انتظا م بخشی را اثربخش کنید!
اصولاصول و الگوهایی برای حرفه حسابداری

شماره 92 دی 1396

مقدمه

این رهنمود به عنوان نقطه ای مرجع در حوز ههای گزارشگری برای سازمانهای حرفه ای حسابداری 1 که در حال ایجاد یا اصلاح ساختار

انتظام بخشی خود هستند، تهیه شده است.

طی سالهای اخیر، تغییرهای زیادی در محیط انتظام بخشی حرفه حسابداری رخ داده است. این تغییرها از آنرو انجام شده که حسابداران

حرفه ای، صاحب کاران آنها، سازمانهای حرفه ای حسابداری و دولتها به دنبال کسب اطمینان از این مسئله بودند که آیا حرفه همچنان خدمات

باکیفیتی ارائه می دهد و در رشد و توسعه اقتصادی مشارکت دارد؟

ای برای انتظام بخشی حرفه وجود دارد و اینکه آیا رویکرد مورد استفاده در یک حوزه » بهینه « امروزه بحث در مورد اینکه آیا الگوی

گزارشگری نسبت به حوزه دیگر ممکن است تفاوت چشمگیری داشته باشد، ادامه دارد. الگوها همچنان تحت تأثیر گستره متنوعی از مفاهیم

مقررات ملی، تعداد و ماهیت سازمانهای مسئول اجرای نظارت و عوامل بیرونی، مانند الزامها در سطوح منطق های و بی نالمللی، قرار دارند.

نیاز به ،» انتظام بخشی حرفه حسابداری « فدراسیون بین المللی حسابداران 2 با عنوان (PPP 1) سند وضعیت سیاستی شماره 1

انتظام بخشی اثربخش و مزایای آن را مطرح و اصول پشتوانه رویکردی مشترک در مورد انتظام بخشی حرفه حسابداری را ارائه م یکند.

در هنگام پیاده سازی چنین رویکردی، نقش روشنی نه تنها برای دولتها و مراجع انتظام بخشی- که شاید مستقل از حرفه باشند- بلکه برای

سازمانهای حرفه ای حسابداری نیز وجود دارد.

این رهنمود، پیامهای مهم منتقل شده به وسیله سند وضعیت سیاستی شماره 1 را به روشنی شرح داده، به پرسشهایی که بارها پرسیده

شده اند پاسخ می دهد و نمون ههایی از الگوهای انتظام بخشی در تعدادی از حوز ههای گزارشگری در سراسر جهان را نیز ارائه م یکند.

چرا انتظام بخشی برای حرفه حسابداری وجود دارد؟

هر حرفه ای با دانش، مهارتها، نگرشها و اصول اخلاقی افراد شاغل در آن حرفه، تعریف می شود. انتظام بخشی هر حرفه، پاسخ مشخص به

ضرورت رعایت استانداردهای مشخص توسط اعضای حرفه است؛ نیاز به انتظا مبخشی و ماهیت آن در هر حرفه مشخص، به شرایط بازاری

که حرفه در آن فعالیت م یکند و نوع خدماتی که ارائه م یدهد، بستگی دارد. در جایی که حرفه ای، مانند حرفه حسابداری، خدمت مهم عمومی

انتظا مبخشی را اثربخش کنید!

اصول و الگوهایی برای حرفه حسابداری

ترجمه: معصومه امیری 

30 فدراسیون بی نالمللی حسابداران

شماره 92 دی 1396

را ارائه می کند، ضروری است که در راستای منافع عمومی عمل کند.

هیئت استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری 3، حسابدار حرف های را فردی تعریف م یکند که با داشتن شایستگی حرف های و ابراز آن

و نیز توسعه این شایستگی، نقش خود را در حرفه حسابداری ایفا کند. حسابدار حرفه ای ملزم است آیین اصول اخلاقی را که از سوی سازمان

حرفه ای حسابداری یا مرجع مجاز اعلام می شود، رعایت کند.

