هیئت استاندارد بین الملی حسابداری داراییهای نامشهود
استاندارد بین الملی حسابداری داراییهای نامشهودی که ممکن است توسط واحد گزارشگر شناسایی شوند را محدود میکند. تعریف داراییهای نامشهود شامل این الزام است که دارایی قابل گزارشگر شناسایی شوند را محدود میکند. تعریف داراییهای نامشهود شامل این الزام است که دارایی قابل تشخیص باشد . علاوه براین ،استاندارد به طور خاص شناخت داراییهای خاصی که توسط واحد گزارشگر ایجاد شده و سرقفلی ایجاد شده در داخل واحد گزارشگر را ممنوع کرده است.
حسابداری داراییهای نامشهودی
- اندازه گیری اولیه دارایی نامشهود طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31به چگونگی تحصیل دارایی بستگی دارد. داراییهیا نامشهود تحصیل شده به طور مجزا و داراییهی ا نامشهود ایجاد شده در واحد گزارشگر که حائز معیارهای شناخت مطرح شده در استاندارد هستند ،در ابتدا به بهای تمام شده اندازه گیری میشوند . الزامات خاصی برای داراییهای نامشهودی که به شیوه های دیگری تحصیل شده اند نیز وجود دارد.
- براساس استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31داراییهای نامشهود پس از شناخت اولیه به روش بهای تمام شده یا روش تجدید ارزیابی شناسایی میشوند. ولی شرایط استفاده از روش تجدید ارزیابی محدود شده است.
- همچنین در استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31 داراییهای نامشهود پس از شناخت اولیه به روش بهای تمام شده یا روش تجدید ارزیابی شناسایی میشوند.
- ولی شرایط استفاده از روش تجدید ارزیابی محدود شده است.
حسابداری داراییهای نامشهودی
همچنین در استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31 الزامات مربوط به استهلاک ،حذف از صورتهای مالی و نحوه افشای داراییهای نامشهود نیز مشخص شده است.
- قبل از تدوین این استاندارد واحدهای گزارشگر پیرو استانداردهای بین المللی حسابداری بخش عمومی ،اغلب از رهنمودهای استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره38و تفسیر شماره32 کمیته تفاسیر استفاده میکردند.
- برخی از داراییهیا نامشهود از دامنه استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31حذف شده اند زیرا در سایر استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی به آنها پرداخته شده یا هنوز توسط هیئت استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی مورد توجه قرار نگرفته است. دو مورد مستثنی از دامنه استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31قابل توجه هستند .
- حقوق وتوانییها
- جقوق و تواناییهای اعطا شده به واسطه قانون،عرف یا هر ابزار مشابه دیگری از دامنه استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31حذف شده است . هیئت استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی پیشنهاد میکند تادر مفاهیم نظری بخش عمومی به حسابداری چنین حقوق و تواناییهای توجه شود.
- سرقفلی حاصل از ترکیب واحدها
- سرقفلی شناسایی شده به عنوان دارایی نامشهود در فرایند ترکیب واحدها و داراییهای نامشهود تحصیل شده در این فرایند نیز از دامنه استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31حذف شده اند. اگرچه هیئت استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی ،تمایل خود را برای تدوین یک یا چند استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی که به ترکیب واحدهای گزارشگر بپردازد نشان داده است. اما درحال حاضر هیچ استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی در مورد ایم موضوع وجود ندارد.
اما در حال حاضر هیچ استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی در مورد این موضوع وجود ندارد. بنابر این بحث سرقفلی مبتنی بر الزامات استاندارد گزارشگری مالی بین المللی شماره3 ترکیبهای تجاری است .حسابداری داراییهای نامشهودی
- تعاریف :
- اصلاحات ذیل در استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31 با معانی مشخص زیر بکار رفته است:
- توسعه:بکارگیری دستاوردهای نحقیقاتی با سایر دانشها در قالب یک برنامه یا طرح برای تولید موارد ،تجهیزات و محصولات و فرایندها و سیستم ها یا خدمات جدید پیش از آغاز تولید یا کاربرد تجاری.
- دارایی نامشهود:یک دارایی قابل تشخیص غیر پولی و فاقد ماهیت عینی .
- تحقیق:پژوهشی نو و برنامه ریزی شده است که با هدف کسب دانش علمی یا فنی جدید انجام میشود.
- علاوه براین اصلاحات تعریف شده از استاندارد گزارشگری مالی عبارتند از:
- سرقفلی :دارایی که بیانگر منافع اقتصادی آتی یا خدمات بالقوه حاصل از سایر داراییهای تحصیل شده در ترکیب تجاری است و به طور جداگانه قابل تشخیص و شناسایی نیست.
- فعالیت تجاری :مجموعه ای یکپارچه از فعالیتها و داراییهای است که با قصد بازدهی مستقیم برای سرمایه گذاران و یا سایر مالکان ،اعضا یا فعالان بازار در قالب سود تقسیمی ،کاهش هزینه ها یا سایر منافع اقتصادی اداره یا مدیریت میشود.
