بورس اوراق بهادار

• بورس اوراق بهادار چيست؟

• بورس اوراق بهادار به معنای يک بازار متشکل و رسمی سرمايه است, که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت, تحت ظوابط و مقررات خاص, مورد معامله قرار می گيرد.

• بازار متشکل و رسمی است که در آن خريد و فروش سهام شرکتها يا اوراق قرضه دولتی يا خصوصی تحت ضوابط معين انجام می شود. مشخصه مهم آن حمايت قانونی از صاحبان پس اندازها يا سرمايه های راکد است. بورس اوراق بهادار به معنای يک بازار متشکل و رسمی سرمايه است, که در آن سهام شرکت ها و اوراق مشارکت, تحت ظوابط و مقررات خاص, مورد معامله قرار می گيرد.بورس مرجع رسمی و مطمئنی است برای جذب سرمايه افراد و بخش های خصوصی به منظور تأمين مالی پروژه های سرمايه گذاری بلند مدت.در بازرگانی داخلی ايران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمايه ای، واسطه ای يا مصرفی اطلاق می گردد که در يک محدوده جغرافيايی واقع شده و تعدا زيادی از عناصر عمده فروشی و خرده فروشی آن کالای خاص را دارند مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و …

• علل پيدايش بورس اوراق بهادار

• پيدايش بورس در دنيا با دو پديده پيدايش شرکتهای سهامی با مسئوليت محدودو پيدايش شرکتهای سهامی عام مرتبط است.در گذشته تجار زياد خطر و زيان می ديدند و همواره به دنبال شريکی بودند که با آن سود وزيان خود را تقسيم کنند و هر کس بنا به سرمايه ای که آورده در سود و زيان شريک شود. اما فرم تکامل يافته آن به صورت سهام عام بود يعنی سهام را به عموم مردم می فروخت و کار خود را با سرمايه مردم انجام می دهد. اولين کمپانی که از اين روش استفاده کرد کمپانی هند شرقی بود که در تاريخ تجارت دنيا ثبت شد اما بعد ها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هر چه بيشتر مردم و صاحبان سرمايه ها مراکزی به وجود آمد که سرمايه داران با متقاضيان استفاده از نقدينگی تماس پيدا می کردند و به دادو ستد با هم می پرداختند که به آن بازار سرمايه می گويند.جالب است بدانيد که واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام واندر بورس گرفته شده که صرافان شهر مقابل خانه او به

• دادوستد مشغول می شدند و از آن به بعد به اماکنی که محل دادوستد بود اطلاق شد.اولين تشکل بورس اوراق بهادار در جهان به سال در 01 ميلادی در شهر آنورس بلژيک که موقعيت تجاری قابل ملاحظه ای داشت بوجود آمد. بعد از آن بورس در اوايل قرن 0641 با 0010 شهرآمستردام بود که امروزه يکی از مهمترين منابع تأمين سرمايه در سطح بين الملل است. بعد از آن بورس لندن در سال  نفر، بورس نيويورک،بورس زوريخ و… 011 عضويت 

• ارکان بورس

• در قانون تأسيس بورس چهار رکن اصلی برای اداره امور سازمان بورس تعيين گرديده اند:

• شورای بورس: وظيفه تعيين مقررات و همچنين نظارت بر حسن اجرای قوانين ومقررات مربوط را دارد.

• هيأت پذيرش اوراق بهادار: به منظور اخذ تصميم نسبت به قبول يا رد اوراق بهادار در بورس يا حذف آنها از ليست اوراق بهادار پذيرفته شده است.

• سازمان کارگزاران بورس و دبير کل: وظيفه آن ايجاد تسهيلات لازم جهت خريد و فروش اوراق بهادار، نظارت بر انجام معاملات، مراقبت در حسن جريان امور و روابط بين کارگزاران و مشتريان

• هيأت داوری: اين هيأت به اختلاف بين کارگزاران با يکديگر و فروشندگان و خريداران اوراق بهاداربا کارگزاران که از معاملات در .بورس ناشی می شود رسيدگی می کند

• سهم چيست؟

• سرمايه هر شرکت سهامی, به قسمتهايی مساوی تقسيم می شود که به هر يک از اين قسمت ها, يک سهم گفته می شود. معمولا قيمت . ریال است. هر فرد پس از خريد سهام مالک جزئی از دارايی شرکت می شود ۰۱۱۱ اسمی سهام در ايران

• به ياد داشته باشيد که وقتی اقدام به خريد سهام می کنيد, در بازار سرمايه شروع به فعاليت کرده ايد.

• سهم ، مهمترين رکن در معاملات بورس است . گاهی اوقات بازار بورس را بازار سهام نيز می گويند.سهم مهمترين و جذاب ترين بخش از فعاليت های جاری بورس است . خريد و فروش سهم و دريافت سود آن با ريسک بيشتری همراه است.در اوراق مشارکت و اوراق اجاره سود تضمين شده وجود دارد ولی در سهم اين چنين نيست .همانطور که می دانيد هر چقدر ريسک بيشتر باشد سود حاصل نيز بيشتر خواهد بود و بايد سرمايه گذار آمادگی لازم را برای پذيرش ريسک داشته باشد.برای مثال : کارخانه ای يک ميليارد تومان سرمايه دارد و اگر اين کارخانه متعلق به يک فرد باشد در حقيقت ان يک نفر صاحب تمام آن دارايی است .حال اگر اين 0111 دارايی متعلق به چهار نفر باشد،طبيعتا دارايی متعلق به چهار نفر به اندازه سهمشان خواهد بود.فرض کنيم تعداد سهامداران  نفر دارای سهم مساوی در اين شرکت باشند. در اين حالت سهم هر فرد به يک ميليون تومان می رسد . 0111 نفر باشد يعنی بنابراين در يک تعريف ساده می توان گفت : سهم بيانگر ميزان مالکيت فرد از يک دارايی است وقتی که ما يک دارايی را بين چند  نفر تقيسم می کنيم ،به مقوله شرکت سهامی برمی خوريم

• در تاريخ بورس اولين ايده يا انديشه تشکيل تشکيل شرکت سهامی از جايی آغاز شد که که قرار بر اين شد که مردم يا همان سهامداران ،سهام يک شرکت را خريداری کنند و آن شرکت ها به جای اينکه متعلق به يک شخص باشد ،تبديل به شرکت سهامی می شود.شرکت های سهامی انواع مختلفی دارند که به بررسی برخی از آنها می پردازيم.

• شرکت سهامی خاص : شرکتی است که سهامش را به عموم مردم ارائه نمی دهد .برای تشکيل اين شرکت حداقل سه نفر بايد دور هم جمع شوند و سهام شرکت را بين خود تقسيم کنند. اين نوع شرکت در ايران طبق قانون تجارت بايد با سرمايه حداقل يک ميليون ریال به ثبت برسد.

• شرکت سهامی عام : تفاوت اين نوع شرکت با شرکت سهامی خاص در اين است که اين نوع شرکت، سهام خود را به عموم مردم عرضه می کند و هر کسی که علاقه مند باشد به خريد سهم آن شرکت اقدام می کند . شرکت سهامی عام بايد حداقل پنج نفر سهام دار داشته باشد و سرمايه شرکت نيز حداقل پنج ميليون ریال باشد.

• يکی از نکات مهمی که بايد مورد توجه قرار بگيرد اين است که شرکت سهامی که قصد دارد سهام خود را در بورس عرضه کند، بايد حتما شرکت سهامی عام باشد و فقط شرکت های سهامی عام می توانند اقدام به انتشار سهام در بورس کنند.

• ذکر چند نکته لازم است : اول اينکه ما در مورد سهم يا سهام در مقايسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره به اين نکته می رسيم که جاذبه سهم در بازار بيشتر از اوراق مشارکت و اوراق اجاره است . زيرا اگر فرد با دقت و مطالعه بتواند سهم مناسبی را خريداری کند ،طبعا سود بيشتری بدست خواهد آورد البته موضوع ريسم مطرح است ،ريسک ويژگی ذاتی هر سهم است.

• سهامداران در بازار بورس بايد بدانند که سهم مترادف با ريسک است و ريسک در معاملات سهام وجود دارد . بنابذاين توصيه می شود ، کسانی که قابليت ذهنی و توانايی فکری و روحی برای پذيرش ريسک ندارند ، بهتر است وارد معاملات سهام نشوند و به اوراق مشارکت و اوراق اجاره بسنده کنند.

• بين ريسک و سودآوری رابطه ای وجود دارد . هرچه معامله دارای ريسک بيشتر و يا ريسک پذيرتر باشد ،طبعا احتمال سودآوری بيشتری وجود دارد .در موقع خريد سهام ،خريدار سهام يا دارنده سهام فقط سود دريافت نمی کند ، بلکه در بسياری از نقش های ديگر هم نقش دارد . برای مثال اگر سهم داشته باشيد می توانيد در مجامع عمومی شرکتها حضور و ايفای نقش کنيد . می توانيد سهم خود را به دارايی مسوليت پذير معرفی کنيد .در سود و زيان شرکت سهيم شويد و مسوليت شرکت را نيز بر عهده بگيريد.بنابراين نقش سهامدار در شرکت وسيع تر از کسی است که اوراق مشارکت يا اوراق اجاره خريداری می کند.

• نکته مهم : درست است که شرکت های بزرگ و سودآور در بورس ، سهام خود را عرضه می کنند ، اما اين بدين معنا نيست که ما بدون اطلاعات و تحليل اقدام به خريد سهم کنيم .حتما بايد مطالعه و تحقيق وجود داشته باشد.

• سوال : مهمترين تفاوت سهام با اوراق مشارکت و اوراق اجاره چيست ؟جواب : دارنده سهم به نسبت سهم خود در سود و زيان شرکت سهيم است بنابراين بر خلاف اوراق مشارکت و اوراق اجاره ، ريسک سهام بيشتر و البته بازده مورد انتظار آن هم بيشتر است

• انواع بورس کدام است؟

• امروزه چهار بورس بزرگ كشـور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعاليت ميكنند:

• . بورس اوراق بهادار تهران كه در آن، سهام شركتها و ساير اوراق بهادار مانند اوراق مشاركت خريد و فروش ميشود 1)

• فرابورس ايـران كه در آنجا هم سهام شركتهايي كه بنا به دلايلي موفق به پذيرش در بورس اوراق بهادار تهران نمي 2) شوند، مورد داد و ستد قرار ميگيرد.

• بورس كالاي ايران كه در آن، انواع كالاها مانند محصولات پتروشيمي، فلزات، محصولات كشاورزي و … خريد و 3) فروش ميشود.

• و در نهايت بورس انـرژي كه به تازگي تأسيس شده و قرار است در آن، حاملهاي انرژي با محوريت برق، بهعنوان 4) يكي از مهمترين حاملهاي انرژي، خريد و فروش شود.

• گسترش ابزارهاي متنوع مالي و فعاليتهاي اطلاعرساني موجب شده تعداد سهامداران در طي سالهاي اخير رشد نمايد. در اين مجموعه برنامهها، ما عمدتا به معرفي بورس اوراق بهادار و نحوه سرمايهگذاري در اين بازار، ازطريق خريد و فروش سهام شركتها و ساير انواع اوراق بهادار ميپردازيم تا از اين رهگذر علاقهمندان به فعاليت در اين عرصه بتوانند به اطلاعات مفيـد و لازم دست پيدا كنند.

• در بورس افراد حقيقی و حقوقی توسط کارگزاران خود به داد و ستد می پردازند و در آن خريدار و فروشنده می توانند يک فرد يا يک شرکت باشند.

• اين خريد و فروش تابع قوانين خاصی است; که در مورد همه و با هر مقدار سرمايه به صورت يکسان برخورد می کند.

• تامين مالی چيست؟

• تامين مالی يا فاينانس, يعنی تهيه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعاليت شرکت و ايجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای اين واحدهای اقتصادی.تامين مالی عمدتا از طريق انتشار سهام, فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گيرد.

• ابزارهای ويژه تامين مالی:

• الف) سهام عادی

• ب) سهام ممتاز

• ج) اوراق قرضه

• د) اوراق مشارکت

• ه) اوراق بهادار قابل تبديل

• سهام عادی چيست؟

• سهام عادی, همين سهامی است که شرکت ها عرضه می کنند و سهامداران به نسبت سهام خود, مالک شرکت می شوند. شما سهام عادی را هر زمان که بخواهيد می توانيد بفروشيد ولی اگر شرايط بازار و کشور خوب باشد با قيمت بالاتر و اگر شرايط بازار خوب نباشد با قيمت کمتر آن را می فروشد.

• سهام ممتاز چيست؟

• % از قيمت اسمی سهام ۰۱ سهامی است, که شرکت عرضه می کند و سود آن مثلا اين طور گفته می شود

• تومان می شود. سود سهام ممتاز, نسبتا دائمی است و پرداخت سود ۰۱ درصد آن ۰۱ تومان است ۰۱۱ حال اگر قيمت اسمی سهام سهام ممتاز نسبت به سهام عادی اولويت دارد. برای رعايت حقوق سهامداران شرکت هايی که در بورس پذيرفته می شوند دارای سهام عادی و مشابه و يکسان هستند.

• اوراق مشارکت يا اوراق قرضه:

• اوراقی است که سود معين دارد و صادرکننده اوراق قرضه متعهد می شود اصل پول و سود را در تاريخ معين پرداخت کند. اين اوراق چند کوپن سود دارن که مثلا هر سه ماه يکبار بايد به بانک مراجعه کرد و با تحويل آنبخش از سود را دريافت کرد. در بازار بورس ايران, اوراق مشارکت نيز مورد داد و ستد قرار می گيرد.اولين شرکتی که اقدام به انتشار اوراق مشارکت در بورس کرد .% بود۰۱ شرکت ايران خودرو طرح پژو پارس با سود

• سرمايه گذاری چيست؟

• منظور از سرمايه گذاری, صرف هزينه ای مشخص به همراه پذيرفتن ريسک(احتمال خطر) مشخص يانامشخص برای کسب سود د آينده می باشد. مهمترين هدف سرمايه گذاری, کاهش(هزينه های فرصت) می باشد. به اين معنی که ممکن است که فرد پول مازاد راکدی داشته باشد که بتواند آن را در محلی برای سرمايه گذاری و کسب سود به کار گيرد. اما به علت عدم آگاهی , ان فرصت کسب سود را از دست بدهد.

• هاي معرفي دارايي مالي و واقعي

• هايي را به نام بازار ايجاد نمايند. بازار مكاني عمومي ¬انواع نيازهاي انسان سبب شده است تا در جوامع مختلف، مردم محل است كه درآن خريداران و فر واسطه دهند.در مطالب گذشته گفتيم ¬ يا ازطريق ها انجام مي ً وشندگان معاملات خود را مستقيما كه بورس نيز يكي از انواع بازارهاست. امروزه، بازارها ديگر صرفا به يك مكان خاص محدود نميشوند و ميتوانند در قالب يك شبكه ارتباطي مثل اينترنت تشكيل شوند.

• در بازارها داراييهاي مختلفي مورد خريد و فروش قرار ميگيرد. در يك طبقهبندي كلي، دو نوع دارايي عمده وجود دارد: دارايـي مالي و دارايي واقعي. براي درك بهتر مفهوم بورس، بهتر است ابتدا درباره اين دو نوع دارايي توضيح دهيـم.

• هاي فيزيكي يا داراييهاي واقعي، همان طور كه از نام آن برميآيد، داراييهايي هستند كه جنبه فيزيكي ¬منظور از دارايي دارند، مثلا خودرو، املاك و مستغلات، لوازم منزل، طلا و.. داراييهاي فيزيكي هستند اما داراييهاي مالـي كه به آنها داراييهاي كاغذي هم گفته ميشود، داراييهايي هستندكه ارزش آنها به پشتوانه يك داراييديگـر تعيين ميشود. به عنوان مثال، دارنده سهام يك شركت، به نسبت سهام خود در داراييها و منافع شركت مذكور سهيم ميشود يا دارنده اوراق مشاركت، به واسطه مشاركت در پروژهاي كه اوراق مذكور براي تأمين مالي آن پروژه منتشر شده، سود به دست ميآورد.

• به نظر شما در بورس كدام نوع از اين دارايها مورد معامله قرار ميگيرد؟ بله! بورسبه عنوان يك بازار، محلي است كه انواع داراييها، اعم از داراييهاي مالي و يا واقعي در آنجا خريد و فروش ميشود. به بورسي كه در آن داراييهاي مالي يا اصطلاحا داراييهاي كاغذي خريد و فروش ميشود، بورس اوراق بهادار و به بورسي كه در آن داراييهاي واقعي يا كالاهاي فيزيكي خريد و فروش ميشود، بورس كالا ميگوييم. نوع ديگري از بورس به اسم بورس ارز هم وجود دارد كه در آنجا، پول رايـج كشورها خريد و فروش ميشود.

• توجه داشته باشيد كه ما در اين مجموعه برنامهها، بيشتر به معرفي بورس اوراق بهادار يا اصطلاحـا بازار سهام و نحوه سرمايهگذاري در اين بازار ميپردازيـم و از معرفي تفصيلي بورس كالا يا بورس ارز صرف نظر ميكنيم؛ چون بخش عمده خريداران و فروشندگان بورس كالا را اشخاص حقوقي، اعم از شركتها و سازمانها با رقمهاي معاملاتي بالا تشكيل ميدهند و بنابراين، موضوعات آن دامنه محدودتري از مخاطبان را در بر ميگيرد و بورس ارز نيز هنوز در كشور ما راه اندازي نشده است.

• اين در حالي است كه بخش زيادي از خريداران و فروشندگان سهام يا اصطلاحا سرمايهگذاران در بورس اوراق بهادار، اشخاص حقيقيهستند كه بعضا حتي با مبالـغ كم و پساندازهاي مازاد خود، ازطريق خريد سهام شركتها يا ساير اوراق بهاداري كه در بورس خريد و فروش ميشود، در اين بازار سرمايهگذاري كردهاند.جالب است بدانيد در حال حاضر، بيش ميليون نفر در بورس كد سهامداري دارند كه اين موضـوع، نشاندهنـده فراگيـر بودن بورس اوراق بهـادار است. 6از بنابرايـن، مناسب دانستيم بيشتر مباحث اين مجموعه آموزشي را به معرفي بورس اوراق بهادار و اصول و شيوههاي سرمايهگذاري در اين بازار اختصاص دهيم.

• قطعا مطالعه ساير مطالب، شيوههاي جديد و جالبي از سرمايهگذاري را به شما آموزش خواهد داد. مهم نيست چقدر پسانداز داريد، مهم اين است كه با كمترين مبالغ هـم بتوانيـد يك سرمايهگذاري قانوني، سودآور و مؤثر انجام دهيد.

• مزاياي سهام در مقايسه با ساير انواع اوراق بهادار

• شايد اين سوال براي شما بوجود آمده باشد که اساسا خريد و فروش سهام در مقايسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت و اوراق اجاره، چه مزايايي دارد و چرا بسياري از سرمايه گذاران، سهام را به ساير انواع اوراق بهادار، ترجيح مي دهند. در اين بخش، قصد داريم چهار مزيت اصلي سهام را تشريح کنيم.

• اولين مزيت سرمايهگذاري در سهام، امکان کسب بازدهي بيشتر در ازاي پذيرش ريسک بالاتر است. اگر به خاطر داشته 1باشيد، در معرفي اوراق مشارکت گفتيم که اگرچه نرخ سود اين اوراق، عليالحساب است و نرخ سود قطعي پروژه در سررسيد محاسبه و پرداخت ميگردد، اما معمولا نرخ سود قطعي تفاوت زيادي با نرخ سود عليالحساب نمي کند، بنابراين،

• آنچه که سرمايهگذار ميتواند به عنوان بازدهي قطعي خود تلقي کند، حدودا معادل همان مبلغي است که به عنوان سود علي الحساب به وي پرداخت ميگردد که اين ميزان بازدهي، ممکن است براي بسياري از سرمايهگذاران، بويژه سرمايهگذاران جذاب نباشد. در مورد اوراق اجاره هم اينچنين است، زيرا بازدهي اين اوراق نيز مبلغ ثابتي است که در قالب اجاره بها، بصورت دورهاي به خريداران اوراق پرداخت ميشود.

• اما برخلاف اوراق مشارکت و اوراق اجاره، دارندگان سهام يک شرکت، به ميزان سهامي که دارند، در کليه منافع شرکت، ازجمله سود ساليانه و افزايش قيمت سهام، شريک هستند و اگر براي مثال، شرکت در طول يکسال فعاليت خود، حتي صد درصد هم سود کند، اين سود به سهامداران تعلق دارد. البته، بايد توجه داشت که همواره، چنين سودهايي نصيب سهامداران نميشود و گاهي اوقات ممکن است شرکت سود بسيار اندکي داشته باشد و حتي زيان دهد که در اين موارد نيز سهامداران، در زيان شرکت سهيـم خواهند بود. پس ريسک سرمايهگذاري در سهام بيشتر و البته، بازدهي موردانتظار خريداران سهام نيز بالاتر از اوراق مشارکت و اوراق اجـاره است. بنابراين، بررسي کامل شرکتها و انتخاب هوشمندانه سهام آنها، بسيار حائز اهميت است.