پایداری حرفه حسابداری نیز مانند دیگر حرفه ها به کیفیت خدماتی که اعضا ارائه م یکنند و همچنین ظرفیت حرفه برای پاسخگویی اثربخش

و کارا به نیازهای اقتصادی و اجتماعی حوزه گزارشگری و جامعه بستگی دارد. انتظام بخشی ب هدنبال تضمین کیفیت بالا و در صورت امکان،

اطمینان از یکنواختی در کیفیت خدمات حسابداری است.

دلایل زیادی در مورد ضرورت وجود انتظا مبخشی برای اطمینان از تأمین کیفیت مناسب خدمات حسابداری، وجود دارد. این دلایل دربرگیرنده

اطمینان از رعایت استانداردهای اخلاقی، حرفه ای و فنی؛ پاسخگویی به یکسان نبودن دانش ارائ هکنندگان و دریافت کنندگان خدمات؛ و توجه

به دیگر استفاده کنندگان خدمات حسابداری، همچون سرمای هگذاران و بستانکاران است.

دامنه انتظام بخشی حرفه حسابداری

انتظام بخشی در حرفه حسابداری به طور معمول آموزش، اصول اخلاقی، کیفیت خدمات و اجرا را پوشش داده و گستره ای از فعالیتها از جمله

بررسی خدمات، نظارت بر رعایت قوانین و مقررات، تفحص، مسائل انضباطی، و نظارت همگانی را دربر م یگیرد.

ارائه شده، » بیانی ههای بین المللی آموزشی هیئت استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری « آموزش:همانگونه که در کتاب جیبی

دراستانداردهای بین المللی آموزشی 4، الزامهایی برای موارد زیر تدوین شده است:

-1 ورود به برنامه های آموزشی حسابداری حرفه ای،

-2 توسعه حرفه ای اولیه 5 حسابداران حرف های تازه کار، و

-3 توسعه حرفه ای مستمر 6 حسابداران حرفه ای.

اصول اخلاقی: آنچه موجب تمایز برجسته حرفه حسابداری است، پذیرش مسئولیت اقدام در راستای منافع همگانی می باشد. حسابدار

حرفه ای به منظور تأمین منافع همگانی، مجموعه ای از آیین اصول اخلاقی را رعایت م یکند.

هیئت استانداردهای بین المللی اخلاق حرفه ای برای حسابداران 7 استانداردهای اخلاقی مستحکم و مناسبی در سطح بین المللی، شامل

را تدوین » آیین اصول اخلاقی برای حسابداران حرف های « الزامهای استقلال حسابرس برای حسابداران حرفه ای در سراسر جهان، با عنوان

م یکند.

تفحص و مسائل انضباطی: سامانه دقیق و اثربخشِ تفحص و انضباط 8 برای همه حسابداران حرفه ای ضروریست. در قواعد و مقررات

نهادهای مسئول سامانه های تفحص و مسائل انضباطی، و مسائل اخلاقی در مورد رفتار نادرست، شامل نقض استانداردهای حرفه ای از سوی

حسابداران حرفه ای و مؤسسه های حسابرسی، باید درنظر قرار گرفته شود. صرفنظر از اینکه تفحص و مسائل انضباطی به وسیله سازمان

تفحص و « حرفه ای حسابداری یا نهادی دیگر انجام شود، بیانیه تعهدهای عضویت 9 فدراسیون بین المللی حسابداران شماره 6 با عنوان

الزامهای بهروشها برای سامانه تفحص و مسائل انضباطی مربوط به حسابداران حرفه ای را ارائه م یکند. ،» مسائل انضباطی

تضمین کیفیت 10 : این مورد، سامان ههای مورد نیاز را برای نظارت بر عملکرد حسابداران حرفه ای، کسانی که خدمات حسابرسی، بررسی و

دیگر خدمات اطمینان بخشی و خدمات مرتبط را انجام می دهند، بازبینی م یکند.

