت بابت کارمزد تغییر شرایط اعتبار اسنادی
4. اعتبارات اسنادی 20000
وجوه نقد 20000
ثبت بابت هزینه تأخیر واریز وجه اسناد
5. اعتبارات اسنادی 2000000
وجوه نقد 2000000
ثبت بابت هزینه ترخیص کالا
6. اعتبارات اسنادی 100000
وجوه نقد 100000
ثبت بابت هزینه حمل و تخلیه
7. وجوه نقد 80000
اعتبارات اسنادی 80000
ثبت دریافت خسارت از شرکت بیمه
8. وجوه نقد 1000000
اعتبارات اسنادی 1000000

ثبت بابت برگشت سپرده ثبت سفارش اعتبار

اعتبارات اسنادی
(1) 6310000
(2) 200000
(3) 40000
(4) 20000
(5) 2000000
(6) 100000 80000 (7)
1000000 (8)
8670000 1080000
7590000 7590000 (9)
7590000

9. خرید کالا (اموال و ماشین‌آلات) 7590000
اعتبارات اسنادی 7590000

ثبت بستن اعتبارات اسنادی

 پرسش

1. نمونه‌هایی از عملیات خارجی نام ببرید.
2. منظور از نرخ ارز «روز» و نرخ ارز سلف کدام است؟ بیان کنید.
3. منظور از نرخ ارز مستقیم و غیرمستقیم چیست؟
4. نحوه اندازه‌گیری دارایی و بدهی‌های ارزی در تاریخ گزارشگری کدام است؟ بیان کنید.
5. خطر و ریسک تسعیر ارز در چه زمانی متوجه شرکت صادر کننده و در چه زمانی متوجه وارد کننده می‌شود؟ با مثال توضیح دهید.
6. نحوه کاهش خطر (ریسک) در پیمان ارزی سلف کدام است؟ بیان کنید.

حسابداری مبادلات خارجی

7. منظور از عملیات پوششی در معاملات داخلی چیست؟ با مثال بیان کنید.
8. به منظور خنثی کردن اثر تغییر قیمت ارز در عملیات پوششی یا تأمینی چه سیاست‌هایی اعمال می‌شود؟
9. نحوه شناسایی سود یا زیان ناشی از دارایی و بدهی ارزی در تاریخ گزارشگری را با مثال تشریح نمایید.
10. منظور از فوب، سی اند اف، سیف و تحویل در کارخانه چیست؟ توضیح دهدی.
11. اعتبار اسنادی را تعریف کنید.

حسابداری مبادلات خارجی

12. خریدار کالای خارجی قبل از مراجعه به بانک جهت گشایش اعتبار اسنادی چه دقامی می‌نماید؟
13. مراحل گشایش اعتبار را بیان کنید.
14. منظور از بانک گشایش کننده اعتبار و بانک کارگزار چیست؟
15. منظور از اعتبار اسنادی دیداری و غیردیداری چیست؟ بیان کنید.
16. تفاوت اعتبار اسنادی برگشت‌پذیر و برگشت‌ناپذیر کدام است؟ بیان کنید.
17. تفاوت اعتبار اسنادی قابل انتقال و غیرقابل انتقال کدام است؟

18. منظور از اعتبار اسنادی اتکایی چیست؟ بیان نمائید.
19. بانک کارگزار در چه زمانی مبلغ اعتبار اسنادی را به فروشنده پرداخت می‌نماید.

 تمرین و مسائل

1. در 15 نوامبر 3×19 شرکت فرانسوی، کالایی به ارزش 2000000 مارک بر مبنای فوب به شرکت آلمانی سفارش داد. کالا در 10 دسامبر سال 3×13 حمل و صورت حساب ارسال شد. شرکت فرانسوی صورت حساب را در 10 ژانویه 4×19 پرداخت می‌نماید.

