تشریح مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده در حال حاضر در بیش از 160 کشور جهان عملیاتی و
اجرایی گردیده است. کشورهایی که از لحاظ توسعه یافتگی شامل کشورهای
توسعه یافته، در حال توسعه و کمتر توسعه یافته و از لحاظ مبانی اقتصادی،
کشورهایی با اقتصاد اسلامی، سرمایه داری و کمونیستی و از نظر جغرافیایی در هر
پنج قاره جهان مشاهده می شوند.
کارکرد های مالیات بر ارزش افزوده
-1 کارکردهای اصلی مالیات بر ارزش افزوده شامل :
الف( تأمین درآمدهای مالیاتی پایدار
ب ( شفاف سازی مبادلات اقتصاادی و آشكارساازی بخاش اقتصااد زیار
زمینی
ج( کاهش فشار مالیاتی بار فعالیات هاای مولاد و هادایت مالیاات باه سامت
مصرف
-2 ساایر کارکردهاا شاامل : مساتند ساازی فعالیات هاای اقتصاادی و گساترش
عدالت مالیاتی، نظارت و کنترل بر قیمت ها، بهبود تاراز تاااری کشاور ا باا
اعمال معافیت بر صادرات( ، رهایی از وابساتگی باه اقتصااد تا محصاولی
پرداخت مالیات بیشتر( و … نفت، بهبود الگوی مصرف امصرف بیشتر
الگوی اجرایی و مبانی نظری و اقتصادی مالیات بر ارزش افزوده در ایران
مالیات بر ارزش افزوده در ایران بر پایه مصرف و بر عرضه کالاها و ارائه خدمات
اباه اساتانای ماوارد معااف مصارا در مااده ا 12 ( قاانون وضاب و باه روش تفری ای
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
2
غیرمست یم اروش مبتنی بر صدور صورتحسااب( باه اجارا درآماده اسات. ایان ناو
مالیات با رویكارد اصال م صاد ااعماال معافیات و نارب صافر بار صاادرات کاالا و
خدمات( و در راستای اختیار حاصله از مفاد ماده ا 11 ( قانون به صورت مرحلاه ای در
طول زنایره ایااد ارزش اقتصادی وضب می گردد و فعاالان اقتصاادی صارفاظ وهیفاه
انت ال بار مالی این نو مالیات را در طول زنایره ارزش بر عهده دارند تا النهایه ایان
بار مالی را به مصرف کننده نهایی منت ل نمایند بنابراین فعالان اقتصادی از محل منابب
مالی خود وجهی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نخواهند کرد.
پایه های مالیات
اصولاظ آنچه که نرب مالیاتی بر آن اعمال می گردد پایه مالیاتی نامیده می شود.
درآمد: مانند درآمد مشاغل، ح وق، شرکت ها
دارایی : مانند مالیات ن ل وانت ال، املاک، ارث و …
مصرف : مالیات بر ارزش افزوده
در نظام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر کالاها و خدمات وضب مای شاود اماا
معافیت برخی از کالاها و خدمات به دلایل مختلاف از دامناه شامولیت ایان نظاام
مالیاتی، گستره یا پایه این نظام مالیاتی را محدودتر می نماید. این مالیات می تواند تا
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
3
سطح عمده فروشی و در پاره ای از موارد تا ساطح خارده فروشای نیاز اعماال شاود.
درآمدهای ناشی از اجرای نظام مالیات بر ارزش افازوده باه وساعت و انادازه پایاه
مالیاتی و نرب مالیات وابسته است. هر چه پایه مالیااتی و نارب مالیاات بیشاتر باشاد،
درآمدهای مالیاتی بیشتری جمب آوری می شود.
موارد معاف مصرح در ماده ) 21 ( قانون مالیات بر ارزش افزوده
به طورکلی مصرف برخی از کالاها و خدمات در نظاام مالیاات بار ارزش افازوده از
پرداخت مالیات معاف می باشد. اين معافیت ها به منظور كاهش اثراا وروا اوراراار
اين نظام مالیاتي) مثلاً فشار با اقشار كم درآمد- اثرا تنرايليو ك كر اهش هزينره هرا
اجاايي ك كصول مالیا اعمال مي گادند. مب الوصف عمادتاظ معافیات هاا شاامل سابد
مصرفی خانوارها اعم از محصولات کشاورزی نظیار بارنج، روغان، آرد، شاكر، دارو،
کاغذ، مطبوعات، لوازم مصرفی درمانی، خدمات آموزشی، حمل ون ل و … می گردد.
روش های محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در جهان
روش تامعی مست یم
در این روش نرب مالیاتی را درمامو عوامل ارزش افزوده ی فعال اقتصادی،
ضرب نموده تا میزان مالیات بر ارزش افزوده مشخص گردد. این روش، به دلیل مشكل
بودن محاسبه جداگانه هر ی از عوامل، ادستمزد، بهره، اجاره، سود و استهلاک(
برای بنگاه، مورداستفاده هیچ ی از نظام های مالیات بر ارزش افزوده دنیا، نمی باشد.
VAT = t ) ااستهلاک + سود + اجاره + بهره + دستمزد
نرب مالیات بر ارزش افزوده می باشد. t
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
4
روش تامعی غیرمست یم
در این روش نرب مالیاتی، جداگانه در ت ت عوامل ارزش افزوده ضرب شده
و سپس حاصل تمامی این ارقام با یكدیگر جمب می شود و میزان مالیات بر
ارزش افزوده را مشخص می نماید. این روش نیز مانند روش تامعی مست یم چندان
مورداستفاده قرار نمی گیرد.
VAT = t) ادستمزد + t) ابهره + t) ااجاره + t) اسود + t) ااستهلاک
روش تفری ی مست یم
در این روش نرب مالیاتی در تفاضل بین میزان فروش و خرید ی بنگاه ضرب
شده و میزان مالیات بر ارزش افزوده قابل پرداخت را مشخص می نماید.
VAT = t ) اخرید ا فروش
روش تفری ی غیرمست یم
در این روش نرب مالیاتی در هر ی از م ادیر فروش و خرید ضرب شده و
حاصل ضرب آن ها از یكدیگر کسر می گردد.
VAT = t) افروش – t) اخرید
با توجه به محاسبه مالیات بر ارزش افزوده از هر چهار روش تفری ی و تامعی
مست یم و غیرمست یم، به این نتیاه می توان رسید که در هر چهار حالت ی جواب
برای میزان مالیات بر ارزش افزوده به دست می آید. لیكن به دلیل اينكه ركش
تفايري غیامساریم امكان بیشاا باا مساندواي فعالیت ها در اقاصاد فااهم
مي نمايد معمولاً در كشورهايي كه به اقاصاد ييايمیني مبالا هساند به منظور مرابله
با آن اي اين ركش اوافاده مي گادد.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
5
روش محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در ایران
روش تفری ی غیر مست یم اروش صورتحساب(
روش « روش تفری ی غیرمست یم، در ادبیات مالیات بر ارزش افزوده، معروف به
است. یعنی اینكه، در این روش هر بنگاه: » صورتحساب
1. در هنگام خرید نهاده های مشمول مالیات: علاوه بر بهای مواد اولیه،
حاصل ضرب نرب مالیات بر ارزش افزوده در بهای کالای خریداری شده را به
فروشنده می پردازد. ااعتبار مالیاتی(
2. در هنگام فروش: علاوه بر بهای محصول مشمول مالیات، حاصلضرب نرب
مالیات بر ارزش افزوده در بهای کالای فروخته شده را از خریدار اخذ می کند.