فدراسیون بی نالمللی حسابداران 31

شماره 92 دی 1396

کنترل کیفیت « همچنین ب هکارگیری استانداردهای کنترل کیفیت مانند استاندارد بین المللی حسابرسی 11 شماره 220 با عنوان

کنترل کیفیت مؤسسه هایی که حسابرسی « و استاندارد بین المللی کنترل کیفیت 12 شماره 1 با عنوان » برای حسابرسی صورتهای مالی

برای توسعه یک سامانه کنترل کیفیت، ،» و بررسی صورتهای مالی و دیگر خدمات اطمینان بخشی و خدمات مرتبط را انجام می دهند

ضروری است. صرفنظر از اینکه کنترل کیفیت به وسیله سازمان حرفه ای حسابداری یا یک نهاد دیگر انجام شود؛ بیانیه تعهدهای

عضویت شماره 1، الزامهای بهروشها را در تدوین سامانه کنترل کیفیت ارائه می کند. سامانه کنترل کیفیت باید به الزامهای توسعه

حرفه ای مستمر و همچنین به سامانه تفحص و مسائل انضباطی مستحکم، ارتباط داشته باشد.

انتظام بخشی اثربخش

نظارت بر حسابداران حرفه ای، در اساس در سطح ملی صورت می گیرد و سازمانهای حرفه ای حسابداری در همکاری با دولتها، نقش

مهمی را برعهده دارند تا اطمینان حاصل شود که مقررات، اثربخش، کارامد و در راستای منافع همگانی است. در این راستا و برای کسب

اطمینان از شدت، تناسب و اطلاع رسانی شایسته انتظام بخشی، گفتگوها و همکاری مستمر ضروریست.

همچنین، باید بین خودانتظام بخشی به وسیله حرفه، خودانتظام بخشی با نظارت و پاسخگویی همگانی و انتظام بخشی به وسیله

نهادی خارج از حرفه حسابداری تعادل مناسبی وجود داشته باشد که البته این تعادل در هر حوزه گزارشگری متفاوت است. انتظام بخشی

مشترک باید پویا باشد و موجب گفتگوی مستمر و همسویی اقدامهای سازمانهای حرفه ای حسابداری و دولتها گردد.

از بحران تا اطمینان: فراخوانی برای انتظام بخشی جهانی یکنواخت « در گزارشی که از سوی فدراسیون بی نالمللی حسابداران با عنوان

منتشر شده، ده اصل مهم برای انتظام بخشی جهانی یکپارچه و باکیفیت ارائه گردیده که از مباحث میزگرد برگزارشده در » و باکیفیت

دسامبر 2015 ، در هن گکنگ استنتاج شده است. در این میزگرد، 30 مدیر اجرایی ارشد و متخصص از سازمانهای انتظام بخشی،

بازارهای مالی، دولت، دانشگاه، شرکتهای پذیرفته شده در بورس، صندوقهای سرمایه گذاری و حرفه حسابداری حضور داشتند.

ده اصل مهم برای انتظام بخشی جهانی به شرح زیر است:

-1 هدفهای شفاف در راستای منافع همگانی: باید مسئولیتهای مراجع انتظام بخشی و هدفهای انتظام بخشی، به طور روشن ارائه

شده و در خدمت منافع همگانی باشد.

-2 رویکرد متناسب و متوازن: انتظا مبخشی باید برای مقصود مورد نظر متناسب، و برای اندازه و ترکیب حرفه در حوزه گزارشگری،

و همچنین برای هر بنگاه متأثر از آن، مناسب باشد.

-3 ارزیابیهای بر مبنای شواهد: مزایای انتظام بخشی جدید برای اقتصاد و جامعه، افزون بر هزین ههای آن بوده و از نظر شواهد و

تحقیقها، مبنایی روشن داشته باشد.

-4 تأمین منابع مناسب: مراجع انتظام بخشی برای تأمین مالی خود باید دارای منبع مناسب باشد و توانایی لازم برای انجام وظایف و

ایفای تعهدات را داشته باشد.

-5 اقدام مشترک: انتظا مبخشی باید بتواند امکان همکاری و تعاون بین ذینفعان و همکاران ملی، منطق های و بی نالمللی را فراهم آورد.

-6 یکنواختی و انسجام: مراجع انتظام بخشی باید ب همنظور یکنواختی در اجرای وظایفشان کوشا بوده و تا حد ممکن، انسجام این امر

باید به وسیله همکاری با دولت محلی و بی نالمللی به دست آید.