- ترکیب تجاری:معامله یا رویداد دیگری که از طریق آن ،تحصیل کننده کنترل یک یا چند واحد دیگر را کسب میکند. براساس استاندارد گزارشگری مالی بین المللی ،معاملاتی نظیر ادغامهای واقعی یا ادغامهای واحدهای با اندازه یکسان نیز ترکیب تجاری محسوب میشود.
- تحصیل کننده –واحدی که کنترل واحد تحصیل شده را به دست می آورد .
- تحصیل شده-واحد یا واحدهایی که واحد تحصیل کننده کنترل آنها را در ترکیب تجاری به دست می آورد .
کنترل –توانایی راهبری سیاستهای مالی و عملیاتی یک واحد به منظور کسب انتفاع از فعالیتهای آن
سهم فاقد کنترل –حقوق مالکانه در یک واحد فرعی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم قابل انتساب به شرکت اصلی نیست.
داراییهای نامشهود –ویژگیها و مثالها
حسابداری داراییهای نامشهودی
- به ظور کلی، داراییهای نامشهود بیانگر حقوق قابل تشخیص نسبت به منافع اقتصادی آتی و خدوات بالقوه هستند . داراییهای نامشهود مثل سایر داراییهای غیرجاری باید عمر مفیدی بیشتر از یک سال داشته باشند . همه داراییهای نامشهود یک واحد بخش عمومی که در دامنه استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31 ، دارایی نامشهود باید هم تعریف کلی دارایی را احراز کند.
- داراییهای نامشهود قابل تشخیص مثل حق اختراعها و بانکهای اطلاعاتی و حق بهره برداریها را میتوان به طور قابل تشخیص مثل منابع انسانی و روابط کاری خوب را نمیتوان به طور مجزا فروخت.اگر قلمی در دامنه استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31قرار بگیرد ولی حائز تعریف دارایی نامشهود نباشد. مخارج تحصیل یا ایجاد آن در داخل وا
- حد گزارشگر هنگام وقوع ب عنوان هزینه شناسایی میشود.
- نمونه هایی از داراییهیا نامشهود که ممکن است توسط واحدهای بخش عمومی طبق استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31 شناسایی شوند،به شرح زیر است:
- الف-نرم افزار تحصیل شده
- ب-بانکهای اطلاعاتی و نرم افزار مدیریت بانک اطلاعاتی که توسط واحدهای دولتی ایجاد و نگهداری شده است. نظیر مواردی که شامل اطلاعاتی در خصوص آمار سرشماری جمعیت،مالکیت زمینها،مالکیت واحدهای تجاری د بخش خصوصی و مستندات مربوط به اوراق بهادار و مبالغ دریافتنی است.
- حقوق تحصیل شده براساس قراردادهای صدور مجوز برای نمایش فیلمهای سینمایی ،فیلمهای ویدیویی و نمایشنامه ها و نسخه های خطی در واحدهای گزارشگری نظیر سازمانهای صدا و سیما و گردشگری و فرهنگ و هنر
- ث-حق استفاده یا حقوق عملیاتی تحصیل شده نظیر حقوق،مجوزهای استخراج منابع معدنی،حقوق اجرای یک طیف رادیویی و مجوزهای صادرات و واردات حقوق فرود هواپیما و سهمیه های ماهیگیری
- ج-حق امتیازها و حق طبع و نشرهای تحصیل شده که توسط واحدهای دولتی در حوزه هایی نظیر گردشگری و تحقیق و آموزش و سلامت و کشاورزی نگهداری میشود.
حسابداری داراییهای نامشهودی
چ-تفاهمنامه با سایر واحدهایی که به واحدهای بخش عمومی حقی برای ارائه خدمات رفاهی میدهد. برخی از داراییهای نامشهود نیز ممکن است به صورت حقوق مرتبط با امتیازهای خدماتی باشند.برای حسابداری امتیازهای خدماتی،در پیش نویس شماره 43 قراردادهای اعطای امتیازهای خدماتی :اعطاکننده:» پیشنهاداتی مطرح شده است.
- ح-علائم تجاری و مالکیت معنوی و نامهای تجاری و
- خ-سرقفلی حاصل از ترکیبهای تجاری
شرحی از شیوه هایی که از طریق آنها یک واحد دولتی ممکن است داراییهای نامشهود خاصی را یاجاد کند .
نرم افزارهای کامپیوتری
- برخی داراییها نظیر کامپیوتر ممکن است دارای هم عناصر نامشهود باشند.برای مثال : کامپیوتر شامل نرم افزار و سخت افزار است، سخت افزار یک دارایی مشهود و نرم افزار به طور بالوه نامشهود است به شرط اینکه حائز معیازهای شناخت طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31باشد.بسته به میزان اهمیت نسبی اجزا و میزان تعامل اجزا با یکدیگر ،ممکن است نرم افزار کامپیوتر به عنوان دارایی نامشهود و سخت افزار به عنوان دارایی مشهود شناسایی شود.