• دومين مزيت سهام در مقايسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت، امکان مشارکت سهامدار در نحوه اداره شرکت است. اگر به 2خاطر داشته باشيد، در توضيح اوراق مشارکت و اوراق اجاره گفتيم که خريداران اين اوراق، در طول دوره سرمايهگذاري سال) سود مشخصي را دريافت کرده و در پايان دوره هم اصل سرمايهشان را دريافت کرده و به سرمايهگذاري خود 4(مثلا پايان ميدهند، بدون آنکه دخالتي در نحوه انجام کار داشته باشند. اما در سهام، اينطور نيست. سهامداران به نسبت سرمايه خود، داراي حق رأي هستند و ميتوانند با شرکت در مجامع عمومي شرکتي که سهامش را در اختيار دارند، درباره مسائل اساسي شرکت مانند انتخاب اعضاي هيئت مديره، نحوه تقسيم سود و… اظهارنظر کنند.

• سومين مزيتي که شامل حال سهامداران يک شرکت مي شود، اولويت آنها براي خريد سهام جديد آن شرکت است. لازم 3است در اين خصوص، کمي توضيح دهيم. وقتي شرکتها براي اولينبار سهام خود را منتشر ميکنند، قيمت پايـه سهام آنها تومان) است، به اين معنـا که اگر مثلا سرمايه شرکت صد ميليون (100 که اصطلاحا قيمت اسمي نام دارد، هزار ريال توماني منتشر کند. اما قيمت سهم در بورس، لزوما هميشه معادل قيمت اسمي 011 تومان باشد، شرکت بايد يک ميليون سهم  تومان نيست، زيرا براساس نوع عملکرد شرکت و ميزان تقاضايي که براي آن سهم در بورس وجود دارد، قيمت 011يعني سهام ممکن است با افزايش يا کاهش مواجه شود. کافيست نگاهي به قيمت سهام شرکتهاي مختلفي که هم اکنون در بورس  تومان، يعني بالاتر از ارزش 011 خريد و فروش مي شوند، بياندازيد. خواهيد ديد که قيمت سهام اغلب شرکتها بالاتر از  تومان در بورس خريد و فروش مي شود، قصد 081 اسمي است. حال فرض کنيد شرکتي که هماکنون سهامش مثلا با قيمت دارد براي تامين منابع مالي بيشتر، سهام جديد منتشر کند. طبيعتا براساس قانون، اولا شرکت بايد براساس قيمت اسمي، يعني تومان، سهام منتشر کند و ثانيا، سهامداران فعلي شرکت، در اولويت براي خريد سهام اين شرکت مي باشند، نتيجه 100  تومان سود کسب کنند، 81 کاملا مشخص است. سهامداران فعلي با خريد سهام جديد شرکت مي توانند به ازاي هر سهم،  تومان (ارزش اسمي سهم) خريداري مي 011 تومان خريدار دارد، به قيمت 081زيـرا سهمي را که در بورس، با قيمت کنند.

• چهارمين مزيت خريد سهام، امکان دريافت سهام جايزه از شرکت است. همانطور که گفتيم، شرکتها معمولا در پايان هر 4سال، مبلغي را به عنوان سود بدست ميآورند. نحوه استفاده از سود ساليانه در شرکتها متفاوت است. برخي شرکتها تصميم ميگيرند درصدي از سود را بين سهامدارانشان توزيع کنند، اما برخي ديگر ترجيح ميدهند بجاي آنکه با توزيع سود، نقدينگي را از شرکت خارج کنند، سود بدست آمده را صرف توسعه شرکت نمايند. به همين دليل، از محل سود ساليانـه، سرمايه خود را افزايش ميدهند.

• ميليارد تومان 3 ميليارد توماني را درنظر بگيريد. فرض کنيد اين شرکت در پايان سال، 01براي مثال، شرکتي با سرمايه ميليارد تومان را به افزايش سرمايه اختصاص دهد. بنابراين، سرمايه 2 سود بدست آورده و تصميم گرفته است از اين مبلغ،  ميليارد تومان مي رسد. همانطور که قبلا هم توضيح داديم، 02 ميليارد تومان به 01 درصد افزايش يافته و از 21شرکت چون اين سود متعلق به سهامداران فعلي شرکت است، بنابراين منافع حاصل از افزايش سرمايه نيز به سهامداران فعلي  درصد افزايش يابد. به عنوان مثال، فردي 21شرکت تعلق خواهد داشت. پس ميزان سرمايـه سهامداران نيز بايد به ميزان   سهم شرکت خواهد 021 سهم شرکت بوده است، پس از افزايش سرمايه مالک 011که تا پيش از افزايش سرمايه، مالک  سهم جديد را به عنوان سهام جايزه دريافت کرده است. چون سهامداران شرکت براي دريافت اين سهام، پولي 21بود، يعني پرداخت نميکنند، به اين سهام، سهام جايزه گفته ميشود.

• اهميت و نقش بورس در اقتصاد

• بورس، يك بازار است كه انواع دارايي در آن مورد خريد و فروش قرار بورس، يك بازار است كه انواع دارايي در آن مورد خريد و فروش قرار ميگيرد. البته بازاري كه ما از آن، با عنوان بورس صحبت ميكنيم، با بازارهاي متداول مثل بازار طلا، بازار خودرو، بازار فرش و… كه اغلب شما با آنها آشنا هستيد، تفاوتهاي عمدهاي دارد.شايد بتوان رسميبودن، شفافيت و برخورداري از پشتوانه محكم قانونـي را مهمترين تفاوتهاي بورس با بازارهاي سنتـي دانست.به اين معنا كه:

• اولا بورس، برخلاف بازارهاي سنتي، يك بازار كاملا رسمي است و خريد و فروش در آن، براساس قوانيـن، مقررات و ضوابط مشخـص و نظاممند انجام ميشود.

• تفاوت دوم بورس با بازارهاي سنتي، شفافيت بالاي بورس است، به اين معنا كه وقتي كه فردي تصميم به خريد يا فروش سهام يك شركت در بورس ميگيرد، به راحتي و تنها صرفا با دسترسي به اينترنت، ميتواند به همه اطلاعات مربوط به آن شركت دسترسي داشته باشد و بعد از بررسي كامل اين اطلاعات، درباره خريد يا فروش سهام آن شركت تصميمگيري كند، درحاليكه بازارهاي سنتي از چنين شفافيتي برخوردار نيستنـد.

• تفاوت سوم بورس با بازارهاي سنتـي هم به برخورداري فعالان بورس از پشتوانه قانونـي مربوط است؛ زيرا به دليل اهميت فوقالعاده بورس در نظام اقتصادي كشور، قانونگذار قوانين، مقررات و ساختارهاي لازم را براي حفظ حقوق سرمايه گذاران در بورس درنظر گرفته است تا سرمايهگذاران، با اطمينان خاطر از عدم بروز اتفاقاتي مثل سوءاستفاده، كلاهبرداري و… در اين بازار سرمايهگذاري كنند؛ مزيتي كه در بازارهاي سنتي وجود نـدارد.از تفاوت بورس با بازارهاي سنتي كه بگذريـم، بهتر است اشارهاي هم به نقش بورس و به طور مشخص، بورس اوراق بهادار در اقتصاد جامعه داشته باشيـم.

• اشاره كرديم كه بهعلت اهميت بالاي بورس در اقتصاد كشورها، قوانيـن و مقررات متعددي در زمينه بورس و حمايت از سرمايهگذاران اين بازار در همهجاي دنيا به تصويب رسيده و اجرا ميشود. اما چرا بورس تا اين اندازه، در نظام اقتصادي كشورهـا اهميت دارد؟

• فرض كنيد شركتـي پس از انجام مطالعات كارشناسي، به اين نتيجه رسيده است كه با افزايش تعداد خطوط توليد خود، مي تواند محصول جديـدي را به بازار عرضه كند. طبيعتا موفقيت شركت در راهاندازي خط توليد جديد، منجر به افزايش ميزان توليد، فروش و سودآوري شركت، ايجاد فرصتهاي شغلي بيشتر، خودكفايي در عرصه ملي و در نهايت، رشد و رونق اقتصادي خواهد شد اما شركت براي راهاندازي اين خط توليد، نياز به پـول دارد. پس سوال اصلي اين است كه منابع مالي مورد نياز براي راهاندازي اين خط توليد، چگونه بايد تأميـن شود؟

• يك راه متداول، مراجعه مسئولان شركت به بانك و دريافت تسهيلات بانكي است. اين روش ازنظر زماني، معمولا فرايندي زمانبر و طولاني است. همچنين هزينه بالايي را به شركت تحميل ميكند؛ چون شركت درصورت دريافت تسهيلات، بايدسود تسهيلات را به بانك پرداخت كند و نرخ سود نيز معمولا قابلتوجه است؛ بنابراين با اين روش، ريسك شركت نيز تا حد زيادي افزايش پيدا ميكند.

• اما در كنار اين روش، روش ديگـري هم وجود دارد كه تأمين مالـي ازطريق بورس اوراق بهـادار است. در اين روش، شركت ميتواند درصورت پذيرش در بورس، طرح توجيهي خود براي راهاندازي خط توليد جديد را به بورس ارائه كند. درصورتي كه كارشناسان بورس تشخيص دادند كه طرح ارائه شده، ازنظر ميزان سودآوري و ساير شرايط، طرح قابل قبولي است، به شركت اجازه ميدهند تا با عرضه و فروش سهام جديد به سرمايهگذاران در بورس اوراق بهادار، منابع مالي موردنياز خود را براي راهاندازي خط توليد جديد تأمين كند. به اين ترتيب، از يكسو شركت توانسته است با سهيم كردن ديگران در طرح خود، به راحتـي تأمين مالي كند. از سوي ديگر نيز، سرمايهگذاراني كه طرح شركت را سودآور تشخيص دادهاند نيزتوانستهاند با خريد سهام آن شركت، هر چند به ميزان بسيار كم و با سرمايه اندك، در يك طرح سودآور و ملـي، شريك شوند. نتيجه چنين مشاركت مؤثري نيز قطعا، رشد و شكوفايي اقتصاد كشور خواهـد بود.

• توجه به اين نكته ضروري است كه چون سرمايهگذاران در بورس اوراق بهادار، پس از بررسي و تحليل اطلاعات منتشر شده از سوي شركتها، سهام شركتهاي سودآور و داراي عملكرد قابل قبول را انتخاب ميكنند، بنابراين بورس در واقع با ايجاد فضاي رقابتي، باعث ميشود که شرکتهاي موفق و سودده، بتوانند از طريق فروش سهام به تأمين مالي بپردازند و برعکس شرکتهاي زيانده بهطور خودکار از گردونه خارج شوند تا تخصيص منابع، به صورت مطلوب و بهينه انجام شود؛ امري كه به نوبه خود رونق اقتصادي را به دنبال خواهد داشت. به همين علت است كه كشورهايي كه داراي بورس تکامل يافتهتر هستند، توانستهاند رشد اقتصادي بيشتـري را تجربـه كننـد.

• مزاياي بورس براي سرمايه گذاران

• بورس، ميتواند نقش بسيار زيادي در رونق اقتصادي داشته باشد، چون با اين كار، منابع مالي موردنياز سرمايهگذاري افراد جامعه در بورس، ميتواند نقش بسيار زيادي در رونق اقتصادي داشته باشد، چون با اين كار، منابع مالي موردنياز بنگاههاي اقتصادي براي توسعه فعاليتها تأمين شده و در نتيجه، رونق كسب و كار، اشتغالزايي و رشد و شكوفايي اقتصاد كشور را به دنبال خواهد داشت. اما حتما اين سوال براي شما ايجاد شده است كه سرمايهگذاري در بورس و خريـد سهام شركتها، چه نفعـي براي شما دارد؟ به عبارت ديگر، چه دليلي دارد كه فرد، به جاي گزينههاي متعددي كه براي سرمايهگذاري وجود دارد، خريد سهام و سرمايهگذاري در بورس را انتخاب كند؟ اگر ادامه مطالب را مطالعه کنيد، پاسخ اين سوالات را دريافت خواهيد كرد.

• كسب درآمد1.

• يكي از اهداف اصلـي هر فرد در سرمايهگذاري كسب سود و درآمد است. سرمايهگذاري در بورس، اگر بهصورت صحيـح و اگاهانـه باشد، از دو طريـق اين هدف را تأمين ميكند: يكي دريافت سود نقدي و ديگري افزايش قيمت سهام.

• شركتي كه شما سهام آن را خريداري ميكنيد، درصورتي كه عملكرد موفق و سودآوري داشته باشد، سالانه مقدار قابل توجهي سود به دست ميآورد. براساس قانون، سود شركت متعلق به سهامداران آن شركت است، بنابراين افراديكه سهام يك شركت را در اختيار دارند، به ميزان سهم خود، در سود شركت نيز سهيم هستند. البتـه شركتها لزوما همـه سود سالانه خود را بين سهامدارانشان تقسيم نميكنند، چون ممكن است براي توسعه فعاليتهايشان نياز به پول داشته باشند. بنابراين ترجيح ميدهند بخشي از سود سالانه را بين سهامداران توزيـع كنند و بخش ديگري از سود را هم در فعاليتهاي توسعهاي شركت صرف كنند. به سودي كه سالانه، بين سهامداران توزيع ميشود، سود نقدي يا اصطلاحا گفته ميشود. دريافت سود DPS 051نقدي، اولين روش كسب درآمد توسط سهامداران است. براي مثال، شركتي را فرض كنيد كه ارزش سهامش در بورس  درصد سود 01 تومان سود بين سهامدارانش تقسيم كند، در واقع به ميزان 05 تومان است. اگر اين شركت در پايان سال نقدي به سهامدارانش داده است.

• اما درآمد سهامداران فقط به سود نقدي محدود نميشود. وقتي يك شركت عملكرد خوب و موفقيتآميزي داشته باشد، تمايل سرمايهگذاران براي خريد سهام آن شركت در بورس افزايش مييابد، بنابراين سرمايهگذاران حاضر خواهند بود تا مبلغ بيشتري را براي خريد سهام آن شركت بپردازند، در نتيجه قيمت سهام شركت در بورس افزايش مييابد. افزايش قيمت سهام شركت در بورس نيز باعث افزايش درآمد و دارايي سهامداران آن شركت ميشود.

• تومان بوده، در پايان سال، به علت عملكرد موفق 051در مثال قبل، فرض كنيد قيمت سهام شركت موردنظر كه پارسال 01 درصد افزايش يافته است. بنابراين، سهامداران شركت، علاوهبر آنكه 31 تومان رسيده است، يعني 095شركت به  درصد هم از محل افزايش قيمت سهام شركت سود به دست ميآوردند، يعني در طول 31 درصد سود نقدي دريافت كردهاند،  . درصد سود به دست آوردهاند 40 يكسال

• البته بايد توجه داشت كه اگرچه شركتهايي كه سهامشان در بورس خريد و فروش ميشود، همگي جزو شركتهاي بزرگ، معتبر و موفق كشور هستند، اما هر شركتي عملكرد و سودآوري خاص خود را دارد و سرمايهگذاران بايد موقع خريد سهام شركت، اطلاعات شركت مربئط را به طور دقيق بررسي كنند تا بتوانند درآمد قابل قبولي داشته باشند.

• نكته ديگري كه بايد مورد توجه سرمايهگذاران قرار گيرد اين است كه شركتها، سياستهاي متفاوتي در توزيع سود نقـدي دارنـد، به اين معنا كه برخي شركتها ترجيح ميدهند كه سود نقدي كمتري توزيع كنند و بيشتر سود سالانه خود را براي توسعه شركت بهكار بگيرند، اما برخي ديگر از شركتها، معمولا بخش عمده سود خود را بين سهامداران توزيع ميكنند. شما در هنگام خريد سهام شركت، بايد به اين موضوع توجه كنيد كه آيا دريافت سود نقدي ساليانه برايتان اهميت دارد يا اينكه ديد بلندمدتتري داريد و بيشتر، تمايل داريد ارزش سهامتان افزايش يابد. براي مثال، بازنشستگاني كه ترجيح ميدهند سود سالانه و مستمر را براي تأمين مخارج خود دريافت كنند، بهتر است سهام شركتهايي را انتخاب كنند كه سياست توزيع سود نقدي بيشتري دارند، اما جواني كه دوست دارد ارزش سهامش در چند سال آينده، افزايش قابل توجهي داشته باشد، سهام شركتي را ترجيح ميدهد كه سياست توسعهاي در پيش گرفته و بخش قابل توجهي از سود سالانه را به اين امر اختصاص ميدهد. اين موضوع را ميتوانيد از سياستهاي گذشته شركتها تشخيص دهيد كه آيا شركت مورد نظر بيشتر به توزيع سود علاقهمند است يا به توسعه شركت.

• امنيت و شفافيت در سرمايهگذاري 2.

• اگر به شما بگويند با سرمايهگذاري در كاري، ميتوانيد سرمايه خود را در يكسال چند برابر كنيد، ولي شما از جزئيات و كيفيت اين سرمايهگذاري مطلع نباشيد، مثلا ندانيد قرار است پول خود را در چه كاري سرمايهگذاري كنيد؟ آيا اين كار شرعي و قانوني است يا نه؟ آيا اصلا فردي كه ادعاي چند برابر كردن پول شما را مطرح كرده، فرد مطمئن و مورد اعتمادي است يا نه؟ آيا سرمايه شما باز خواهد گشت يا امكان كلاهبرداري در آن وجود دارد؟ و هزاران اما و اگر ديگر. در يكچنين شرايطي، آيا حاضر به سرمايهگذاري خواهيد شد؟ طبيعتـا پاسخ اغلب شمـا منفي است.

• يكي از مهمترين مزاياي سرمايهگذاري در بورس، امنيت در سرمايهگذاري و برخورداري از حمايت قانون و مقررات است. در برنامههاي قبل، به جايگاه حياتي بورس در اقتصاد اشاره كرديم و گفتيم كه به دليل هميـن اهميت بالا، قوانين و مقررات متعددي درباره بورس و حمايت از سرمايهگذاران در اين بازار تصويب شده است كه اين امر، امنيت بورس را براي سرمايهگذاري تضميـن ميکند.

• براي مثال، اگر فردي سهام شركتي را در بورس خريداري كند و شركت مذكور، در پايان سال، باوجود تصويب سود نقدي، از پرداخت سود در مهلت مقرر خودداري كند، سهامدار ميتواند از شركت مذكور شكايت كـرده و سود خود را دريافت نمايد.

• يا مثلا شركتهايي كه سهامشان در بورس خريد و فروش ميشود، موظف هستند اطلاعات مالي و عملكردي خود را بصورت مستمر، منتشر نمايند تا سرمايهگذاران، با اطلاع و شناخت كافي نسبت به وضعيت يك شركـت، درباره خريد يا فروش سهام آن شركت تصميمگيري كنند. درصورتي كه شركتي برخلاف قوانين و مقررات، اطلاعات خود را منتشر نكند، اعضاي هيأت مديره شركت مسئول خواهند بود و به خاطر اين اقدام، بايد به مراجع حقوقي پاسخگو باشند.

• بنابراين، اگرچه شركتهاي پذيرفته شده در بورس، شركتهاي بزرگ و معتبري هستند و اغلب دچار چنين مشكلاتي نمي شوند، اما در عين حال قانونگذار با درنظر گرفتن اين تمهيدات، اطمينان لازم را براي سهامداران فراهم ميكند كه نهايت تلاش براي جهت حفظ و استيفاي حقـوق آنان به عمل آمده است.

• همچنين همانطور كه گفته شد، براساس قوانين و مقررات، شركتهايي كه سهامشان در بورس خريد و فروش ميشود موظفاند كليه اطلاعات حائز اهميت خود اعم از اطلاعات مالي، برنامهها و… را به بورس اعلام كنند. بورس نيز پس از بررسي اطلاعات ارسالي از سوي شركتها، اين اطلاعات را در شرايط يكسان، براي اطلاع سهامداران منتشر ميكند. به علاوه، بورس بصورت لحظهاي، كليه اطلاعات مربوط به آخرين وضعيت معاملات انجام شده در بورس، قيمت سهام، ميزان عرضه و تقاضاي موجود براي هر يك از سهامها، ميزان خريد و فروش صورتگرفته بر روي سهام و… را ازطريق اينترنت منتشر ميكند و سرمايهگذاران ميتوانند با بررسي و تحليل اين اطلاعات، نسبت به خريد سهام جديد و يا فروش سهامي كه در اختيار دارند، تصميمگيري كنند. اين موضوع -كه از آن، به شفافيت در بورس ياد ميشود- باعث مي شود تا سرمايهگذاران در شرايط يكسان و عادلانه ازنظر ميزان دسترسي به اطلاعات، تصميمگيري نمايند. بنابراين، ميتوان سرمايهگذاري در بورس را يك سرمايهگذاري كاملا شفاف دانست.

• حفظ سرمايه در مقابل تورم3.

