تنظیم صورت جریان وجوه نقد

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

روش مورد جهت تنظیم صورت جریان وجوه نقد روش کاربرگی است؛‌ برای این کار لازم است به ترتیب زیر عمل نمایید:‌

۱)‌تهیه صورت سود و زیان و گردش حساب سود و زیان انباشته

۲) تهیه ترازنامه                    به همراه اقلام مقایسه­ای

۳) اثردهی تعدیلات سنواتی بر روی اقلام صورت سود و زیان- گردش حساب سود انباشته و ترازنامه

۴) اخذ خلاصه­ای از اطلاعات مرتبط با مبادلاتی که شرکت در دوره مورد نظر انجام داده است که این اطلاعات می­تواند از روی ترازنامه و دفاتر تهیه شود یا از روی صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

۵)‌تهیه کاربرگی حاوی 16 ستون به شرح شکلهای ۲۳و ۲۴

شیوه کار از این به بعد بدین صورت خواهد بود:

مرحله ۱) ابتدا توضیحاتی بصورت کلی راجع به ستونهای ۱ الی 16 خواهیم داد.

مرحله ۲) سپس با ذکر یک مثال راجع به ستونهای شماره ۵، 7 و 8 توضیحاتی ارائه خواهد شد. توجه شود که مهمترین بخش این کتاب همین بخش و در واقع در این مرحله کلید اصلی تهیه صورت جریان به یاری خداوند در اختیار شما قرار خواهد گرفت.

مرحله ۳)‌به ذکر یک مثال علمی در این مورد خواهیم پرداخت.

مرحله اول) توضیحاتی کلی راجع به ستونهای 16 گانه و نحوۀ پرکردن آنها

ستون ش۱) بایستی به ۲ بخش تقسیم گردد- بخش ترازنامه و بخش سود و زیانی که از سود عملیاتی بایستی شروع شده و هر آنچه را که اتفاق افتاده تا سود عملیاتی شرکت به سود انباشته پایان سال رسیده است را در بر گیرد. (مانند شکل شماره ۲۳)

ستون ش۲) در بخش ترازنامه مانده ارقام ترازنامه در سال جاری درج شود- در بخش سود و زیانی ارقام مربوطه از سود عملیاتی تا سود انباشته پایان دوره درج شود.

ستون ش۳) در بخش ترازنامه مانده ارقام در سال قبل (ارقام مقایسه­ای) وارد گردد. از ستون شماره ۲ به بعد در بخش سود و زیانی رقمی نبایستی وارد کنیم.

ستون ش۴) در این ستون اختلاف ارقام ترازنامه ۲ سال را بصورت مثبت و منفی درج کنید.

توجه به نکات زیر در مورد این ستون ضروری است:

۱. ارقام سالجاری را از اقلام مقایسه­ای کسر کنید نه بالعکس.

۲. در این ستون حتماً از همۀ بخشهای ترازنامه تفاوت بگیرید حتی از بخش حقوق صاحبان سهام.

۳. قبل از رفتن به ستون بعد حتماً جمع افقی و عمودی ستونهای ۲، ۳و ۴ را چک کرده و از صحت آن اطمینان حاصل کنید.

۴. آنچه که مهمترین مطلب در تهیه صورت جریان وجوه نقد است این است که ما بتوانیم به مابه­التفاوت وجه نقد ۲ سال برسیم،‌پس اختلاف وجه نقد ۲ سال را معین کرده و آنرا به نوعی برای خودتان مشخص کنید. (همانطور که در شکل شماره ۲۴ ملاحظه می­شود اطراف آنها با کادری پررنگ کرده­ام.)‌

ستون ش۵) ارقام ستون چهارم به غیر از مابه­التفاوت وجه نقد را به همان صورتی که قرار بود در صورت تطبیق بیاورید در ستون شماره ۵ وارد نمایید.

یعنی افزایش و کاهش داراییها را در منفی یک ضرب کنید و افزایش و کاهش بدهیها و سرمایه را به همان صورت بدون تغییر در ستون پنجم وارد کنید.

در اینجا تأکید می­کنیم که مابه­التفاوت بخش حقوق صاحبان سهام را نیز باید در ستون شماره پنجم وارد نمایید. حال ستون پنجم را جمع بزنید اگر همه مراحل را بدرستی طی کرده باشید جمع این ستون برابر خواهد بود با مابه­التفاوت وجه نقد ۲ سال به شکل شماره ۲۴ مراجعه کنید.

توضیحات تکمیلی با ذکر یک مثال به همراه توضیح ستونهای 7 و 8 در مرحله دوم صفحه (8۱ الی 87) توضیح داده خواهد شد.

ستون ش 6) این ستون مربوط به خنثی­کردن اثر مبادلات غیرنقدی طی دوره است یعنی مبادلات غیرنقدی در این ستون بصورت عکس، سند خواهند خورد.

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

برفرض اگر دارایی ثابت در قبال حسابهای پرداختنی بدهکار شده باشد سند خنثی­کردن آن-

حسابهای پرداختنی      ×

دارایی ثابت      ×

خواهد بود ولی باید به گونه­ای در این ستون وارد شود که اثر آن بر صورت جریان در یک راستا باشد یعنی اگر دارایی ثابت را بستانکار می­کنیم کاهش دارایی ثابت اثر افزاینده دارد و بصورت مثبت در ردیف خودش ثبت خواهد شد به همین ترتیب کاهش حسابهای پرداختنی اثر کاهنده بر صورت جریان دارد پس بصورت منفی در ردیف خودش ثبت می­شود در هر حال ارقام به گونه­ای بایستی در این ستون درج شوند که جمع جبری این ستون نهایتاً صفر گردد (مراجعه شود به شکل شماره ۲۴)