- حسابداری داراییهای نامشهودی
برای مثال :یک قطعه تجهیزات الکترونیکی ممکن است دارای نرم افزاری باشد که برای کار کردن آن قطعه ، نصب شده باشد و بااین حال ، اگر نرم افزار از تجهیزات قابل تفکیک نباشد ، به صورت جداگانه خریداری یا ایجاد نشده باشد،و وجود آن برای کارکردن تجهیزات ضروری باشد،ممکن است به صورت مستقل از تجهیزات به حساب گرفته نشود. از طرف دیگر،سیستمهای عملیاتی کامپیوتری که جدا از سخت افزارکامپیوتر خریداری شده و مجوز بهره برداری گرفته اند ، به صورت مستقل از سخت افزار کامپیوتر به حساب گرفته میشوند.
- داراییهای میراث ملی نامشهود
- برخی داراییهای نامشهود ممکن است به دلیل اهمیت تاریخی ، زیست محیطی و فرهنگی به عنوان داراییهای میراث ملی تلقی شوند. استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31شناخت داراییهای میراث ملی نامشهود را ملزم نمیکند. در عین حال شناخت این داراییها را نیز ممنوع نمیکند. اگر واحد گزارشگر قصد شناسایی داراییهای میراث ملی نامشهود را داشته باشد باید الزامات نحوه ی افشای استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31را در خصوص شناسایی این داراییها رعایت کند.
- اندازه گیری داراییهای میراث ملی شناسایی شده اختیاری است. این رویکرد در مورد داراییهای میراث ملی مطابق یا رویکرد بکار گرفته شده استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی درمورد آن گروه از داراییهای میراث ملی است که در دامنه استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره17داراییهای ثابت مشهود قرار دارد. در صورتیکه واحد گزارشگر قصد شناسایی داراییهای میراث ملی نامشهود خاص را نداشته باشد میتواند الزامات افشای مربوط به این داراییها را طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31 رعایت کند اما ملزم به انجام این کار نیست.
- الزامات حسابداری –شناخت
یک واحد تنها زمانی ملزم به شناسایی دارایی نامشهود است که معیارهای مشخص شده رعایت شده باشند . یعنی یک قلم به عنوان دارایی نامشهود شناسایی میشود که:حسابداری داراییهای نامشهودی
الف-با تعریف داراییهای نامشهود مطابقت داشته باشد.
- ب-معیارهای شناخت را احراز نماید.
- این الزامات برای الف مخارج اولیه واقع شده برای تحصیل داراییی نامشهود ف برای ایجاد دارایی نامشهد تولید شده در واحد گزارشگر ، یا ارزش منصفانه دارایی نامشهود تحصیل شده از طریق عملیات غیر مبادله ای و ب-مخارج واقع شده برای اضافه یا جایگزین کردن بخشی از دارایی نامشهود یا تعمیر ان بکار میرود.
- تعریف دارایی نامشهود مستلزم این است که قابل تشخیص باشد. یک دارایی هنگامی قابل تشخیص است که یکی از شرایط زیر را داشته باشد:
- الف-جداشدنی باشد یعنی بدون توجه به قصد واحد گزارشگر آن را به منظور فروش ،انتقال اعطای حق امتیاز و اجاره یا مبادله
- ب-از قراردادهای الزام آور ناشی میشود. صرفنظر از اینکه آیا چنین حقوقی قابل انتقال یا جدا شدنی از واحد گزارشگر یا سایر حقوق و تعهدات باشد یا خیر.
- یک قلم دارایی نامشهود باید تنها تا زمانی شناسایی شودکه:
- الف-جریان منافع اقتصادی آتی یا خدمات بالقوه دارایی به درون واحد گزارشگر محتمل باشد . و
- ب-بهای تمام شده دارایی به گونه ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری باشد.
- درمورد دارایی نامشهود تحصیل شده در ترکیب واحدها ، واحد گزارشگری که استاندارد گزارشگری مالی بین المللی شماره
- 3 را به کار میگیرد جریان ورود منافع اقتصادی آتی یا خدمات بالقوه قابل انتساب به دارایی نامشهود را محتمل فرض میکند.
- زمانی که یک واحد گزارشگر ، در خصوص تحصیل یک واحد گزارشگر دیگر طبق الزامات استاندارد گزارشگری مالی بین المللی شماره3 عمل میکند. دارایی نامشهود واحد تحصیل شده در تاریخ تحصیل بدون توجه به اینکه این دارایی را واحد تحصیل شده قبل از تاریخ ترکیب تجاری شناسایی کرده ییا نکرده اشت. مجزا از سرقفلی شناسایی میشود. به عبارت دیگر واحد تحصیل کننده آن را به عنوان یک دارایی یادر صورتیکه پروژه تحقیق و توسعه واحد تحصیل شده حائز معیارهای تعریف دارایی نامشهود باشد به عنوان پروژه تحقیق و توسعه در جریان شناسایی میکند.