نرخ ارز در تاریخ‌های مختلف:
15 نوامبر 3×19 4955/0 فرانک
4875/0 فرانک
4675/0 فرانک
4475/0 فرانک

سود ناشی از تسعیر ارز در صورت سود و زیان سال منتهی به 31 دسامبر 3×19 شرکت فرانسوی کدام است؟
الف- 9600 ب – 8000 ج – 4000 د- 1600
2. مبادلات خارجی ارزی طی سال 3×19 شرکت سهامی الف به قرار زیر می‌باشد:

حسابداری مبادلات خارجی

20/1/2×19 – خرید کالا از صادر کننده خارجی به مبلغ 90000 دلار، صورت‌حساب در تاریخ 20 مارچ 2×19 با نرخ برابری ارز معادل 96000 دلار پرداخت گردید.
در اول جولای 2×19 شرکت الف مبلغی معادل 500000 دلار وام دریافت نمود. در مقابل یک فقره سفته به سررسید اول جولای 4×19 صادر و تسلیم نمود. در 31 دسامبر 2×19 نرخ برابری دلار از اصل مبلغ و بهره معوق به ترتیب به مبلغ 520000 دلار و 26000 دلار بود. نرخ بهره اسناد 10٪ در سال. زیان مبادله ارزی خارجی در صورت سود و زیان سال 2×13 کدام است:

الف – صفر ب – 6000 ج – 21000 د – 27000
3. شرکت ب بالایی به ارزش 300000 پوند در تاریخ 30 نوامبر 5×19 از شرکتی در انگلستان خریداری کرد. سررسید پرداخت 30 ژانویه 6×19 می‌باشد. شرکت ب بدهی ارزی خود را باید با پوند پرداخت نماید. نرخ ارز برای خرید یک پوند به قرار زیر می‌باشد:

30 نوامبر 5×19 31 دسامبر 5×19
نرخ ارز نقدی 65/1 $ 62/1 $
نرخ 30 روزه 64/1 59/1
نرخ 60 روزه 63/1 56/1

سود مبادله ارزی در 31 دسامبر 5×19 که باید به صورت سود و زیان گزارش شود کدام است؟

الف – 12000 ب – 9000 ج – 6000 د – صفر
4. شرکت ج در اول بهمن ماه 8×13، کالا به مبلغ 100000 روپیه به طور نسیه از پاکستان خریداری کرد. سررسید پرداخت 30 فروردین ماه 9×13 می‌باشد. در اول بهمن 8×13 قراردادی برای خرید 100000 روپیه 90 روزه با فروشنده ارز منعقد نمود. نرخ ارز به قرار زیر می‌باشد:

حسابداری مبادلات خارجی

تاریخ نرخ ارز نقدی نرخ ارز سلف
اول بهمن 8×13 120/0 ریال 126/0 )90 روزه)
29 اسفند 8×13 124/0 129/0 (30 روزه)
30 فروردین 9×13 127/0 –

مطلوبست:
بهترین پاسخ را برای هر یک از سؤالات زیر انتخاب نمائید.
الف – ثبت قرارداد پیمان ارزی سلف در اول بهمن ماه 8×13 کدام است:
1. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 100000 روپیه.
2. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 12600 ریال.
3. صرف ناشی از پیمان ارزی سلف، بستانکار به مبلغ 600 ریال.
4. حسابهای پرداختنی (ریال) به فروشنده ارز، بستانکار به مبلغ 12600 ریال.

ب – ثبت در 29 اسفند 8×13 کدام است:
1. هزینه مالی، بدهکار به مبلغ 300 ریال.
2. حسابهای پرداختنی ارزی به فروشنده ارز، بستانکار به مبلغ 400 ریال.
3. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 400 ریال.
4. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 12600 ریال.
ج – ثبت در 30 فروردین 8×13 کدام است:
1. حسابهای پرداختنی (ریال) به فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 12000 ریال.
2. وجوه نقد بستانکار، به مبلغ 12600 ریال.
3. صرف ناشی از پیمان ارزی سلف، بستانکار به مبلغ 600 ریال.