ستونهای ش (7و8): در این دو ستون تعدیلات جهت رساندن مابه­التفاوت سود انباشته ۲ سال به جمع سود عملیاتی و سایر درآمدهای غیرعملیاتی وارد می­شود. (توضیحات بیشتر در مرحله دوم (صفحه81)

ستون ش 9: در این قسمت ارقام ستونهای 6، 7و 8 را با یکدیگر جمع می­کنیم منتهی باید دقت شود اثر ۲ ستون 7 و 8 نیز باید با صورت جریان همسوشده و بعد با ستون 6 جمع شود مثلاً اگر درستون تعدیلات موجودی کالا بدهکار گردید اثر کاهنده برروی صورت جریان و صورت تطبیق خواهد داشت پس در ستون نهم به حالت منفی وارد می­شود؛ لطفاً فراموش نشود ارقام ستون مبادلات غیرنقدی را قبلاً بهنگام ثبت با صورت جریان همسو کرده بودیم پس دیگری نیاز به تغییر علامت آن نداریم و به همان شکل در جمع خواهیم آورد.

ستون ش (۱۰) در این ستون ارقام ستون پنجم و نهم را با یکدیگر جمع جبری می­کنیم.

ستونهای ۱۱ الی 15: متناسب با سرفصلهای پنجگانه صورت جریان وجوه نقد طراحی شده در این ۵ ستون ارقام ردیفهای ستون دهم را به گونه­ای پخش می­کنیم که جمع جبری آنها با ردیف روبروی خودش در ستون دهم برابر باشد.

مطلب گفته­شده دارای دو استثناء در مورد ردیفهای دارایی ثابت و سود انباشته می­باشد که در جای خود توضیح داده خواهد شد شکل شماره 25 نحوه پخش­کردن ارقام ستون دهم را در صورت جریان نشان می­دهد.

مرحله دوم:‌توضیحاتی راجع به ستون­های پنجم، هفتم و هشتم- صورت جریان کلی و تعدیلات (کلید تهیه صورت جریان وجوه نقد)

مطلب اول- اگر مطابق آنچه که در صفحه 78 ذکر شد ستون­های یک الی چهار را پر کنید و نهایتاً‌ستون پنجم را به رویه مورد اشاره (مابه­التفاوت داراییها ضربدر منفی یک و مابه­التفاوت بدهی­ها و سرمایه­ بدون تغییر) کامل کنید و جمع بزنید. (وجه نقد مستثنی شود) به مابه­التفاوت وجه نقد ۲ سال خواهید رسید.

مطلب مورد اشاره موضوع فوق­العاده جالبی است که در طی کار به آن رسیده­ایم و بنده در جایی در کتب فارسی و لاتین به آن برنخورده­ام و یکی از رموزی است که تهیه صورت جریان وجوه نقد را بسیار آسان خواهد نمود.

شایان ذکر است که رویه­ی مورد عمل توسط برخی عزیزان در تهیه این صوتر مالی بدین صورت است که از اول به سراغ تفکیک و طبقه­بندی ارقام جهت درج در صورت جریان می­روند و در نهایت با سختی و تلاش بسیار به مابه­التفاوت وجه نقد ۲ سال می­رسیدند و این همان چیزی است که از صورت جریان وجوه نقد یک صورت مالی تا حدی ترسناک ساخته است ولی با روش فوق شما به آنچه که نیاز است در آخر کار برسید در ابتدای کار رسیده­اید:‌

«به قول حسابداران صورت جریان شما از ابتدای کار می­خواند و دیگر نگرانی از بابت نخواندن این صورت مالی نخواهید داشت.»

حال شما فقط باید با کمی دقت و هنرمندی و داشتن درک درستی از روابط بین صورت سود و زیان و ترازنامه و همچنین داشتن خلاصۀ اطلاعاتی که از یادداشتهای صورتهای مالی نیز اقبل استخراج است (مثلاً‌خرید و فروش دارایی ثابت- سود سهام نقدی دریافتی و پرداختی و …) ارقام ستون پنجم را تعدیل کرده و در سرفصل­های مربوط به خودشان (ستونهای ۱۱ الی 15) بنشانید.

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

مطلب دوم

که مطلب بسیار مهمی در تهیه صورت جریان وجه نقد است در قالب یک مثال ارائه می­شود.

مثال: اطلاعات اخذشده از ترازنامه شرکت احمد در سال مالی 1390 که از اقلام دوطرف ترازنامه نیز اختلاف­گیری شده به شرح شکل 1-26 می­باشد،‌در ضمن اطلاعات سود و زیانی مورد نیاز در پایین شکل آورده شده است.

شکل 1-26- ارقام ترازنامه شرکت احمد در سال 1390

همانطور که در شکل 1-26 ملاحظه می­شود ارقام ترازنامۀ ۲ سال 1390 و 1389 در کنار یکدیگر قرار داده شده و از ماندۀ آنها اختلاف­گیری شده و اختلاف موجودی نقد ۲ سال در کادری مشخص گردیده است.

لطفاً به شکل 2-26 در صفحۀ 83 مراجعه کنید.