براساس استاندارد گزارشگری مالی بین المللی شماره3 سرقفلی ناشی از ترکیب تجاری به عنوان تفاوت دو قلم زیر اندازه گیری میشود»
الف-مجموع الف ارزش منصفانه مابه ازای منتقل شده در تاریخ تحصیل
- ب-مبلغ سهم اقلیت
- پ-در تحصیل تدریجی ، ارزش منصفانه زمان تحصیل خالص داراییها و ارزش خالص واحد تحصیل شده که قبلا توسط واحد تحصیل کننده تحصیل شده است.
- ب-خالص مبلغ داراییها و بدهیهای قابل تشخیص در تاریخ تحصیل
- اگر تفاوت مذکور منفی باشد ، مبلغ تفاوت به عنوان سرقفلی در صورت مازاد و کسری شناسایی میشود.
- مخارج توسعه تنها در صورت اثبات تمام شرایط زیر به عنوان دارایی نامشهود شناسایی میشود:
- الف-امکانپذیری تکمیل دارایی نامشهود از نظر فنی به گونه ای که برای استفاده یا فروش آماده باشد.
- توانایی و قصصد واحد برای تکمیل دارایی نامشهود و استفاده یا فروش آن
پ-نحوه ایجادد منافع اقتصادی یآتی یا خدمات بالقوه توسط دارایی نامشهود.
ت-در دسترس بودن منابع کافی فنی و مالی و سایر منابع برای تکمیل و توسعه و استفاده یا فروش دارایی نامشهود.
ه-توانایی .احد گزارشگر برای اندازه گیری مخارج قابل انتساب به دارایی نامشهود به گونه ای اتکاپذیر طی دوره توسعه
حسابداری داراییهای نامشهودی
- وبسایت متعلق به واحد گزارشگر که توسط خود تهیه شده و برای دسترسی داخلی و خارجی میباشد. نمونه ای از دارایی نامشهود ایجاد شده در داخل واح است که تابع الزامات استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31است.وبسایت حاصل از توسعه تنها زمانی به عنوان دارایی نامشهود ایجاد شده در داخل واحد گزارشگر را رعایت کرده باشد. بخ طور خاص ممکن است واحد گزارشگر قادر به رعایت الزاماتی مبنی بر اثبات نحوه ایجاد منافع اقتصادی آنی محتمل برای مثال در زمانی باشد که وبسایت ظرفیت ایجاد درآمد یا سود از جمله درآمد یا سود مستقیم حاصل از انجام سفارشات را داشته باشد.
- استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شمار31 شناخت موارد زیر را به عنوان داراییهای نامشهود ممنوع کرده ایست:
- الف- مخارج واقع شده در مرحله تحقیق یا توسعه پروژه داخلی : اینگونه مخارج باید به محض وقوع به عنوان هزینه شناسایی شود.
- ب- سرقفلی ایجاد شده در داخل واحد گزارشگر
- ن-نامهای تجاری:عناوین منتشره فهرستی از استفاده کنندگان خدمات و اقلام مشابه ایجاد شده در واحد گزارشگر
- اندازه گیری اولیه :
- یک دارایی نامشهود در ابتدا باید به بهای تمام شده اندازه گیر شود. بهای تمام شده دارایی نامشهودتحصیل شده به طور مجزا شامل اقلام زیر است:
- الف-بهای خرید شامل عوارض و مالیات غیرقابل استرداد خرید پس از کسر تخفیفات تجاری و
- ب-هرگونه مخارج مستقیم قابل انتساب به آماره سازی دارایی جهت استفاده مورد نظرطبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31بانک اطلاعاتی حائز شرایط شناخت دارایی نامشهود است،نمیتواند مخارجی راکه تابه حال به هزینه منظور کرده است به عنوان بخشی از بهای تمام شده بانک اطلاعاتی در نظر بگیرد.
استاندارد گزارشگری مالی بین المللی شماره3 رهنمودی رادرمورد بهای تمام شده دارایهای نامشهود تحصیل شده از طریق ترکیبهای تجایر ارائه میکند. بهای تمام شده داراییهای نامشهود تحصیل شده از طریق ترکیبهای تجاری ،ارزش منصفانه آنها در تاریخ تحصیل است. اگر دارایی تحصیل شده در ترکیب واحدها جداشدنی باشد یا ناشی از حقوق قراردادی یا سایر حقوق قانونی باشد،اطلاعات کافی برای اندازه گیری ارزش منصفانه دارایی به صورت قابل اتکا وجود دارد.
حسابداری داراییهای نامشهودی
- استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31رهنمود تفضیلی تری در مورد تعیین بهای اولیه داراییهای خاص نظیر داراییهای نامشهود تحصیل شده از طریق عملیات غیر مبادله ای ،داراییهای نامشهود تحصیل شده از طریق معاوضه داراییها و داراییهای نامشهود ایجاد شده در داخل واحد گزارشگر ارائه میکند.
- اگر واحد گزارشگر دارایی نامشهود را از طریق عملیات غیر مبادله ای تحصیل کند ،باید الزامات استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره23 را همراه با استاندارد بین المللی حسابداری بخیش عمومی شماره 31 رعایت کند. طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره23 درآمد حاصل از عملیات غیرمبادله ای بهای دارایی برابر با ارزش منصفانه آن در تاریخ تحصیل است.