• بهطور معمول، ارزش پول در طول زمان،خود به خود كاهش مييابد و با توجه به تورم موجود در جامعه، در صورتي كه افراد پساندازهاي خود را در جاي مناسبي سرمايهگذاري نكنند، ارزش آن كاسته خواهد شد. براي حفظ ارزش پول در طول زمان، مناسبترين راه حل، سرمايهگذاري است؛البته سرمايهگذاري در فعاليتهايي كه بتواند بازدهي بيشتر از كاهش ارزش پول ناشي از تورم داشته باشد.

• سرمايهگذاري در بورس، يكي از اين بهترين اين روشهاست.جالب است بدانيد براساس آمارها، متوسط سود سرمايهگذاري به مراتب بيشتر از بازدهي سرمايه 0390 تا اوايل سال 0331 سال اخير، يعني از از ابتداي سال 21در بورس در دوره گذاري در بازارهايي مثل طلا، ارز و مسكن بوده است، اگرچه ممكن است اين بازارها، در مقاطعي نوسانات زيادي را هم تجربه كرده باشند.

• اما سرمايهگذاري در بورس چگونه به حفظ ارزش پول در مقابل تورم كمك ميكند؟

• همانطور كه قبلا هم گفتيم، افراد با خريد سهام يك شركت، در واقع به نسبت سهمي كه خريداري كردهاند، در منافع اين شركت، يعني دارايـيهاي شركت و همچنين سود و زيان آن سهيم ميشونـد. طبيعتا در طول زمان، اولا ارزش داراييهاي شركت متناسب با تورم افزايش مييابـد و ثانيا، شركت در اثر فعاليتهاي اقتصادي كه انجام ميدهد، سود قابل قبولي به دست ميآورد، بنابراين افرادي كه اقدام به خريد سهام شركت ميكنند البته درصورتي كه انتخاب صحيح و آگاهانهاي داشته باشند- ميتوانند سرمايه خود را در مقابل تورم حفظ كنند.

• قابليت نقدشوندگي خوب4.

• يكي از ويژگيهاي يك دارايي خوب، اين است كه قابليت نقدشوندگي بالايي داشته باشد؛ يعني بتوان آن را سريع به پول نقد تبديل كرد.

• براي هر کسي، در طول زندگي ممکن است شرايطي پيش آيد كه نياز به نقد كردن داراييهاي خود پيدا کند. نقدكردن دارايي ها علاوه بر اين كه مشكلات خاص خود را دارد، نيازمند زمان است. فرض كنيد شما سرمايهي خود را به يك دستگاه آپارتمان تبديل كردهايد و اکنون، به دليل شرايطي، به پول نياز پيدا كردهايد و ميخواهيد آپارتمان را بفروشيد. روشن است که شما، از زمان تصميم به فروش تا فروش و دريافت وجه آن با مشكلات فراواني مثل پيدا شدن مشتري، توافق براي معامله، انتقال سند و… مواجه خواهيد بود.

• اما افرادي كه با خريد سهام و يا ساير انواع اوراق بهادار، در بورس سرمايهگذاري ميكنند، به محض تصميم به فروش كافي است به اولين كارگزاري بورس در سراسر كشور مراجعه نمايند و تقاضاي فروش خود را ثبت كنند. حتي در شرايط بحراني نيز در صورتي كه شما سهام خود را به قيمت اندكي كمتر از قيمت روز بازار براي فروش عرضه كنيد، در كوتاه ترين زمان ممكنبه پول نقد تبديل خواهد شد. اين شرايط سبب شده است تا درجهي نقدشوندگي اوراق بهادار نسبت به سايـر سرمايهگذاريها بالاتر باشد.

• مشاركت در تصميمگيري براي ادارهي شركتها 5 .

• افرادي كه سهام يک شرکت را ميخرند، ميتوانند با حضور در مجامع و رأي دادن، به نسبت سهمي كه در اختيار دارند، در تصميمگيريهاي شركت و نحوه ادارهي آن مشاركت کنند. اين افراد با استفاده از حقرأي خود، قادرند هيئتمديرهي شركت را انتخاب نمايند، درباره طرحهاي جديدي كه مديران شركت پيشنهاد ميكند، اظهارنظر كنند و همچنين ميتوانند ميزان سود تقسيمي به سهامداران شركت را مشخص كنند؛ خلاصه اين که اين افراد به عنوان صاحبان اصلي شركت در تصميمگيريهاي شركت مشاركت ميكنند. البته همانطور كه گفتيم، ميزان اثرگذاري هريك از سهامداران در تصميمات شركت به ميزان سهامي است كه در اختيار دارد و بنابراين، افرادي كه سهام بيشتري در اختيار دارند، ميتوانند در تصميم گيريهاي شركت نقش مؤثرتري ايفا كنند.

• مزاياي بورس براي شرکتهايي که سهامشان را در بورس عرضه ميکنند

• مزيت سرمايهگذاري در بورس براي سرمايهگذاران را تشريح كرديم و گفتيم كه افرادي سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس را خريداري ميكنند، از مزيتهاي متعددي مانند كسب درآمد، امنيت و شفافيت در سرمايهگذاري، حفظ ارزش پول در مقابل تورم، قابليت نقدشوندگي سرمايه و امكان مشاركت در نحوه اداره شركتبرخوردار ميشوند.

• اما در سوي ديگر ماجرا، شركتهاي بورسي قرار دارند، يعني شركتهايي كه سهامشان در بورس داد و ستد ميشود. سوال اينجاست كه پذيرش در بورس، براي شركتها چه مزيتي دارند و شركتها با چه انگيزهاي، علاقهمند به عرضه سهامشان در بورس هستند؟ آنهم در شرايطي كه پذيرش در بورس، طبيعتا براي آنها الزاماتي مانند لزوم اطلاعرساني مستمر و شفاف به سهامداران، رسيدگي دقيق به حسابهاي مالـي و… را ايجاد ميكند؟

• در ادامه، سه مزيت عمدهاي را كه پذيـرش در بورس، براي شركتها بدنبال دارد، ذكر ميكنيم:

• امکان تأمين آسان منابع مالي1.

• شرکت يا از طريق استقراض از ً براي گسترش فعاليت خود به منابع مالي جديد نياز دارند .اين منابع مالي معمولا ً ها معمولا شود. تأمين مالي از طريق استقراض مشكلات فراواني دارد. فرض كنيد ¬ي سهام تأمين مي¬بانك و يا از طريق عرضه كند. در اولين قدم بايد طرح خود را به همراه تقاضا براي دريافت وام ¬شركتي براي اجراي طرحي از بانك تقاضاي وام مي فرستد. در ¬ به بانك ارسال كند. بانك پس از بررسي، كارشناسان خود را براي بازديد و ارزيابي به محل اجراي طرح مي صورتي که هيچ گونه مشكلي از ديد كارشناسان بانك وجود نداشته باشد، بانك اسنادي را براي تضمين بازپرداخت وام از پردازد. البته شركت پس از دريافت وام بايد ¬کند و پس از انجام تشريفات و مراحل قانوني، وام را مي¬شركت مطالبه مي ي بانك، اقساط وام دريافتي و سود آن را پرداخت نمايد. اين فرآيند علاوهبر اين كه به زمان بسيار طولاني ¬مطابق برنامه هاي مستقيم و غيرمستقيم بسيار زيادي را نيز همراه دارد، از جمله اين که بازپرداخت اقساط ¬نياز خواهد داشت هزينه .كند¬ همراه با سود آن، فشار سنگين و ريسک بالايي را به شركت تحميل مي

• ي سهام است كه بسيار آسان خواهد بود. در اين روش كافي است شركت در بورس ¬اما روش ديگر تأمين مالي، عرضه پذيرفته شده و از ديد سرمايهگذاران، عملكرد و آينده قابل قبولي داشته باشد. در اين صورت با عرضه سهام جديد شركت در رسند و شركت ميتواند بهراحتي و سريع، منابع مالي مورد نياز خود را تأمين ¬بورس، اين سهام به سرعت به فروش مي کند، بلكه شركايي به نام سهامداران دارد كه در سود و زيـان، با ¬كند. به اين ترتيت، شركت نه تنها اقساطي را پرداخت نمي شركت سهيـم خواهند بود.

• دريافت معافيت مالياتي2.

• كنند، بخشي از درآمد خود را در قالب ماليات به دولت ¬ براساس قانون، همه شركتهايي كه در كشور فعاليت مي پردازند. همانطور كه قبلا هم گفته بوديم، به سبب نقش مؤثر بورس در رشد و رونق اقتصادي، قوانين و مقررات ¬مي متعددي براي تقويت بورس درنظر گرفته شده است. يكي از اين قوانين، معافيت مالياتي براي شركتهاي بورسي است، به شود مطابق قانون كمتـر از ساير شركتها ماليات مي ¬ اين معنا كه شركتهايي كه سهام آنها در بورس خريد و فروش مي پردازند و بنابراين، هزينههاي آنها كاهش و در نتيجه، سود آنها افزايش خواهد يافت. اين مزيت، باعث ميشود تا شركتها تلاش كنند شرايط لازم را براي ورود به بورس بدست آورده و سهام خود را در اين بازار، عرضه كنند.

• کسب اعتماد و شهرت عمومي 3.

• به هر شركتـي اجازه عرضه سهـام در بورس داده نميشود و شركتها بايد داراي شرايط خاصي باشند، براي مثـال، شركت بايد سهامي عام باشد، سودآور بـوده و اميـد به سودآوري آن در آينده هم براي آن شركت وجود داشته باشد، مدت مشخصي از زمان فعاليتـش گذشتـه و عملكرد قابل قبولي داشته باشد، حداقل سرمايـه مشخصي داشته باشنـد و…. . چنين شرايطي شود تا مردم به شركتهاي فعال در بورس اعتماد كنند. اين اعتماد است که موجب تمايل سرمايهگذاران به خريد ¬باعث مي . ي شركتهاي بورسي خواهد شد ¬ سهام آن شركتها و به دنبال آن توسعه

• به علاوه، چـون شركتهاي بورسي در مقايسـه با سايـر شركتها، از شفافيت و عملكرد بهتـري برخوردار هستند، نهادهاي . دهنده مانند بانكها نيز اين شركتها را در اولويت اعطاي تسهيلات قرار ميدهند ¬وام

• همچنين شركتهاي پذيرفته شده در بورس معمولا در مقايسه با ساير شركتها، از شرايط اطلاعرساني و تبليغاتي مناسب تري برخوردار هستند، زيرا اطلاعات آنها بصورت مستمر ازطريق رسانههاي مختلف به مردم منعكس ميشود كه اين موضوع، ميتوانـد امتيازي ويژه براي آنها محسوب شود.

• مفهوم ريسک و بازده، در سرمايهگذاري

• در مطالب گذشتـه، مزاياي مزاياي سرمايهگذاري در بورس را به طور مفصل تشريح كرديـم. همچنين گفتيم كه در بورس اوراق بهادار، نوعي از دارايي با عنوان دارايي مالي يا اصطلاحا دارايي كاغذي خريد و فروش ميشود. سهام، اوراق مشاركت و ساير انواع اوراق بهادار، ازجمله اين داراييهاي مالي هستند. همچنين اشاره شد كه ارزش دارايي مالي، به پشتوانه يك دارايـي ديگر تعيين ميشود. براي مثال، ارزش سهام يك شركت به عملكرد شركت مذكور بستگي دارد و با بهبود و يا ضعف عملكرد شركت، ارزش سهام آن هم بالا و پايين ميرود.

• بنابراين، در انتخاب يك دارايي مالي مثل سهام، توجه به اطلاعاتي كه ميتواند بر قيمت آن دارايي تأثيرگذار باشد، بسيار حائز اهميت است، چون تصميمگيري براساس اطلاعات ميتواند تا حد زيادي ريسك سرمايهگذاري شما را كاهش دهد. اما ريسك، چيست؟ و چطـور ميتوان ريسك سرمايـهگذاري در بورس را كاهش داد؟

• در يك تعريف بسيار ساده، ريسك، احتمال محقق نشدن پيشبينيهاست. براي مثال، فرض كنيد قيمت سهام شركت الف در تومان برسـد و براساس 061 تومان است. شما پيشبيني ميكنيد كه قيمت سهام اين شركت در ماه آينده به 051حال حاضر تومان 160 اين پيشبيني، اقدام به خريد سهام ميكنيد. در اينجا دو حالت ممكن است رخ دهد: يا سهام مزبور در ماه آينده به يا بالاتر از آن ميرسد كه در اين صورت شما ريسك سرمايهگذاري را با موفقيت پشت سر گذاشتهايد و به اصطلاح ريسك سرمايهگذاري شما صفر بوده است يا اينكه پيشبيني شما محقق نميشود و سهام آن شركت با قيمتي كمتر از آنچه پيشبيني  تومان ميرسد. در اين صورت پيشبيني شما با 055 كرده بوديد، به فروش ميرسد. مثلا در ماه آينده قيمت سهام مزبور به  درصد عدم موفقيت همراه بوده است. بدين ترتيب مشخص ميشود كه تعريف ديگر ريسك، احتمال عدم موفقيت است. 51 هر اندازه احتمال عدم موفقيت در سرمايهگذاري بيشتر باشد، اصطلاحا ريسك سرمايهگذاري بيشتر خواهد بود.

• بنابراين، با دقت در مفهوم ريسك ميتوان به دو نكتـه اساسي پي برد:

• پيشبيني صحيح نقش بسيار زيادي در كاهش ريسك سرمايهگذاري دارد 1

• چون لزوما همواره پيشبينيها بطور كامل منطبق بر واقعيت نخواهد بود، لذا فردي كه قصد دارد با خريد سهام در بورس 2سرمايهگذاري كند، بايـد توانايي پذيرش ريسك را داشته باشد.

• البته در آينـده، بيان خواهيم كرد كه در سالهاي اخير و با طراحي برخي شيوههاي جديد سرمايهگذاري در بورس، امكان سرمايهگذاري بدون ريسك در بورس هم براي افراد فراهم شده است. اما به هر حال، بايد توجه داشت كه موضوعـي تحت عنوان ريسك، همواره بايد در سرمايهگذاريها مدنظر قرار گيرد.

• اما در كنار مفهوم ريسك، مفهوم ديگري نيز همواره در ادبيات سرمايهگذاري مورد استفاده قرار ميگيرد؛ مفهومي به نام بازده. منظور از بازده، درآمد حاصل از سرمايهگذاري است. در برنامههاي قبل، توضيح داديم كه فردي كه سهامي را خريداري ميكند، از دو محل،كسب درآمد ميكند: اول دريافت سود نقدي سالانه و دوم، درآمد ناشي از افزايش قيمت سهام. تومان خريداري ميكند. اگر اين 051 مجموع اين دو را بازده ميگويند. مثلا فرض كنيد فردي، سهام شركتي را به قيمت  095 تومان سود نقـدي به سهامدارانش بدهـد و قيمت سهم هم در پايان سال، به 05شركت در پايان سال، به ازاي هر سهم،  درصد بازده ناشي از دريافت سود 01 درصد بوده است، 41 تومان برسد، بنابراين بازده سرمايهگذاري فرد در مجموع  . درصد بازده ناشي از افزايش قيمت سهام 31نقدي و

• فرض كنيد شما به جاي خريد سهام يك شركت، اوراق مشاركت را از بانك خريداري كردهايد و نرخ سود سالانه اوراق درصد تعيين شده است. مشخص است كه بازده سرمايهگذاري شما در يك سال از طريق اوراق مشاركت 21مشاركت هم  درصد خواهد بود. در واقع، در اوراق مشاركت، برخلاف سهام، قيمت خود اوراق مشاركت ثابت است و سرمايهگذار، 21 فقط سود ثابتي را در فواصل زماني تعريف شده دريافت ميكند.

• درصد بازده دارد ولي فرد ديگري به 41 سؤالي كه مطرح ميشود اين است كه چرا بايد يك نفر سهامي را خريداري كند كه درصد بازده راضي ميشود؟ 21

• اگر از شما چنين سؤالي را بپرسند، چه جوابي داريد؟ احتمالا پاسخ ميدهيد:

• درصد بازدهي داشته باشد؟ 41 -از كجا معلوم كه سهام شركت موردنظر، حتما

• تومان نرسيد، چه ميشود؟ 095 -اگر قيمت سهم برخلاف پيشبينيها، به

• -اگر شركت سود نقدي كمتري از مقدار پيشبينيشده توزيع كرد، تكليف چيست؟

• . درصد بازدهي به دست خواهد آمد و پاسخهايي از اين دست 21 -خريد اوراق مشاركت، حداقل اين تضمين را دارد كه قطعا

• درصدي بدون تحمل 21 اما با وجود همه اين ترديدها، بسيارند سرمايهگذاراني كه ترجيح ميدهند بجاي دريافت بازدهي ريسك، ريسك بيشتري را متحمل شوند و در ازاي پذيرش اين ريسك، بازدهي بيشتري بدست آورند. به همين علت است كه به بازده، پاداش ريسك هم ميگويند؛ يعني كسب بازدهي بيشتر، در ازاي پذيرش ريسك بيشتر و كسب بازدهي كمتر، در ازاي پذيرش ريسك كمتر.

• پذيري، اهميت ارزيابي ميزان ريسک قبل از ورود به بورس

• پيشتر، مفهوم ريسك و بازده را توضيح داديم و با بيان يك مثال ساده، گفتيم كه بين ريسك و بازده، رابطه مستقيمي وجود گذار، به معناي انتظار وي براي كسب بازدهي بالاتر است و دارد، به اين معنا كه پذيرش ريسك بيشتر از سوي يك سرمايه تر ن گذار، به معناي آن است كه وي، به كسب بازدهي پاييندر مقابل، پذيرش ريسك كمتر از سوي سرمايه يـز رضايت دارد.

• سو گيرد؛ زيرا از يكگذاري براساس روابط ميان ريسك و بازده صورت ميتوجه داشته باشيد كه همه تصميمات سرمايه علت شرايط عدم اطمينـان كه گذاري هستند و از سوي ديگر، به كردن بازده خوداز سرمايهدنبـال حداكثـر گذاران بهسرمايه اي از فضاي بر بخش عمده اند گذاري حاكم است، با ريسك مواجه سرمايه .

• هاي مناسب پذيري خود، گزينهگذار براساس ميزان ريسكبا اين اوصاف، آنچه كه بسيار اهميت دارد، اين است كه سرمايه توانند مستقيما اقدام به خريد سهام گذاري را انتخاب كند. افرادي كه تحمل پذيرش ريسك را دارند، ميبراي سرمايه كنند ولي شود كه مستقيما سهام بخرد، چون قيمت سهام همواره در حال نوسان به كساني كه تحمل پذيرش ريسك ندارد، توصيـه نمي گذاري بدون ريسك مناسب است كه نمونه آن ميگيرد. براي چنين افرادي سرمايهاي به آن تعلق نمياست و سود تضمين شده گونه ريسكي نسبت به كاهش سود يا از شود و هيچتواند خريد اوراق مشاركت باشد. سود اوراق مشاركت به فرد پرداخت مي دست رفتن اصل سرمايه وجود ندارد.

• هاي فردي و تصميمگذاري در بورس، شناخت كافي از ويژگيبنابراين شايد بتـوان گفت اولين و مهمترين گام براي سرمايه هاست. نمودار زي گيري براساس اين ويژگـي دهد گذار را نشان مي ر رابطه بين ريسك و بازده مورد انتظار يك سرمايه :

• دهد كه گذار، تمايل به پذيرش هيچ ميزان ريسكي ندارد. اين نمودار نشان ميدايره سبـز، بيانگر زماني است كه اين سرمايه درصد بازدهي به دست آورد. فرد در اين حالت ممكن است 21فرد مذكور در شرايط عدم پذيرش ريسك، انتظار دارد حداقل به خريد اوراق مشاركت روي بيـاورد.

• است، در اين حالت، وي انتظار دهد كه فرد مذكور، حاضر به پذيرش مقداري ريسك شدهدايره نارنجي، شرايطي را نشان مي درصد بازدهي بيشتر از حالتي كه هيچگونه ريسكي 21 درصد بازدهي، بدست آورد، يعني 41خواهد داشت كه حداقل متحمل نشده بـود.

• اما دايره قرمز، بيانگر شرايطي است كه فرد مذكور حاضر شده است ريسك بسيار بيشتري را بپذيرد، در چنين شرايطي، وي انتظار دارد پاداش مناسبي در ازاي پذيرش اين ميزان ريسك دريافت كند، بنابراين حداقل بازدهي مورد انتظار وي، . درصد خواهد بود 61 عددي مثل

• بينانه نسبت دهد كه چگونه افراد پس از درك كامل و واقعاين نمودار به خوبي نشان مي هاي فردي و ميزان ريسك به ويژگي گذاري را انتخاب كنند توانند شيوه مناسب براي سرمايهپذيري خود، مي .