حسابداری مبادلات خارجی

4. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بستانکار به مبلغ 12600 ریال

د – ثبت در 30 فروردیت 9×13 کدام است:
1. هزینه مالی بدهکار به مبلغ 400 ریال.
2. حسابهای پرداختنی (ریال) به فروشنده ارز 12600 ریال.
3. واحدهای پولی ارزی (روپیه)، بستانکار به مبلغ 12600 ریال.
4. حسابهای پرداختنی ارزی به فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 12700 ریال.
هـ – ثبت در 30 فروردین ماه 9×13 کدام است:
1. واحدهای پولی ارزی (روپیه)، بدهکار به مبلغ 12700 ریال.
2. حسابهای پرداختنی (ریال) به فروشنده ارز، بدهکار به مبلغ 12700 ریال.
3. سود مبادله ارزی، بستانکار به مبلغ 100 ریال.
4. حسابهای دریافتنی ارزی از فروشنده ارز، بستانکار به مبلغ 12600 ریال.

حسابداری مبادلات خارجی
5. در تاریخ اول تیرماه سال 5×13، شرکت ایران کالا برای ورود لوازم یدکی از کشور آلمان به ارزش 2000000 مارک با ارائه پرفرما به بانک ملی شعبه مرکزی درخواست صدور گشایش اعتبار کرده است. اطلاعات مربوط به اعتبار اسنادی به شرح زیر است: 8/4/5×13 – کل اعتبار 20000000 مارک آلمان، بانک 30 درصد مبلغ اعتبار به عنوان ثبت سفارش، 2 درصد به عنوان کارمزد ثبت سفارش، 4 درصد هزینه پست و تلگراف و 2 درصد هزینه بیمه از حسابهای شرکت ایران کالا برداشت می‌نماید. (نرخ ارز 4000 ریال).
در تاریخ 29/4/5×13 معادل 100٪ اعتبار یک فقره سفته به بانک بابت تضمین سپرده می‌شود. در تاریخ 9/4 بانک مبلغ 35 درصد اعتبار بابت پیش پرداخت توسط بانک از حسابهای شرکت برداشت می‌گردد.

20/4/5×13 – وجه اعتبار توسط بانک کارگزار از شرکت آلمانی پرداخت می‌گردد.
25/4/5×13 – مبلغ اعتبار پس از کسر پیش پرداخت با سود تضمین شده‌ای با نرخ 25 درصد نسبت به مانده بدهی واریز می‌گردد. (بهای هر مارک معادل 4000 ریال در نظر گرفته شود).
در تاریخ 1/5/5×13 لوازم یدکی توسط شرکت ایران کالا از گمرک ترخیص شد و بابت هزینه‌های گمرکی مبلغ 9000000 ریال پرداخت گردید. هزینه حمل کالا از گمرک به انبار شرکت مبلغ 150000 ریال پرداخت گردید.

مطلوبست:
ثبت عملیات حسابداری فوق در دفاتر شرکت ایران کالا:

حسابداری مبادلات خارجی
6. شرکت شمال برای ورود ماشین آلات کشاورزی از سوئد با ارائه مدارک و مجوزهای لازم از بانک ملت شعبه مرکزی درخواست گشایش اعتبار اسنادی به مبلغ 300000 کرون سوئد بر اساس F.O.B را می‌نماید. بانک بابت اعتبار اسنادی مربوط از حساب جاری شرکت مبالغ زیر را برداشت می‌نماید:
1. حق ثبت سفارش به مبلغ 4400000 ریال.
2. هزینه گشایش اعتبار به مبلغ 640000 ریال.
3. سپرده اعتبار اسنادی به مبلغ 222700000 ریال.
4. هزینه تلکس به کارگزار به مبلغ 120000 ریال.
5. هزینه بیمه به مبلغ 350000 ریال.
در تاریخ 10/6/7×13 مبلغ توسط بانک کارگزار به فروشنده پرداخت گردید.