32 فدراسیون بی نالمللی حسابداران

شماره 92 دی 1396

-7 رایزنی آزاد و شفاف: از آنجاکه انتظام بخشی در برگیرنده عوامل متعددی است، در فرایند ایجاد آن نیاز به مشورتخواهی گسترده

بوده و شفافیت مستمری که در پی آن به وجود خواهد آمد، به عموم مردم کمک خواهد کرد تا در جریان چگونگی انتظام بخشی حرفه و

فعالیتهای مراجع مربوط قرار گرفته و آن را درک کنند.

-8 نظارت فعال: نهادهای مسئول انتظا مبخشی باید برای راهبری ساختار مستحکمی داشته باشند و جزئیات مربوط به فعالیتهای خود

را برای عموم مردم افشا کنند.

-9 بازنگری منظم: باید فرایند بازنگری منظم برای حصول اطمینان از متناسب بودن انتظام بخشی برای مقاصد و دستیابی به هدفها

ایجاد شود.

-10 اجرای سنجیده: اجرای منصفانه و قابل مشاهده، عاملی مهم در تضمین اطمینان و اعتبار حرفه، و در نتیجه، شفافیت اطلاعات

مالی است.

محیط کنونی انتظام بخشی

همگرایی جهانی انتظام بخشی حرفه حسابداری، موجب ب هکارگیری و پیاد هسازی استانداردهای باکیفیت اخلاقی، حرف های و فنی خواهد

بود که توانایی بازارهای سرمایه برای فعالیت در سطح جهانی را افزایش داده و خطرها و نااطمینانیهای موجود در این بازارها را کاهش

خواهد داد و به این ترتیب، امکان حرکت کاراتر سرمای هگذاریها در سرتاسر مرزها را فراهم م یکند.

مبنی بر تقویت شفافیت و پاسخگویی در چارچوب بازارهای مالی (G این همگرایی، در دستیابی به هدف اعلام شده گروه بیست ( 20

و سرمایه، کمک می کند و برای تفسیر و تبادل اطلاعات مالی، فرصتی برابر فراهم آید.

در سالهای اخیر، به منظور بهبود انتظام بخشی حسابرسی از طریق دانش و تجربه مشترک، همچنین همکاری بیشتر بین مراجع

انتظام بخشی، در وهله اول به وسیله سازمانهای بین المللی تأسیس شده از سوی مراجع انتظام بخشی ملی و یا نمایندگان آنها، تلاشهایی

انجام شده است. با این حال، تعدادی از حوز ههای گزارشگری، برای بعضی از جنبه های انتظام بخشی حسابرسی مقررات متفاوتی نظیر

دوره چرخش اجباری مؤسسه و ممنوعیت انجام خدمات غیرحسابرسی، تدوین کرده اند.

از آنجا که توازن مناسب بین خودانتظام بخشی و انتظام بخشی به وسیله دولت، هدف مهمی است، بهبودها در انتظام بخشی، بر اهمیت

گفتگوی مستمر بین حرفه حسابداری در حوزه های گزارشگری مختلف که به طور معمول به وسیله سازمان حرف های حسابداری تأکید

م یکند.

در امر انتظام بخشی، بهبودها موارد زیر را دربر م یگیرد:

• به کارگیری و پیاده سازی جهانی استانداردهای باکیفیت بین المللی اخلاقی، حرفه ای و فنی

ب هکارگیری و پیاده سازی موفق استانداردها در سراسر حوزه های گزارشگری بیانگر آن است که ب هکارگیری استانداردها تضمین کننده

یکنواختی و مطابقت با ب هکارگیری جهانی است و دولتها موارد زیر را تضمین م یکنند:

الف- طراحی فرایندهای بسیار دقیق تا استانداردها به طور یکنواخت به همه زبانها ترجمه شوند؛ و

ب- پشتیبانی ازسازمانهای مناسب ب همنظور تهیه و انتقال رهنمود باکیفیت استقرار استانداردها و همچنین ارائه آموزش باکیفیت بالا به

اشخاص مسئول برای به کارگیری و نظارت بر استانداردها.