3. در پایان هر دوره مالیاتی: ادوره مالیاتی مالیات بر ارزش افزوده( فروشنده
مابه التفاوت مالیات بر ارزش افزوده پرداختی در زمان خرید مواد اولیه با مالیات بر
ارزش افزوده اخذشده در زمان فروش محصولات را به صورت دوره ای امالاظ سه ماه
ی بار( به سازمان امور مالیاتی می پردازد.
در اين ركش مالیا با اريش افزكده پاداخاي رك خايد، به عنوان اعابار
مالیاتي باا بنگاه محسوب مي شود .
مكانیزم اعتبار مربوط به مالیات بر ارزش افزوده چنین است که از مالیات دریافتی
بابت فروش کالا و خدمات می توان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی جهت خرید یا
وارد کردن مواد و لوازم مربوط به فعالیت اقتصادی را کسر نمود. به این ترتیب عملاظ
شخصی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده است می تواند در اههارنامه مالیاتی
مرتبط اعتباری اکسوری( را منظور دارد. مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بایت
خرید ها قابل احتساب به عنوان اعتبار مالیاتی است، ضمناظ اعتبار اقلام کالاهای مف ود
یا منهدم شده یا به زیان فروخته شده در صورت احراز قابل اعمال خواهد بود.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
6
به عنوان ماال: ی تولیدکننده بخاری برای تولید بخاری مكلف است بر روی
تمامی نهاده ها و عوامل تولید بكار رفته در تولید بخاری به عنوان ورودی ها به نرب
تعیین شده مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت نماید و سپس در زمان خروجی که
عرضه بخاری می باشد مكلف است به نرب مالیات بر ارزش افزوده از مأخذ فروش
بخاری مالیات بر ارزش افزوده را وصول نماید و سپس پس از کسر مالیات بر
ارزش افزوده پرداختی ااعتبار مالیاتی( مابه التفاوت را در قالب دوره های سه ماهه و
طی اههارنامه تسلیمی ابراز و به حساب های اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی
کشور واریز نماید و در صورت اضافه پرداختی ت اضای استرداد یا تهاتر نماید.
اصل مبدأ و مقصد
در نظام مالیات بر ارزش افزوده می توان مالیات بر ارزش افزوده را تحت دو اصل
مبدأ یا م صد اجرا کرد.
در اصل مبدأ، مالیات بر ارزش افزوده، بر روی ارزش افزوده کلیه کالاها و
خدماتی که در داخل ی کشور تولید می شود، اعمال می گردد.
در اصل م صد، مالیات بر ارزش افزوده، بر روی ارزش افزوده کلیه کالاها و
خدماتی که در داخل ی کشور مصرف می شود، اعمال می گردد.
نكته مهم در این مبحث، نحوه برخورد این مالیات با م وله های صادرات و
واردات می باشد. به این معنا که در اصل م صد صادرات از شمول نظام مالیات بر
ارزش افزوده معاف است، زیرا مطابق با این اصل، مالیات بر ارزش افزوده بر کلیه
کالاها و خدماتی وضب می شود که در داخل مرزهای ی کشور به مصرف
می رسد، این در حالی است که کالاها و خدمات صادرشده، در کشوری دیگر ایا
کشور م صد( مصرف خواهد شد.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
7
بنابراین بر طبق اصل م صد، صادرات مشمول مالیات بر ارزش افزوده نخواهد بود،
ولی واردات به دلیل اینكه در داخل کشور مصرف می شود، مشمول این مالیات
می گردد. اما در خصوص اصل مبدأ، دقی اظ برعكس اصل م صد، واردات معاف و
صادرات مشمول است.
بر اساس اصل مبدأ: صادرات مشمول مالیات
واردات معاف از مالیات
بر اساس اصل م صد: صادرات معاف از مالیات و اعمال نرب صفر مطابق ماده 13 قانون
مالیات بر ارزش افزوده
واردات مشمول مالیات
بنابااين به منظور تشويق صادرا اي اصل مرصد اوافاده مي شود. لذا بهااين
گزينه جهت اجاا نظام مالیا با اريش افزكده، اوافاده اي نوع مصاف با اواس
اصل مرصد اوت كه منجا به بهبود تااي تجار كشور مي گادد.
درصورتی که بنگاه اقتصادی اقدام به صادرات کالاها یا خدمات تولیدی خود
نماید، می تواند با ارائه اسناد مابته اصورتحساب های خرید و اسناد و مدارک
صادرات( مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بر روی خرید خود را از سازمان امور
مالیاتی استرداد کند. در ح ی ت این همان مفهوم نرب صفر می باشد که مطابق آن
بنگاه بابت محصولات تولیدی صادراتی خود مالیات بر ارزش افزوده ای دریافت
نخواهد کرد، بنابراین میزان کل مالیات های پرداختی مؤدی بر روی خرید، بیشتر از
مالیات های دریافتی بر روی فروش خواهد بود و حاصل این معادله، عددی منفی
خواهد بود که به معنای اضافه پرداختی می باشد.
برای ماال شرکت خودروساز اقدام به صادرات 100 دستگاه از تولیدات خود به
کشور عراق می نماید و با توجه به اینكه صادرات در نظام مالیات بر ارزش افزوده،
مشمول مالیات نمی شود، بنابراین بابت خودروهای مذکور مالیات و عوارض
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
1
ارزش افزوده ای دریافت نمی نماید.سپس میزان مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بر
روی عوامل تولید به عنوان اعتبار مالیاتی مؤدی محسوب می شود، بنابراین مؤدی
می تواند در خصوص این مازاد اعتبار درخواست استرداد نماید، یعنی از سازمان
امور مالیاتی بخواهد که این مبلغ مازاد را به وی مسترد و یا اینكه این مازاد اعتبار را
به عنوان طلب خود، به دوره های مالیاتی بعدی موکول نماید.
خالص قابل اوااداد=
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
9
نحوه محاوبه مالیا با اريش افزكده
هر ی از مؤدیان ثبت نام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده، عاملان جمب آوری،
ثبت و اههار مالیات موضو این قانون به سازمان امور مالیاتی می باشند .بدین معنا
که هر مؤدی هنگام فروش بایستی با اضافه کردن مالیات بر ارزش افزوده به قیمت
فروش خود و صدور صورتحساب فروش ، مالیات بر ارزش افزوده را از خریداران
کالاها و خدمات دریافت و در دفاتر خود ثبت کند. مؤدی ملزم است وجه
مذکور را تا پایان دوره مالیاتی نزد خود نگهداری نموده و درنهایت مابه التفاوت
مالیات های دریافتی هنگام فروش و مالیات های پرداختی خود به هنگام خرید را به
سازمان امور مالیاتی اههار و پرداخت نماید . ااین مابه التفاوت می تواند مابت،
صفر یا منفی باشد.(
نحوه انارال مالیا با اريش افزكده اي ابادا ينجیاه ها تولید تا مصاف نهايي
نظام مالیات بر ارزش افزوده، بر پایه مصرف اخذ می گردد. این مالیات توسط
مصرف کننده نهایی کالاها و خدمات پرداخت می شود و فعالان اقتصادی تنها عناصر
زنایره واردات/ تولید/ توزیب هستند که مالیات بر ارزش افزوده را در طول زنایره به
عنصر بعدی خود انت ال می دهند.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
10
.