سایر اطلاعات مورد نیاز از صورت سود و زیان و گردش حساب سود انباشته بدین قرار است:

سود عملیاتی 3.580- سایر درآمدهای غیرعملیاتی 200- مالیات 945- اندوخته قانونی 139 و سود سهام پرداختی طی دوره 1.131 میلیون ریال

شکل شماره 2-26 تهیه صورت جریان کلی- رسیدن به مابه­التفاوت وجه نقد ۲ سال در این کاربرگ

وجه نقد مستثنی گردید اختلاف در ارقام دارایی در منفی یک ضرب گردیده و ارقام بدهی و سرمایه را بدون تغییر در ستون شماره پنج آوردیم و این ستون را جمع زدیم، همانطور که ملاحظه می­شود به اختلاف وجه نقد ۲ سال رسیدیم، در ضمن به مابه­التفاوت سود انباشته ۲ سال دقت کنید؛ لطفاً به شکل ۳-26 مراجعه کنید (در شکل ۳-26 اطلاعات سود و زیانی را اضافه کرده­ایم)

شکل 3-26- کاربرگ تهیۀ صورت جریان وجوه نقد تا ستون شمارۀ پنجم به همراه اقلام سود و زیانی

اگر به شکل 2-26- مجدداً مراجعه کنید متوجه خواهید شد که ما با رقم 1.565 میلیون ریال یا مابه­التفاوت سود انباشته ۲ سال توانستیم به رقم اختلاف وجه نقد ۲ سال یعنی 1.8۳6 میلیون برسیم ولی طبق استانداردهای حسابداری ایران از رقم سود عملیاتی یا سود عملیاتی بعلاوه سایر درآمدهای غیرعملیاتی باید استفاده شود تا صورت جریان تهیه شود به عبارت دیگر در صورت تطبیق بالاترین آیتم سود عملیاتی است به همین دلیل در اختلاف سود انباشته ۲ سال باید تغییراتی بدهیم تا به رقم سود عملیاتی برسیم به عبارت دیگر تعدیلاتی لازم است تا اختلاف سود انباشتۀ ۲ سال به رقم سود عملیاتی برسد و این تعدیلات را در ستون­های 7 و 8 می­آوریم.

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

شکل 4-26- در این شکل اسناد تعدیلی جهت تغییر اختلاف سود انباشته ۲ سال به رقم سود عملیاتی صادر شده است. (توضیحات در صفحه 86)

لطفاً به صفحات 44 و 45 مجدداً مرجاعه کنید.

همانطور که قبلاً ذکرشد نتیجه عملیات سالانه در آخر کار در سود انباشته جمع­شده و بعد از آن محل اندوخته،‌مالیات سود سهام و … تخصیص یا پرداخت می­شود و ثبت

سود انباشته      ×

سایر حسابهای پرداختنی- مالیات ×    صادر می­شود حال بایستی این ثبت­­ها برگشت

اندوخته قانونی            ×   داده شده تا به مانده سود عملیاتی برسیم:

سایر حسابهای پرداختنی – سود سهام×

در مثال شرکت احمد ثبت­های ذیل بصورت کاربرگی یا طی سند حسابداری صادر گردیده.

سود انباشته 2.215

سایر حسابهای پرداختنی- مالیات 945

اندوختۀ قانونی            139

سایر حسابهای پرداختنی- سود سهام    1.131

حال برای رسیدن به سود عملیاتی ثبت­های فوق باید برگشت داده شود و مسلم است که اقلام ترازنامه نیز تغییر خواهد یافت.

سایر حسابهای پرداختنی- مالیات 945

اندوخته قانونی            139

سایر حسابهای پرداختی- سود سهام     1.131

سود انباشته 2.215

مابه­التفاوت سود انباشته ۲ سال 1.565 میلیون ریال

(1۳۱، 1-139-945-200+3.580)

اگر صورت جریان شرکت احمد با رقم 1.565 میلیون ریال به رقم 1.836 میلیون ریال برسد (صورت جریان با خواند) پس قاعدتاً با حذف سه رقم (131، 1+139+945) و اصلاح اقلام مقابل آن نیز باید به همان رقم برسد که شما در اسلاید بعدی (شکل 5-26) آنرا خواهید دید.

همانطور که در توضیحات قبلی (صفحه 79) بیان گردید در ستون شماره ۹ ارقام ستونهای 6، 7 و 8 با یکدیگر جمع می­شود منتهی اثرات آن با صورت جریان بایستی یکسو باشد بعنوان مثال در ردیف سایر حسابها و اسناد پرداختنی 2.076 میلیون بدهکار داریم که در حقیقت باعث کاهش مانده سال 1390 شده پس به حالت منفی وارد ستون نهم می­گردد این موضوع در مورد اندوخته قانونی نیز صادق است ضمن اینکه افزایش سود انباشته نیز باید به حالت مثبت در این بخش اعمال گردد. به این حالت همسوشدن با صورت جریان گفته می­شود: نهایتاً ارقام ستونهای 5و9 را با هم جمع جبری کرده و در ستون دهم وارد می­کنیم. (لطفاً به شکل 5-26 مراجعه نمائید)‌

شکل 5-26- جمع ستون­های ۶،7و8 در ستون نهم و نهایتاً جمع ستونهای ۵و۹ در ستون دهم ملاحظه بفرمائید که پس از حذف ۳ رقم کاهندۀ سود انباشته از دو طرف ترازنامه و شروع کار با رقم سود عملیاتی مجدداً به رقم 1.836 میلیون ریال رسیدیم.. شایان ذکر است که جهت راحتی کار فرض کرده­ایم مبادلات غیرنقدی نداریم.

مرحله سوم ذکر یک مثال عملی و جامع راجع به تهیه صورت جریان وجوه نقد.

ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت نمونه در سال مالی 1390به شرح ذیل می­باشد؛ ضمن اینکه با بررسی یادداشتهای توضیحی و اخذ اطلاعات از واحد حسابهای اطلاعات مندرج در صفحه ۹۰ نیز بدست آمده است مطلوبست تهیه صورت جریان وجوه نقد، یادداشت صورت تطبیق سود (زیان) عملیاتی بهمراه یادداشت مبادلات غیرنقدی.