فدراسیون بی نالمللی حسابداران 33

شماره 92 دی 1396

• انتظام بخشی بازار به وسیله نهادی خارج از حرفه برای حسابرسیهای بنگاه های با منافع همگانی

اصول محوری برای مراجع مستقل انتظام بخشی « این نوع انتظام بخشی به طور معمول به شیوه یکنواخت و برمبنای اصول مشخص شده در

منتشر شده است، انجام م یگیرد. (IFIAR) که از سوی همنشینی بین المللی مراجع انتظام بخشی مستقل حسابرسی » حسابرسی

• بیانیه تعهدهای عضویت فدراسیون بین المللی حسابداران

این بیانیه محکهای روشنی برای سازمانهای حرفه ای حسابداری فراهم می آورد تا به آنها کمک کند که از عملکرد باکیفیت حسابداران

حرفه ای، اطمینان یابند. سازمانهای عضو باید به عنوان بخشی از برنامه رعایت اعضای فدراسیون بین المللی حسابداران، خودارزیابیهای

مستمر از رعایت هر کدام از بیانی ههای تعهدهای عضویت را اجرا کنند. هفت بیانیه تعهدهای عضویت، حوز ههایی از جمله تضمین کیفیت،

مراتب تفحص و مسائل انضباطی، و به کارگیری و پیاده سازی استانداردهای منتشرشده به وسیله هیئتهای بی نالمللی تدوینگر استانداردها

را پوشش می دهد.

الگوهای انتظام بخشی

ترکیب خودانتظام بخشی، انتظام بخشی مشترک و انتظام بخشی به وسیله نهادهای خارج از حرفه حسابداری، در هر حوزه گزارشگری

متفاوت بوده و به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

• تجربه تاریخی در حوزه گزارشگری؛ برای نمونه، عدم موفقیتها در گزارشگری مالی، در بیشتر اوقات باعث افزایش انتظام بخشی

به وسیله نهادهای خارج از حرفه حسابداری شده است؛

• عملکرد سازمان حرفه ای حسابداری در زمینه خودانتظام بخشی؛

• عملکرد دولت در زمینه انتظام بخشی؛

• عضویت در نهادهای بی نالمللی و استفاده از استانداردها و رویه های مطرح و تأییدشده از سوی این نهادها؛

• جه تگیری کلی سیاسی نسبت به انتظام بخشی، ب هعنوان ابزار مدیریت اقتصادی؛

• مسیر توسعه اقتصادی؛ و

• ماهیت و ویژگیهای شکستهای بازار که به وسیله انتظام بخشی به آنها اشاره می شود.

روندها در تعادل بین خود انتظام بخشی و انتظام بخشی از سوی نهادهای خارج از حرفه نیز ممکن است متفاوت باشد. بسیاری از کشورها

با گذشت سالها، شاهد افزایش نقش انتظام بخشی از سوی نهادهای خارج از حرفه بود هاند؛ در حالی که در دیگر کشورها، به ویژه کشورهای

در حال گذار، روندی مبنی بر تقویت نقش خودانتظام بخشی به وسیله حرفه مشاهده شده است.

فدراسیون بین المللی حسابداران نقش مهمی که سازمانهای حرفه ای حسابداری در همکاری با دولتها برای حصول اطمینان از

اثربخشی، کارایی و همسویی انتظام بخشی با منافع همگانی ایفا م یکنند را به رسمیت می شناسد. در این زمینه، گفتگو و همکاریهای

مستمری ضروریست تا از برقراری توازن مناسب بین خود انتظام بخشی به وسیله حرفه، خودانتظام بخشی با نظارت و پاسخگویی همگانی

و انتظام بخشی از سوی نهادهای خارج از حرفه اطمینان حاصل شود.