فعالان ابتدای زنجیره
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
11
همان طور که از ماال صفحه قبل مشخص می شود، در هر بار معامله برای تولید و
از خریداران دریافت و )VAT توزیب، مالیات هایی به عنوان مالیات بر ارزش افزوده ا
سپس از میزان مالیات بر ارزش افزوده های پرداختی در هنگام خرید بنگا ه های
اقتصادی کسر و مابه التفاوت به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می شود. این انت ال
مالیات به عناصر بعدی زنایره، آن قدر در طول زنایره تولید ا توزیب اتفاق می افتد تا
نهایتاظ مصرف کننده نهایی معادل نه درصد کل ارزش افزوده های ایااد شده در طول
زنایره را به دلیل مصرف نهایی کالا یا خدمت پرداخت می نماید بنابراین با اجرای
مكانیزم مزبور فعالان اقتصادی حاضر در زنایره تولید ا توزیب اتولید و توزیب کننده(
صرفاظ عاملان وصول مالیات از مشتری محصولات خود هستند و وجهی را از منابب
خودپرداخت نخواهند نمود.
در اکار کشورهای ماری مالیات بر ارزش افزوده به منظور کاهش هزینه های
اجتماعی و مادی مالیات مذکور با اجرای مالیات بر ارزش افزوده ساده و اخذ مالیات
بر ارزش افزوده م طو در مراحل آخر زنایره اخرده فروشان( از فراخوان آنها
اجتناب می شود و صرفاَ با مالی این نو مالیات را از طریق بهای تمام شده به
مصرف کننده نهایی منت ل می کنند که ماال آن بشرا صفحه بعد می باشد:
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
12
فعالان ابتدای زنجیره
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
13
مبانی قانونی فراخوان مرحله ای
مفاد ماده ا 11 ( قانون مالیات بر ارزش افزوده :
مؤديان مكلف اند به تاتیبي كه وايمان امور مالیاتي كشور تعیین ك اعلام مي نمايد «
نسبت به ارائه اطلاعا درخواواي وايمان مذكور ك تكمیل فام ها مابوطه اقدام
». ك ثبت نام نمايند
فراخوان های نظام مالیات بر ارزش افزوده
در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و بنا به اختیار حاصاله از مفااد مااده ا 11 ( باه
شرا فوق، تاکنون طی هفت مرحله برخی از فعاالان اقتصاادی بارای اجارای قاانون
فراخوان شده اند.
فراخوان مرحله اول
مشمولین ماحله اكل ثبرت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1837/7/1
1. کلیه واردکنندگان؛
2. کلیه صادرکنندگان؛
3. کلیه فعالان اقتصادی که مامو فروش کالاها و ارائه خادمات آن هاا در ساال
1316 سه میلیارد ریال یا بیشتر بوده است؛
4. کلیه فعاالان اقتصاادی کاه ماماو فاروش کالاهاا و ارائاه خادمات آن هاا در
پنج ماهه آغازین سال 1317 ، ی میلیارد و دویست پنااه میلیون ریال یا بیشاتر
بوده است.
اواحدهای صنفی که دارای شخصیت ح ی ی بوده و تابب شاورای اصاناف کشاور
می باشند از این بند شرایط مشمولیت مرحله اول ثبت نام مستانی گردیدند.(
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
14
فراخوان مرحله دوم
مشمولین ماحله دكم ثبرت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1833/7/1
کلیه اشخاص اعم از ح ی ی و ح وقی، صرف نظر از میزان فعالیات، کاه مشامول
مرحله اول ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده بوده اند، شاغل به فعالیات
در هر ی از موضوعات مندرج در بند االف( ماده ا 96 ( قانون مالیات هاای مسات یم
ابه جز فعالیت های معاف موضو ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده( به شرا زیر،
مشمول مرحله دوم ثبت نام و اجرای این نظام مالیاتی می باشند:
1.کارخاناه هاا و واحادهای تولیادی کاه بارای آن هاا جاواز تأسایس و پرواناه ی
بهره برداری از وزارتخانه ی ذی ربط صادرشده یا می شود؛
2.بهره برداران معادن؛
3. ارائه دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری و دفترداری و همچنین خدمات مالی؛
4. حسابداران رسمی شاغل و مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران؛
5. ارائه دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره ای؛
6. ارائاه دهنادگان اناوا خادمات انفورماتیا ، رایاناه ای اعام از ساخت افازاری،
نرم افزاری و طراحی سیستم؛
7. متل ها و هتل های سه ستاره و بالاتر؛
1. بنكداران، عمده فروش ها، فروشگاه های بزرگ، واساطه هاای ماالی، نماینادگان
توزیب کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها؛
9. نمایندگان موسسه های تااری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی؛
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
15
10 . مؤسسات حمل ون ل موتوری و باربری دارای ماوز از مراجب ذی ربط، زمینی،
دریایی و هوایی باربری ابه استاناء واحدهایی که صرفاظ به امر حمل ون ل مساافر
اشتغال دارند(؛
11 . مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور؛
12 . مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی.
فراخوان مرحله سوم
مشمولین ماحله ووم ثبت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1831/1/1
کلیه اشخاص ح ی ی و ح وقی که بر اساس شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام،
مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افازوده نگردیاده اناد، درصاورتی کاه درساال
1317 یاا 1311 ماماو فاروش کالاهاا و ارائاه خادمات اغیرمعااف یاا معااف و
غیرمعاف( آن ها سه میلیارد ریال و بالاتر می باشد، مشمول مرحلاه سا وم ثبات ناام و
اجرای قانون خواهند بود.
اشخاصی که شاغل به فعالیت های صرفاظ معاف موضو ماده ا 12 ( قانون مالیات
» ج« و » ب« بر ارزش افزوده می باشند و همچنین اشخاص ح ی ای مشامولین بنادهای
ماده ا 96 ( قانون مالیات های مست یم که به صاورت صانفی فعالیات و تاابب شاورای
اصناف کشور هستند، از ثبت نام در این مرحله مستانی خواهند بود. اشخاص مزبور
مكلفند به هنگام خرید کالا و خدمات از مؤدیان مشمول و ثبات ناام شاده در ایان
نظام مالیاتی ضمن دریافت صورتحسااب، مالیاات و عاوارض متعل اه را باه آن هاا
پرداخت نمایند.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
16
فراخوان مرحله چهارم
مشمولین ماحله چهارم ثبت نام – تاري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1831/7/1
کلیه اشخاص ح ی ی و ح وقی که بر اساس شرایط مراحل اول، دوم و سوم ثبت نام،
مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افازوده نگردیاده اناد، درصاورتی کاه شااغل باه
ماده ا 96 ( قاانون مالیاات هاای » ب« فعالیت های ذیل اازجمله فعالیت های موضو بند
مست یم( باشند، با هر میزان فروش یا درآمد مشمول مرحله چهارم ثبت نام، آماوزش و
اجرای قانون خواهند بود.