سایر اطلاعات بدست­آمده از صورتهای مالی شرکت و یادداشتهای توضیحی که قابل استفاده در تهیه صورت جریان وجوه نقد است بدین شرح است:

۱. مالیات تخصیص داده شده از بابت عملکرد سال 1390         550 میلیون ریال

۲. اندوخته قانونی منظور شده                          165 میلیون ریال

۳. مبادله موجودیها با داراییهای ثابت                     240 میلیون ریال

۴. پرداخت سود طی دوره                           500 میلیون ریال

۵. وضعیت دارائیهای ثابت نیز به شرح زیر است:

1-5- خرید در قبال اسناد پرداختنی بلندمدت                 900 میلیون ریال

2-5- خرید اثاثه                             600 میلیون ریال

3-5- فروش دارایی ثابت به ارزش دفتری ۱.۲00 میلیون به 1.350 میلیون بصورت نقدی و انعکاس سود فروش در سایر درآمدهای غیرعملیاتی

6. پرداخت مالیات بر درآمد بصورت نقدی به ارزش 75 میلیون ریال
7. وضعیت تسهیلات دریافتی به قرار زیر است:

1-7- اخذ تسهیلات در سال 90 به مبلغ               2.000 میلیون ریال

2-7- پرداخت سود تسهیلات بصورت نقدی به مبلغ           300 میلیون ریال

3-7- پرداخت اصل تسهیلات بصورت نقدی به مبلغ           500 میلیون ریال

8. هزینه استهلاک 1.950 میلیون ریال

– جهت تسهیل درک درک سایر اطلاعات جدولی به شرح ذیل تهیه شده است.

حال با توجه به موارد فوق تهیه صورت جریان وجوه نقد شرکت نمونه را شروع می­کنیم.

* در ابتدا ارقام ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت فوق را مطابق فرم از قبل تهیه شده در جای خود قرار داده، اختلاف­گیری کرده و صورت جریان کلی را تهیه می­کنیم.

به شرح شکل 1-27 تهیه کاربرگ تا ستون پنجم

* سپس اثر رویداد غیرنقدی شماره ۱-5 فوق را در ستون ششم خنثی می­کنیم و به شکل همسو با صورت جریان در ستون مربوطه وارد می­کنیم.

به شرح شکل 2-27 تهیه کاربرگ تا ستون ششم

بعد از آن رویدادهای موثر بر سود انباشته (رویدادهای ۱و۲و۴) (در حقیقت کاهندۀ سود انباشته) را در ستونهای 7 و 8 برگشت داده جمع ستونهای 6،7و8 را به صورتی که با صورت جریان در یکسو باشند با یکدیگر جمع کرده و در ستون نهم آورده نهایتاً ارقام ستونهای ۵و۹ را با یکدیگر جمع جبری کرده و در ستون دهم وارد کردیم.

به شرح شکل ۳-27 تهیه کاربرگ تا ستون دهم

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

دو نکته مهم در مورد ستون دهم:

۱) اگر موارد خواسته­شده در مورد ستونهای ۷ و ۸ را بدرستی انجام داده باشید و تمام تعدیلات لازم را صادر کرده باشید رقم مابه­التفاوت سود انباشته ۲ سال باید به رقم سود عملیاتی به اضافه سایر درآمدهای غیرعملیاتی رسیده باشد. (در مثال شرکت نمونه رقم 985 میلیون به ۲.۲۰۰ میلیون ریال تبدیل گردید)

از این مورد به عنوان معیاری جهت درستی کارتان تاکنون استفاده کنید و اگر این موضوع محقق نشده است حتماً تعدیلاتی لازم است که شما آنرا از قلم انداخته­اید، بهتر است در این حالت مجدداً روند رسیدن سود عملیاتی به تفاوت سود انباشته ۲ سال – علی­الخصوص گردش بدهکار سود انباشته- را بررسی کنید و اگر تعدیلاتی را فراموش نموده­اید در ستونهای ۷ و ۸ وارد نمایید.

۲)‌وجه نقد اضافه شدۀ طی دوره در ستون دهم با ستون پنجم مقایسه کنید رقم آنها باید یکی باشد، اگر چنین نشد باید مجدداً مراحل مربوط به ستونهای 6 الی 10 را مورد بررسی قرار دهید.

یک خبر خوب:

با تهیه موفقیت­آمیز ستون شماره ۱۰ دیگر خیالتان راحت باشد، ما به آنچه می­خواستیم رسیدیم، فقط کافی است ارقام این ستون را با توجه سایر اطلاعات بدست­آمده (منظور اطلاعات صفحه 90) بصورت مثبت و منفی (مثبت به منفی ورود وجه نقد و منفی به معنای خروج وجه نقد می­باشد. البته ستون فعالیتهای عملیاتی حالت غیرنقدی دارد) در ستونهای ۱۱ الی ۱۵ درج نمایید.

فقط دقت کنید که جمع جبری افقی ردیف­های ۱۱ الی 15 با ارقام مندرج در ستون دهم در همان ردیف برابر باشد

ادامه حل مثال شرکت نمونه- نحوۀ توزیع ارقام ستون دهم در سرفصلهای پنجگانه صورت جریان وجوه نقد توصیه می­شود که پرکردن ارقام ستون­های ۱۱ الی ۱۵ بصورت بالعکس یعنی از ۱۵ به ۱۱ انجام دهید چون ممکن است برخی ارقام را بصورت منفی (خروج وجه نقد) وارد کنید ولی رقم مندرج در ستون دهم بصورت مثبت باشد پس شما باید رقم مندرج در ستون ۱۱ را بگونه­ای تنظیم کنید که جمع جبری ردیف مربوطه با ستون دهم برابر باشد.

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

ذکر مطلب مهمی در مورد دارایی ثابت

حساب دارایی ثابت می­تواند بخش­های زیادی از صورت جریان وجوه نقد را درگیر خود کند بهمین دلیل بهتر است در یک مرحله تمام تغییرات مربوط به آن را در کاربرگ صورت جریان لحاظ کنیم. همانطور که در ترازنامه ۲ سال مشاهده می­شود ارزش دفتری این حساب از 11.500 میلیون ریال به 9.850 میلیون ریال رسیده است.