ب هطور معمول، انتظام بخشی مشترک برای حسابرسی در سطح ملی دربرگیرنده موارد زیر است:

• در جایی که هیچ مرجع مستقل انتظام بخشی حسابرسی وجود ندارد، سازمانهای حرفه ای حسابداری، انتظام بخشی خدمات حسابرسی

34 فدراسیون بی نالمللی حسابداران

شماره 92 دی 1396

بنگاه های بدون منافع همگانی و بنگاه های با منافع همگانی را بر عهده دارند؛ و

• سازمانهای حرفه ای حسابداری، انتظام بخشی بعضی از بنگا ههای دارای منافع همگانی )ب هطور معمول بنگاه های کوچکتر( را با نظارت

یک مرجع مستقل انتظام بخشی حسابرسی، بر عهده دارند.

چندین شیوه برای ترکیب خودانتظام بخشی و انتظام بخشی از سوی نهادهای خارج از حرفه، وجود دارد تا انتظا مبخشی ترکیبی مؤثر و

کارامدی را پدید آورد. این امکان وجود دارد که سازمان حرفه ای حسابداری مسئولیت بعضی قسمتهای انتظام بخشی را و دولت نیز مسئولیت

دیگر بخشهای انتظام بخشی را عهده دار شوند. برای مثال، سازمان حرفه ای حسابداری ممکن است مسئولیت آن بخشی از انتظام بخشی را

مانند تدوین الزامهای آموزشی برای حسابداران حرفه ای که تخصص درخور توجهی در آن زمینه دارد، را برعهده داشته باشد.

خودانتظام بخشی

خودانتظام بخشی از طریق نزدیکی این سازمانها به بازارهایی که اعضا در آن فعالیت دارند و دریافت درک قاطع از اینکه چگونه این

انتظام بخشی بر رفتار اعضا اثر دارد، موجب تقویت سازمانهای حرفه ای حسابداری م یشود. همچنین این نوع از انتظام بخشی، موجب

دسترسی آسانتر به اطلاعات و مهارتها و تجربه لازم برای انتظام بخشی حرفه خواهد شد. به طور مشخص، سازمانهای حرفه ای حسابداری

این توانایی را دارند که در شرایط متغیر، به سرعت واکنش نشان دهند. این سازمانها نقش مهمی در تضمین کیفیت خدمات ارائه شده

به وسیله اعضایشان، و در نتیجه، در انتظام بخشی حرفه ایفا م یکنند.

تقریباً همه حوزه های گزارشگری، تعهدهایی را برای سازمانهای حرفه ای حسابداری وضع می کنند تا اجزای مشخصی از

خودانتظام بخشی را پیاده کنند. برای نمونه، سازمانهای حرفه ای حسابداری بر کیفیت خدمات حسابداری حرفه ای که به وسیله اعضا ارائه

می شود، به گون های سازگار و با تطبیق این خدمات با بیانی ههای تعهد اعضای فدراسیون بی نالمللی حسابداران، نظارت می کنند. سازمانهای

حرفه ای حسابداری، اعضای خود- شاغلان در کسب وکار و همچنین تهی هکنندگان و حسابرسان صورتهای مالی بنگاه های بخش عمومی-

را به وسیله اجرای استانداردهای حرفه ای، توسعه حرفه ای مستمر و الزامهای اخلاقی، انتظام بخشی م یکنند.

خودانتظام بخشی همراه با نظارت و پاسخگویی همگانی

خودانتظام بخشی همراه با نظارت و پاسخگویی همگانی به طور معمول، متضمن یک نماینده مستقل است که برخی نظارتها را اعمال

می کند. گزارش سازمانهای حرفه ای حسابداری به یک نماینده مستقل در مورد ایفای مسئولیت پاسخگویی و فعالیتهای نظارتی،

تکمی لکننده خودانتظام بخشی است و موجب استحکام می شود.

سازمانهای حرفه ای حسابداری م یتوانند مسئولیتهای انتظام بخشی خود را به گونه ای انجام دهند که باعث افزایش اثربخشی کلی سامانه

انتظام بخشی شود. این سازمانها از طریق حمایت و ارتقای روی ههای حرف های با کیفیت، کمک م یکنند تا از کیفیت خدمات ارائه شده از

سوی اعضای خود اطمینان حاصل شود. آنها همچنین در توسعه انتظام بخشی اثرگذار بر حرفه که مسئولیت اطلا عرسانی و همکاری با

دولتها در راستای منافع همگانی را دربر م یگیرد، ایفای نقش می کنند. برای دستیابی به این هدف، سازمانهای حرفه ای حسابداری باید

با ب هکارگیری دانش خود در زمینه حرفه و بازارهای محلی، به دولت و نمایندگان انتظام بخشی خارج از حرفه، برای طراحی و پیاده سازی

انتظام بخشی حرف های باکیفیت، کمک کنند.