• پذيري، اي كه بايد به آن اشاره شـود، اين است كه امروز خوشبختانه در بورس براي همه افراد، با سطوح مختلف ريسكنكته گذاري وجود دارد، يعني حتي افراد بسي امكان سرمايه كه در بين اين طيف پذير و افراديگريز، افراد بسيار ريسك ار ريسك گذاري در بورس نمايند؛ توانند با انتخاب شيوه مطلوب خود، اقدام به سرمايهپذيري متفاوتي دارند، همگي ميسطوح ريسك هاي فردي آنها باشد اي كه بطور كامل منطبق بر ويژگيگذاريسرمايه .

• گذاري در بورس وجود دارد كه در آينـده، به هاي بسيار زيادي نيز براي كاهش ريسك سرمايهالبته بايد توجه داشت كه راه آنها اشاره خواهيم كرد.

• گذار، با آن مواجه است هايي که سرمايهانواع ريسک بخش اول–

• به مفهوم ريسكپذيري و ريسكگريزي اشاره كرديم و با ذكر يك نمودار ساده، تفاوت بين افراد ريسكپذير و ريسكگريز را تشريح كرديم. در اين قسمت، قصد داريم انواع ريسكهايي را كه يك سرمايهگذار در خريد سهام شركتهاو سرمايهگذاري در بورس با آن مواجـه است، معرفي كنيـم.

  • ريسك غيرقابل اجتناب 2 – ريسك قابل اجتناب و 1 ريسكدر يك طبقهبندي كلـي، به دو دستـه تقسيم ميشود،

• ربسك قابل اجتناب:ريسكي كه ميتوان با استفاده از برخـي روشها، از آن اجتناب كرد. به اين دسته از ريسكها، ريسك 1هاي قابل اجتناب يا غيرسيستماتيك ميگويند. ريسكهاي قابل اجتناب يا غيرسيستماتيك اغلب ناشي از خصوصيات خاص شركت هستند. براي مثال، فرض كنيد شما سهام شركتي را خريداري كردهايد. اگر مديريت شركت ضعيف باشد، سهامداران شركت درست عمل نكنند، يا شركت در رقابت با ساير رقبا، موفقيتي بدست نياورد و يا احيانا به علت قديميشدن محصولات توليـدي آن شركت، مشتريان شركت به تدريج كم و فروش آن كاهش يابد، همه اين موارد نمونههايي از ريسك قابل اجتناب هستند. ريسك غيرسيستماتيك، اغلب منشأ دروني دارد و علت بروز آن، به داخل شركت مربوط است. با توجه به اينكه اين نوع ريسك را ميتوان با به كارگيري برخي روشها، به حداقل ممكـن رساند، از آن به ريسك قابل اجتناب ياد ميشود.

• ريسك غيرقابل اجتناب:دستـه دوم ريسكهايـي كه سرمايهگذاران با آن مواجهاند، ريسكهايي هستند كه كنتـرل آن در 2اختيار سرمايهگذار نيست. به اين گروه از ريسكها، ريسكغيرقابل اجتناب يا ريسك سيستماتيك ميگويند. مواردي مثل تغيير نرخ تورم، سياستهاي كلان اقتصـادي، شرايط سيـاسي و…، مـواردي هستنـد كه كنترل آنهـا از اختيار سرمايهگذار خـارج است. براي مثـال، تغيير در سياستهاي كـلان اقتصادي و افزايش يا كاهش نرخ ارز و يا نرخ تورم، ميتواند به طور مستقيم در وضعيت درآمد، هزينه و ميزان سودآوري شركتها تأثيرگذاشتـه و طبيعتـا ارزش سهام آنها را تحت تأثيـر قرار دهد. اينگونـه ريسكها را ريسكهاي سيستماتيك يا غيرقابل اجتناب ميگوينـد، چون كنترل آنها از اختيـار سرمايهگذار خـارج است.

• اما چگونه ميتوان ريسك قابل اجتناب را به حداقل ممكن رساند؟ به اين ضربالمثل مشهور دقت كنيد: “همه تخممرغها را در يك سبـد قرار ندهيد”. اگر از شما بپرسند منطق اين ضربالمثل چيست، همه شما خواهيد گفت با اين كار، ريسك ما كاهش مييابد؛ چون اگر يكي از سبدهاي تخممرغ به زمين افتاد و تخممرغهاي آن شكست، سبدها و تخممرغهاي ديگر همچنان سالم است.

• در مباحث مرتبط با بورس هم تئوري بسيار معروفي به نام “تئوري سبد” وجود دارد كه برپايه همين ضربالمثل شكل گرفته است. براساس اين تئوري، سرمايهگذار ميتواند با متنوعكردن سبد سرمايهگذاري خود و انتخاب داراييهاي بسيار متنـوع، به جاي يك يا چند دارايي محدود، ريسكهاي قابل اجتناب را در سرمايهگذاري خود به حداقل ممكن برساند. بنابراين، هراندازه سبد سرمايهگذاري متنوعتر باشد، ريسك سرمايهگذاري كمتـر خواهد شد.

• بر پايه تئوري سبد، متخصصان بازار سرمايه توصيه ميكنند به جاي آنكه فرد يك يا چند سهم از شركتهاي محدودي را خريداري كند، سهام شركتهاي متنوع از صنايع مختلف را خريداري كند و حتي در سبد سرمايهگذاري خود، اوراق بهادار بدون ريسك مثل اوراق مشاركت و… هم داشته باشد.

• اما مجددا اين نكته را يادآور ميشويم كه با متنوعسـازي سبد سرمايهگذاري، تنها ميتوان حذف ريسكهاي قابلاجتناب (غيرسيستماتيك) را به حداقل رساند و حذف ريسكهاي غيرقابل اجتناب (سيستماتيك) از كنتـرل و اختيار سرمايـهگذار خارج است. البته با حذف يا كاهش ريسكهاي قابل اجتناب، عملا بخش عمدهاي از ريسكهايي كه سرمايهگذار با آن مواجـه است، كاهش مييابد.

• هايي ک انواع ريسک گذار با آن مواجه است ه سرمايه – بخش دوم

• در قسمت گذشته، دو طبقهبندي عمده ريسك را توضيح داديـم و گفتيـم براساس اين طبقهبندي، برخي از ريسكها توسط سرمايهگذاران قابل اجتناباند، اما كنترل برخي از ريسكها، از اختيار سرمايهگذاران خارج است. به ريسكهاي گروه اول، ريسكهاي اجتنابپذير يا غيرسيستماتيك و به گروه دوم، ريسكهاي اجتنابناپذير يا سيستماتيك ميگوييم. اما در اين برنامه، نوع ريسك عمده در سرمايـهگذاري 3 ميخواهيم ريسكها را از منظر ديگري، طبقهبندي كنيم. براساس اين طبقهبنـدي، وجود دارد كه در ادامه، به آنها اشاره ميكنيم:

• : ريسک نرخ سـود1- درصد و خريد سهام با 21 فرض كنيد شما قصد داريد بين خريد اوراق مشاركت با نرخ سود ثابت  درصد، يك گزينه را انتخاب كنيد. اگـر تمايل به پذيرش ريسك داشته باشيد، احتمالا سهام را انتخاب 31بازده مورد انتظار ميكنيد، چون انتظار داريد بازدهي بيشتري نصيب شما كند. حال فرض كنيـد بانك مركزي تصميم بگيرد نرخ سود اوراق  درصد افزايش دهد. در اين صورت، چه اتفاقي رخ خواهد داد؟ درحاليكه شما با پذيرش 31 درصد به 21مشاركت را از  درصد بازدهي بدست آوريد، فرد ديگري بدون آنكه ريسكي متحمل شود، ميتواند 31ريسك و خريد سهام، انتظار داريد  درصد بازدهي را، البته به صورت تضمين شده بدست آورد. در اين 31اقدام به خريد اوراق مشاركت جديد نمايد و همان حالت، شما در واقع با ريسك جديدي مواجه خواهيد شد كه از آن، به ريسك نرخ سود تعبير ميشود.

• : ريسك تورم2- درصد است و شما سهامي را خريداري كردهايد كه انتظار داريد در 05 فرض كنيد نـرخ تورم ساليانه،  درصدي براي شما 41 درصد بازدهي براي شما داشته باشد. با توجه به اين ميزان نرخ تورم، بازدهي 41پايان سال، حداقل درصد به 15 درصد بيشتر از نرخ تورم است. حال اگر به هر دليلي، نرخ تورم ساليانه از 25 مطلوبيت دارد، چون حداقل   درصدي، آنهم براي يك سرمايه 41 درصد افزايش يابد، طبيعتا ممكن است ديگر بازدهي 31 داراي ريسك مثل خريد ِگذاري درصد بازدهي از سهام، قيمتها آنقدر افزايش يافته است كه 41سهام براي شما مطلوب نباشد، چون حتي به فرض كسب ديگر اين ميزان بازدهي، آنهم براي يك سرمايهگذاري داراي ريسك چندان جذاب نيست. به ريسك ناشي از افزايش نرخ تورم، ريسك تورم گفته ميشود.

• : ريسک مالي3- اگر شركتي كه سهام آن را خريداري ميكنيد، حجم زيادي وام از بانك دريافت كرده باشد، طبيعتا بايد اصل و سود وام دريافتي را در يك دوره مشخص به بانك پرداخت كند، بنابراين با تعهدات زيادي مواجه خواهد بود. هر اندازه اين تعهدات بيشتر باشد، ريسك مالي شركت بيشتر خواهد بـود و بنابراين سهامداران چنين شركتي نيز در معرض ريسك بالاتري قرار دارند.

• : ريسک نقدشوندگـي4- همانطور كه قبلا گفتيم، يكي از ويژگيهاي مهم يك دارايـي خوب، اين است كه به سرعت به پول نقد تبديل شود. فرض كنيد سال گذشته، سهام شركتي را خريداري كردهايد و حالا به پول نياز داريد، اما بهعلت عملكرد نامناسب شركت، اين سهـم در بورس خريداري- كه به سرعت آن را بخرد- نداشته باشد؛ در اين صورت، شما با ريسكي به نام ريسك نقدشوندگـي مواجـه خواهيـد شد.البته در اغلب اوقات، شما مي پايين اندكي تر سهام خود را بفروشيد ِ توانيد با قيمت ولي ممكن است اين موضوع مطلوب شما نباشـد.

• : ريسک نـرخ ارز5- نرخ ارز يكي از مسائلي است كه به صورت مستقيم بر وضعيت و سودآوري شركتها تأثير مي گذارد. براي مثـال، فرض كنيد شركتي كه سهام آن را خريداري كردهايد، بخش عمدهاي از مواد اوليه موردنياز خود براي توليد را از خارج كشور خريداري ميكند. وقتي نرخ ارز افزايش پيدا ميكند، شركت بايد هزينه بيشتري براي واردات مواد اوليه بپردازد و طبيعتا با افزايش هزينههاي شركت، ميزان سودآوري شركت و به دنبال آن، قيمت سهام آن كاهش خواهد يافت. بنابرايـن، نوسانات نرخ ارز بهعنوان يكي از ريسكهاي سرمايهگذاري، مورد توجه سرمايهگذاران است.

• : ريسک سياسي6- عدم ثبات در اوضاع سياسي -كه به مسائل اقتصادي كشور آسيب بزند- به طور مستقيم بر عملكرد بنگاههاي اقتصادي فعال در آن كشـور تأثير ميگذارد. هر اندازه بيثباتي سياسي و اقتصادي در يك كشور افزايش يابـد، عملكرد بنگاههاي اقتصادي بيشتر با مشكل مواجه خواهد شد و اين مشكل، افت قيمت سهام آنها را درپـي دارد. به اين ريسك، ريسك سياسي يا اصطلاحا ريسك كشور ميگوينـد.

• : ريسك تجاري7- تصور كنيد سهام يك شركت خودروسازي داخلي را خريداري كردهايد. تا پيش از اين، دولت تعرفه واردات بسيار بالايي براي خودروهاي خارجي وضع كرده بود، به نحوي كه براي مثال، خودرويي كه در خارج از كشور  ميليون تومان به فروش ميرسد. در چنين شرايطي، خودروهاي 41 هزار دلار ارزش دارد، در داخل با قيمتي بالغ بر 01 داخلي به علت قيمت پايين آنها مشتريان زيادي دارد و بنابراين، ميزان فروش و سودآوري خودروسازان داخلي قابل قبول

• است. حال فرض كنيد دولت تعرفه واردات خودرو را تا حد زيادي كاهش دهد؟ چه اتفاقي رخ ميدهد؟ طبيعتا قيمت خودروهاي خارجي به قيمت خودروهاي داخلي نزديكتر ميشود، بنابراين قدرت انتخاب مشتريان افزايش مييابد و در چنين شرايطي، ممكن است گروهي از مشتريان، خودروهاي خارجي را ترجيح دهند. بنابراين، ميزان فروش و سود صنعت خودروسازي كاهش خواهد يافت. به اين ريسك كه در واقع، به يك صنعت خاص ارتباط پيدا ميكند، ريسك تجاري مي گوينـد.

• گذارياطلاعات و نقش آن در کاهش ريسک سرمايه

• اين جمله را به خاطر بسپاريد: “اطلاعات ارزشمندترين دارايي در بازار سرمايه است” . در برنامه امروز قصد داريم در باره اين جمله صحبت كنيـم.

• حتما به خاطر داريد كه در مطالب گذشته، درباره ريسك صحبت كرديم. يكي از تعاريفي كه درباره ريسك ارائه كرديم، احتمال تفاوت واقعيت با پيشبيني بود. هر اندازه تفاوت واقعيت با پيشبيني بيشتر باشد، ريسك بيشتر خواهد بـود. فرض كنيد تومان 211 تومان است و شما پيشبيني ميكنيد قيمت اين سهم در پايان سال به 150 قيمت سهم يك شركت در حال حاضر  تومان رسيد، چه اتفاقي ميافتد. بين پيشبيني شما و 061 تومان، به 211برسـد. حال اگر در پايان سال، قيمت سهم بجاي  ! تومان اختلاف وجود دارد. اين يعنـي ريسك 41آنچه كه اتفاق افتاده،

• با اين اوصاف، چطور ميتوان اين ريسك را كاهش داد؟ پاسخ يك جمله ساده است: هرچه پيشبيني دقيقتر باشد، ريسك كمتـر ميشود.

• اينجاست كه سؤال دوم مطرح ميشود: چطور ميشود پيشبيني را دقيقتر انجام داد؟ پاسخ اين سؤال در استفاده از اطلاعات دقيـق و معتبـر نهفته است.

• بنابراين، بيدليل نيست كه ميگويند اطلاعات، ارزشمندترين دارايي در بازار سرمايه است؛ چون مبناي اصلي تصميمگيري در بورس و كنترل ريسك در اين بازار، تصميمگيري براساس اطلاعات است و دقيقا به همين خاطر هم هست كه براساس قوانين و مقررات، شركتهايي كه سهامشان در بورس خريد و فروش ميشود، موظفند اطلاعات مالي و عملكردي خود را به صورت مستمر و يكسان، در اختيار همه سرمايهگذاران قرار دهند تا سرمايهگذاران بتوانند براساس اين اطلاعات، درمورد خريد، فروش و يا حفظ سهام خود تصميمگيري كنند.

• اگر به خاطر داشته باشيد، در برنامه قبل انواع ريسكها را معرفي كرديم: ريسك تورم، ريسك نرخ ارز، ريسك نرخ سود، ريسك سياسي، ريسك تجاري، ريسك نقدشوندگـي و ريسك مالي.

• اگر به تعاريفي كه براي اين ريسكها اشاره كرديم دقت كنيد، متوجه خواهيد شد كه با استفاده از اطلاعات صحيح و معتبر، ميتوان بخش قابل توجهي از اين ريسكها را كنترل كرد.

• براي مثال، گفتيم كه يكي از ريسكهايي كه سرمايهگذار با آن مواجه است، ريسك مالي است، به اين معنا كه اگر شركت ميزان زيادي وام از بانك گرفته باشد، طبيعتا بايد اصل و سود وام دريافتي را به بانك پرداخت كند و اگر ميزان فروش و سودآوري شركت، متناسب با شرايط وام دريافتي از بانك نباشد، با ريسك عدم توانايي بازپرداخت وام مواجه خواهد شد. ميزان استقراض شركت از بانك، موضوعي است كه به راحتي با بررسي اطلاعات مندرج در صورتهاي مالي ، قابل شناسايـي و ارزيابي است.

• همچنين درمورد ساير انواع ريسكها مثل ريسك نرخ تورم، نرخ سود، نرخ ارز و… هم اگرچه تحليل اين متغيرهاي اقتصادي مبتنيبر تحليل روند نوسانات آنها در آينده است، اما سرمايهگذار ميتواند با بررسي دقيق شاخصهاي اقتصادي منتشر شده از سوي نهادهاي رسمي و همچنيـن كمك گرفتن از متخصصان مالي و اقتصادي، به پيشبيني قابل قبولي از وضعيت اين شاخصها در آينده و تحليل آنها بر قيمت سهام و ساير اوراق بهادار دست يابد.

• بنابراين، بهرهگيري از اطلاعات با كمك به افزايش دقت پيشبيني، ريسك سرمايهگذاري را كاهش ميدهد. اما اطلاعات خوب بايد چه ويژگيهايي داشته باشند؟

• چهار ويژگياساسي اطلاعات را مفيد و قابل اتكا ميكند:

• معتبر و قابل اتكا باشد:به همان اندازه كه اطلاعات صحيح و معتبر ميتواند در موفقيت سرمايهگذاري مؤثر باشد، 1اطلاعات نادرست يا شايعات ميتواند ريسك سرمايهگذاري را افزايش دهد. فرض كنيد سرمايهگذاري با شنيدن شايعه افزايش قيمت خودرو و اميد به اينكه اين افزايش، موجب سودآوري قيمت سهام شركتهاي خودروساز ميشود، اقدام به خريد سهام آنها، آنهم با قيمتي بالاتر از ارزش واقعي سهم ميكند. حال اگر مشخص شود اين شايعه صحت نداشته و قيمت خودرو قرار نيست افزايش داشته باشد، چه اتفاقي رخ خواهد داد؟

• جامـع باشد: در مثال قبل، فرض كنيد خبر افزايش قيمت خودرو، خبر صحيحي است، اما اگر هزينههاي شركت 2خودروساز هم افزايش يافته باشد، افزايش قيمت خودرو در مجموع تأثير زيادي در سودآوري شركت نخواهد داشت. حال اگر سرمايهگذار در خريد سهام شركت، صرفا به موضوع افزايش قيمت خودرو توجه كند و افزايش هزينهها را درنظر نگيرد، آيا تصميم صحيحي گرفته است؟ قطعا نه.

• : بهروز باشد 3 اطلاعات هرچند معتبـر و جامـع باشد، بايد به لحظه مورد استفاده قرار گيـرد. فرض كنيد شركت خودروساز، اطلاعات مربوط به افزايش قيمت خودروهاي خود را رسما منتشر و اعلام كرده است كه با اين افزايش، سود شركت نيز افزايش خواهد يافت.

• طبيعتا به محض انتشار اين اطلاعات، تقاضا براي خريد سهام خودروسازان افزايش يافته و قيمت اين سهام بالا ميرود. حال اگر يك سرمايهگذار، به جاي آنكه به محض دريافت اين اطلاعات سهام شركت را بخرد، چند روز بعد اقدام به خريد سهام كند، معلوم نيست تصميم درستي گرفته باشد؛ چون در اين مدت، قيمت سهام افزايش يافته و ممكن است بيشتر از اين، امكان افزايش و سودآوري براي سرمايهگذار نداشته باشد.

• : مرتبط باشد4 بعضا مشاهده ميشود كه سرمايهگذاران از روي هيجانات حاكم بر بازار، اطلاعات نامرتبط را ملاك تصميمگيري قرار ميدهند. مثلا ممكن است افزايش نرخ ارز هيچ تأثيري بر شركتي كه هم مواد اوليهاش در داخل كشور تأمين ميشود و هم محصولاتش در داخل كشور فروخته ميشود، نداشته باشد. بنابراين لازم است سرمايهگذاران به اين موضوع توجه داشته باشند كه اطلاعات منتشر شده، تا چه اندازه ميتواند بر ارزش سهام شركت تأثير داشتـه باشد.

• پس حالا، حتما شما هم با ما همعقيدهايـد كه اطلاعات، واقعا ارزشمندتريـن دارايي در بازار سرمايه است.