حسابداری مبادلات خارجی

در تاریخ 30/6/7×13 ماشین‌آلات از گمرک ترخیص و مبلغ 2600000 ریال بابت هزینه‌های گمرکی پرداخت شد.
مطلوبست:
7. شرکت جنوب در تاریخ 3/5/4×13 به وسیله بانک صادرات شعبه مرکزی اعتبار برگشت‌ناپذیر بدون تأیید برای مدت 3 ماه طبق پرفرمای کمپانی آلمانی برای ورود کالا با مشخصات زیر افتتاح نمود:

1. مبلغ اعتبار 3000000 مارک (هر مارک 3000 ریال محاسبه شود)
2. سپرده ثبت سفارش کالا 25٪ مبلغ اعتبار، 10 درصد پیش پرداخت، کارمزد بانک 8 در هزار و هزینه پست و … 25000 ریال، هزینه بیمه 245000 ریال.
3. وجه اعتبار در تاریخ 1/6/4× توسط کارگزار پرداخت گردید. و در تاریخ 5/6/4× توسط شرکت جنوب پرداخت شد. هزینه ارسال اسناد توسط کارگزار 2000 مارک می‌باشد. (نرخ سود تضمین شده 12 درصد محاسبه می‌شود).

4. در تاریخ 20/6/4× کالا توسط شرکت از گمرک ترخیص شد. هزینه‌های ترخیص کالا از گمرک مبلغ 2400000 ریال است که توسط شرکت پرداخت گردید. شرکت با ارائه مدارک به بانک سپرده را پس گرفت. هزینه حمل کالا از گمرک مبلغ 127000 ریال می‌باشد که توسط شرکت جنوب پرداخت گردید.
مطلوبست:
ثبت عملیات حسابداری مربوط به خرید کالا:
8. شرکت جاری پردیسان کالا را از نقاط مختلف جهان خریداری و به نقاط مختلف جهان می‌فروشد، مبادلات زیر طی سه ماهه آخر سال 4×13 به شرح زیر انجام گردیده:
28/10 خرید 20000 لوزام یدکی به ارزش 2000000 ین از شرکت ژاپنی نسیه 30 روزه (هر ین 1100 ریال).
9/11 فروش کالا به شرکت انگلیسی به ارزش 528000 پوند نسیه 30 روزه ( هر پوند 1250 ریال).

27/11 صدور چک به مبلغ 220 میلیون ریال جهت پرداخت تسویه حساب به شرکت ژاپنی.
2/12 خرید 10000 واحد کالا از شرکت آلمانی به ارزش 1200000 مارک نسیه 60 روزه (نرخ جاری هر مارک = 700 ریال).
9/12 وصول 528000 پوند از شرکت انگلیسی (هر پوند = 1240 ریال).
11/12 فروش 9000 واحد رایانه به فروشگاه زنجیره‌ای فرانسه معادل 99000000 فرانک نسیه 30 روزه (هر فرانک = 500 ریال).

حسابداری مبادلات خارجی
1. ثبت رویدادهای فوق در دفاتر شرکت تجاری پردیسان:
2. تبدیل حسابها در پایان سال برای 1200000 مارک بدهی به شرکت آلمانی و 99000000 فرانک مطالبات از فروشگاه زنجیره‌ای فرانسه (نرخ ارز در تاریخ گزارشگری هر مارک معادل 720 ریال و هر فرانک معادل 480 ریال می‌باشد).
3. توضیح دهید چگونه شرکت پردیسان می‌توانند خود را در مقابل زیان ناشی از نوسانات ارزی تأمین نماید.
9. شرکت K آمریکایی در تاریخ 31 ماه مه سال 1×19 کالا را به طور نسیه به ارزش 100000 دلار نیوزلندی از شرکت M در نیوزلند خریداری، سررسید پرداخت بدهی 29 آگوست 1×19 می‌باشد. شرکت K در تاریخ 31 ماه مه برای جلوگیری از کاهش احتمالی نرخ ارز قراردادی جهت فروش دلار نیوزلند با فروشنده ارز تنظیم می‌نماید. (پایان سال مالی 30 ژوئن).