1. صاحبان کارگاه هاای صانعتی ااعام از صانفی و غیار صانفی کاه دارای
حداقل برق سه فاز 50 آمپر باشد(؛
2. فروشندگان طلا و جواهر؛
3. فروشندگان آهن آلات ؛
4. صاحبان تالارهای پذیرائی و رستوران ها؛
5. صاحبان متل و هتل های ی و دوستاره و هتل آپارتمان؛
6. صاحبان نمایشگاه ها و فروشگاه های خودرو و بنگاه معاملات املاک؛
7. صاحبان تعمیرگاه های مااز خودرو؛
1. چاپخانه داران ؛
9. صاحبان دفاتر اسناد رسمی؛
10 . صاحبان مراکز ارتباطات رایانه ای، دفاتر خدمات ارتبااطیادفتر خادمات
مشاترکین تلفان هماراه و آژاناس هاای پساتی( و دفااتر خادمات دولات
الكترونی اپلیس + 10 ( و دفاتر خدمات الكترونی شهر ؛
11 . صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی؛
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
17
12 . صاحبان سینماها، تماشاخانه ها و مكان های تفریحی و ورزشی.
اشخاصی که شاغل به فعالیا ت هاای صارفاظ معااف موضاو مااده ا 12 ( قاانون
ماده » ج« مالیات بر ارزش افزوده می باشند و همچنین اشخاص ح ی ی مشمولین بند
ا 96 ( قانون مالیات های مست یم که به صورت صنفی فعالیت و تابب شورای اصناف
کشور هستند، از ثبت نام در این مرحله مستانی خواهند بود.
فراخوان مرحله پنجم
مشمولین ماحله پنجم ثبت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1811/7/1
1. کلیه اشخاص ح وقی که تاکنون و بر اسااس شارایط مراحال اول ، دوم، ساوم و
چهاارم ثبات ناام، مشامول اجارای نظاام مالیاات بار ارزش افازوده نگردیاده اناد،
1311 یاا 1319 ماماو فاروش ، درصورتی که در هار یا از ساال هاای 1317
کالاها و ارائه خدمات اغیرمعاف یا معاف و غیرمعاف( آن ها ی میلیارد ریال و
بیشتر باشد مشمول مرحله پنام ثبت نام و اجرای قانون خواهند بود.
2. کلیه اشخاص ح وقی که قبل یا بعد از سال 1390 ایااد، تأسیس و به ثبت رسیده
یا می رسند و حائز شرایط مذکور نگردیده اند، درصورتی که مامو فروش کالا
و ارائه خدمات اغیر معاف یا معاف و غیر معاف( آن ها در سال 1390 یا سال های
بعد، به ی میلیارد ریال و بیشتر برسد، از اولین دوره مالیااتی بعاد از رسایدن باه
آستانه مذکور، مشمول مرحله پنام ثبت نام و اجرای قانون خواهند شد.
3. اشخاص ح وقی که صرفاظ به فعالیت عرضه کالا و ارائه خدمات معااف موضاو
قانون مالیات بر ارزش افزوده اشتغال دارند، از ثبت نام و اجرای قانون در »12« ماده
این مرحله مستانی می باشند.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
11
فراخوان مرحله ششم
مشمولین ماحله ششم ثبت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1811/11/11
اشخاص ح وقی و همچنین ح ی ی اصرف نظر از مبلاغ فاروش ساالانه( موضاو
قانون مالیات های مست یم که به فعالیت های زیر اشتغال دارند: »95« ماده
– چلوکبابی ها، سالن های غذاخوری و سفره خانه های سنتی؛
– اغذیه فروشی های زنایره ای با مالكیت واحد و یا نام و نشان و عنوان تااری واحد
فارغ از مساحت محل کسب وکار و نو ماوز؛
تذكا بسیار مهم
فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا پنام ثبت نام و اجرای قانون مالیات
بر ارزش افزوده بوده اند، حتای در صاورت انطبااق باا شارایط مشامولیت مرحلاه ششام
ثبت نام این نظام مالیاتی جازء مؤد یاان مشامول مراحال قبلای ثبات ناام و اجارای قاانون
محسوب و مكلف به اجرای م ررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط، خواهند بود.
فراخوان مرحله هفتم
مشمولین ماحله هفام ثبت نرام – تراري اجراا در مرورد ايرن دوراه اي مشرمولین
1811/17/11
کلیه اشخاص ح وقی فعال با هر حام از فاروش و یاا درآماد اکاالا و خادمت(
قاانون »12« ابه استانای اشخاص ح وقی باا فعالیات هاای صارفاظ معااف موضاو مااده
مالیات بر ارزش افزوده( که به موجب فراخوان های قبلی تااکنون بارای اجارای قاانون
فراخوان نشده اند، مشمول اجرای قانون خواهند شد.
اشخاص ح وقی که بعاد از تااریخ اجارای فراخاوان نیاز ایاااد، تأسایس و باه ثبات
می رسند و یا شرو به اناام فعالیات مای کنناد، در صاورت فعالیات باا هار حاام از
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
19
فروش و یاا درآماد اکاالا و خادمت( از اولاین دوره مالیااتی بعاد از شارو فعالیات
اعرضه کالا و ارائه خدمات( مشمول اجرای قانون می باشند.
تذكا بسیار مهم
فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا ششم ثبت نام و اجرای قانون مالیات
بر ارزش افزوده بوده اند، حتای در صاورت انطبااق باا شارایط مشامولیت مرحلاه هفاتم
ثبت نام این نظام مالیاتی جزو مؤدیاان مشامول مراحال قبلای ثبات ناام و اجارای قاانون
محسوب و مكلف به اجرای م ررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط، خواهند بود.
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
20
نرخ مالیات بر ارزش افزوده
قانون مالیات بر ارزش افزوده تاکنون در بیش از 160 کشاور عملیااتی و اجرایای
گردیده است. ایان کشاورها کاه دارای مباانی اقتصاادی متفااوت و از حیاث میازان
وسعت و توسعه یافتگی متنو و دارای پراکندگی جغرافیایی در سراسر جهان هستند،
اجرای نظام مالیاتی مذکور را اجتناب ناپذیر دانسته اند. در کشور ما نیز م ررات قانون
1317 باه صاورت آزمایشای در یا دوره /07/ مالیات بر ارزش افازوده از تااریخ 01
1% عوارض( لازم الاجارا گردیاد و بار / 1% مالیات و 5 / پنج ساله و با نرب 3% اشامل 5
1392 باه اتماام /06/ اساس مصوبه مالس شورای اسلامی مهلت مذکور در تاریخ 31
می رسید. ازآناایی که م ررات تبصره ا 2( ماده ا 117 ( قاانون برناماه پانج سااله پانام
توسعه، حاکی از استمرار اجرای قانون مالیات بر ارزش افازوده مای باشاد و در حكام
مذکور م رر گردیده مالیات و عاوارض نیاز از ساال اول برناماه ساالانه یا واحاد
درصد افزایش یابد به گونه ای که در پایان برنامه ا 1394 (، نارب آن باه هشات درصاد
ا 1%( برسد، در قوانین بودجه سالانه، اجرای قاانون مرقاوم تمدیاد گردیاد. همچناین
به موجب بند اب( تبصره ا 6( ماده واحده قانون بودجه سال 1395 کال کشاور م ارر
شد که مدت اجرای آزمایشی قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال 1395 تمدید
گردد. بر این اساس مشخص می گردد که قاانون گاذار باه دنباال نهادیناه کاردن ایان
قانون و تداوم اجرای آن می باشد.