انتظام بخشی به وسیله نهادهای خارج از حرفه

انتظام بخشی به وسیله نهادهای خارج از حرفه زمانی مطرح می شود که مرجع انتظام بخشی، مستقل از حرفه و حسابرسیهای بنگاه های

فدراسیون بی نالمللی حسابداران 35

شماره 92 دی 1396

با منافع همگانی است. بنابراین، یا حرفه در هیچ سامانه، فرایند یا نهاد انتظام بخشی نقش ندارد و یا اینکه نقش مشخصی به همراه

اقدامهای تأمینی مناسب دارد ب هطوری که نمی تواند نفوذ نادرستی بر ساختار انتظام بخشی داشته باشد.

از آنجا که حرفه گستره ای از خدمات را ارائه می دهد، ممکن است برای انواع مختلف از خدمات، ساختار انتظام بخشی متفاوتی وجود

داشته باشد که بدین ترتیب ممکن است ساختارهای خارجی یا نظارتی مختلفی به کار گرفته شود.

به احتمال، نظارت و انتظام بخشی به وسیله نهادهای خارج از حرفه، پیشرفته ترین مقررات برای خدمات حسابرسی است. سازمان

مجموعه ای از ،(IFIAR) فراگیر بین المللی انتظام بخشی با نام همنشینی بین المللی مراجع انتظام بخشی مستقل حسابرسی

اصول مهم برای نظارت بر حسابرس را تدوین کرده است. اگرچه این اصول مختص حسابرسی است، اما باتوجه به شرایط حوزه های

گزارشگری، ویژگیهای اصلی منظورشده در این اصول ممکن است هنگام در نظر گرفتن انتظام بخشی به وسیله نهادهای خارج از حرفه،

برای دیگر خدمات ارائه شده از سوی حرفه نیز مناسب باشند.

ویژگیهای اصلی شامل موارد زیر است:

• نظارتی که در راستای منافع همگانی انجام می شود: مرجع ناظر، مستقل از نفوذ نابه جا از جانب هر گروهی، اقدام به عمل آورده و در

عین حال، دیدگاه ها و نقط هنظرهای گروه وسیعی از ذینفعان را نیز مدنظر قرار می دهد؛

• به رسمیت شناختن ویژگیهای منحصربه فرد چارچوب حقوقی و انتظام بخشی و بازار سرمایه یک کشور در تعیین شکلی که نهاد ناظر

باید داشته باشد؛

• مراجع انتظام بخشی باید تخصص و مهارتهای موردنیاز برای انجام کار را داشته باشند؛

• ایجاد شفافیت و مسئولیت پاسخگویی با توجه به ساختار، سیاستها، راهبری و عملیات مرجع انتظام بخشی و انتشار منظم و به موقع

فعالیتهای انجام شده؛

• نیاز به تأمین مالی مستقل یا ب یقید و شرط یا تأمین مالی که به وسیله اقدامهای تأمینی مناسب، از نفوذ ناب هجا محافظت شود، و اینکه

منبع تأمین مالی پایدار و امن باشد؛ و

• همکاری بین المللی که از طریق آن در نهایت باید مراجع انتظام بخشی در سطحی از شایستگی و تخصص عمل کنند که به آن اجازه

دهد با دیگر مراجع انتظام بخشی در دیگر حوز ههای گزارشگری، همکاری کند.

انتظام بخشی مشترک

انتظام بخشی مشترک زمانی روی خواهد داد که سازمانهای حرفه ای حسابداری و مراجع انتظام بخشی دولتی، منافع و هدفهای مشابهی

در زمینه دغدغه هایشان در مورد کیفیت، رفتار و استانداردهای حسابداران حرف های و همچنین آگاهی از منافع همگانی که برای حرفه

الزامی است، داشته باشند.