- علاوه براین برای اندازه گیری اولیه چنین داراییهیا نامشهودی واحد گزارشگری مخارجی را مدنظر قرار میدهد که طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31 مستقیما قابل انتساب به آن داراییها است. در استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31استفاده از ارزش منصفانه در اندازه گیری اولیه دارایی نامشهود تحصیل شده از طریق عملیات غیرمبادله ای یک تجدید ارزیابی محسوب نمیشود.
- اگر واحد گزارشگر دارایی نامشهود را از طریق معاوضه داراییها تحصیل کند،بهای دارایی نامشهود به ارزش منصفانه اندازه گیری مشود مگر اینکه ارزش منصفانه دارایی تحصیل شده و دارایی واگذار شده به صورت قابل اتکا قابل اندازه گیری نباشد. اگر دارایی تحصیل شده به ارزش منصفانه اندازه گیری نشود،بهای تمام شده آن به مبلغ دفتری دارایی واگذار شده اندازه گیری میشود.
بهای تمام شده یک دارایی نامشهود ایجاد شده در داخل واحد گزارشگر شامل مجموع مخارج واقع شده از تاریخی است که دارایی نامشهود برای اولین بار حائز معیارهای شناخت مندرج شناسایی شود مگر اینکه:
- الف:بخشی از مخارج دارایی نامشهودی را تشکیل دهد که حائز معیارهای شناخت است با
- ب-آن قلم درفرایند ترکیب واحدها تحصیل شده باشد و نتوان آن را به عنوان دارایی نامشهود جداگانه شناسایی کرد . دراین حالت ،مخارج مذکور به عنوان بخشی از مبلغ قابل انتساب به سرقفلی محسوب میشود.
مخارجی که قبلا به عنوان هزینه شناسایی شده است را نمیتوان دیگر به عنوان دارایی یا بخشی از آن شناسایی کرد. برای مثال:اگر واحد گزارشگر مخارج مربوط به ایجاد بانک اطلاعاتی را به حساب هزینه منظور کند و سپس به این نتیجه برسد که طبق استاندارد بین الملی حسابداری بخش عمومی شماره31
- اندازه گیری دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه
- واحد گزارشگر پس از شناخت اولیه باید یکی از دو روش بهای تمام شده یا تجدید ارزیابی را به عنوان رویه حسابداری خود انتخاب کند.
- براساس روش بهای تمام شده ،اندازه گیری دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه به بهای تمام شده پس از کسر استهلاک انباشته و هرگونه کاهش ارزش انباشته میباشد. دارایی نامشهود با عمر مفید معین مستهلک میشود ولی دارایی نامشهود با عمر مفید نامعین مستهلک نمیشود. فرض قابل ابطالی دراستاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31 وجود دارد مبنی بر اینکه ارزش اسقا ط دارایی نامشهود با عمرمفید معین صفر است . اگر ارزش اسقاط صفر باشد،بهای تمام شده کل دارایی در طول عمر مفید آن تخصیص داده میشود . ولی اگر انتظار میرود دارایی دارای ارزش اسقاط باشد،مبلغ قابل استهلاک در طول دوره عمر مفیددارایی اگر انتظار میرود دارایی دارای ارزش اسقاط باشد،مبلغ قابل استهلاک در طول عمر مفید دارایی تخصیص داده میشود.
- استفاده از روش تجدید ارزیابی الزاماتی است از جمله اینکه: الف)-ارزش منصفانه دارایی را بتوان با رجوع به یک بازار فعال تعیین نمود. و ب)-سایر داراییهای هم طبقه آن دارایی نیز از روش تجدید ارزیابی استفاده کنند. بازار فعال ،بازاری است که همه شرایط زیر را دارا باشد»
- الف-اقلام معامله شده در بازار همگن باشند.
- ب-خریداران و فروشندگان مایل را بتوان به طور معمول در هر زمان مشاهده نمود.
- پ-قیمتها در دسترس عموم باشد.
براساس روش تجدید ارزیابی،اندازه گیری دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه به ارزش منصفانه دارایی در تاریخ تجدید ارزیابی پس از کسر استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته بعدی ارائه میشود.تجدید ارزیابی باید به طور منظم انجام شود تا اطمینان حاصل گردد مبلغ دفتری،تفاوت بااهمیتی باارزش منصفانه در تاریخ ترازنامه ندارد. استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31 برخلاف استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 17ملزم میکند که داراییهای نامشهود برمبنای تک تک داراییها و نه بر مبنای یک طبقه از داراییها ارزیابی شود.
- افزایش مبلغ دفتری یک دارایی نامشهود در نتیجه ارزیابی آن مستقیما تحت عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت و در ترازنامه به عنوان بخشی از خالص داراییها /ارزش خالص طبقه بندی میشود. هگاه افزایش مزبور عکس یک کاهش قبلی ناشی از تجدید ارزیابی باشد که در مازاد یا کسری شناسایی گردیده است.