همچنین به موجب بنداط( تبصره ا 9( ماده واحاده قاانون بودجاه ساال 1393 کال
) کشور و مادها 37 ( قانون الحاق مواد به قانون تنظیم بخشی از م ررات مالی دولت ا 2
علاوه بر افزایش قانونی نرب مالیات بار ارزش افازوده، صارفاظ یا واحاد « م رر شد
درصد در هر سال به عنوان مالیات سلامت به نرب مالیات بر ارزش افزوده سهم دولت
اضافه و هم زمان با دریافت، مست یماظ به ردیف درآمدی که برای این منظور در قوانین
بودجه سنواتی پیش بینی می شود، واریز گردد. تاا بارای پوشاش کامال درماان افاراد
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
21
ساکن در روستاها و شهرهای دارای بیسات هازار نفار جمعیات و پاایین تار و جامعاه
عشایری ادر چهارچوب نظام ارجا (، اختصاص یابد و پاس از تح ق هدف ماذکور
نسبت به تكمیل و تأمین تاهیزات بیمارستانی و مراکز بهداشتی و درمانی باا اولویات
بیمارستان های مناطق توسعه نیافته، مصارف هیأت امناای ارزی و ارت اای ساطح بیماه
بیماران صعب العلاج و افاراد تحات پوشاش نهادهاای حماایتی خاارج از روساتاها و
کاه بار ایان اسااس علیارغم ». شهرهای بالای بیسات هازار نفار جمعیات اقادام شا ود
پیش بینی نرب 1 درصدی مالیات و عوارض در قانون برنامه پنام توسعه نرب مالیاات
بر ارزش افزوده بها 9%( افزایش یافته است که منبب درآمدی قابل توجهی برای تح اق
اهداف مزبوراست.
در حال حاضر کارکردهای اصلی قانون مالیات بر ارزش افزوده که عبارتند از :
الف ا درآمدزایی: یكای از ویگگای هاای مالیاات بار ارزش افازوده آن اسات کاه
بافاصله کمی از مصرف و هم زمان با بودجه جااری مح اق و در هماان ساال
وصول می گردد لیكن در قانون مالیاات هاای مسات یم تأخیرهاای فراوانای در
سال وقو تا سال وصول وجود دارد که با توجه به هرفیت ایان پایاه مالیااتی
در قوانین بودجه سالانه و درآمد تولید ناخالص داخلای کشاور مالیاات قابال
وصول از این محل توسط دستگاه های ذی ربط در قوانین بودجه ساالانه کال
کشور پیش بینی و پس از تصویب توسط مالس محترم شورای اسلامی برای
اجارا ابالاغ مای گاردد. بناابراین بارخلاف ساایر مناابب مالیااتی، مالیاات بار
ارزش افزوده هرسال با توجه باه پایش بینای تولیاد ناخاالص داخلای ساال بعاد
محاسبه و به عنوان هدف سازمان امور مالیاتی کشور در قاانون بودجاه تعیاین
می گردد. در همین راساتا معاونات مالیاات بار ارزش افازوده و ساازمان اماور
مالیاتی کشور تمام مساعی و تلاش خاود را مصاروف داشاته تاا باا توجاه باه
امكانات و هرفیت های مالیاتی موجاود در کشاور، اهاداف و مأموریات هاای
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
22
سازمانی محوله را مح ق نمایند. به گونه ای کاه در ساال 1395 و باا احتسااب
میزان وصولی عوارض ارزش افزوده، درصد قابل توجهی از کل درآمادهای
مالیاتی پیش بینی شده را به خود اختصاص بدهد درصورتی کاه ایان ساهم در
سال 1316 و در قالب قانون موسوم به تامیب عاوارض ساهم انادکی از کال
درآمدهای مالیاتی کشور را به خود اختصاص داده است.
ب ا شفاف سازی: مالیات و عوارض موضو این قانون درواقاب ناوعی مالیاات بار
مصرف است که پرداخت کنناده آن خریاداران کاالا و خادما ت مای باشاند.
فعالان اقتصادی ازجمله فعاالان بخاش تولیاد، صارفا ظ عامال انت اال باار ماالی
مالیات و عوارض مذکور به مصارف کننادگان باوده و هایچ گوناه وجهای از
محل درآمدها یا فاروش خودپرداخات نمای نمایناد. بار ایان اسااس، اجارای
صحیح این قانون موجب پیوند مبادلات اقتصادی و شفاف سازی فعالیت هاای
اقتصادی و درنتیاه نظارت بر جریان کالا و خدمات در اقتصااد ملای شاده و
به تبب آن نظم و انضباط اقتصادی در درون کشور حاکم و تمامی جریان هاای
ناصاواب در بازارهاای اقتصاادی کاار، کاالا، پاول و سارمایه را شناساایی و
درنهایت موجب حذف آن ها می گردد. تشخیص مالیات و عوارض موضاو
این قانون در مرحله اولیه بر مبنای خود اههاری می باشد. مطابق با امكاناات و
نیروهای در اختیار و همچنین اولویت های تعریف شده، اههارنامه های تسلیمی
مؤدیان مطابق با شرایط و دستورالعمل رسایدگی در فرآیناد حسابرسای هاای
انااام شاده و باا ورود باه محتاوای معااملات، تااکنون تعاداد 3200 شارکت
صوری و کاغذی شناسایی گردیده است. شرکت های ماذکور در ساال هاای
متمادی نظام اقتصادی کشور ازجمله نظام بانكی، نظام رتبه بندی شرکت هاا و
حوزه مالیات های مسات یم را باه گوناه ای ناصاواب متاأثر مای سااختند کاه باا
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
23
عملیاااتی شاادن حسابرساای هااای مالیااات باار ارزش افاازوده کااه مبتناای باار
صورتحساب و کارکرد شفاف سازی می باشد، فعالیات ایان قبیال شارکت هاا
نمایان گردید.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
لازم به ذکر است علاوه بر تح ق کارکردهای مذکور که به واسطه بهره گیاری از
تاربیات اجرائی پنج ساله قانون موسوم باه تامیاب عاوارض و بهاره منادی از ساوابق
اجرایی کلیه کشورهای ماری این نظام مالیاتی به دست آمده است آثار منفی آن نیاز
به ویگه اخذ مالیات و عوارض مضاعف و آبشاری اصلاا گردیده است.
