بدهی‌های قابل تشخیص

تعریف بدهی‌های قابل تشخیص در ترکیب تجاری: برای تخصیص بهای تمام شده ترکیب تجاری باید بدهی‌های قابل تشخیص موجود در تاریخ تحصیل در نظر گرفته شود. با این حال، ممکن است واحد تحصیل شده، بدهی‌هایی داشته باشد که قبلاً شناسایی نشده باشد. بنابراین در تاریخ تحصیل باید به این موضوع توجه کرد.

برخی از تعهدات قراردادی مانند پرداخت خسارت به کارکنان یا عرضه‌کنندگان مواد اولیه ممکن است مشروط به انجام ترکیب تجاری باشد. قبل از ترکیب تجاری چنین تعهدات احتمالی، نوعی بدهی احتمالی است که شناسایی نمی‌شود. با انجام ترکیب، تعهد احتمالی به تعهد فعلی تبدیل می‌شود و باید بدهی مربوط به آن شناسایی گردد.

استاندارد حسابداری شماره 19، شناسایی بدهی مربوط به تجدید ساختار مثل توقف یا کاهش فعالیت‌های واحد تحصیل شده را نیز مشخص کرده است. این تعهدات تنها زمانی به عنوان بدهی قابل تشخیص در نظر گرفته می‌شود که در تاریخ تحصیل، با توجه به معیارهای استاندارد حسابداری شماره 4 ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی قابل شناسایی باشد.

بدهی‌های مربوط به زیان‌های آتی یا سایر مخارج که در نتیجه ترکیب، در آینده ایجاد خواهد شد در تخصیص بهای تمام شده ترکیب، شناسایی نمی‌شود. زیرا این نوع زیان‌ها با تعریف بدهی مطابقت نداشته و حائز معیارهای کلی شناخت بدهی نیست.

برای اندازه‌گیری بدهی‌های کوتاه‌مدت، از مبلغ اسمی آنها استفاده می‌شود اما در تعیین مبلغ بدهی‌های بلندمدت بازد از مبنای ارزش فعلی استفاده شود. برای تعیین ارزش فعلی، مبالغ اسمی و سایر پرداخت‌ها مانند بهره پرداختی با استفاده از نرخ سود مناسب، تنزیل می‌شود.

تشریح حسابداری سرقفلی در ترکیب تجاری: به طور معمول بهای تمام شده ترکیب تجاری با سود واحد تحصیل‌کننده از خالص ارزش منصفانه دارایی‌ها و بدهی‌های قابل تشخیص تفاوت دارد. مازاد بهای تمام شده ترکیب تجاری نسبت به سهام واحد تحصیل کننده از خالص ارزش منصفانه دارایی‌ها و بدهی‌های قابل تشخیص واحد تحصیل شده، سرقفلی نامیده می‌شود. سرقفلی به عنوان یک دارایی در ترازنامه تلفیقی ارائه می‌گردد. سرقفلی در تاریخ تحصیل اندازه‌گیری می‌شود اما ممکن است با تغییر مالکیت شرکت اصلی و پرداخت مابه‌ازای احتمالی در آینده، تعدیل شود.

سرقفلی معرف منافع اقتصادی آتی است که از هم‌افزایی سایر دارایی‌ها ایجاد می‌شود یا اینکه مربوط به دارایی‌هایی است که به طور جداگانه قابل اندازه‌گیری نبوده‌اند. ترکیب واحدهای تجاری خود می‌تواند منجر به افزایش بازده و ایجاد سرقفلی شود. اما پرداخت اضفی (گران خریدن یک واحد) نباید با سرقفلی اشتباه گرفته شود. گاه واحد تحصیل کننده در شرایط خاصی ممکن است دچار اشتباه شود و یک واحد تجاری را بیش از ارزش واقعی آن خریداری کند. مبالغ اضافی پرداخت شده در این حالت اتلاف منابع است نه سرقفلی.