• اي و متخصص است؟آيا بورس، فقط براي افراد حرفه

• حتما تا حالا اين سؤالات براي شما ايجاد شده است كه:

• آيـا فقط افراد ريسكپذير ميتوانند در بورس سرمايهگذاري كنند يا در بورس، براي افراد ريسكگريز هم امكان سرمايه 1گذاري وجود دارد؟

• آيا بورس، فقط جاي افراد حرفهاي و متخصص است يا افراد غيرحرفهاي هم ميتوانند در بورس سرمايهگذاري كنند؟ 2

• به اين نمـودار توجه كنيـد:

• پاسخ به سؤال اول را با دقت در نمودار بالا، ميتوانيد بهراحتي متوجه شويد. اين نمودار، شيوههاي مناسب سرمايهگذاري در بورس را براساس ميزان ريسكپذيري افراد نشان ميدهد. همانطور كه در نمودار نيز مشخص است، افرادي كه به هيچ عنوان تمايلي به پذيرش ريسك ندارند، ميتوانند در بورس، اوراق مشاركت و يا اوراق اجاره خريداري كنند، چون سود تضمين شده دارد. افراديكه ميزان ريسكپذيري آنها اندكي بيشتر است، احتمالا سرمايهگذاري در صندوقهاي سرمايهگذاري را به خريد اوراق مشاركت و اوراق اجاره ترجيـح مي دهند، چون قابليت كسب بازدهي بيشتر از بازدهي اين نوع اوراق براي آنها وجود خواهد داشت. سرمايهگذاراني كه از دو گروه قبلي ريسكپذيرترند، ترجيح ميدهند خودشان مستقيما سهام شركتها را خريداري كنند، چون احتمال ميدهند در ازاي پذيرش اين ريسك، سود بيشتري به دست بياورند و در نهايت، افرادي كه به شدت ريسكپذير هستند، ميتوانند در قراردادهاي آتي سرمايهگذاري كنند. اگر با مفاهيمي مثل صندوق سرمايهگذاري يا قراردادهاي آتي آشنايي نداريد، به هيچ وجه نگران نباشيد. در برنامههاي آينده در اين موارد بيشتر صحبت خواهيم كرد. فعلا هدف اين بود به سوال اول پاسخ بدهيم كه آيا بورس براي افراد ريسكپذير مناسب است يا ريسكگريز. با اين توضيحات، پاسخ سوال مشخص شد: همه افراد با سطوح مختلف ريسكپذيري امكان سرمايهگذاري در بورس را دارند. و اما سؤال دوم: آيا بورس، فقط براي افراد متخصص و حرفهاي است؟ يا افراد غيرمتخصص هم ميتوانند در بورس سرمايهگذاري كنند. نمودار زير، پاسخ اين سؤال را هم براي شما مشخص خواهد كرد:

• همانطور كه در نمودار هم به خوبي مشخص است، افراد با كمترين تخصص هم ميتوانند ازطريق خريد اوراق مشاركت و يا اوراق اجاره و يا سرمايهگذاري در صندوقهاي سرمايهگذاري كه سود ثابتي دارند، وارد بورس شوند. افرادي كه تخصص بيشتري دارند، ميتوانند از بين ساير صندوقهاي سرمايهگذاري، صندوقي را كه عملكرد مناسبتري دارد براي سرمايهگذاري انتخاب نمايند. همچنين اين گروه از سرمايهگذاران ميتوانند از خدمات سبدگرداني اختصاصي كه در برنامه هاي آينده به طور كامل توضيح خواهيم داد، استفاده كنند. با افزايش ميزان شناخت و آگاهي افراد از نحوه ارزيابي سهام شركتها، سرمايهگذاران ميتوانند به صورت مستقيم نسبت به خريد و فروش سهام شركتها اقدام كنند. افراد بسيار متخصص و حرفهاي هم در كنار همه گزينههاي مورد اشاره، مهارت سرمايهگذاري در ابزارهاي با ريسك بالا مثل قراردادهاي آتي و … را پيدا ميكنند. با اين اوصاف، پاسخ سؤال دوم هم مثبت است، يعني برخلاف برخي تصورات رايج، بورس فقط محلي براي سرمايهگذاري افراد متخصص و حرفهاي نيست و غيرحرفهايها هم ميتوانند سرمايهگذاري در بورس را تجربه كنند.

• گريزپذير و ريسکتفاوت افراد ريسک

• همانطور که قبلا توضيح داديم، افراد بايد قبل از شروع سرمايهگذاري در بورس، ارزيابي كنند كه تا چه اندازه توانايي پذيرش ريسك يا اصطلاحا عدم موفقيت را دارند. سپس در قالب يك نمودار توضيح داديم كه يك سرمايهگذار، هر اندازه كه ريسك بيشتري بپذيرد، انتظار دارد بازده بيشتري را به عنوان پاداش ريسكي كه متحمل شده است، دريافت كند. اما سرمايه گذاران، الگوهاي ريسكپذيري متفاوتي دارند، برخي از آنها ريسكپذيرند، برخي ريسكگريز و برخي هم بيتفاوت نسبت به ريسك.

• افراد ريسكپذيربه دليل بالابودن ميزان بازدهي موردانتظارشان، معمولا به سرمايهگذاريهايي مثل سپردههاي بانكي، خريد اوراق مشاركت و … تمايل ندارند. اين دسته از افراد عموما سرمايهگذاري در بورس را ترجيح ميدهند، بنابراين تجزيه و تحليل و تعيين ريسک سرمايهگذاري براي اين گروه از سرمايهگذاران بسيار اهميت دارد.در مقابل، افراد ريسكگريز بيشتر علاقهمند به سرمايهگذاري در سپرده هاي بانکي يا خريد اوراق مشارکت هستند، چون اينگونه سرمايهگذاريها تقريبا هيچ گونه ريسكي را متوجه آنها نميكند و بازدهياش، تضمين شده است.گروه سوم هم افراد بيتفاوت به ريسک هستند، افرادي

• که به دلايل مختلف، هيچ عكسالعملي نسبت به فرصت هاي سرمايهگذاري و ريسكهاي مترتب بر آن از خود نشان نمي دهند.

• نمودار زير تفاوت بين الگوهاي تصميمگيري يك سرمايهگذار ريسكپذير را در مقايسه با يك سرمايهگذار ريسكگريز، به خوبي نشـان ميدهد:

• به اين نمودار خوب دقت كنيد. شما چه برداشتي از اين نمودار داريد؟ فكر ميكنيد سرمايهگذار (الف) ريسكپذيرتر است يا سرمايهگذار (ب). احتمالا درست حدس زدهايد. سرمايهگذار (الف) در مقايسه با سرمايهگذار (ب) ريسكپذيرتـر است. اما چرا؟ درصد بازدهي، به 31 اگر به نمودار دقت كنيد، متوجه خواهيد شد كه سرمايهگذار (الف) حاضر است در ازاي دريافت ميزان مشخصي ريسك كند، درحاليكه سرمايهگذار (ب) درصورتي حاضر است همان اندازه ريسك را متحمل شود كه حداقل  ). درصد بازدهي بيشتر از سرمايهگذار (الف 05درصد بازدهي كسب كند، يعني 45  درصد بازدهي كسب كند، حاضر خواهد شد ريسك بالاتري را بپذيرد، 41 همچنين سرمايهگذار (الف) درصورتي كه  درصد بازدهي بدست آورد. نتيجه 65 درحاليكه سرمايهگذار ب درصورتي ريسك بالاتر را خواهد پذيرفت كه حداقل مشخص است: سرمايهگذار (الف) در مقايسه با سرمايهگـذار (ب)، راحتتر ريسك ميكند. بنابراين ريسكپذيرتر است. بنابراين هرچه شيب اين نمودار كمتر باشد، نشاندهنـده آن است كه سرمايهگذار قدرت ريسكپذيري بالاتري دارد. همانطور كه اشاره شد، نخستين گام براي سرمايهگذاري، آن است كه از ميزان تحمل ريسك خود مطلع شويد. بد نيست شما هم نمودار ميزان ريسكپذيري خود را ترسيم كنيد تا مشخص شود تا چه اندازه، حاضر به پذيرش ريسك در ازاي دريافت  درصدي را تضمين مي 21بازدهـي مشخصي خواهيد بود. براي اين كار در نظر بگيريد كه اوراق مشاركت، سود سالانه كند؛ حال اگر تصميم بگيريد بجاي اوراق مشاركت، سهام خريداري كنيد، اين اقدام بايد چه مقدار سود بيشتر از سود اوراق مشاركت نصيب شما كند تا حاضر شويد ريسك خريد سهام را بپذيريد؟ اطمينان داشته باشيد چه ريسكپذير باشيد و چه ريسكگريز، امكان سرمايهگذاري در بورس براي شما وجود خواهد داشت. كافيست سرمايهگذاري شما با ميزان ريسكپذيري شما همخواني داشته باشد.  

• گذاري در بورس چيست؟اولين گام براي سرمايه

• سرمايهگذاري در بورس فقط مختص افراد ريسكپذير و يا متخصص نيست و افراد ريسكگريز و يا افرادي كه تخصص كافـي در مسائل مرتبط با سرمايهگذاري ندارند هم ميتوانند ازطريق خريد اوراق مشاركت، اوراق اجاره، سرمايهگذاري ازطريق صندوقهاي سرمايهگذاري، استفاده از خدمات شركتهاي مشاور سرمايهگذاري، استفاده از خدمات سبدگرداني و… در بورس سرمايـهگذاري كننـد.

• اگرچه قصد داريم كه هريك از اين روشهاي سرمايهگذاري را به طور مفصل براي شما تشريح كنيم، اما بهتر است قبل از آن، به يك سؤال اساسي پاسخ دهيم و آن اينكه اولين گام اجرايي براي ورود به بورس چيست؟ به عنوان مثال، اگر سرمايه گذار پس از انجام بررسيهاي لازم، به اين نتيجه رسيد كه سهام شركت الف، براي سرمايهگذاري مناسب است، حال چطور و از كجا بايد اين سهم را خريداري كند؟ در اين برنامـه، پاسخ اين سؤال را خواهيم داد.

• حتما اسم كارگزار را شنيدهايد. خريد و فروش سهام و ساير انواع اوراق بهادار در بورس فقط ازطريق كارگزاران رسمي بورس انجام ميشود، بنابراين برخلاف تصور عمومي، براي سرمايهگذاري در بورس هيچ نيازي به مراجعه به تالار بورس نيست و كارگزاران بورس اين وظيفه را برعهده دارنـد.

• كارگزاران افراد آگاه، خبـره و مورد اعتمـاد هستند كه پس از كسب مجوزهاي لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدام به خريد و فروش سهام و ساير انواع اوراق بهادار ميكنند و البته، در ازاي ارائهاي خدمات، مبلغ بسيار اندكي كارمزد دريافت ميكنند. سازمان بورس به طور مستمر و دقيق بر نحوه فعاليت كارگزاران بورس نظارت دارد و همين امر سبب ميشود تا سرمايهگذاراناطمينان لازم در اينخصوص را داشته باشند.

• بنابراين، سرمايهگذاري در بورس، فقط از طريق كارگزاران رسمي بورس كه در اغلب شهرهاي كشور مستقر هستند، انجام ميشود. براي مشاهده اطلاعات كارگزاران بورس، به پايگاه اينترنتي سازمان بورس و اوراق بهادار به نشانـي .مراجعه كنيدseo.ir

• اما اولين گام براي سرمايهگذاري در بورس چيست؟ اگر از شما بپرسند لازمه انجام عمليات بانكي مثل واريز وجه به حساب، انتقال وجه از حساب، صدور چك و… چيست، حتما پاسخ خواهيد داد كه براي انجام همه عملياتهاي فوق، بايد حساب بانكي داشته باشيم. در بورس هم چنين چيزي وجود دارد. هر فردي براي سرمايهگذاري در بورس و خريد و فروش اوراق بهادار، بايد كد سهامداري داشته باشد. در واقع، كد سهامداري، همانند حساب بانكـي است.

• رقمي تشکيل شده است. 5 کاراکتري است که از سه حرف اول نام خانوادگي و يک عدد تصادفي 8 كد سهامداري، شناسهاي ” باشد. کد سهامداري منحصر به 02234مثلا اگر نام خانوادگي فردي رضايي باشد، کد سهامداري وي ممکن است، “رضا فرد است و هر سرمايه گذار تنها يک کد معاملاتي دارد. براي دريافت كد سهامداري، كافيست به يكي از شركتهاي كارگزاري بورس مراجعه و مدارك شناسايي خود شامل کپي شناسنامه و کارت ملي را به كارگزار ارائه دهيد. ظرف مدت دو روز، كد سهامداري براي شما صادر و تحويل شما ميشود. صدور كد سهامداري كاملا رايگان است و لازم نيست از اين بابت، هزينهاي به كارگزار بپردازيـد.

• با دريافت كد سهامداري، عملا قدم به دنياي بورس گذاشتهايد و ميتوانيد در اين بازار سرمايهگذاري كنيد. توجه داشته باشيد كه همه شيوههاي سرمايهگذاري در بورس اعم از خريد و فروش اوراق مشاركت، اوراق اجاره، سهام، سرمايهگذاري در صندوقهاي سرمايهگذاري و… نيازمند داشتن كد سهامداري است.

• بنابراين، دريافت كد سهامداري، اوليـن گام براي ورود به بورس است.در قسمتهاي بعدي، شيوههاي خريد و فروش سهـام را براي شما توضيح خواهيم داد.به دنياي سرمايهگذاري خوش آمديد.

• کارمزد خريد و فروش اوراق بهادار در بورس

• شايد براي شما هم اين سؤال به وجود آمده باشد که وقتي قصد داريد سهامي را خريداري کنيد، آيا علاوه بر مبلغ موردنياز براي خريد سهام، بايد هزينه ديگري هم بپردازيد يا نه؟ وقتي سهام خود را ميفروشيد چطور؟ پاسخ سؤال مثبت است، چون

• سرمايهگذار براي خريد و فروش سهام و ساير انواع اوراق بهادار در بورس، بايد کارمزد بپردازد. اين كارمزد كه البته، مبلغ آن بسيار اندك است، ازسوي متوليان بازار سرمايه صرف اداره و توسعه مستمـر اين بازار ميشود. اما مبلغ کارمزد خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، چقدر است؟

• الف. کارمزد خريد سهام

• صدم درصد است.اجازه بدهيد با يك مثال توضيح دهيم. فرض كنيد قصد داريد هزار سهم 49كارمزد خريد سهام، حدود تومان خريداري كنيد. در اين صورت، جمع كل مبلغ موردنياز براي خريد سهام، 051شركت (الف) را به قيمت هر سهم،  تومان 335 صدم درصد است، شما بايد حدودا مبلغ 49 هزار تومان خواهد بود. باتوجه به اينكه كارمزد خريد سهام، 051 كارمزد نيز براي خريد سهام موردنظر بپردازيـد. 

• ب. كارمزد و ماليات فروش سهام

• صدم درصد هم ماليات از 51 صدم درصد مبلغ معامله است. در فروش سهام، علاوهبـر كارمزد، 53كارمزد فروش سهام، فروشنده سهام دريافت ميشود كه جمعا برابر با يك مميز سه صدم درصد است.در مثال قبل فرض كنيد قصد داريد هزار تومان به فروش برسانيد. در اين صورت، جمع كل مبلغ موردنياز براي 051سهم شركت (الف) را به قيمت هر سهم،  صدم درصد و ماليات فروش نيز برابر 49 هزار تومان خواهد بود. باتوجه به اينكه كارمزد فروش سهام، 051فروش سهام،  تومان بابت اين معامله پرداخت 0545 صدم درصد (در مجموع يك مميز سه صدم درصد ) است، شما بايد در مجموع 51با نماييد. 

• ج. کارمزد خريد و فروش اوراق مشارکت و اوراق اجاره

• صدم 3 كارمزد خريد و فروش اوراق مشاركت و اوراق اجاره در بورس حدودا يك هفتم كارمزد خريد و فروش سهام، يعني درصد مبلغ معامله است، البته برخلاف سهام، فروش اين اوراق مشمول پرداخت ماليات نميشود. به عنوان مثال، اگر شما تومان كارمـزد 015 هزار تومان اوراق مشاركت در بورس خريداري كنيد يا بفروشيد، فقط بايـد 051قصد داشته باشيد بپردازيـد.بنابراين، همانطور كه ملاحظه ميكنيد، كارمزد و ماليات خريد و فروش سهام و ساير انواع اوراق بهادار در بورس، بسيار اندك بوده و همين موضوع نيز يكي از مزيتهاي بورس، در مقايسه با سايـر بازارهاي سرمايهگذاري به شمار ميرود. 

• خب، با نحوه محاسبه کارمزد و ماليات خريد و فروش اوراق بهادار در بورس آشنا شديد. برگرديم به موضوع برنامه قبل، يعني نحوه خريد و فروش اوراق بهادار در بورس. در برنامه قبل گفتيم که نخستين روش براي خريد و فروش سهام و ساير اوراق بهادار در بورس، مراجعه حضوري به شرکت کارگزاري و تکميل فرم سفارش خريد يا فروش است. طبيعتا روزانه دهها هزار سهامدار به کارگزاران بورس در سراسر کشور مراجعه کرده و به آنها، سفارش خريد يا فروش اوراق بهادار ميدهند. آيا تا به حال، فکر کردهايد که اين حجم انبوه درخواستها چگونه و براساس چه سازوكاري، با دقت اولويتبندي و به خريد اوراق بهادار منجر ميشوند؟ سامانهاي كه خريد و فروش اوراق بهادار در آن انجام ميشود، چطور عمل ميكند؟ پاسخ همه اين سؤالات را در قسمت بعد در خواهيد يافت، چون قسمت بعد، به موضوع جالبي تحت عنوان ساز وكار معاملات در بورس اختصـاص دارد.

• اولين روش خريد و فروش سهام: مراجعه حضوري به کارگزار

• حتما به خاطر داريد كه گفتيم اولين گام براي ورود به بورس، مراجعه به يكي از شركتهاي كارگزاري بورس در سراسر كشور و دريافت كد سهامداري است. پساز دريافت كد سهامداري، فرد ميتواند به چهار روش نسبت به خريد و فروش سهام و يا ساير اوراق بهادار موجود در بورس اقدام كند:

• خريد و فروش ازطريق مراجعـه حضوري به كارگزار 1

• خريد و فروش ازطريق ارائه سفارش به صورت تلفني2

• خريد و فروش ازطريق ارائه سفارش به صورت اينترنتي3

• )خريد و فروش به روش برخط (آنلايـن4

• در اين قسمت، روش اول، يعني روش مراجعه حضوري به كارگزار را براي شمـا تشريح ميكنيم:

• روش اول: خريد و فروش ازطريق مراجعه حضوري به كارگزار

• در اين روش، كافيست سرمايهگذار به صورت حضوري به شركت كارگزاري مراجعه كرده و فرم درخواست خريـد يا فروش اوراق بهادار را تكميل كند. اين فرم شامل اطلاعاتـي مثل مشخصات كامل فرد، نشاني و تلفن تماس، كد سهامداري و همچنين مشخصات كامل سهام و يا ساير اوراق بهاداري است كه فرد قصـد خريد يا فروش آن را دارد. نمونه فرم درخواست خريد يا فروش اوراق بهادار و نحوه تكميل اين فرم را در ادامه، مشاهده ميكنيـد.

• سازوکار انجام معاملات در بورس، چگونه است؟

• در مطالب قبل، گفتيم كه اولين روش خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، مراجعه حضوري به كارگزار و تكميل فرم مربوطه است. همچنين درباره نحوه تكميل فرم سفارش خريد و فروش و کارمزدهاي مربوط به اين فرآيند هم بطور كامل توضيح داديم. اگر به خاطر داشته باشيد، قرار شد قبل از آنكه سه روش ديگر خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، يعني روش ارائه سفارش به صورت تلفني، ارائه سفارش به صورت اينترنتي و خريد و فروش آنلاين (برخط) را توضيح دهيم، ساز و كار معاملات در سامانه معاملات بورس را براي شما تشريح كنيـم. اين قسمت، به همين موضوع اختصاص دارد.

• خريد و فروش اوراق بهادار در سامانه معاملات بورس براساس سازوكار نامآشناي “حراج” انجام ميشود؛ البته يك حراج كاملا پيشرفته و مكانيـزه. حراجي كه اولويت اول آن، قيمت مناسب و اولويت دوم آن، زمان ارائه سفارش است. بگذاريد با صبح، به كارگزاري بورس مراجعه و فرم درخواست 9 يك مثال، اين موضوع را توضيح دهيم.فرض كنيد شما در ساعت تومان) را تكميل و همراه فيش واريزي، تحويل كارگزار 051 ريال ( 0511خريد هزار سهم شركت “الف” به قيمت هر سهم ميدهيد. طبيعتا كارگزار بلافاصله درخواست خريد شما را وارد سامانه معاملات ميكند.

• صبح، فرد ديگري نيز به يك شركت كارگزاري ديگر در منطقه و يا شهر ديگري مراجعه 9در همان زمان يعني ساعت تومان) را به 052 ريال ( 0521كرده و وي هم با تكميل فرم مربوطه، درخواست خريد سهام شركت “الف”، البتـه با قيمت كارگزار ارائه داده و كارگزار، درخواست را وارد سامانه معاملات ميكند.

• در چنين شرايطي، سامانه معاملات درخواست خريد فرد دوم را در مقايسه با درخواست شما، در اولويت قرار خواهد داد، چرا كه وي براي خريد، قيمت بالاتري پيشنهاد داده است و طبيعتا، متقاضيان فروش سهام شركت “الف” ترجيح ميدهند سهام خود را به قيمت بالاتـر بفروشند.