معافیت های کالاهاا و خادمات موعاوا مااده ) 21 ( قاانون مالیاات بار
ارزش افزوده
اصل ا 51 ( قانون اساسی م رر مای دارد: هایچ ناو مالیاات وضاب نمای شاود مگار
به موجب قاانون. ماوارد معافیات و بخشاودگی و تخفیاف مالیااتی با ه موجاب قاانون
مشخص می شود.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
در همین چارچوب معافیت های موضو ماده ا 12 ( قانون مالیات بر ارزش افازوده
باهدف حمایت از مصرف کنندگان در ا 17 ( بند ذیل ماده مذکور تبیین گردیده است
که ازجمله می توان به معافیت های محصولات کشاورزی فراوری نشده به موجب بند
ا 1( ماده مذکور اشاره نمود. مطابق بند یادشده محصولات کشاورزی فراوری نشاده
از پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف می باشند. همچنین به موجب بناد 4
ماده مزبور سبد عمومی کالاهای مصرفی خانوار ازجمله آرد خبازی، ناان، گوشات،
قند، شكر، برنج و … و به موجب بند 9 انوا دارو، لوازم مصارفی درماانی، خادمات
درمانی و خدمات توان بخشی و حمایتی و به موجب بند 14 انوا خدمات پگوهشی و
آموزشی از پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده معاف می باشند.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
24
معافیت صادرات کالاها و خدمات موعوا مااده ) 21 ( قاانون م الیاات بار
ارزش افزوده
به موجب مفاد ماده ا 13 ( قانون مالیات بر ارزش افزوده و مبتنی بر اصل م صد و به
جهت بهبود تراز تااری کشور، صادرات کالا و خادمات ناه تنهاا مشامول مالیاات و
عوارض ارزش افزوده نخواهد بود بلكه مالیات و عوارض پرداختی مربوط به نهاده ها
و عواماال تولیااد بكااار رفتااه در تولیااد محصااول صااادراتی یااا محصااول صااادراتی
خریداری شده به صاادرکنندگان مساترد مای گاردد. ضامناظ بارای تساریب در اساترداد
به موجب ماده ا 34 ( قانون رفب موانب تولید مصوب ساال 1394 ساازمان اماور مالیااتی
مكلف گردیده است هرف ی ماه نسبت به استرداد مالیات و عوارض محصاو لات
صادراتی اقدام نماید که در حال حاضر دستورالعمل اجرایی آن به ادارات کل اماور
مالیاتی ابلاغ گردیده است. نكته حائز اهمیت در دستورالعمل یادشده ایان مای باشاد
که ادارات کل امور مالیاتی بدون الزام باه بررسای دفااتر و صارفا ظ بار مبناای اساناد و
مدارک تبیین شده در دستورالعمل مذکور نسبت به استرداد اقدام خواهند نمود.
یكای از معضالات اصالی در اساترداد مالیاات و عاوارض صاادرکنندگان، م اومات
ادارات کل امور مالیاتی بوده است که به دلیل تح اق کامال درآمادهای مالیااتی انگیازه
برای استرداد نداشته اند بدین منظور م رر گردید به منظور تسهیل در فرایند استرداد نسابت
به تأمین اعتبار از محل وجوه متمرکز در خزانه اقدام شود کاه ایان امار موجاب گردیاده
است که مالیات و عوارض استرداد شده به صادرکنندگان در هشت مااه اخیار نسابت باه
مدت مشاابه ساال قبال از رشاد پناااه درصادی ا 50 %( برخاوردار باشاد. همچناین م ارر
گردیده است در کلیه ادارات کل امور مالیاتی گروه های ویگه استرداد تشكیل گردد.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
25
اطلاا رسانی و آماوزش )فرهنا ساازی جهات اجارای مالیاات بار
ارزش افزوده(
اهم اقدامات اناام شده در خصوص اجرای مالیات بر ارزش افازوده باه شارا
ذیل می باشد:
-1 مكاتبه و اطلا رسانی به تمام مؤدیان فراخوان شده از طریق ارساال پیاما ،
مكاتبه با اتحادیه ها، استفاده از هرفیت های رسانه ای و …
-2 انتشار و توزیب بیش از یا میلیاون و سیصاد هازار نساخه بروشاور، معرفای،
راهنما
-3 انتشار و توزیب رایگان بیش از دویست و پنااه هزار نساخه قاانون مالیاات بار
ارزش افزوده
-4 آموزش مست یم و رایگان بیش از هفت صا د هازار ماؤدی، فعاال اقتصاادی و
ذینفعان از طریق برگزاری سمینار و ع د قرارداد با حاوزه دانشاگاهی کشاور
که تاکنون نیز ادامه دارد.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
-5 برگزاری چندین دوره تربیات مادرس بارای تربیات مربیاان ارزش افازوده از
کارکنان و آحاد جامعه
-6 تنظیم ده ها توافق نامه با اصناف مختلف کشور در راستای تساهیل فراینادهای
اجرایی قانون
علیرغم همه اقدامات یادشده همچنان ضعف هایی در فرایند اجرای مطلاوب ایان
نظام مالیاتی دیده می شود. که البته باید توجه داشات چاالش هاای موجاود ت ریبااظ در
تمامی کشورهای ماری در سال های اولیه به جهات کاارکرد شافاف ساازی کاه باه
دنبال دارد دیده می شود. در کشور ما نیز این چالش ها به ویگه در حاوزه بازرگاانی و
اصناف که نگران شفاف سازی سطح فعالیت هاای اقتصاادی خاود مای باشاند وجاود
دارد. به چالش های موجود باید به عدم تمكین دستگاه های دولتی و شهرداری هاا در
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
26
پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده به فعالان اقتصادی اشاره نماود. کاه در ایان
راستا سعی گردیده است که ضمانت های اجرایی مناسب بارای تمكاین در پرداخات
مالیات و عوارض در اصلاحیه قانون پیش بینی گردد.
شايان ذكا اوت بخش عمده ا اي مخالفت هرا نیرز آگاهانره ك اي ورو باخري
اشخاص كه نگاان شفاف واي فعالیت اقاصاد خود مي باشند عنوان مي گادد كه
ماأوفانه بعضاً اي وو باخي مسئولین هرم بره دلیرل ناآگراهي اي مبراني نظرا ك
اقاصاد نظام مالیا با اريش افزكده تكاار مي گادد.
تفاوت تشخیص در قانون مالیات های مستقیم و قانون ارزش افزوده )دو فاروش
تشخیص در دو رسیدگی به یک پرونده(
اگرچه در ی نظام مالیاتی مطلوب می بایست مبنای تشاخیص در هار دو حاوزه
یكسان باشد اما به دلایل زیر در خیلی از موارد یكسان نبودن فروش تشخیص این دو
بخش اجتناب ناپذیر می باشد.
-1 عدم ارائه دفاتر، اسناد و مدارک توسط مؤدیان.