- حسابداری داراییهای نامشهودی
- در این صورت ،این افزایش تا میزان کاهش قبلی شناسایی شده در مازاد یا کسری در رابطه با همان دارایی باید به حساب مازاد یا کسری منظور شود. کاهش مبلغ دفتری یک دارایی نامشهود در نتیجه تجدید ارزیابی آن باید در مازاد یا کسری شناسایی شود. هرگاه کاهش مزبور عکس یک افزایش قبلی ناشی از تجدید ارزیابی باشد که به حساب مازاد تجدید ارزیابی منظور شده است. در این صورت ، این کاهش باید تا میزان مازاد تجدید ارزیابی مربوط به همان دارایی به بدهکار حساب مازاد تجدید ارزیابی منظور گردد و باقیمانده به حساب مازاد یا کسری منظور شود.
واحد گزارشگری باید معین یا نامعین بودن عمرمفید یک دارایی نامشهود و اینکه ایا انتظار میرود دارایی دارای ارزش اسقاط باشد یا خیر را ارزیابی کند. طبق استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31 ارزش اسقاط دارایی نامشهود با عمرمفید صفر است. مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشد.
واحد گزارشگر در صورت معین بودن عمر مفید باید مدت آن،تعدادتولید یا سایر معیارهای مشخص کننده عمرمفید را تعیین نماید. واحد گزارشگر در صورتی باید عمر مفید دارایی نامشهود را نامعین تلقی کند کع بر مبنای تحلیل کلیه عوامل مربوط ،برای دوره ای که انتظار میرود دارایی جریان نقدی ورودی ایجاد نماید.
- محدوده ای قابل پیش بینی نباشد. عمرمفید دارایی نامشهود ناشی از حقوق قراردادی یا سایر حقوق قانونی نباید بیشتر از دوره حقوق مذکور باشد اما ممکن است با توجه به دوره مورد انتظار استفاده از دارایی توسط واحد گزارشگر ،کوتاه تر باشد. اگر حقوق قراردادی یا سایر حقوق قانونی برای دوره محدودی باشد که قابل تمدید است،عمر مفید دارایی نامشهود تنها در صورتی شامل دوره قابل تمدید خواهد بود که شواهد پشتیبانی کننده ای مبنی بر تمدید دوره بدون صرف مخارج عمده توسط واحد گزارشگر وجود داشته باشد.
مبلغ استهلاک پذیر دارایی نامشهود با عمر مفید معین باید بر مبنایی سیستماتیک طی عمر مفید آن مستهلک شود. محاسبه استهلاک باید از زمانی شروع شود که دارایی برای استفاده آماده است،یعنی زمانی که دارایی درموقعیت و شرایط لازم برای استفاده مورد نظر مدیریت قرار دارد.محاسبه استهلاک از زمانی که دارایی به عنوان نگهداری شده برای فروش طبقه بندی میشود و یا تاریخ قطع شناخت،هر کدام زودتر است باید متوقف شود. روش استهلاک باید الگوی مصرف منافع اقتصادی آتی مورد انتظار دارایی توسط گزارشگر را منعکس کند.
- چنانچه آن الگو به گونه ای اتکاپذیر قابل تعیین نباشد باید از روش خط مستقیم استفاده شود.
- هزینه استهلاک هر دوره باید در مازاد یا کسری شناسایی شود،مگر اینکه به موجب این استاندارد یا استاندارد دیگری در مبلغ دفتری دارایی دیگری منظور شود.
- دوره و روش استهلاک و ارزش اسقاط یک دارایی نامشهود با عمر مفید معین باید حداقل در پایان هر سال مالی بازنگری شود. چنانچه تفاوت قابل ملاحظه ای بین عمر مفید برآوردی جدید و برآوردهای قبلی وجود داشته باشد. دوره استهلاک باید تغییر یابد. در صورتی که تغییر قابل ملاحظه ای در الگوی جریان منافع اقتصادی آتی مورد انتظار دارایی مربوط صورت پذیرد ،روش استهلاک باید تغییر کند تا منعکس کننده الگویی جدید باشد. این تغییرات باید طبق استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 3 رویه های حسابداری ،تغییر دربرآوردهای حسابداری و اشتباهات به عنوان تغییر در برآوردهای حسابداری محسوب شود.
دارایی نامشهود با عم مفید نامعین نباید مشتهلک شود. واحد گزارشگر طبق استاندارد های حسابداری کاهش ارزش داراییها باید آزمون کاهش ارزش دارایی نامشهود با عمر مفید نامعین ،را به صورت سالانه و هنگامی که شواهدی درخصوص کاهش ارزش دارایی نامشهود وجود داشته باشد،برای رهنمود آزمون کاهش ارزش داراییها است.
- عمر مفید دارایی نامشهودی که مستهلک نمیشود باید در هر دوره بررسی شود تا اطمینان حاصل گردد رویدادها و شرایط همچنان از نامعین بودن عمر مفید آن دارایی پشتیبانی میکنند.