• در مورد فروش نيز دقيقا به همين شكل است، با اين تفاوت كه در فروش سهام و ساير اوراق بهادار، هرچه قيمت كمتر باشد، در اولويت قرار خواهد داشت، زيرا خريداران ترجيح ميدهند اوراق بهادار را با قيمت كمتـر خريداري كند. بنابراين، مشخص شد كه اولين معيار در اولويتبندي درخواستهاي خريد و فروش توسط سامانه پيشرفته معاملات بورس، اولويت قيمتي است.

• اما منظور از اولويت دوم، يعني اولويت زماني چيست؟ در مثال قبل، فرض كنيد شما درخواست خريد هزار سهم شركت صبح به كارگزاري دادهايد و فرد ديگري، درخواست 9تومان) را در ساعت 051 ريال ( 0511 “الف” با قيمت هر سهم  دقيقه پس از 01 صبح يعني 9:01تومان) را در ساعت 051ريال (1500 خريد هزار سهم شركت الف با همان قيمت، يعني درخواست شما ارائه داده است. در چنين شرايطي، سامانه معاملات به صورت خودكار، اولويت خريد را به شما داده و ابتدا، براي شما سهام شركت الف را خريداري ميكند، بنابراين، طبيعتا اگر تنها هزار سهم از سهام شركت الف براي فروش عرضه شده باشد، سامانه معاملات آن سهام را به شما تخصيص خواهد داد و فرد مذكور، از خريد سهام بازخواهـد مانـد.

• در شكل زير، تصويري از درخواستهاي خريد و فروش براي سهام يك شركت در سامانه معاملات بورس، نشان داده شده است. توجه فرماييد كه ارقام به ريال است.

• 6632 نفر متقاضي خريد سهام شركت موردنظر با قيمت 28همانطور كه در اين تصوير مشخص است، در حال حاضر ريال است. بنابراين، همان 6611 نفر هم متقاضي خريد با قيمت 5ريال و 6601  نفر متقاضي خريد با قيمت 0ريال هستند، طور كه گفته شد، درخواستهاي خريد به ترتيب از بالاترين قيمت به پائينترين قيمت، اولويتبندي شدهاند.  نفر متقاضي فروش اين سهم با قيمت 0 ريال را دادهاند، 6632 نفر درخواست فروش سهم مذكور با قيمت 38در نقطه مقابل،  ريال است. بنابراين، كاملا مشخص است كه 6661 ريال است و يك نفر هم متقاضي فروش سهم مذكور با قيمت 6651 سامانه معاملات درخواستهاي فروش را به ترتيب، از كمترين قيمت به بيشترين قيمت، اولويتبندي كرده است. اما با توجه به تعدد و تنوع قيمتهاي وارد شده در سامانه معاملات، دقيقا چه زماني، خريد و فروش در سامانه معاملات انجام ميشود؟ زماني كه قيمت پيشنهادي خريد و قيمت پيشنهادي فروش با هم برابر شوند. در اين حالت، سامانه معاملات به طور خودکار خريد و فروش را انجام داده و طبيعتا، بلافاصله سفارشهاي انجام شده، از صف خريد و فروش حذف ميگردنـد. يك روز پس از انجام معامله، کارگزار رسيد انجام معامله را كه اصطلاحا، اعلاميه خريد نام دارد، به سرمايهگذار تحويل ميدهد. اعلاميه خريد، سند رسمي نيست و در آن تنها اطلاعاتـي مانند تعداد سهام خريداري شده، مبلغ سرمايهگذاري و مبلغ کارمزدهاي کسـر شده آورده شـده است.

• سرمايهگـذار همچنيـن بايد يك روز پس از خريد اوراق بهادار، به شرکت کارگزاري مراجعه و گواهـي نقل و انتقال اوراق بهادار خريداري شده را از كارگزاري دريافت كنند، زيرا هنگاميکه سرمايهگذار قصد داشته باشد اوراق بهادار خود را بفروشد، بايد گواهي نقل و انقال سهام را به شرکت کارگزاري ارائه دهد. هاي روش  تعيين قيمت خريد يا فروش اوراق بهادار در بورس

• در قسمت قبل، توضيح داديم كه اولين روش خريد و فروش سهام و ساير انواع اوراق بهادار در بورس، مراجعه حضوري به كارگزار و تكميل فرم درخواست خريد يا فروش است. در اين بخش، قصد داريم درباره نحوه تعيين قيمت خريد يا فروش اوراق بهادار در فرم درخواست خريد يا درخواست فروش صحبت كنيم. شما براي تعيين قيمت موردنظر خود بهمنظور خريد و يا فروش سهام و ساير اوراق بهاداري كه در بورس مورد داد و ستد قرار ميگيـرد، ميتوانيد به يكي از سه روش زير عمل كنيد.

• روش اول- درخواست خريد يا فروش به قيمت بازار:

• دراين روش، سرمايهگذار در ستون حداكثر قيمت در فرم درخواست، عبارت ” قيمت بازار” را ثبت ميكند (تصوير فرم نمايش داده شده و عبارت قيمت بازار در آن نوشته شود) . اين بدان معناست كه سرمايهگذار به كارگزار اين اختيار را مي دهد كه به تشخيص خود، سهام و يا ساير اوراق موردنظر وي را در مناسبترين قيمت روز بازار، براي فرد خريداري كند. طبيعتا، هنگام خريد سهام، هر اندازه قيمت خريد سهام پايينتر باشد، بهتر است و در نقطه مقابل، در هنگام فروش، سرمايه گذار ترجيح ميدهد كارگزار سهام و يا ساير اوراق بهـادار وي را به بالاترين قيمت ممكـن به فروش برسانـد.

• روش دوم- درخواست خريد يا فروش به قيمت معين:

• در اين نوع درخواست، سرمايهگذار قيمت موردنظر خود را براي خريد يا فروش سهام را به طور مشخص در فرم درخواست خريد يا فروش درج ميكند . بهعنوان مثـال، فرض كنيد قصد داريد سهام شركت الف را خريداري كنيد و تومان مناسب است. در اين صورت، در 051 براساس تحليل و بررسي، به اين نتيجه رسيدهايد كه خريد اين سهم در قيمت  تومان را به عنوان قيمت موردنظر خود براي خريد سهام شركت الف درج ميكنيد. (فرم 051فرم درخواست خريد، قيمت  تومان را به عنوان قيمت 051 ريال نمايش داد شود) كارگزار نيز پس از دريافت فرم، قيمت 0511مربوطه و درج عدد پيشنهادي براي خريد آن سهم، وارد سامانه معاملات بورس ميكند و درصورت وجود سفارش فروش سهام شركت الف با  . تومان، آن سهم توسط كارگزار براي شما خريداري ميشود 051قيمت

• در فروش هم دقيقا به همين شكل عمل ميشود، يعني قيمت موردنظر دارنده سهم براي فروش، دقيقا در فرم مربوط درخواست فروش درج شده و كارگزار نيز بر اساس همين قيمت، اقدام به ثبت درخواست فروش در سامانه معاملات مي كنـد. بنابراين، در روش دوم، كارگزار موظف خواهد بود سهام و يا ساير اوراق بهادار موردنظر شما را دقيقا براساس قيمتي كه براي او تعيين كردهايد، خريداري كرده و يا به فروش برساند.

• روش سوم- درخواست خريد يا فروش محدود:

• در اين نوع درخواست، سرمايهگذار حداكثر و يا حداقل قيمت موردنظر خود براي خريد يا فروش سهام را ستون حداكثر قيمت، در فرم درخواست خريد يا فروش وارد ميكند. به عنوان مثـال، فرض كنيد شما قصد داريد سهام شركت الف را تومان است، اما طبيعتا ترجيح ميدهيد سهم را به 051خريداري كنيد، و حداكثر قيمت موردنظر شما براي خريد اين سهم،  تومان را 051 تومان خريداري كنيد. در اين حالت، در فرم سفارش خريد، در قسمت حداكثر قيمت، عدد 051قيمتي كمتر از  تومان براي شمـا 051 درج ميكنيد. به اين ترتيب، به كارگزار اجازه ميدهيد تا سهام موردنظر شما را نهايتـا با قيمت خريداري كند، اگرچه قطعا خريد با قيمت پائينتر براي شما مطلوبتر خواهد بود

• در مورد فروش هم دقيقا به همين شكل عمل ميشود، با اين تفاوت كه آنچه در فروش مطرح است، حداقل قيمت است، نه حداكثر قيمت. در مثال قبل، فرض كنيد شما دارنده سهام شركت الف هستيد و قصد فروش آن را داريد، اما حاضر نيستيد آن تومان 051 تومان بفروشيد. در اين صورت، در فرم سفارش فروش، در قسمت حداقل قيمت، عدد 051را به قيمتي كمتر از  تومان، بفروشد. البته قطعا 051 را درج ميكنيد، به اين ترتيب به كارگزار اختيار ميدهيد تا سهام شما را حداقل به قيمت

• ترجيـح شما اين خواهد بود كه قيمت فروش، بالاتر از حداقل تعيين شده باشد و توانمندي كارگزار در اين موضوع، تا حد زيادي در تصميم شمـا براي انتخـاب كارگزار مؤثـر خواهد بـود.

• دومين روش خريد و فروش سهام :ارائه سفارش خريد و فروش، بصورت تلفني

  • روش مراجعه حضوري به 1 حتما به خاطر داريد كه گفتيم براي خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، چهـار روش وجود دارد، – روش آنلاين (برخط .)امروز قصد 4 – روش ارائه سفارش به صورت اينترنتي و 3 – روش ارائه سفارش به صورت تلفني 2 كارگزار داريم درباره روش دوم، يعني ارائه سفارش خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، به صورت تلفني براي شما صحبت كنيـم.

• ها، اغلب شما از خدمات تلفني و اينترنتي كه امروزه، در بيشتر بانك شود براي پرداخت قبوض، نقل و انتقال وجوه و …ارائه مي استفاده كنيد مي .كارگزاران بورس هم اين گونه خدمات را براساس ضوابط و مقررات خاصي كه از سوي سازمان بورس تعيين و ابلاغ شده گذاران است، به سرمايه دهند ارائه مي گذاري تا فرايند سرمايه را براي آنها تسهيل كنند.

• گذار يكي از اين خدمات، امكان ارائه سفارش خريد و فروش اوراق بهادار بصورت تلفني است، به اين معنا كه سرمايه تواند مي بدون نياز به مراجعه حضوري به شركت كارگزاري، صرفا ازطريق استفاده از سامانه مركز تماس كارگزاري، به صورت تلفني سفارش خود براي خريد يا فروش سهام و ساير اوراق بهادار را به كارگزار ارائه دهـد.

• كردن براي فعال گذار امكان ارائه سفارش تلفني ازطريق مركز تماس كارگزاري، كافيست سرمايه بار يك به شركت كارگزاري مراجعه هفته كرده و قرارداد مربوطه را امضا كند .حداكثر ظرف مدت يك از پس امضاي اين قرارداد، كارگزاري نام كاربـري و رمـز عبور دهد مخصوص مشتري را به صورت محرمانـه به وي ارائه مي از .پس گذار دريافت رمز عبور و نام كاربري، سرمايه تواند مي به هاي صورت تلفني، با سامانه مركز تماس كارگزاري تماس گرفته و سفارش خود براي خريد يا فروش اوراق بهادار را وارد سامانه كند.

• توجه داشته باشيد ارائه سفارش بصورت تلفني، هيچ تفاوتي با ارائه سفارش به صورت حضوري ندارد و شركت كارگزاري، سفارش هاي هاي ارائه شـده ازطريق مركز تماس را همانند سفارش حضوري، پيگيري خواهد كرد .همچنين سامانه مركز تماس كارگزاري، به دهد صورت خودكار، به مشتري شماره پيگيري مي تا در هر لحظه، بتواند از آخرين وضعيت سفارش خود مطلع شود .براي استفاده از خدمات مركز تماس كارگزاري، توجه به اين نكات ضروري است:

• سازي فعال امكان سفارش تلفني براي مشتريان، به صورت رايگان است و كارگزاران بورس، بجز كارمزد خريد و فروش اوراق بهادار، وجهي در اين خصوص از مشتريان دريافت نخواهنـد كرد.

• مشتـري هايي فقط ازطريق شماره تلفن كند، كه در قرارداد، به كارگزاري اعلام مي تواند مي با مركز تماس كارگزاري ارتباط برقرار هاي كرده و سفارش ها، خود براي خريد و فروش اوراق بهادار را ارائه كند و درصورت تماس از ساير شماره تلفن هاي به سفارش مشتري ترتيب اثر داده نخواهـد شد .بنابراين لازم است درصورت تغيير تلفن مشتري، مراتب به صورت رسمي به شركت كارگزاري مربوطه اعلام شود.

• 3- مشتري علاوه بايد مبلغ موردنياز براي خريد اوراق بهادار به كارمزد مربوطه را به حساب بانكي كارگزاري واريز و اطلاعات مربوطه را ازطريق مركز تماس، به كارگزاري اطلاع دهد .در مورد فروش اوراق بهادار هم كارگزاري پس از واريـز مبلغ حاصل از اطلاعات واريزي را ازطريق مركز تماس، به مشتري ،) فروش به حساب بانكي مشتري (كه در قرارداد مربوطه، مشخص شده است دهـد اطلاع مي .

• باتوجه پذير به اينكه ورود به سامانه مركز تماس كارگزاري، با ارائه نام كاربري و رمز عبور مشتري امكان است، حفظ و نگهداري رمز عبور و خودداري از افشاي آن نزد ديگران، بسيار حائز اهميت است.

• در صورتي که رمز عبور استفاده از خدمات مرکز تماس سه بار به صورت متوالي اشتباه وارد شود، خدمات مرکز تمـاس براي مشتري غيرفعال شده و اراية خدمات به وي، مشروط به مراجعة دوباره مشتري به كارگزاري است.

• هنگام سازي امضاي قرارداد بين مشتري و كارگزاري براي فعال امكان سفارش تلفني، ساعات دريافت سفارش ازطريق سامانه شود، مركز تماس كارگزاري در قرارداد مشخص مي هاي بنابراين مشتري بايد سفارش هايي خريد و فروش خود را صرفا در ساعت كه صورت، در قرارداد مشخص شده است، وارد سامانه نمايد، زيرا در غير اين هاي كارگزار مسئوليتي براي انجام سفارش مربوطه نخواهد داشت.

• ها اين نكته را هم اضافه كنم كه استفاده از مركز تماس كارگزاري بر براي خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، علاوه كمك به گذاران سرمايه جويي براي صرفه هاي در وقت و هزينه، ازنظر دقت در انجام سفارش مشتري هم كاملا مطمئن است؛ زيرا از هنگام هايي تماس تلفني مشتري با مركز تماس كارگزاري تا پايان تماس و ارائه سفارش، كليه سفارش كه مشتري به صورت تلفني وارد سامانه ها، كرده است به همراه زمان دقيق ارائه سفارش شود، در سامانه ضبط و نگهداري شده و به طور كامل توسط كارگزاري اجرا مي بنابراين احتمال انجام سفارشي خارج از آنچه مشتري درخواست كرده است، به حداقل ممكن رسيده و حتي درصورت بروز چنين راحتي مشكلي كه البته احتمال آن بسيار اندك است، موضوع به قابل پيگيـري و رسيدگـي خواهـد بود.

• روش سوم و چهار خريد و فروش سهام در بورس :روش اينترنتي و آنلاين

• تاكنون روشهاي مراجعه حضوري و ارائه سفارش به صورت تلفني، را جهت خريد و فروش اوراق بهادار در بورس معرفي كردين در اين برنامه قصد داريم روشهاي اينترنتي و برخط (آنلاين) را توضيح دهيم.

• روش اينترنتي از نظر عملكرد شبيه روش تلفني است. همان طور که در روش تلفني، سرمايهگذار ازطريق تماس تلفني با سامانه مرکز تماس کارگزاري، سفارش خريد يا فروش خود را به کارگزار ارائه کرده و کارگزار، پس از دريافت سفارش مذکور، آن را وارد سامانه معاملات بورس ميکند، در روش اينترنتـي هم مشتري پس از دريافت رمز عبور از شرکت کارگزاري، به سايت اينترنتي کارگزار مراجعه کرده و با تکميل فرمهاي درخواست خريد يا فروش به صورت اينترنتي، سفارش خود را در سامانه کارگزار ثبت ميکند.

• ما قصد نداريم درباره روش خريد و فروش اوراق بهادار به صورت اينترنتي خيلي صحبت کنيم؛ چون باتوجه به راهاندازي سامانه معاملات برخط (آنلاين) سهام در بورس، امروزه ديگر از روش ارائه سفارش اينترنتي چنـدان استفاده نميشود.

• همان طور که بهخوبي مشخص است، در هر سه روشي که تاکنون توضيح دادهايم، يعني روش مراجعه حضوري به کارگزار، ارائه سفارش به صورت تلفني و يا ارائه سفارش به صورت اينترنتي، يک نکته مشترک وجود دارد و آن هم اين است که در هر سه روش، مشتري، سفارش خود را به شرکت کارگزاري داده و اين، کارگزار است که درخواست مشتري را وارد سامانه معاملات ميکند. بنابراين، مشتري مستقيما اقدام به خريد يا فروش اوراق بهادار نميکند.

• اما روش چهارم، يعني معاملات برخط (آنلاين) که قصد داريم در ادامه، درباره آن صحبت کنيم، اين امکان را براي سرمايه گذار فراهم ميکند که خود، مستقيما درخواستهاي خريد يا فروش سهام را بدون واسطه کارگـزار، وارد سامانه معاملات بورس نمايد. اما روش معاملات برخط، چيست و چه مزايايـي دارد؟

• معاملات برخط (آنلاين) سهام:

• همانطور که گفتيم، مهم ترين تفاوت روش خريد و فروش برخط سهام با ساير روشها، اين است که به سرمايهگذار اجازه ميدهد مستقيما و بدون واسطه کارگزار، اقدام به خريد و فروش سهام نمايد. جذابيت معاملات برخط براي سرمايهگذاران به حدي زياد بوده است که باوجود گذشت تنها حدود دو سال از راهاندازي اين سامانه در بورس ايران، هماکنون تعداد زيادي از سهامداران از روش برخط، براي خريد و فروش سهام استفاده ميکنند.

• درصد سهامداران بورس از روش آنلاين براي خريد و فروش 35، بيش از 1391براساس آمارها، تنها در نيمه نخست سال سهام در بورس استفاده کردهاند که اين آمار، به سرعت در حال افزايش است. اما چرا روش معاملات آنلايـن، تا اين اندازه براي سرمايهگـذاران جذابيت دارد:

• سرعت عمل در خريد و فروش: يکي از نکات مهم سرمايهگذاري در بورس، سرعت عمل در تصميمگيري براساس 1اطلاعات است؛ به اين معنا که به محض دريافت اطلاعات معتبر درخصوص يک سهم، سرمايهگذار بايد در کمترين زمان، نسبت به خريد يا فروش آن سهم تصميمگيري نمايد. چه بسا چند دقيقه و حتي ثانيه تأخير در خريد يا فروش يک سهم، باعث شود تا سرمايهگذار مجبور شود سهم مورد نظر خود را با قيمت بالاتري خريداري کرده و يا سهمي را که در اختيار دارد، با قيمت کمتري، بفروشد. طبيعتا در روشهاي سنتي که درخواست خريد يا فروش، ازطريق کارگزار انجام ميشود، زمان بيشتري طول خواهد کشيد تا کارگزار، درخواست را وارد سامانه معاملات نمايد، درحالي که در روش برخط (آنلاين)، سرمايهگذار ميتواند تنها با در اختيار داشتن يک رايانه متصل به اينترنت، در کسري از ثانيه نسبت به خريد يا فروش سهم موردنظـر خود، اقدام نمايد.

• حذف محدوديت زماني و مکاني در سرمايهگذاري: با استفاده از سامانه معاملات برخط سهام، سرمايهگذار ميتواند تنها با 2در اختيار داشتن يک رايانه متصل به اينترنت، حتي از منزل و محل کار خود مستقيما اقدام به خريد و فروش سهام نمايد. بنابراين، مشکلات موجود در روش مراجعه حضوري اعم از محدوديت دسترسي به کارگزاران بورس، ترافيک، آلودگي هوا، صرف وقت و زمان بسيار زياد و… در اين روش وجود ندارد و سرمايهگذار، حتي از دورترين نقاط کشور و يا کشورهاي ديگر ميتواند در بورس سرمايهگذاري کند.

• کاهش اختلافات احتمالي بين مشتري و کارگزاري: در برخي موارد، مشاهده ميشود که بين مشتري و کارگزار، اختلاف 3ايجاد ميشود، به عنوان مثال، مشتري ميگويد که کارگزار درخواست وي را بهموقع وارد سامانه معاملات نکرده و لذا، به خاطر اين تأخير، متحمل زيان شده است، درحالي که کارگزار، چنين ادعايـي را قبول ندارد. درست است كه اين موارد بسيار اندك است ولي با استفاده از روش معاملات برخط، اينگونه اختلافات بين کارگزاري و مشتري از بين ميرود، زيرا مشتري، خود مستقيما درخواست خريد يا فروش خود سهام را وارد سامانه معاملات ميکند و شرکت کارگزاري، در ثبت اين درخواست دخيل نيست.