-2 متفاوت بودن مبانی نظاری و اقتصاادی، اعماال معافیات هاای متفااوت، نارب
متفاوت، دوره های زمانی متفاوت، مبنای شناسایی متفااوت فاروش باه دلیال
متفاوت بودن مبانی و …
-3 پایین بودن فروش های تشخیصی در حوزه عملكرد در برخی از اصناف نظیر
رستوران ها، آژانس های هواپیمایی، هتل ها و …، درحالی که در حوزه مالیات
بر ارزش افزوده به دلیل اینكه بر مبنای فروش های واقعی مالیاات و عاوارض
ارزش افزوده از مصرف کنندگان دریافت می گردد فروش های تشخیصای باه
واقعیت نزدی تر است و مای تواناد در ساال هاای بعاد نیاز مبناای تشاخیص
فروش واقعی در حوزه عملكرد باشد. این همان موضوعی است که می تواند
یكی از دستاوردهای مهم اجرای مالیات بر ارزش افزوده تل ی گردد.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
27
در اغلب کشورهای ماری مالیات بر ارزش افزوده، نرب اعمال این مالیات بالاتر از
%15 می باشد درحالی که نسبت مالیات بر ارزش افزوده وصولی به ماماو درآمادهای
مالیاتی صرفاظ 30 تا 40 % است درحالی که در کشور ما باا نارب 9% در ساال 1395 ساهم
مامو مالیات و عوارض ارزش افازوده وصاولی بایش از 50 % درآمادهای مالیااتی را
تشكیل می دهد. این موضو قبل از اینكه مباین عملكارد خاوب در حاوزه مالیاات بار
ارزش افزوده باشد بیانگر هرفیت بال وه مالیاتی ستانی در حوزه عملكرد می باشد.
البته در این دو حوزه برای تطبیق بیشتر باید سارعت تباادل اطلاعاات باین حاوزه
عملكرد و ارزش افزوده افزایش یافته و در ماواردی کاه امكاان دارد مباانی تشاخیص
فروش این دو حوزه را از طریق اصلاا قانون به هم نزدی نمود.
مالیات بر ارزش افزوده و اصناف
متأسفانه به دلیل عدم آگاهی کامل از مبانی قانون مالیات بر ارزش افزوده، برخای
مسالولین و بعضااظ آحااد جامعاه فكار مای کنناد کاه کال مبلاغ مالیاات و عاوارض
ارزش افزوده دریافتی اصناف از مصرف کنندگان نهایی می بایسات باه حسااب خزاناه
دولات واریاز گاردد. درحاالی کاه باا احتماال قریاب باه ی این، کمتار از 20 % مالیاات
ارزش افزوده وصول شده در زنایاره آخار توساط اصا ناف باه حسااب ساازمان اماور
مالیاتی واریز می شود به این مفهوم که مبلغ مالیاات بار ارزش افازوده وصاول شاده از
مصرف کنناده نهاایی در حل اه آخار اتوساط اصاناف( باا کسار مالیاات و عاوارض
پرداختی توسط اصناف به حل ه های ماقبل قابلیات واریاز باه خزاناه دولات را دارد و
معادل 10 % مالیات و عوارض ارزش افزوده قابلاظ توساط حل اه هاای ماقبال از انتهاای
زنایره به حساب واریز گردیده است که با ذکر ی ماال تبیین می گردد:
برای تبیین نحوه انت ال بار مالیاتی به مصرف کننده نهاایی و نحاوه تساویه حسااب
فعالان اقتصادی مشمول در نظاام مالیاات بار ارزش افازوده، یا زنایاره فرضای باا
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
21
حضور 4 فعال اقتصادی اعم از واردکنناده ماواد اولیاه، تولیدکنناده، توزیاب کنناده و
خرده فروش را مدنظر قرار می دهیم تا زنایره ی کالا را از زمانی که به عنوان ماواد
اولیه وارد کشور و نهایتاظ به عنوان کالا به دست مصارف کنناده نهاایی مای رساد را از
حیث مالیات بر ارزش افزوده موردبررسی قرار دهیم.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
29
همان گونه که ملاحظه می گردد:
10 % از کل مالیات وصول شده در زنایره در بخش واردات و تولید وصاول -1
می شود.
-2 تنها 16 % از کل مالیات وصول شده مربوط به بخش توزیاب و عماده فروشای
می باشد.
-3 سهم خرده فروشی از کل مالیات وصول شده در زنایره معادل 4 % می باشد.
بنابراین در اجرا و پیاده سازی نظاام مالیاات بار ارزش افازوده، عالاوه بار در نظار
گرفتن میزان وصول مالیاات، مای بایاد میازان هزیناه وصاول را مادنظر قارارداد و تاا
سطحی که توجیه اقتصادی دارد اقدام به مشمولیت فعالان اقتصادی نمود. زیرا تنها با
مشامولیت دو عنصار اول زنایاره یعنای وارد کنناده و تولیاد کنناده، حادود 10 % از
درآمدهای مورد انتظار در زنایره وصول می گردد. درحالی که اجرای این مالیات تاا
سطح خرده فروشی علاوه بر اینكه هزینه های وصول را به دلیل افزایش تعداد مؤدیان
و کنترل و نظارت بیشتر توسط سازمان افزایش می دهد، درآمد کمتری را نیز نصایب
دولت می نماید. حتی ممكن اسات باا توجاه باه فرهنان اجتنااب مالیااتی در بخاش
خرده فروشی، میزان هزینه های وصولی چیزی بیشتر از درآماد حاصاله از مشامولیت
این بخش باشد.
در خصوص برخی از اصناف نظیر رستوران ها، هتل ها، طلافاروش هاا کاه بخاشعمده ای از مالیاا ت بار ارزش افازوده در حل اه آخار وصاول مای گاردد و عماده آنمی بایست به حساب خزانه واریز شود، اخیراظ در یا برناماه جاامب رسایدگی کشاور
دستور رسیدگی به پرونده های اصناف مذکور صادر گردیده است.
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
30
استقرار صندوق های مکانیزه فروش
اگرچه بخش بسیار کمی از مالیات و عوارض ارزش افزوده در حل ه آخر وصاول
می گردد و بخش عمده آن در حل ه های قبل وصول می گردد و مای تاوان باا حاذف
برخی از اصناف از مشمولیت مالیات و عوارض ارزش افزوده و چشم پوشی از بخاش
ناچیز حل ه آخر از طریق احتساب مالیات و عوارض ارزش افزوده به بهای تماام شاده
نسبت به انت ال بار مالی این نو مالیات به صاورت غیرملماوس باه مصارف کننادگان
نهایی اقدام نماود ااقادامی کاه در برخای کشاورها بادون نیااز باه صاندوق مكاانیزه
عملیاتی گردیده است(، لیكن است رار صندوق مكانیزه برای نظاام مالیااتی و ازجملاه
حوزه مالیات بر عملكرد و ارزش افزوده اجتناب ناپذیر مای باشاد کاه در حاال حاضار
لایحه است رار صندوق مكانیزه فروش ت دیم مالس محترم شورای اسلامی گردیاده
است.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
لایحه قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده
لایحه قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده پس از هزاران ساعت کاار کارشناسای
در ساازمان اماور مالیااتی کشاور و وزارت اماور اقتصاادی و دارایای باا دعاوت از
کارشناسان، فعالان اقتصادی و خبرگان مالیاتی، نهایی و ت دیم دولت محترم گردید.