همواره سرقفلی از نظر تئوری بحث‌برانگیز بوده است. در تعریف دارایی سه عنصر، منافع اقتصادی آتی، کنترل، و رویداد گذشته، وجود دارد. سرقفلی به طور معمول دارای منافع اقتصادی آتی است و از رویداد گذشته ناشی شده است اما اینکه آیا تحت کنترل واحد تجاری است یا خیر، جای بحث دارد. کنترل واحد تجاری بر سرقفلی همانند سایر دارایی‌ها نیست. هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری اعتقاد دارد واحد تجاری با توجه به توان هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی واحد تحصیل شده، بر سرقفلی به صورت کلی کنترل دارد (Alfredson et al. 2005).

سرقفلی پس از شناخت مستهلک می‌شود و از نظر کاهش ارزش آزمون می‌شود. به دلیل مشکلات تعیین عمر مفید سرقفلی، فرض اصلی بر این است که عمر مفید سرقفلی حداکثر 20 سال است. روش مناسب برای محاسبه استهلاک سرقفلی نیز روش خط مستقیم است.

مستهلک کردن سرقفلی طبق استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی مجاز نیست و تنها باید آزمون کاهش ارزش در مورد آن انجام شود. این یک تفاوت مهم استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی است. طبق استاندارد حسابداری شماره 19، سرقفلی فقط برای شرکت اصلی شناسایی می‌شود و برای سایر سهامداران (اقلیت[1])، از سرقفلی سهمی شناسایی نمی‌شود. به منظور تشریح موضوع در ادامه مثال 2 ارائه می‌شود.

مثال 2. در 29 اسفند 1389، شرکت سیستان در ازای پرداخت مبلغ 000ر55 میلیون ریال 80 درصد خالص دارایی‌های شرکت کرمان را تحصیل نمود. مبلغ دفتری و ارزش منصفانه دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت کرمان به شرح زیر است:

[1] – مفهوم «اقلیت» و «سهم اقلیت» در فصل دوم به طور کامل توضیح داده خواهد شد.

منابع و مأخذ

فارسی

حجتی اشرفی غلامرضا (1390)، مجموعه کامل قوانین و مقررات محشای مالی، محاسباتی، کتابخانه گنج دانش.

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری (1386)، استانداردهای حسابداری، سازمان حسابرسی.

مهربانی حسین (1390)، مجموعه سوالات آزمون‌های ورودی عضویت در جامعه حسابداران رسمی ایران (همراه با پاسخ‌های تشریحی)، نشر کیومرث.

مدرس احمد (1390)، مجموعه سوالهای کارشناسی ارشد دانشگاه‌های سراسری حسابداری، نشر پردازشگران

لاتین:

– Alfredson K., Leo Picker R., Pacter P., and J. Radford (2005). Applying International Accounting Standards. Wiley Publishing.

– Association of Chartered Certified Accountants (2008). Paper P3 (Using analysis),

– Baker R.E., Lembke V.c., King T.E., and C. G.Jeffery (2008) Advanced Financial Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 7thEd.

– Baker R.E., Lembke V.c., King T.E., and C. G.Jeffery (2008) Advanced Financial Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 8thEd.

– Beams F. A., Anthony J.H., Bettinghaus B., and K. Smith (2003). Advanced Accounting, Prentice Hall Business Publishing, 8 th Ed.

– Bline D.M. Fischer M., and T.D. Skekel (2004). Advanced Accounting, wiley Publishing.

– Financial Accounting Standards Board (1959). Accounting Research Bulletin (ARB) No., 51. “Consolidated Financial Statements”.

– Fischer P. M., Cheng R. H., and J. T.William (2009). Advanced Accounting, South-Western College Publishing, 10^th Ed.

– Hoyle J.B., Schaefer T., and T. Doupnik (2009). Advanced Accounting, Mcgraw Hill Publishing, 9^thEd.

– Jeter D.C., and P.K.Chaney (2011). Advanced Accounting wiley Publishing, 4 Ed.

– Larsen E.J. (2003) Modern Advanced Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 9^th Ed.

– Larsen E.J. (2005) Modern Advanced Accounting, Mcgraw-Hill Publishing, 10^th Ed.

– Whittington O.R., and P.R. Delaney (2012), Wiley CPA Exam Review, Financial Accounting and Reporting, Wiley Publishing.