بسیاری از سازمانهای حرف های حسابداری، تحت فرمان دولتهای متبوع خود فعالیت می کنند که آنها را به رسمیت شناخته و مجموعه ای

از نقشها و مسئولیتها را همراه با شکلی از الزام پاسخگویی گزارشگری، به آنها واگذار م یکند. این مسئولیتها م یتواند دربرگیرنده موارد

زیر باشد:

• تدوین معیار پذیرش در حرفه؛

• تدوین الزامهای آموزشی شامل الزامهای آموزش مستمر؛

• برقراری رویه های انضباطی؛ و

36 فدراسیون بی نالمللی حسابداران

شماره 92 دی 1396

• به کارگیری و اعمال استانداردهای اخلاقی، حرفه ای و فنی.

نقش دولت در انتظام بخشی حرفه، کسب اطمینان از دستیابی اثربخش و کارامد انتظام بخشی به هدفهای منافع همگانی دربرگیرنده

کیفیت و یکنواختی کیفیت در عرضه خدمات حسابداری است. در این راستا، دولتها باید:

• ماهیت و ویژگیهای موضوعاتی که انتظام بخشی در نظر دارد به آنها رسیدگی کند را درک کنند؛

• دارای سامانه ای برای نظارت بر عملکرد نهاد یا نهادهای مسئول انتظام بخشی حرفه باشند؛

• در مورد کیفیت کلی خدمات حسابداری، بر نتایج تمرکز کنند؛ و

• بتوانند در مواردی که شرایط ایجاب کند، مقررات و قوانین را به سرعت اصلاح کنند.

الزامهای گزارشگری متفاوت است. در حالی که دولت مسئولیت اصلی نظارت جامع را بر عهده دارد، سازمانهای حرفه ای حسابداری

ممکن است گزارشهای سالانه به دولت ارائه کنند. گزارشگری سازمانهای حرفه ای حسابداری درباره فعالیتهایشان، به انجام مسئولیتهای

مربوط به منافع همگانی و پاسخگویی عمومی کمک م یکنند.

هر الگویی که برای مسئولیتها یا رویکرد انتظام بخشی به کار گرفته شود، باید برای سنجش اثربخشی آن به طور ادواری

ارزشیابی شود.

اگر قرار باشد انتظام بخشی در سراسر جهان اثربخش باشد، یکنواختی انتظام بخشی ضروریست. در سطح ملی، گفتگوی

مداوم و تنظیم فعالیتها بین دولتها، سازمانهای حرفه ای حسابداری و مراجع مستقل انتظام بخشی ضروری است و این گفتگوها

باید به پیشرفتهای حرفه، اقتصاد و اجتماع بپردازد و مواردی را که ممکن است بر حرفه و چگونگی ایفای نقشهایش اثرگذار

باشد مورد توجه قرار دهد. به منظور به روز بودن، کارامدی و اثربخشی سامان ههای انتظام بخشی، گفتگو ضروریست. هرچند در

یک حوزه جغرافیایی مشخص تعادل انتظام بخشی وجود داشته باشد، اما نتیجه اثربخش زمانی به دست خواهد آمد که رابطه ای

همراه با همکاری و احترام متقابل بین گرو ههای دست اندرکار انتظام بخشی وجود داشته باشد.

پانوشتها:

1- Professional Accountancy Organizations (PAOs)

2- International Federation of Accountants (IFAC)

3- International Accounting Education Standards Board (IAESB)

4- International Education Standards (IES)

5- Initial Professional Development (IPD)

6- Continuing Professional Development (CPD)

7- International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA)

8- Investigation and Discipline (I&D)

9- Statements of Membership Obligations (SMO)

10- Quality Assurance (QA)

11- International Standard on Auditing (ISA)

12- International Standard on Quality Control (ISQC)

منبع:

International Federation of Accountants (IFAC), Making Regulation Work, www.ifac.org, 2017

فدراسیون بی نالمللی حسابداران 37