در دولت نیز باا انااام کاار کارشناسای و دعاوت از ذینفعاان مختلاف در کمیسایون
اقتصادی دولت لایحه مذکور نهایی و توسط هیأت دولت جهت تصویب به مالاس
شورای اسلامی ارائه شده است.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
در تهیاه و تادوین لایحاه ماذکور تالاش بار ایان باوده کاه باا اساتفاده از تارباه
هشت ساله اجرای قانون، تاربه سایر کشورها، ن طاه نظارات کارشناساان و همچناین
ت ویت ضمانت های اجرایی قانون، گسترش معافیت هاای مالیااتی مرباوط باه کاالا و
تشریح مالیات بر ارزش افزوده
31
خدمات سبد مصرفی خانوار و اعمال حمایت از تولیاد و سارم ایه گاذاری، نسابت باهاجرای مطلوب قانون در کشور متناسب با ساختارهای اقتصاد کشور توجه گردد.استفاده از سامانه های الکترونیکی و نارم افازاری در اجارای مالیاات بارارزش افزودهدر حاال حاضار کلیاه عملیاات مالیاات بار ارزش افازوده شاامل ثبات ناام، تسالیماههارنامه، پرداخت مالیات و عوارض، تشخیص و رسیدگی، صادور بارگ قطعای وعملیات اجرایی وصول، از طریق سامانه نرم افزاری مالیات بار ارزش افازوده صاورتمی گیرد که یكی از ن اط قوت و برجسته اجرای این نو مالیات در کشور می باشاد.همچنین سامانه مادیریت عملیااتی مالیااتی ویاگه مادیران و کارکناان نیاز طراحا ی ونیاز از www.vat.ir اجرایی گردیده است. پایگاه اینترنتی اطلا رسانی باه نشاانیابتدای اجرای قانون عملیاتی و اجرایی گردیده است.
برگشت مالیات بر ارزش افزوده اشخاص کم درآمد
مالیات و عوارض ارزش افزوده بر کالا و خدمات وضب می گردد و چنانچاه م ارر
باشد معافیتی در قانون منظور شود از طریق اعمال بار معافیات کاالا و خادمات اجارا
) می شود که این مهم با اعمال معافیت بار 70 % از سابد مصارفی خاانوار در مااده ا 12
قانون پیش بینی گردیده است و در اصلاحیه قانون نیز این معافیت ها طیف وسیب تاری
از کالاها و خدمات را شامل می شوند ولی به طورکلی اعمال هرگوناه معافیات بارای
اشخاص ضمن تعارض باا مباانی نظاری و اقتصاادی ایان ناو مالیاات دارای معااذیر
اجرایی و مفسدة فراوان خواهد بود. شایان ذکر است یكی از کارکردهای اقتصاادی
اجرای این نو مالیات بهبود الگوی مصرف می باشاد و مطاابق آن افا راد باا مصارف
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
32
بیشتر سهم بیشتری نیز به عنوان مالیات و عوارض پرداخت می نمایند. مضاف بر اینكه
برای حمایت از افراد کم درآمد می بایست این رویكارد در نظاام یاراناه ای دولات باا
تادیدنظر در شیوة فعلی توزیب نظام یارانه ای کشور اصلاا گردد.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
حذف اثر آبشاری با اجرای مالیات بر ارزش افزوده
ازجمله ایراداتی که به مالیات فروش مترتب می باشد، شائبه اخذ مالیات مضااعف
یا همان اثر آبشاری است. موضوعی که در اجرای قانون موسوم باه تامیاب عاوارض
همواره مورد اعتراض فعالان اقتصادی بوده است. در قانون مالیات بر ارزش افزوده با
استفاده از تاربه اجرایی قانون تامیب عوارض و با اتخاذ روش تفری ی غیرمسات یم و
سیستم اعتباری به گونه ای عمل گردیده است که مالیات و عوارض پرداختای در هار
مرحله به عنوان اعتبار مالیاتی قابل کسر از مالیات و عاوارض دریاافتی خواهاد باود و
مؤدی مالیاتی صرفاظ مكلف به پرداخت مابه التفاوت می باشا د. در یا نظاام اجرایای
مطلوب مؤدی از منابب مالی خود وجهی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخات
نخواهد کرد.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
اعمال معافیت به مالیات بر ارزش افزوده مسکن
عرضه اموال غیرمن ول ازجمله مساكن مشامول مالیاات و عاوارض ارزش افازوده
نمی باشد. همچنین مالیات و عوارض ارزش افزوده پرداختای فعاالان اقتصاادی بارای
تحصیل انوا دارایی های ثابت ازجمله مسكن به عناوان اعتباار مالیااتی قابال کسار از
مالیات و عوارض دریافتی می باشد. لیكن اعمال معافیت نسبت باه نهااده هاا و عوامال
تولید در بخش مسكن نظیر آهن، ابازارآلات، سانن، سایمان ناه تنهاا دارای معااذیر
اجرایی فراوان بلكه دارای مفسده های احتمالی می باشد و مطالعه هاای دساتاوردهای
معرفی مالیات بر ارزش افزوده
33
کشورهای ماری نیز این موضو را تأیید می نماید. درحالی که به نظار نمای رساد در
خیلی از ماوارد افازایش نهااده و عوامال تولیاد بكاار رفتاه در مساكن دارای توجیاه
اقتصادی باشد و روند افزایش ده سال گذشته نیز شاهد این مدعا می باشاد و تنهاا اثار
افزایش قابل توجیه می تواند همان 9% مالیات بر ارزش افزوده مای باشاد کاه در قالاب
مكانیزم توزیب مادد، صرف توسعه زیربنایی اقتصادی کشور می گردد.
موانع، مشکلات و چالش های اساسی
-1 ناخوشایند بودن اجرای این نظام مالیاتی به دلیل کارکرد شفاف سازی آن.
-2 عدم درک مشترک از مفهوم مالیاات بار ارزش افازوده باا توجاه باه تعریاف
مندرج در ماده ا 3( قانون مالیات بر ارزش افزوده.
-3 درخواست های مكرر برای اعمال معافیت های بخشای، منط اه ای و اشاخاص
که با مبانی نظری و اقتصادی این نو مالیات در تعارض می باشد.
-4 نگرانی فعالان اقتصادی از افزایش مالیات بر درآمد.
-5 ناآشنایی مسلولین و دولتمردان با مبانی این نو مالیات، که اگرچه ایان نظاام
مالیاتی به دلیل نوپا بودن در کشور دارایی ایراداتی می باشد لیكن بزرگنمایی
ایاان مشااكلات از سااوی گروهاای از فعااالان اقتصااادی کااه نگااران تااأثیر
کارکردهای شفاف سازی و مستندسازی فعالیت های اقتصادی خود می باشاند
بعضاظ موجب ایااد نگرش منفی مسلولان کشور به اجارای ایان ناو مالیاات
گردیده است.تشریح مالیات بر ارزش افزوده
-6 لزوم ت ویت ساختار اجرایی، فضای اداری، نیروی انسانی و … .