• استقلال کامل در تصميمگيري سرمايهگذار: در روشهاي سنتي، چون سفارشهاي مشتريان توسط معاملهگران شاغل در 4شرکت کارگزاري وارد سامانه معاملات ميشود، اين احتمال وجود دارد که در مواردي هرچند بسيار محدود، برخي خطاهاي انساني در کيفيت ثبت درخواست مشتريان در سامانه معاملات صورت گرفته و يا معاملهگران در تصميم سرمايه گذار براي خريد يا فروش سهم اثرگذار باشند، در حاليکه در روش معاملات برخط، اين تنها خود سرمايهگذار است که درباره خريد يا فروش سهم تصميمميگيرد و هيچ شخص ثالثي در اين موضوع دخيل نيست، بنابراين، استقلال فرد تصميم گير به طور کامل رعايت خواهد شد.

• نقل و انتقال وجوه لازم براي سرمايهگذاري، به صورت الکترونيک: در روش معاملات برخط سهام، در کمترين زمان 5ممکن پس از انجام معامله، مبلغ موردنياز براي خريد سهام به همراه کارمزد مربوط به صورت خودکار از حساب بانکي الکترونيكي مشتري کسر شده و همچنين، وجوه حاصل از فروش سهام، پس از کسر کارمزدهاي مربوط، به حساب فرد واريز ميشود؛ بنابراين براي دريافت و پرداخت وجه، نيازي به مراجعه حضوري به بانک نيست و مشتري، در هر لحظه از زمان ميتواند آخرين وضعيت گردش مالي و موجودي حساب خود را کنترل کند.

• علاوهبر همه آنچه که به عنوان مزاياي روش معاملات برخط (آنلاين) براي سرمايهگذاران ذکر شد، اين روش يک مزيت بسيار مهم نيز براي بازار سرمايه دارد و آن اينکه به علت تسهيل فرآيند سرمايهگذاري در بورس، به رشد و توسعه مداوم بازار سرمايه و فراگيرشدن اين بازار در بين قشرهاي مختلف جامعه، بسيار کمک ميکند.

• نحوه استفاده از سامانه معاملات آنلاين، براي خريد و فروش سهام

• اگر به خاطر داشته باشيد، در روش ارائه سفارش به صورت تلفني توضيح داديم که متقاضي استفاده از اين روش، بايد به شرکتهاي کارگزاري مراجعه کرده و قراردادي را درخصوص استفاده از اين خدمات، با کارگزاري منعقد کنـد، در روش معاملات برخط (آنلاين) سهام هم همينطور است؛ يعني اگرچه در روش معاملات برخـط (آنلاين)، سرمايهگذار خود مستقيما اقدام به خريد و فروش سهام ميکند و کارگزار در اين امر، دخالتي ندارد، اما به دليل آنکـه فرايند تسويه معاملات و نقل و انتقال مالکيت سهام بين خريدار و فروشنده، ازطريق کارگزاران بهعنوان واسطه ميان بورس و سرمايهگذاران انجام ميشود، دسترسي به سامانه معاملات نيز ازطريق شرکتهاي کارگزاري، براي متقاضيان ايجاد ميشود.

• بنابراين، در نخستينگام براي دسترسي به سامانه معاملات برخط سهام، متقاضي بايد به يکي از شرکتهاي کارگزاري بورس در سراسر کشور مراجعه و درخواست خود براي دسترسي به سامانه معاملات برخط را به شرکت مذکور کنـد.

• يکي از پيششرطهاي اساسي که سازمان بورس براي استفاده سرمايهگذار از سامانه معاملات برخط (آنلاين) تعيين کرده است، آشنايي کافي سرمايهگذار با اصول خريد و فروش اوراق بهادار در بورس، قوانين و مقررات اساسي مرتبط با سرمايه گذاري در بورس و نحوه استفاده از سامانه معاملـه برخط است؛ زيرا همان طور که گفته شد، در سامانه معاملات برخط، سرمايهگذار خود مستقيما و بدون واسطه کارگزار، نسبت به خريد و فروش اوراق بهادار در بورس اقدام ميکند، بنابراين، لازم است آشنايي کافي با اصول و مقررات مرتبط با سرمايهگذاري در بورس را داشتـه باشد.

• به همين علت، شرکت کارگزاري موظف است قبل از امضاي قرارداد مربوط به فعالسازي سامانه معاملات برخط براي مشتري، از توانايي وي نسبت به اصول سرمايهگذاري در بورس و مقررات مربوطه، اطمينان حاصل نمايد. اغلب شرکت هاي کارگزاري بدين منظور، از متقاضيان استفاده از سامانه معاملات برخط (آنلاين)، به صورت حضوري يا الکترونيک، آزمون ميگيرند تا ميزان آشنايي متقاضي با بازار سرمايه را ارزيابي کنند. درصورت احراز توانمنـدي مشتري براي سرمايهگذاري در بورس، قراردادي بين کارگزار و مشتري منعقد گرديده و براساس اين قرارداد، دسترسي مشتري به سامانه معاملات برخط سهام، توسط کارگزار فراهم ميشود.

• شرکت کارگزاري حداکثر ظرف مدت يک هفته پس از امضاي قرارداد، نام کاربري و رمز عبور مشتري براي استفاده از سامانه معاملات برخط (آنلاين) را صادر نموده و به صورت محرمانه، به وي تحويل ميدهد. پس از دريافت نام کاربري و رمز عبـور، مشتري ميتواند به سامانه معاملات برخط کارگزاري مربوط مراجعه و خود، به صورت مستقيـم نسبت به خريد و فروش سهام اقدام نمايـد.

• توجه به اين نکته ضروري است که براي استفاده از سامانه معاملات برخط (آنلاين)، مشتري بايد در بانکي که کارگزار به وي اعلام ميکند، حساب داشته باشد. طبيعتا به محض اينکه مشتري، سفارش خريد سهام را ازطريق سامانه معاملات برخط، وارد سامانه معاملات ميکند، مبلغ موردنياز براي خريد سهام به علاوه کارمزد مربوطه، در حساب بانکي وي بلوکه شده و پس از انجام خريد، مبلغ مذکور به صورت خودکار از حساب بانکي مشتري کسر ميگردد.

• در مورد فروش سهام نيز پس از آنکه فروش سهام انجام شد، مبلغ حاصل از فروش پس از کسر کارمزد و ماليات فروش، به حساب مشتري واريز ميشود. بنابراين، همانطور که مشاهده کرديد، با استفاده از سامانه معاملات برخط (آنلاين) سهام، مشتري به هيچ وجه نياز به مراجعه به کارگزار و يا انجام معامله ازطريق کارگزار نداشته و مستقيما، ميتواند در بورس، سهام خريـد و فروش کند.

• نکته قابل توجه اينکه در حال حاضر، سامانه معاملات برخط (آنلاين) فقط براي خريد و فروش سهام و اوراق حق تقدم سهام فعال شده است، اما در آينده نزديک، خريد و فروش ساير ابزارهاي مالي مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره و… نيز ازطريق اين سامانه، امکانپذير خواهد شد.

• خوشبختانه اغلب کارگزاريهاي بورس در سراسر کشور، امروز خدمات استفاده از معاملات برخط (آنلاين) را به مشتريان خود ارائه ميدهند و همانطور که در برنامه قبل هم گفته شد، به علت مزاياي بسيار زياد خريد و فروش برخط (آنلاين) سهام، ازجمله سرعت عمل در تصميمگيري، عدم محدوديت زماني و مکاني براي سرمايهگذاري، نقل و انتقال الکترونيک وجوه، کاهش اختلافات بين سرمايهگذار و کارگزار و امنيت بالاي سامانه معاملات برخط، اين سامانه با استقبال بسيار زياد سرمايهگذاران مواجه شده است.

• نکات حائز اهميت در معاملات آنلاين سهام

• در اين قسمت قصد داريم به چند نکتـه اساسي که سرمايهگذاران براي خريد و فروش برخط (آنلاين) سهام بايد مدنظـر داشته باشند، اشاره کنيم:

• دسترسي به سامانه معاملات برخط سهام، کاملا رايگان است و شرکتهاي کارگزاري، به اين منظور، هيچ گونه وجهي 1را از مشتريـان دريافت نميکنند. تنها هزينهاي که سرمايهگذار براي خريد يا فروش اوراق بهادار بايد بپردازد، همان کارمزد و ماليات بسيار اندک است که در چند برنامه قبل، درباره ميزان آن به طور مفصـل توضيـح داديـم.

• باتوجـه به اينکـه دسترسي به سامانـه معاملات برخط (آنلاين)، ازطريق نام کاربري و رمز عبور امکانپذير است، 2سرمايهگذار بايد در حفظ و صيانت از آن دقت کافي را داشته باشد و از فاش کردن اطلاعات مربوط به نام کاربري و رمز عبور خود براي ديگران خودداري کند. همچنين بهمنظور رعايت امنيت بيشتر در استفاده از سامانه معاملات برخط، سرمايهگذار بايد حداکثر هر سه ماه يک بـار، رمز عبـور خود را تغيير دهـد.

• سامانههاي معاملات برخط (آنلاين) سهام، به گونهاي طراحي شدهاند که با حداقل پهناي باند اينترنتي کار ميکنند؛ 3بنابراين، سرمايهگذاران بهراحتي و حتي با استفاده از اينترنت خانگي ميتوانند از نقاط مختلف در سراسر کشور، نسبت به خريد و فروش سهـام در بورس اقدام کنند.

• با استفادهاز سامانـه معاملات برخط (آنلاين)، ميتوان همواره از آخرين وضعيت موجودي حساب بانکي، سوابق 4معاملات در بورس و سبد سهـام خود مطلع شد؛ بنابراين، بهتر است همواره اطلاعات مربوطه را کنترل کرده و احيانا اگر مغايرتـي در اين اطلاعات وجود دارد، موضوع را براي پيگيـري بيشتـر، به شرکت کارگـزاري اطلاع دهيـد.

• اگرچـه سامانههاي معاملات برخط سهام، معمولا ساختار کلي و الگوي يکساني دارند، اما ممکن است برخي تفاوتهاي 5جزئي نيز بين اين سامانهها وجود داشته باشد، بنابراين توصيه ميشود سرمايهگذاران قبل از استفاده از سامانه معاملات برخط، ازطريق مطالعه بروشورهاي راهنما و يا کسب آموزشهاي لازم، آشنايي کافي با نحوه استفاده از اين سامانه و کارکردهاي متنوع آن را کسب نماينـد.

• در حال حاضر، اغلب کارگزاران رسمـي بورس، خدمات معاملات برخط (آنلاين) را به سرمايهگذاران ارائه ميدهنـد و 6شما با مراجعه به هريک از کارگزاران مذکور و انجام فرآيند مربوط، ميتوانيد به سامانه معاملات برخط دسترسي پيدا کنيد.

• براي مشاهده فهرست کارگزاران بورس، ميتوانيـد به سايت رسمي سازمان بورس و اوراق بهادار به نشاني 7 .مراجعه کنيدseo.ir

• اصطلاحات رايج در بورس

• نماد :نماد، در واقع نام اختصاري شرکت هاي پذيرفته شده در بورس است. براي مثال، نماد شرکت پتروشيمي خارک در بورس، شخارک (به کسر ش) است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتي است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد، در واقع خلاصه نام شرکت است. مثلا در نماد شخارک، حرف ش بيانگر صنعت شيميايي و کلمه خارک، مخفف عبارت پتروشيمي خارک است. فعالان بورس، عمدتا بجاي استفاده از نام کامل شرکت ها، نماد آنها را بکار مي برند.

• توقف نماد:گاهش اوقات، معاملات سهام برخي شرکت ها در بورس بصورت موقتي، متوقف مي شود. در اين حالت، اصطلاحا مي گويند نماد شرکت متوقف شده است. عمدتا بورس زماني نماد يک شرکت را متوقف مي کند که رويدادي حائز اهميت درخصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد، به نحوي که اين رويداد بتواند موجب افزايش يا کاهش بيش از اندازه قيمت سهام شرکت شود. براي مثال، قبل از برگزاري مجامع ساليانه شرکت، نماد آن شرکت متوقف مي شود، زيرا در مجمع ساليانه، سود سهامداران مشخص خواهد شد و اين موضوع، مي تواند بر قيمت سهم بعد از مجمع، تأثير زيادي داشته باشد. طبيعتا توقف نماد در اينگونه موارد، به سرمايه گذاران اجازه مي دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعيت شرکت، در شرايط يکسان و عادلانـه، درخصوص خريد، فروش و يا نگهداري آن سهم تصميم گيري کنند.

• مجمع :به گردهمايي سهامداران و مديران شرکت که به منظور تصميم گيري درخصوص مسائل مهم شرکت برگزار مي شود، مجمـع گفته مي شود. سهامداران شرکت، متناسب با ميزان سهم خود، در مجامع حق رأي دارنـد. هيئت مديره شرکت روز قبل از برگزاري مجمع، آگهي برگزاري مجمع را در روزنامه کثيرالانتشاري که به عنوان 01موظف است حداقل

• روزنامه رسمي شرکت انتخاب شده است، منتشر کند تا سهامداران از اين موضوع مطلع شوند. مجامع شرکت ها به دو دستـه تقسيم مي شوند:

  • مجمع فوق العاده 2 مجمع عادي ساليانه 1-

• مجمع عادي ساليانه1-

• هيئت مديره شرکت موظف است هر سال يک بار، سهامداران شرکت را دعوت کرده و گزارش عملکرد ساليانه خود را به سهامداران ارائه نمايد. به اين گردهمايي، مجمع عمومي ساليانه گفته مي شود. در مجمع عمومي ساليانه، همچنين درخصوص موارد مهمي مانند ميزان سود تقسيمي به سهامداران و انتخاب اعضاي هيئت مديره، رأي گيري مي شود.

• مجمع فوق العاده2-

• بجز مجمع ساليانـه، هر مجمع ديگري که توسط شرکت برگزار شود، مجمع فوق العاده نام دارد. در مجامع فوق العاده عمدتا درخصوص مواردي مانند افزايش سرمايه شرکت، تغيير نشاني و نام شرکت و… تصميم گيري مي شود.

• سال مالـي :منظور از سال مالي، دوره يک ساله اي است که مبناي محاسبه سود و زيان و ساير گزارش هاي مالي شرکت مي باشد. سال مالي در بسياري از شرکت ها، از ابتداي فروردين تا پايان اسفند است، اما برخي از شرکت ها، براساس نوع فعاليت خود، سال مالي خود را زمان ديگري، مثلا از ابتداي مهر تا پايان شهريور سال بعد، تعيين مي کنند. در پايان سال مالي، مجمع ساليانه شرکت برگزار و عملکرد هيئت مديره در طول سال مالـي، مورد ارزيابي سهامداران قرار مي گيرد. ماه پس از پايان سال مالي شرکت، مجمع عادي ساليانـه را برگزار 4 هيئت مديره شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت کند.

• صورت سود و زيان:حتما به خاطر داريد که گفتيم يکي از مهمترين معيـارها براي انتخاب سهام يک شرکت، ميزان سودآوري آن شرکت است. طبيعتا هر اندازه ميزان سودآوري يک شرکت در مقايسه با قيمت سهام آن شرکت در بورس، بيشتر باشد، مي تواند يکي از نشانه هاي ارزنده بودن سهم باشد. اما چگونه مي شود از ميزان سودآوري يک شرکت مطلع شد؟ صورت سود و زيان، بخوبي بيانگر ميزان سود يک شرکت در پايان سال مالي است. شرکت ها موظفند در پايان سال مالي، صورت صورت و زيان خود را منتشر و از اين طريق، ميزان سودآوري خود را به سهامداران اطلاع دهند. در صورت سود و زيان، مواردي مانند ميزان فروش شرکت ها، ميزان هزينه هاي آنها و ساير اطلاعات با اهميت مربوط به عملکرد شرکت قابل مشاهده است. سهامداران براي مشاهده صورت سود و زيان شرکت ها، مي توانند به پايگاه اينترنتي . که خوانده شود کدال نقطه آي آر مراجعه کنند codal.ir

• ترازنامه:در بيان عوامل تعيين کننده در قيمت سهام، توضيح داديم که سرمايه گذاران بايد علاوه بر سودآوري شرکت، به ميزان داراييها و بدهيهاي شرکت نيز توجه داشته باشند. طبيعتا براي يک سرمايه گذار مهم است که بداند شرکتي که قصد دارد در آن سرمايهگذاري کند، چه ميزان دارايي، اعم از پول نقد، ملک، ماشينآلات و… دارد. ميزان بدهيها و تعهدات شرکت به بانکها، تأمينکنندگان مواد اوليه و… چقدر است؟ و در مجموع، آنچه که به عنوان سرمايه سهامداران شرکت يا اصطلاحا، حقوق صاحبان سهام، پس از کسر بدهيهاي شرکت از داراييهاي آن باقي ميماند، چقدر است؟ همه اين اطلاعات، از طريق مطالعه ترازنامه شرکت قابل مشاهده است. در واقع، ترازنامه که همانند صورت سود و زيان، در پايان دوره مالي شرکت براي اطلاع سهامداران منتشر ميشود، همانند يک تصوير واضح و شفاف، وضعيت شرکت را ازنظر ميزان داراييها، بدهيها و حقوق صاحبان سهام نشان ميدهد. سرمايهگذاران براي مشاهده ترازنامه شرکتها نيز همانند صورت سود و زيان، ميتوانند به پايگاه اينترنتي . مراجعه کنند codal.ir

• سود هر سهـم :اگر کل سودي را که شرکت در پايان سال مالي خود، بدست مي آورد، بر تعداد سهام منتشر شده (EPS) توسط شرکت تقسيم کنيم، عدد حاصل بيانگر سود هر سهم است. براي مثال، اگر براساس اطلاعات مندرج در صورت سود ميليون تومان و تعداد سهام شرکت هم يک ميليون سهم باشد، سود 511و زيان، کل سود خالص شرکت در پايان سال مالي  : تومان خواهد بود 511هر سهم

• 500=1000000 ÷ 500000000

• سود تقسيمي هر سهـم :اگر به خاطر داشته باشيد، گفتيم که شرکت ها، لزوما همه سودي را که در پايان سال مالي (DPS) بدست مي آورند، بين سهامداران توزيع نمي کنند و بخشي از آن را براي اجراي برنامه هاي توسعه اي شرکت، نگه مي دارند. ميزان سودي که به ازاي هر سهـم، بين سهامداران توزيع مي شود، سود تقسيمي هر سهم يا اصطلاحا مي DPS DP تومان سود را توزيع کند، 511 تومان از 311گويند. اگر در مثال قبل، شرکت به ازاي هر سهم، تومان 311شرکت S خواهد بود. تصميم گيري درخصوص ميزان تقسيم سود، در مجمع عادي ساليانه و با رأي گيري از سهامداران انجام مي  ماه، اين مبلغ را به سهامداران بپردازد. 8شود. پس از تصويب مبلغ سود تقسيمي، شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت البته معمولا شرکت ها سود سهامداران خرد را زودتر از اين موعد، پرداخت مي کنند. منظور از سهامداران خرد، سهامداراني است که در مقايسه با سهمداران عمده، تعداد کمي از سهام شرکت را در اختيار دارند. سود تقسيمي هر سهم، به افرادي تعلق مي گيرد که در زمان برگزاري مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختيار داشته باشنـد. لازم به ذکر است که شرکتها، سياستهاي متفاوتي درخصوص تقسيم سود دارند، برخي ترجيح ميدهند بيشتر سود سهام را بين سهامداران تقسيم کنند، اما برخي ديگر درصد کمي از سود را تقسيم کرده و بخش عمده آن را به تأمين نقدينگي مورد نياز براي انجام طرحهاي توسعهاي، اختصاص ميدهند. سرمايهگذاران بايد هنگام انتخاب سهام، به سياست شرکت در توزيع سود توجه داشته باشند، براي مثال، افرادي که دريافت سود مستمر براي آنها مطلوبيت دارد، ترجيح ميدهند سهام شرکتهايي را بخرند که سود تقسيمي آنها بيشتر است، اما افرادي که ديد بلندمدتتري دارند، بيشتر به سراغ شرکتهايي ميروند که بجاي درصد تقسيم سود زياد، بخش عمده سود ساليانه را صرف توسعه فعاليتهاي شرکت ميکنند.

• پيش بيني سود:شرکت ها معمولا در پايان هر سال مالي، بودجه سال آينده خود را منتشر ميکنند. يکي از مهمترين اطلاعات پيش 0390 مندرج در بودجه شرکت ها، پيش بيني مقدار سود هر سهم آنان است، به عنوان مثال، شرکت الف در پايان سال  تومان سود بدست آورد. اين پيش بيني براي سرمايه 011، به ازاي هر سهم، 0392بيني مي کند که در پايان سال مالي گذاران حائز اهميت است، زيرا مي تواند چشم انداز شرکت را حداقل براي يک سال آينده، مشخص نمايد.