حسابداری مبادلات خارجی

تاریخ نرخ نقدی نرخ سلف 90 روزه
31 ماه مه 1 دلار نیوزلندی = 02/1 دلار آمریکا 1 دلار نیوزلندی = 022/1 دلار آمریکا
پایان سال مالی (30 ماه جولای) 1 دلار نیوزلند = 025/1 دلار آمریکا 1 دلار نیوزلندی = 027/1 دلار آمریکا
28 ماه آگوست 1 دلار نیوزلندی = 023/1 دلار آمریکا 1 دلار نیوزلندی = 035/1 دلار آمریکا
مطلوبست:
ثبت رویداد فوق در دفاتر شرکت K:
10. مبادلات زیر طی سال 6×13 بین شرکت صادرات ایران و شرکت راجا در هند به شرح زیر رویداده است.: واحد پول حسابداری شرکت صادرات ایران «ریال» و راجا «روپیه» می‌باشد:
4/1 خرید کالا به بهای تمام شده 10000 روپیه. (نرخ ارز هر روپیه = 132/0 ریال)
10/2 خرید کالا به بهای تمام شده 6000 روپیه. (نرخ ارز هر روپیه 138/0 ریال)
1/3 پرداخت بدهی مربوط به خرید کالا مورخه( 4/1 روپیه = 14/0 ریال)
30/3 پرداخت بدهی مربوط به خرید کالا مورخه 10/2 (1 روپیه = 134/0 ریال).
مطلوبست:
ثبت مبادلات فوق در دفاتر شرکت صادرات ایران و راجا.
11. شرکت واردات و صادرات در فرانسه مبادلات خود را با پوند در لندن به شرح زیر طی سال 1×19 انجام داده است:
11 سپتامبر 1×19: خرید کالا به مبلغ 100000 پوند، نسیه به سررسید 10 ژانویه 2×19 از فروشنده A.
21 سپتامبر 1×19: فروش کالا به مبلغ 200000 پوند، نسیه به سررسید 20 ژانویه 2×19 به مشتری B.
مطلوبست:
ثبت رویدادهای فوق در دفاتر شرکت واردات و صادرات بر مبنای مارک.
نرخ ارز در تاریخ‌های مختلف:
11 سپتامبر 1×19 یک پوند = 50/1 مارک
21 سپتامبر 1×19 یک پوند = 52/1 مارک
31 سپتامبر 1×19 یک پوند 55/1 مارک
10 ژانویه 2×19 یک پوند = 57/1 مارک
11 ژانویه 2×19 یک پوند = 60/1 مارک

حسابداری مبادلات خارجی

12. شرکت الف برای ورود کالای مورد نیاز خود از کشور فرانسه با ارائه اسناد و مدارک لازم از بانک صادرات شعبه مرکزی درخواست گشایش اعتبار به ارزش 50000 فرانک بر اساس F.O.B را می‌نماید. بانک از حساب جاری شرکت الف مبالغ زیر برداشت می‌نماید:

حسابداری مبادلات خارجی
1. حق ثبت سفارش به مبلغ 1718000
2. کارمزد گشایش اعتبار 21750
3. سپرده اعتبار اسنادی 17857000
4. هزینه پست و تلگراف و تمبر 38000
5. هزینه حمل و بیمه باربری وارداتی 6500000
6. هزینه تأخیر وجه پرداختی به کارگزار 100000
7. واریز وجه اضافی سپرده اعتبار به حساب جاری شرکت 450000
8. اطلاع از بانک کارگزار بابت پرداخت وجه اعتبار به فروشنده –
9. هزینه ترخیص کالا و حمل به کارخانه 2900000
10. دریافت خسارت از شرکت بیمه بابت خسارت مقداری از کالا در بین راه از بین رفته و واریز آن به حساب بانک به مبلغ 1400000

مطلوبست:
ثبت عملیات مربوط به اعتبار اسنادی در دفاتر و بستن حساب