به طور کلی و در صورت عدم تجدید ارزیابی داراییهای ثابت ما سه تراکنش در دارایی ثابت خواهیم داشت. تا ماندۀ ابتدای دوره دارایی ثابت (ارزش دفتری) به ماندۀ آخر دوره برسد.

• خرید (نقد یا نسیه)‌
• فروش (نقد یا نسیه)
• استهلاک

لطفاً به حساب T‌دارای ثابت مشترک نمونه دقت بفرمایید.

در ضمن دقت شود که چون بهای فروش دارایی ثابت 1.350 میلیون ریال بوده و نسبت به بهای تمام شدۀ آن 150 میلیون ریال سود حاصل شده این سود نقدی بدلیل ارتباط با فعالیتهای سرمایه­گذاری باید در سرفصل سرمایه­گذاریها طبقه­بندی شود.

150=1200-1350

سود فروش دارایی ثابت = بهای تمام شده دارایی ثابت – بهای فروش

آخرین مطلب قابل ذکر (سایر درآمدهای غیرعملیاتی)

مطلب آخر که قابل توجه نیز هست بحث سایر درآمدهای غیرعملیاتی است؛ همانطور که در سایر اطلاعات ذکر شده از فروش دارایی ثابت 150 میلیون ریال سود نقدی حاصل شده که در صورتهای مالی تحت عنوان سایر درآمدهای غیر عملیاتی منعکس است که چون مربوط به فعالیتهای سرمایه­گذاری است در ستون فعالیتهای سرمایه­گذاری آورده میشود و مابقی آن یعنی (50=150-200) میلیون ریال بدلیل این که عمدتاً مربوط به فعالیتهای متفرقه هستند در ستون فعالیتهای عملیاتی درج می­کنیم.

(به استناد استاندارد شماره ۲- بند ۲۰ اگر جریان نقدی به طور مستقیم قابل ارتباط با هیچ یک از سرفصلهای اصلی نباشد برای مثال جریانهای نقدی ناشی از خدمات جنبی فعالیتهای اصلی از قبیل حمل موردی کالای فروش رفته آن جریان در فعالیتهای عملیاتی طبقه­بندی می­شود.

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

حال به جمع­ مانده هر یک از سرفصلها توجه کنید اگر این اعداد با یکدیگر جمع شوند باید به رقم 1.436 برسیم. یعنی- اختلاف وجه نقد ۲ سال.

1.436=1.239-300-75-750+2.300

به لطف خداوند کار به پایان رسید حال اگر قرار است این کاربرگ را به مدیر حسابرسی یا مدیر مالی ارائه دهید، می­توانید ستونهای 5، 9 و 10 را حذف کنید چون این ستونها از بابت راحت­تر شدن کار و تسهیل در فهم مطالب درج شده و اطلاعات مربوطی را به مدیر ارائه نمی­کند و در آینده با کسب مهارت بیشتر قادر خواهید بود که این کاربرگ را بدون ایجاد ستونهای فوق تهیه کنید.

وارد کردن اطلاعات مندرج در کاربرگ تهیه صورت جریان

در فرم پیش­بینی شده طبق صورتهای مالی نمونه

منظور از فرم پیش­بینی شده طبق صورتهای مالی نمونه، نمونه­ای از صورت جریان است که در صفحه 16 می­توانید مشاهده نمایید. در این مرحله ارقام بدست­آمده طبق کاربرگ را باید در فرم مربوطه وارد کنید فقط توجه شود که جهت فعالیتهای عملیاتی تنها یک عدد وارد می­کنیم. (ارائه به شکل خالص) و در مورد مابقی بخش­ها مشروح (ارائه به شکل ناخالص)‌

در یادداشتهای توضیحی صورت تطبیق سود عملیاتی و مبادلات غیر نقدی را بدین شکل افشاء می­کنیم:

( جهت تهیۀ صورت تطبیق ارقام را از ستون یازدهم یا عملیاتی اخذ و در برخی موارد بر حسب مورد با یکدیگر جمع می­کنیم))

خلاصه مطالب ارائه­شده

حال خلاصه آنچه تاکنون در مورد تهیه صورت جریان گفته شد

ستون شماره ۱- شرح اقلام ترازنامه + شرح اقلام سود و زیانی از سود عملیاتی تا سود انباشته پایان سال در ۲ بخش مجزا

ستون شماره ۲- درج ارقام ترازنامه سالجاری+ درج اراقم از سود عملیاتی تا سود انباشته پایان سال جاری

ستون شماره ۳- درج ارقام ترازنامه سال قبل- قبلاً از اثردهی تعدیلات سنواتی بر ارقام سالجاری وا قلام مقایسه­ای اطمینان حاصل کنید.

ستون شماره ۴- اختلاف­گیری بین ارقام ترازنامه- مشخص­کردن اختلاف وجه نقد- کنترل جمع عمودی و افقی ۳ ستون ارقام سال جاری مبنای سال قبل

ستون شماره 5: تهیه صورت جریان کلی از روی اطلاعات ستون چهارم- اختلاف داراییها را در منفی یک ضرب کنید و اختلاف بدهیها و سرمایه را به همان صورت بیاورید.

ستون شماره 6: خنثی­کردن اثر مبادلات غیرنقدی طی سال (ثبت معکوس) –با توجه به اثر آن بر صورت جریان کلی

ستونهای شماره 7 و 8: صدر ثبت­های تعدیلی جهت رساندن تفاوت سود انباشته ۲ سال به رقم سود عملیاتی یا سود عملیاتی بعلاوه سایر درآمدهای غیرعملیاتی امسال.