- در غیر این صورت تغییر در ارزیابی عمر مفید از نامعین به معین باید به عنوان تغییر دربرآورد حسابداری محسوب شود.
- مراحل لازم جهت برخورد با داراییهای نامشهود در مبنای تعهدی
- مراحل لازم برخورد با داراییهای نامشهود بر اساس مبنای تعهدی و طبق استانداردهای بین المللی حسابداری بخش عمومی عبارتند از:»
- الف- تدوین رویه های حسابداری
- ب-شناسایی همه داراییهای نامشهود بالقوه
حسابداری داراییهای نامشهودی
پ-بکارگیری اصول شناخت رویه های حسابداری در خصوص داراییهای نامشهود بالقوه تا مشخص شود کدامیک از آن داراییها باید شناسایی شوند. باید بررسی کند که آیا آن داراییها طبق رویه هیا جدید حسابداری نیز مستلزم شناخت هستند یا خیر.
- ت-شناسایی عمر مفید و ارزش اسقاط آنها
- ح-جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای ارائه موارد افشای لازم و مناسب در صورتهای مالی
- ن-توجه به میزان اهمیت داراییهای نامشهودی که در صورتهای مالی شناسایی نشده اند و بررسی اینکه اینکه آیا افشای چنین داراییهایی مناسب است یا خیر.
- ح-اثبات اینکه آیا سیستم های مناسب برای ثبت معاملات مستمر تسهیل بررسی منظم داراییهای نامشهود از لحاظ وجود کاهش ارزش بالقوه و حسابداری زیانهای کاهش ارزش و ثبت اطلاعات مورد نیاز برای افشا در صورتهای مالی وجود دارد یاخیر.
- ح-بررسی منظم داراییهای نامشهود شناسایی شده از لحاظ کاهش ارزش
- رویه های حسابداری باید در خصوص موارد زیر تدوین شود:
- الف-شناخت اولیه مخارج مربوط به اقلام نامشهود
- ب-شناخت مخارج بعدی
- پ-اندازه گیری اولیه
- ذ-اندازه گیر ی پس از شناخت اولیه
- ی-استهلاک
- ل-کاهش ارزش
- ت-فروش یا کنارگذاری
حسابداری داراییهای نامشهودی
شناسایی داراییهای نامشهود::»
- واحد گزارشگر باید فهرستی از همه داراییها ی ناشهود بالقوه تهیه کند واز انطباق آنها با معیارهای تعریف و شناخت حاصل کند. داراییهای نامشهود شامل حقوق یاقراردادهای دولتی با سایر گروهها میشود. صورتهای مالی سایر واحدهایی که در حال حاضر داراییهای نامشهود را شناسایی میکنند ممکن است جهت مقایسه سودمند باشد اما باید دقت کرد که رویه های حسابداری مشابه توسط آن واحد بکارگرفته شده باشد. و داراییهای نامشهود شناسایی شده توسط آن واحدها مشمول دامنه استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31 باشد.برای مثال :»حقوق و تواناییهای اعطا شده توسط قانون ،عرف یا هر ابزار مشابه از دامنه استاندارد بین المللس حسابداری بخش عمومی شماره 31 مستثنی شده است.
- واحدهای گزارشگر ممکن است دارای حقوقی باشند که توسط مالکان یک زمین به آنها اعطا شده است تا از آن زمین در راستای مقاصد خاصی استفاده کنند.در بخش عمومی این نوع حقوق که بعضی اوقات حقوق ارتفاقی نامیده میشود. معمولا همراه با داراییهیا زیر بنایی مثل جاده ها و سیستم های شبکه آبی تحصیل میشود .واحدها باید ارزیابی کنند که آیا چنین حقوقی حائز تعریف و معیارهای شناخت مندرج در استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره31 است یا خیر. مسائل مربوط به حسابداری چنین حقوقی توسط هیئت استانداردهای حسابداری در آفریقای جنوبی مد نظر قرار گرفته شده است.
حسابداری داراییهای نامشهودی
پس از اینکه واحد گزارشگر فهرستی از داراییهای نامشهود بالقوه را تهیه کرد،باید معیارهای تعریف و شناخت داراییهای نامشهود را درخصوص همه داراییهای نامشهود بالقوه بکار بگیرد.این مرحله از فرایند باید با دقت مستند شود تا اطلاعات کسب شده و نتایج به دست آمده برای پشتیبانی از ارقام گزارش شده در جریان مورد استفاده قرار گیرد.
- اندازه گیری داراییهای نامشهود شناسایی شده
- استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31شناخت دارایی نامشهود را فقط زمانی مجاز میشمارد که بهای تمام شده دارایی رابتوان به گونه ای اتکاپذیر اندازه گیری کرد. بنابراین واحد گزارشگر باید کفایت سیستمها و اسناد و مدارک خود را ب منظور ارزیابی لینکه آیا این الزام برآورده شده است یا خیر.مورد بررسی قرار دهد.