ستون شماره 9: جمع­کردن ستونهای 6، 7و 8 با توجه به اثرات آن بر صورت جریان کلی- ستونهای 7و8 نیز با صورت جریان کلی همسو گردند.

ستون شمارۀ 10- حاصل جمع ارقام ستونهای ۵و 10

ستونهای شماره 11 الی 15: با توجه به سایر اطلاعات بدست­آمده از صورتهای مالی یا دفاتر از چپ به راست شروع به پرکردن ستونها نمایید. به طوریکه جمع جبری ردیف­ها با ارقام ردیف دهم برابر باشند – فراموش نشود که در مورد داراییهای ثابت داستان کمی متفاوت است و ممکن است نیاز باشد ارقام در چند جا قرار گیرند.

مرحله بعد:‌ستونهای ۱۱ الی ۱۵ را جمع بزنید- جمع افقی مانده ستونهای ۱۱ الی ۱۵ باید با اختلاف وجه نقد ۲ سال برابر باشد.

مرحله آخر: درج ارقام بدست آمده در فرمت نمونۀ صورت جریان وجوه نقد و یادداشتهای توضیحی- صورت تطبیق سود عملیاتی و مبادلات غیرنقدی

سایر مسائل مرتبط با صورت جریان وجوه نقد

جریانهای نقدی استثنایی:

به آن دسته از جریانهای نقدی ورودی و خروجی وجه نقد گفته می­شود که:

۱. از عملیات در حال تداوم واحد تجاری ناشی شده باشد.

۲. دارای اهمیت باشد.

۳. بدلیل استثنایی­بودن ماهیت یا وقوع آنها لازم است افشای آن بصورت جداگانه در قالب یک سرفصل فرعی صورت پذیرد.

۴. لزوماً ارتباطی با «اقلام استثنایی» که بموجب استاندارد حسابداری شماره 6 با عنوان گزارش عملکرد مالی که در صورت سود و زیان به طور جداگانه افشاء‌می­شود ندارد و مستلزم قضاوت مستقل است.

برای مثال یک پیش­دریافت عمده از مشتریان در مواردی که دریافت آن معمول نیست یک جریان نقدی استثنایی است.

نکته:‌انعکاس برخی جریانهای نقدی تحت عنوان جریانهای نقدی استثنایی اصولاً بدین دلیل صورت می­گیرد که توجه استفاده کننده را به این مطلب جلب کند که جریان نقدی مورد اشاره استثناء در سالجاری ایجاد شده است لذا در پیش­بینی جریانهای نقدی آتی وجود یا عدم وجود این جریان باید مورد ملاحظه قرار گیرد.تنظیم صورت جریان وجوه نقد

جریانهای نقدی ارزی:‌

در مورد جریانهای نقدی ارزی حالتهای زیر متصور است:

الف) جریانهای نقدی ارزی در واحدهای تجاری منفرد:

• تسعیر مانده­های عملیاتی و غیرعملیاتی تسویه نشده تا پایان دوره
• تسویه نقدی اقلام دریافتنی یا پرداختنی یا پرداخت نقد ارزی
• موجودی ارزی

ب) جریانهای نقدی ارزی در گروه

واحدهای تجاری

تنظیم صورت جریان وجوه نقد

جریانهای نقدی ارزی در واحدهای تجاری منفرد

شرکتها ممکن است در طی سال اقدام به برخی معاملات با کشورهای خارجی نمایند و متعاقب آن حسابهای دریافتنی یا پرداختنی ارزی در دفاتر شرکت ایجاد خواهد شد همچنین وجوه نقد بصورت ارزی دریافت یا پرداخت می­شود، ضمن این که جهت تسویه طلب یا بدهی ارزی باید ارز ردوبدل گردد که در این حالتها به جهت تغییر نرخ تسعیر ارز سود و زیان تسعیر ارز شناسایی می­گردد و از آنجا که سود و زیان عملیاتی ارتباط مستقیمی با صورت جریان وجوه نقد دارد حالتهای مختلفی را ممکن است رقم بزند که در این بخش به آن خواهیم پرداخت.

نکته­ای قبل از پرداختن به این مبحث دانستن آن ضروری است این است که به استثناء مفاد ماده 136 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریورماه 1366 تفاوتهای تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی شرکتهای دولتی باید به حساب اندوخته تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی منظور شود و در سرفصل حقوق صاحبان سرمایه طبقه­بندی شود. چنانچه در پایان دوره مالی ماندۀ حساب اندوخته مزبور بدهکار باشد این مبلغ به سود و زیان همان دوره منظور می­شود حال به جدول ذیل توجه نمایید؛ این جدول حالتهای مختلف را مورد بررسی قرار داده است.

جدول فوق ۳ حالت ممکن را در مورد جریانهای نقدی ارزی در واحدهای تجاری منفرد توضیح می­دهد در ارتباط با جریانهای نقدی ارزی در گروه واحدهای تجاری نیز در ادامه توضیحاتی ارائه خواهد شد.تنظیم صورت جریان وجوه نقد

حالت اول تسعیر مانده­های عملیاتی تسویه­نشده

اگر شرکت ب در تاریخ 5/5/1390 دارای فروش ارزی به مبلغ 1.000 دلار به یک مشتری خارجی باشد و قیمت دلار در زمان معامله 11.000 ریال باشد ثبت مربوطه به شکل ذیل می­باشد:

(شرکت ب یک شرکت غیردولتی است)

حسابهای دریافتنی 11.000.000

فروش         11.000.000

حال اگر این طلب تا 29/12/1390 تسویه نشده باشد ثبت ذیل با توجه به افزایش قیمت دلار تا 14.000 ریال ضرورت می­یابد:

حسابهای دریافتنی 300.000

سود تسعیر ارز         300.000

300.000=1000×(11.000-14.000)

همانطور که می­دانید در صورت تطبیق سود عملیاتی پس از این تراکنش 300.000 ریال افزایش داریم ولی از آن طرف افزایش حسابهای دریافتنی بصورت کاهنده باعث کاهش در نتیجۀ صورت تطبیق خواهد شد.

صورت تطبیق سود عملیاتی

سود عملیاتی               300.000+

افزایش در حسابهای دریافتنی         300.000-

0

در مثال فوق اگر فرض کنیم که شرکت ب یک شرکت دولتی است ۳00.000 ریال سود مذکور در سود عملیاتی لحاظ نشده پس تعدیل ضرورت دارد.

حالت دوم:‌تسویه اقلام دریافتنی یا پرداخت نقدی ارزی

در مواردی که واحد تجاری معاملاتی را به ارز انجام دهد تا زمانی که در ارتباط با این معاملات وجه نقد ارزی دریافت یا پرداخت نشده باشد این معاملات تاثیری بر خالص جریان وجوه نقد نخواهد داشت. در زمان تسویه نقدی اقلام دریافتنی و پرداختنی مربوط، دریافتها و پرداختهای ارزی به نرخ رایج در تاریخ تسویه نقدی (یا به نرخ قراردادی)‌در حسابها انعکاس می­یابد و مبلغ ریالی حاصل مبلغی است که در صورت جریان وجوه نقد انعکاس خواهد یافت.

در مورد مثال قبلی اگر فرض کنیم که شرکت ب طلب خود را در تاریخ ۲0/12/90 بصورت نقدی وصول کرده است (به نرخ 135.000ریال) اثرات آن در شرکتهای غیردولتی و دولتی شبیه حالت اول می­باشد. با این تفاوت که در این حالت بجای افزایش در حسابهای دریافتنی افزایش در وجه نقد داریم:

حالت سوم: موجودی ارزی

فرض کنید شرکت ب در تاریخ 29/12 سنوات 89 و 90 دارای موجودی یکسانی به مبلغ 2.000 دلار بوده باشد و شرح ارز در مقاطع فوق به ترتیب 10.000 ریال و 14.000 ریال بوده باشد در این حالت وضعیت بدین صورت خواهد بود.تنظیم صورت جریان وجوه نقد

جریانهای نقدی ارزی در گروه واحدهای تجاری

هرگاه بخشی از فعالیت واحد تجاری توسط یک واحد تجاری سرمایه­پذیر خارجی انجام شود،‌جریانهای نقدی واحد تجاری خارجی بر همان مبنایی که برای تسعیر عملکرد مالی آن بکار گرفته شده به ریال تسعیر و در صورت جریان وجوه نقد تلفیقی انعکاس می­یابد.

از آنجا که بحث جریانهای نقدی ارزی مستلزم تشریح تسعیر ارز است و موضوع مورد بحث کتاب نمی­باشد علاقمندان می­توانند به کتب حسابداری پیشرفته بحث تسعیر ارز با راهنمای بکارگیری تسعیر از انتشارات سازمان حسابرسی (البته با لحاظ­نمودن تغییرات صورت پذیرفته در سالهای ۹۱ و ۹۲ در استاندارد مزبور) مراجعه نمایند.

ذخیره کاهش ارزش موجودیها

ذخیره کاهش ارزش موجودیها عملاً تاثیری بر جریانهای نقدی ندارد و اثر آن اتوماتیک­وار خنثی می­شود.

صورت جریان وجوه نقد تلفیقی

صورت جریان وجوه نقد تلفیقی تنها در برگیرنده جریانهای نقدی خارج از گروه است. بدین ترتیب جریانهای نقدی داخل گروه باید در تهیه صورت جریان وجوه نقد تلفیقی حذف شود. سود سهام پرداختی به سهامداران اقلیت تحت سرفصل اصلی «بازدۀ سرمایه­گذاریها و سود پرداختی بابت تأمین مالی» به طور جداگانه انعکاس می­یابد. در مواردی که برای انعکاس سرمایه­گذاری واحدهای تجاری فرعی در صورتهای مالی تلفیقی از روش ارزش ویژه استفاده می­شود. صورت جریان وجوه نقد تلفیقی تنها در برگیرندۀ جریانهای نقدی واقعی بین گروه و واحد تجاری سرمایه­پذیر است.

مبالغ جریانهای نقدی خروجی ناشی از تحصیل یا جریانهای نقدی ورودی حاصل از فروش واحدهای تجاری فرعی باید به طور جداگانه تحت سرفصل فعالیتهای سرمایه­گذاری در صورت جریان وجوه نقد تلفیقی گزارش شود مبالغ مزبور باید به طور خالص و پس از کسر مانده­های وجه نقد انتقالی در فرایند تحصیل یا فروش محاسبه شود.

هرگاه طی دوره مالی یک واحدهای تجاری فرعی به گروهی بپیوندد یا از آن جدا شود،‌صورت جریان وجوه نقد تلفیقی دربرگیرنده جریانهای نقدی واحدهای تجاری فرعی مربوط برای دوره بعد از تملک یا قبل از فروش واحد تجاری فرعی یعنی همان دوره­ای خواهد بود که صورت سود و زیان تلفیقی نتایج عملیات واحد تجاری را منعکس می­سازد.تنظیم صورت جریان وجوه نقد

به طور کلی ۲ روش جهت تهیه صورت جریان وجوه نقد تلفیقی وجود دارد:

۱- تهیه صورت جریان وجوه نقد از روی ترازنامه و صورت سود و زیان تلفیقی

۲- تجمیع ارقام صورت جریان شرکتهای فرعی با صورت جریان شرکت اصلی

اگر صورت جراین وجوه نقد تلیقی از طریق هر یک از ۲ روش فوق کاملاً بدرستی تهیه گردند نتایج آن باید با یکدیگر برابر باشند ولی تجربۀ بدست­آمده در این زمینه نشانگر این موضوع است که تهیۀ صورت جریان از طریق روش دوم نتایج بهتری نسبت به روش اول خواهد داشت (اگر چه برخی از همکاران محترم روش اول را ترجیح می­دهند)

به دلیل این که زمانی که شما از روی ترازنامه و صورت سود و زیان تلفیقی اقدام به تهیه صورت جریان می­نمایید از بسیاری از تعدیلات و مبادرات غیرنقدی شرکتهای فرعی که قبلاً ‌آنها را در تهیه صورت جریان خود لحاظ کرده بودند باخبر نیستید و لذا صورت جریان شما ارقام درستی به خوانندۀ صورتهای مالی ارائه نخواهد داد.