- در فرایند گذار به مبنای تعهدی حسابدایر ،دسترسی به داده های بهای تمام شده قابل اتکا در خصوص داراییهای نامشهود به نوع ثبتهای حسابداری که قبلا نگهداری شده است. بستگی دارد. روشهای اندازه گیری شناخت اولیه داراییها ، این روشها شامل بازیابی اطلاعات بهای تمام شده و استفاده از ارزش منصفانه در تاریخ شناخت اولیه میشود.
طبق شرایط گذار استانداردبین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31،میزان اقدامات مورد نیاز واحدهایی که این استاندارد را پذیرفته اند ،محدود میشود. فقط آندسته از واحدهای گزارشگری که قبلا داراییهای نامشهودی را شناسایی کرده اند ملزم به عطف به ماسبق این استاندارد هستند .
- بررسی داراییهای نامشهود از لحاظ کاهش ارزش بالقوه
- واحد گزارشگر باید به طور منظم آزمون کاهش ارزش داراییهای نامشهود را انجام دهد ویا بررسی های منظمی از داراییهای نامشهود شناسایی شده انجام دهدتا تعیین کند که آیا در مورد چنین داراییهاییباید آزمون کاهش ارزش صورت گیردیا خیر.از این رو،رویه های حسابداری مربوط به کاهش ارزش،روشهای مورد استفاده برای دریافت اطلاعات مورد نیاز ،مسئولیت انجام بررسی کاهش ارزش و سیستمهای لازم در زمان شناسایی داراییهای نامشهودی توسط واحد گزارشگر باید تعیین شوند.
- داراییهای نامشهودی که به مبلغ تجدید ارزیابی اندازه گیری میشوند مشمول الزامات کاهش ارزش مربوط به داراییهای نامشهود مندرج در استاندارد های بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره21 و26 نمیشوند. داراییهای نامشهودی اندازه گیری شده به مبلغ تجدید ارزیابی از دامنه کاربرد این استانداردها مستثنی هستند . زیرا هیئت استانداردهای بین المللی حسابداری بخش عمومی معتقد است که چنین داراییهای نامشهودی باید به طور منظم تجدید ارزیابی شوند تا اطمینان حاصل شود که به مبلغی ثبت شده اند که تفاوت قابل ملاحظه ای با ارزش منصفانه در تاریخ گزارشگری ندارد و بدین ترتیب هرگونه کاهش ارزش در ارزیابی منظور خواهد شد.
اطلاعات لازم که باید در مورد داراییهای نامشهود افشا شود:»
حسابداری داراییهای نامشهودی
- الف – جزئیات ماهیت و عمر مفید داراییهای نامشهود.
- ب- برای داراییهای نامشهود با عمر مفید نامعین،جزئیات دارایی،دلایل نامعین بودن عمر مفید و عوامل مورد نظر در انجام ارزیابی
- ج-نرخهای اتهلاک و روشهای مورد استفاده
- ک-مغایرت تفضیلی مبلغ دفتری در دوره کزارشگری و نیز مبلغ دفتری ناخالص و هر استهلاک انباشته و کاهش ارزش در ابتدا و انتهای دوره زارشگری
- ث-جزئیات داراییهای نامشهود تحصیل شده از طریق عملیات غیرمبادله ای شامل مبلغ دفتری و ارزش منصفانه
- خ-جزئیات تجدید ارزیابی داراییهای نامشهود.
- جزئیات مستندات شامل چک لیستهای افشا که در آنا الزامات افشای استاداردهای بین المللی حسابداری بخش عمومی تلخیص شده است.
- افشای اطلاعات در مورد داراییهای نامشهود شناسایی نشده:»
- طبق استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31در بیشتر استانداردهای حسابداری ،انواع دارابیهای نامشهودی که ممکن است مورد شناخت قرار بگیرند و شرایط شناخت آنها محدود شده است . این موضوع باعث میشود واحدهای گزارشگر دارای اقلام نامشهود قابل ملاحظه ای باشند که در صورتهای مالی شناسایی نشده اند.
- استاندارد شماره31 افشای اضافی داراییهای نامشهود که در صورتهای مالی شناسایی نشده اند را ملزم نکرده است اما وواحدها باید اطلاعات کامل تری در مورد ماهیت منابع تحت کنترل واحد گزارشگر را فراهم نمایند
- شرایط گذار
- در شرایط گذار استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 31،بین واحدهای گزارشگری که قبلا داراییهای نامشهودی راشناسایی کرده اند و واحدهایی که قبلا این اراییها را شناسایی نکرده اند تمایز قائل شده است.
- واحدهای گزارشگری که قبلا داراییهای نامشهود را شناسایی کرده اند ملزم به عطف به ماسبق استاندارد بین المللی حسابداری بخش عمومی شماره 3هستند
- واحدهای گزارشگری که قبلا داراییهای نامشهود را شناسایی نکرده اند و از مبنای تعهدی حسابداری استفاده میکنند ملزم به بکارگیری آینده نگرانه این استاندارد هستند. پنین واحدهای گزارشگری در عطف به ما سبق مجاز هستند.
حسابداری داراییهای نامشهودی