برای مثال جهت تهیه صورت جریان از این طریق شما باید کل ورودی دارایی ثابت در جدول دارایی ثابت را نقدی تلقی کنید و یا کل خروجی آنرا نیز نقدی تصور نمایید، در اینجا این سئوال مطرح است آیا کل ورودی دارایی ثابت افشاء شده در جدول دارایی ثابت خرید نقدی است و از کجا این موضوع قابل احراز است، آیا مبادلات غیرنقدی داشته­ایم یا خیر؟ وقتی شما با یک سری اطالعات تجمیع­شده در صورت مالی تلفیقی روبرو هستید چگونه می­توانید این تعدیلات را تشخیص دهید؛ مگر این که بروید و صورتهای مالی و دفاتر حسابداری تک­تک شرکتهای فرعی را بررسی کنید که این موضوع در عمل امکان­پذیر نمی­باشد و شما زمان لازم برای این کار را نخواهید داشت اگرچه ممکن است انجام این کار را از لحاظ تئوری میسر باشد.تنظیم صورت جریان وجوه نقد

ولی وقتی اقدام به تهیه صورت جریان وجوه نقد تلفیقی از روی صورت جریان شرکتهای زیرمجموعه می­کنید درصد اطمینان شما به صحت اطلاعات مندرج در صورت مالی آنها بیشتر است چون صورت جریان آنها بصورت جداگانه و یکبار به طور کامل تهیه شده و عمدتاً توسط حسابرسان مورد بررسی قرار گرفته است و شما اطلاعات صحیح­تری در اختیار خواهید داشت که نیازی به تعدیل ندارد و تعدیلات آن قبلاً لحاظ شده است.

ذکر نکته­ای راجع به روش تجمیع:‌زمانی که اطلاعات مربوط به شرکتهای فرعی را با یکدیگر جمع نمودید در مورد بخش صورت تطبیق باید دقت نمایید سود یا زیان عملیاتی شما باید با سود عملیاتی تلیقی برابر باشد و باید ماندۀ حسابهای فیمابین را از داخل حسابهای دریافتنی و پرداختنی جهت نمایش بهتر صورت تطبیق حذف نمایید.

تحلیل صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد طبق استانداردهای بین­المللی در ۳ سر فصل ارائه می­شود ولی استانداردهای حسابداری کشور ما بنا به اقتضائات و نیازهای استفاده­کنندگان چنین پیش­بینی گردیده که طبقه­بندی اطلاعات در پنج سرفصل صورت پذیرد. در کتاب حسابداری میانه لاتین دکتر استایس (STICE) تحلیلی خواندنی از صورت جریان وجوه نقد ارائه گردیده که جهت حسن ختام این کتاب مطالعه آنرا خالی از لطف ندیدم.

الگوهای جریان نقدی ما با تحلیل صورت وجوه نقد می­توانیم به اطلاعات مفیدی دست پیدا کنیم در زیر جدولی با ۸ حالت متفاوت از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه­گذاری و تأمین مالی روبرو هستیم که ممکن است در شرکتها اتفاق بیفتد، به اتفاق به تحلیل آنها می­پردازیم:‌کاربرد صورت جریان وجوه نقد- نسبتهای جریان نقدی

با ظهور صورت جریان وجوه نقد بعضی از تحلیل­گران در پی این بوده­اند که برای تحلیل این صورت مالی نیز نسبت­هایی را ابداع کنند. بعضی از نسبت­های صورت جریان وجوه نقد به سادگی با جایگزینی جریانهای نقدی عملیاتی به جای سود خالص در نسبت­های مرسوم محاسبه می­شود. البته هدف از این کار جایگزینی نسبت­های مرسوم نیست بلکه تکمیل آنهاست. در جدول زیر بعضی از این نسبت­ها همراه با فواید آنها منعکس شده است.

نسبتهای جریان نقدی هم­اکنون چندان رایج نیست. یک دلیل، عادت کردن تحلیل­گران به نسبتهای مبتنی بر حسابداری تعهدی است و دلیل دیگر، مربوط به سابقه نه چندان طولانی صورت جریان وجوه نقد است. البته اختلاف نظر درباره نحوه محاسبه این نسبت­ها نیز بی­تأثیر نمی­باشد. با این وجود، این نسبتها اطلاعات مفیدی برای ارزیابی قدرت مالی و توان س

وصورت جریان وجوه نقد، (به انگلیسی: cash flow statement) در حسابداری مالی به یک صورت مالی که حاوی گزارش جریان نقدینگی در فعالیت‌های عملیاتی، مالی سرمایه‌گذاری ترازنامه یک شرکت است، اطلاق می‌گردد.^[۱][۲][۳] برای شرکت‌های بزرگ این گزارش‌ها عموما با مجموعه‌ای از یادداشت‌های توضیحی راجع به آیتم‌های درج شده در گزارش‌ها همراه هستند، که جزییات بیشتری را از گزارش افشا می‌کنند. این یادداشت‌ها اجزاء جدا نشدنی صورت‌های مالی اساسی می‌باشند ^.