• تعديل سـود:شرکت هاي پذيرفته شده در بورس موظفند بصورت مستمر و در دوره هاي سه ماهه (کنترل شود)، عملکرد واقعي خود را بررسي کرده و ضمن مقايسه عملکرد واقعي با بودجه پيش بيني شده، پيش بيني جديد خود از ميزان سودآوري شرکت را براساس عملکرد واقعي به بازار منعکس کنند. به عنوان مثال، شرکت الف پيش بيني کرده است که در تومان سود به ازاي هر سهم بدست آورد. اما پس از گذشت سه ماه از فعاليت شرکت و با 011 ،0392پايان سال مالي  تومان افزايش مي دهد. همين شرکت 001 تومان به 011بررسي عملکرد اين سه ماه، پيش بيني خود را تغيير داده و از  توماني قابل تحقق نيست و پيش بيني 001ممکن است پس از بررسي عملکرد شش ماهه خود، به اين نتيجه برسد که سود  تومان کاهش يابد. تغييرات اينچنيني در سود پيش بيني شده را اصطلاحا تعديل سود مي گويند. 95سود شرکت، بايد به سرمايه گذاران بايد بايد همواره در تصميم گيري هاي خود، به تعديل سود سهام توجه داشته باشند.

• پيش بيني کرده بود که در پايان سال، 92 درصد تحقق سـود :شرکت الف را درنظر بگيريد. اين شرکت در ابتداي سال 95 تومان سود به ازاي هر سهم بدست آورد. اگر در پايان سال، ميزان سود تحقق يافته اين شرکت به ازاي هر سهم، 011 درصد سود پيش بيني شده خود را محقق کند. هر اندازه درصد 95تومان باشد، به اين معناست که شرکت الف توانسته است تحقق سود يک شرکت بالاتر باشد، نشان دهنده پيش بيني دقيق تر و عملکرد بهتر آن شرکت خواهد بود.

• صف خريد و صف فروش: وقتي حجم تقاضا براي يک سهم در بورس، از حجم عرضه آن سهم بيشتر باشد، براي آن سهم صف خريد تشکيل مي شود. تشکيل صف خريد براي يک سهم نشان دهنده اقبال سرمايه گذاران به آن سهم است.

• در نقطه مقابل، وقتي حجم عرضـه يک سهم در بورس، بيشتر از حجم تقاضا براي آن سهم باشد، براي سهم مذکور صف فروش شکل مي گيرد. تشکيل صف فروش براي يک سهم، مي تواند حاکي از بي رغبتي سرمايه گذاران به آن سهـم است.

• البته ذکر اين نکته ضروري است که هر اندازه ميزان نقدشوندگي در يک بورس بيشتر باشد، از حجم صفهي خريد و فروش سهام در آن بورس کاسته خواهد شد، زيرا در همه شرايط اعم از افزايش و کاهش قيمت سهام، همواره متقاضي براي سهام وجـود دارد و اين، يعني روانبودن فرايند معاملات در بورس و قابليت نقدشوندگي بالا. در بورس ايران نيز در سال هاي اخير، ميزان نقدشوندگي بازار افزايش و از حجم صفهاي خريد و فروش، تا حد زيـادي کاسته شده است.

• نکتهجالب و البته مهم درباره صفخريد و فروش اين است که باتوجه به تأثير لحظهاي و بسيار سريع اطلاعات بر ميزان عرضه و تقاضاي سهام در بورس، معمولا بلافاصله پس از انتشار يک اطلاعات حائز اهميت درخصوص سهام، صف

• خريد يا فروش براي آن سهم تشکيل ميشود، بنابراين سرعت عمل سرمايهگذاران در تصميمگيري براي خريد و فروش يک سهم در موفقيت آنها براي سرمايهگذاري بسيار حائز اهميت است. براي مثال، انتشار خبري درخصوص آزادسازي نرخ سيمان، ميتواند موجب انتظار سرمايهگذاران براي افراد درآمد و سودآوري شرکتهاي سيماني و در نتيجه، افزايش تقاضاي آنها براي خريد سهام شود و همين امر، در فاصله کوتاهي، تشکيل صف خريد و افزايش قيمت سهام شرکتهاي سيماني را بدنبال خواهد داشت، بنابراين سرمايه گذاراني که زودتر از ديگران براي خريد اين سهم اقدام کنند، طبيعتا بيشتر از ديگران سود بدست خواهند آورد.

• دامنه نوسان :منظور از دامنه نوسان، حداکثر افزايش يا کاهشي است که قيمت سهام شرکت، در يک روز مي تواند داشته 5 درصد و دامنه نوسان قيمت سهام در فرابورس، 4باشد. در حال حاضر، دامنه نوسان قيمت سهام در بورس تهران،  تومان باشد، قيمت 211 درصد است (کنترل شود)، به اين معنا که مثلا اگر قيمت سهم الف در بورس تهران، در ابتداي روز (8=0.04*200).  تومان کاهش داشته باشد 8 تومان افزايش و يا 8اين سهم در پايان ساعت معاملات حداکثر مي تواند دامنه نوسان با اين هدف تعيين شده است که در مواقع بحراني يا در مواردي که بازار، تحت تأثير رفتارهاي هيجانـي برخي سهامداران، بويژه سهامداران خرد قرار دارد، از بروز نوسانات شديد در قيمت سهام و در نتيجه، ضرر و زيـان هنگفت سهامداران جلوگيري شـود.

• البته شرکت هايي که نماد آنها مدتـي متوقف شده است، پس از بازگشايـي نماد مشمول دامنه نوسان نمي شونـد، زيـرا اطلاعات با اهميتي که نماد شرکت به خاطـر آن متوقف شده است، ممکن است تأثيري، بيش از دامنه نوسان تعيين شده بر قيمت سهم داشته باشد و طبيعي است که براساس سازوکار حراج، بايد اجازه داده شود تا اطلاعات، تأثير واقعي خود را بر ميزان عرضه و تقاضا و در نتيجه قيمت سهام بگذارد، هرچند اين تأثيـر بيشتـر از دامنه مجـاز نوسـان روزانه باشد.

• حجم مبنـا:حجم مبنـا، حداقل تعداد سهام يک شرکت است که بايد در طول روز، معامله شود تا قيمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزايش يا کاهش يابد. بنابراين، درصورتي که تعداد سهام معامله شده يک شرکت در طول روز، کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قيمت آن سهم نيز کاهش خواهد يافت. در حال حاضر، حجم (هشت ده هزارم) است (اين عدد کنترل شود)، بنابراين، اگر به عنوان 1/1118مبناي شرکت هاي پذيرفته شده در بورس،  ميليون سهم باشد، تنها درصورتي قيمت سهام اين شرکت در 21 مثال تعداد کل سهام يک شرکت پذيرفته شده در بورس  هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد 06 درصد افزايش يا کاهش داشته باشد که حداقل 4طول يک روز مي تواند و ستد قرار گيرد.

• 16000=0.0008*20000000

• هدف از تعيين حجم مبنا، اين است که سرمايه گذاران اطمينان داشته باشند نوسانات قيمت سهام، در نتيجه خريد و فروش تعداد مشخص و قابل توجهي سهام صورت گرفته است، چراکه در غير اينصورت، معامله حتـي چند عدد سهم يک شرکت، مي تواند قيمت سهام اين شرکت در بورس را تحت تأثير قرار داده و منجر به ايجاد قيمت هاي غيرواقعي و کاذب در بورس شود.

• قيمت پاياني سهـم :قيمت پايانـي سهام يک شرکت، در واقع ميانگين قيمتهايي است که آن سهم در طول روز، براساس آن قيمتها مورد داد و ستد قرار گرفته است. البته سامانه معاملاتي بورس پس از محاسبه ميانگين قيمت سهم در طول روز، بصورت خودکار بررسي ميکند که آيا ميزان معاملات سهم نيز به اندازه حجم مبنا بوده است يا خير؟ طبيعتا اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا بوده باشد، ميانگين محاسبه شده، به عنوان قيمت پاياني سهم در سامانه معاملات ثبت خواهد شد، اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسبت از ميزان افزايش يا کاهش قيمت سهم هم کاسته شده و قيمت پاياني، بر اين اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت ميشود.

• تومان و ميانگين قيمت معاملات اين سهم در طول 211به عنوان مثال، فرض کنيد قيمت سهم الف در ابتداي روز شنبه، تومان، يعني 6 تومان باشد. بنابراين، ميانگين قيمت سهم در پايان روز شنبه، در مقايسه با ابتداي روز، 216 روز شنبه نيز  درصد رشد داشته است. حال اگر تعداد سهام معامله شده شده شرکت الف در طول روز شنبه، برابر با حجم مبنا باشد، 3 تومان خواهد بود، اما اگر تعداد سهام معامله شده شرکت الف، تنها معادل نصف 216قيمت پاياني سهم در روز شنبه، همان  تومان کاهش يافته و قيمت پاياني 3 تومان، به 6حجم مبناي تعيين شده براي اين سهم باشد، طبيعتا ميزان افزايش سهم نيز از

• تومان تعيين خواهد شد. لازم به ذکر است که قيمت پاياني سهم در يک روز، به عنوان قيمت پايه 213سهم در روز شنبه، آن سهم در ابتداي روز بعد، در سامانه معاملات بورس درنظر گرفته ميشود.

• مفهوم شاخص

• واحد 51 حتما شما هم تاکنون، بارها و بارها، در صدا و سيما و ساير رسانهها، شنيدهايد که مثلا شاخص بورس امروز با هزار واحد رسيد. همچنين گاهي اوقات رسانهها از کاهش شاخص بورس خبر ميدهند. اما تا به حال به 32رشد، به عدد اين موضوع فکر کردهايد که شاخص بورس، بيانگر چيست و چرا افزايش يا کاهش آن، اهميت دارد؟ اساس نوسانات شاخص چه مفهومي دارد؟ در اين برنامه، قصد داريم درباره شاخصهاي بورس و انواع آنها صحبت کنيم. 

• شاخص چيست؟

• شاخص، در مفهوم کلي، معياري است که براساس آن ميتوان چيـزي را تشخيص داد. در بورس هم شاخصها، در واقع معيارهاي مهمي هستند که با بررسي و تحليل آنها، ميتوان وضعيت گذشته و حال بورس را از جنبههاي مختلف، ارزيابي و حتي روند آينده بورس را پيشبيني کرد، بنابراين، طبيعتا باتوجه به نقش بسيار مهمي که شاخصهاي بورس، در تصميم گيري سرمايهگذاران ايفا ميکنند، نوسانات شاخصها نيز براي سرمايهگذاران بسيار حائز اهميت است. شاخصها بورس، انواع مختلفي دارند که هر کدام، وضعيت بورس را از جنبهخاصي نشان ميدهد، بنابراين سرمايهگذاران در تحليل شاخص هاي بورس بايد به کارکرد هر شاخص توجه کافي داشته باشند. در ادامه، مهمترين شاخصهاي بورس را به شما معرفي مي کنيم.

• شاخص کل

• شاخص کـل که به آن شاخص قيمت و بازده نقدي هم ميگويند، بيانگر سطح عمومي قيمت و سود سهام شرکتهاي پذيرفته شده در بورس است، به بيان سادهتر، “تغييرات شاخص کل در واقع بيانگر ميانگين بازدهي سرمايهگذاران در بورس است”.

• لازم است در اين خصوص مقداري توضيح دهيم. اگر به خاطر داشته باشيد، در برنامههاي گذشته گفتيم که بازدهي سرمايه گذاران در بورس از دو طريق بدست ميآيد. اول دريافت سود نقدي ساليانه و دوم، تغيير قيمت سهم در طول دوره سرمايه تومان خريداري ميکند. 051گذاري. براي مثال، فردي را درنظر بگيريد که سهام شرکت الف را در ابتداي سال، با قيمت تومان به عنوان سود 05 تومان افزايش يابد و شرکت، در پايان سال نيز 081اگر قيمت سهام اين فرد در پايان سال، به  تومان سود از محل افزايش قيمت سهم و دريافت سود نقدي بدست 45نقدي، به ازاي هر سهم توزيـع کند، اين فرد مجموعا   تومان 095 تومان به 051 درصد خواهد بود، زيرا سرمايه وي از 31آورده است و بنابراين، بازدهي وي در پايان سال، افزايش يافته است.

• تغييرات شاخص کل نيز دقيقا بيانگر ميانگين بازدهي بورس است، بنابراين، اگر به عنوان مثال، شاخص کل بورس در هزار واحد برسد، به اين معناست که 31 هزار واحد افزايش، به 01 هزار واحد باشد و در پايان سال، با 21ابتداي سال،  درصد 51 ميانگين بازدهي بورس از محل افزايش قيمت سهام شرکتها و تقسيم سود نقدي بين سرمايهگذاران در آن سال، بوده است:

• 21111 × % 51 = 01111 (ميزان رشد شاخص در طول سال)

• دو نکته قابل توجه درخصوص شاخص کل ميبايست مدنظر سرمايهگذاران باشد:

• نکتـه اول اينکه افزايش شاخص کل، لزومـا به معناي سودآوري سهام همه شرکتهاي حاضر در بورس نيست، همانطور که کاهش شاخص کل نيز لزوما به معناي ضرردهي سهام همه شرکتها در بورس نيست، زيرا همانگونه که گفته شد، شاخص کل، بيانگر ميانگين بازدهي بورس است و چه بسا، در برخـي موارد، عليرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخي سهام با افت قيمت مواجه شده و سهامداران خود را با زيان مواجه سازنـد و يا در شرايطي که شاخص کل با کاهش مواجه

• است، برخي سرمايهگذاران که سهام ارزندهاي را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولي بدست ميآورند. بنابراين، سرمايهگذاران نبايد صرفا با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسي کامل درخصوص ارزش ذاتي سهام، اقدام به سرمايهگذاري در بورس کنند و حتي در شرايط رشد مستمر شاخصکل نيز در انتخاب سهام، کاملا دقت نمايند.

• نکته دوم ارتباط بيـن شاخص کل و سبد سهام است. حتما به خاطر داريد که يکي از اصول بسيار مهم سرمايهگذاري در بورس، تشکيل سبد سهام متنـوع است. هر اندازه سبد سهام يک سرمايهگذار، متنوعتر و به ترکيب سهام شرکتهاي موجود در بورس نزديکتر باشد، بازدهي آن سرمايهگذار نيز به متوسط بازدهي کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده مي شود، نزديکتر خواهد بود، تا آنجا که اگر فردي بتواند ترکيب سهام موجود در سبد سهـام خود را بطور کامل، منطبق بر ترکيب تمامي سهام حاضر در بورس نمايـد، بازدهي وي نيز بطور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود . درصد سـود بدست خواهد آورد 31 درصدي شاخص، وي نيـز حدودا 31و مثلا با رشد

• در اين برنامه، با مفهوم شاخص کل بورس آشنا شديد. لازم به ذکر است اطلاعات مربوط به شاخصهاي بورس بصورت لحظهاي در پايگاه اطلاعرساني بورس اوراق بهادار تهران به نشاني که خوانده شود آي آر irbourse.com بورس نقطه کام و پايگاه اطلاعرساني شرکت مديريت فناوري بورس تهران به نشاني  که خوانده www.tsetmc.com شود تي اس اي تي ام سي نقطه کام) قابل مشاهده است. 

• بازار پايه توافقی و پايه فرابورسی

• تمايل برای بازدهی بيشتر سرمايه گذاران را به سمت پذيرش ريسک ، پس از افزايش تمايل افراد به معامله در بورس اوراق بهادار بيشتر سوق داد و اکنون تمايل به خريد و فروش سهام شرکت هايی که در بازار پايه فرابورسی پذيرفته شده اند نسبت به گذشته بيشتر شده است اما تفاوت اين بازار با بازار اول چيست و اين گونه معاملات چگونه انجام می شود…

• خريدار و فروشنده در ، در گذشته خريدار و فروشنده به سختی يکديگر را پيدا میکردند ولی با راهاندازی معاملات بازار پايه توافقی قالب پيام به صورت توافقی با يکديگر معامله میکنند.

• دلايل ايجاد تابلوي غيررسمي:

• محدوديت هايي در مورد تعداد سهامداران و ميزان سهام آزاد شناور، سرمايه ثبت شده شرکت، وضعيت سودآوري، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارايي ها و …سبب مي شود تا برخي شرکت هاي سهامي عام، واجد شرايط پذيرش نبوده و به منظور نقل و انتقال، مبادله سهام و …در بازار پايه فرابورس درج شوند.

• مقررات مربوط به پذيرش شرکت ها در بورس، براي برخورد با شرکت هايي که پس از پذيرش به دلايلي شرايط پذيرش را از دست مي دادند، سازوكار مشخصي تعيين نكرده بود .اين مشكلات كه تعداد قابل توجهي از شرکت هاي بورس با آن مواجه بودند و به نقض مقررات پذيرش منجر شده بود مي توانست به زيان دهي، عدم اطلاع رساني دقيق و به موقع و به عبارتي کاهش شفافيت شرکت ها کاهش شديد حجم دادو ستد سهام منجر شود که مقام ناظر را در چارچوب مقررات مجبور به توقف نماد آنها در بورس کرده بود.در عمل توقف نمادها و کاهش شديد نقدشوندگي آنها به زيان سهامداران جزء شرکت ها بود .به گونه اي که امکان فروش سهام در بازار وجود نداشت و سرمايه آنها بلوکه شده بود؛ علاوه براين، حضور شرکت هاي يادشده و در عين حال داد و ستد نشدن سهام آنها به کاهش دقت نماگرها و شاخص هاي عملکردي بورس منجر شده بود. براي رفع مشکلات يادشده و به ويژه حمايت از حقوق سهامداران جزء در بازار، دستورالعمل معاملات تابلوي غيررسمي تدوين و فعاليت آن آغاز شد تا در چارچوب دستورالعمل در اين تابلو معامله و در صورت احراز شرايط پذيرش دوباره به تابلوي فرعي بازگردند و در صورت ادامه مشکلات از بازار حذف شوند .درخصوص مقايسه تابلوي پايه فرابورس با بازار پايه توافقي فرابورس، شرايط تابلوي غيررسمي کاملامتفاوت از بازار پايه فرابورس است وبازار پايه فرابورس به منظور دادوستد سهام شرکت هايي طراحي شده است که به دلايلي امکان پذيرش آنها در بازارهاي ديگر وجود ندارد و اين بازار امکان دادوستد سهام را براي سهامداران اين شرکت در يک سازوکار رسمي و در چارچوب مقررات فراهم مي کند؛ در واقع هدف اين بازار آشنايي اين شرکت ها با شرايط پذيرش در تابلوي اصلي است.

• شرکت هاي درج شده در بازار پايه الزامي به ارائه بودجه ندارند و تنها صورت هاي مالي سالانه و ميان دوره اي را منتشر مي کنند که

• اين امر يکي از دلايل تمايل برخي شرکت ها براي ورود به اين بازار است.معاملات در اين بازار به دو روش حراج پيوسته و حراج تک قيمتي صورت مي پذيرد؛ در روش حراج پيوسته، مانند بازار اول و دوم فرابورس، در طول جلسه معاملاتي و به طور مستمر، خريد و فروش سهام انجام مي گيرد .اما در روش حراج تک قيمتي که بيشتر در مورد سهام شرکت هايي با نقدشوندگي پايين اجرا مي شود، معامله سهم تنها در زمان هاي خاصي از جلسه معاملاتي و پس از بررسي قيمت هاي واردشده انجام مي شود؛ ضمنا دامنه نوسان درصد از قيمت پاياني روز معاملاتي قبل است.  همچنين آمار کامل معاملات از قبيل تعداد معاملات، قيمت پاياني، 11 قيمت سهم نيز بيشترين و کمترين قيمت مورد معامله، معاملات به تفکيک حقيقي و حقوقي و  …در اختيار سرمايه گذاران قرار نمي گيرد .ضمنا معامله گران برخط نيز قادر به معامله در اين بازار نيستند؛ افزون بر اين استفاده از کد خريد گروهي نيز مجاز نيست. در واقع مي توان گفت تابلوي غيررسمي اگرچه اميد اصلاح ساختار شرکت ها توسط سهامداران جديد و بازگشت آنها به بورس را به همراه داشت، اما يکي از اهداف اصلي آن کمک به سهامداران جزء براي فروش سهام خود قبل از اخراج شرکت ها از بورس بود.  

• به رغم آنکه تاکيد شده که اين اقدام، در جهت افزايش نقدشوندگي سهام درج شده در بازار پايه صورت گرفته است، اما در واقع در اين شکل از معاملات، شفافيت کمتري نسبت به ساير معاملات عادي وجود داشته و خريدار و فروشنده از قبل با هم توافق کرده و امکان ثبت معامله در سيستم نيز ميسر است. بازار توافقي پايه را به نوعي تداعي گر بازار غيررسمي يا تابلوي چهارم در گذشته (پيش از تشکيل شرکت فرابورس )عنوان کرد به طوري که در گذشته شرکت هاي اخراج شده از بورس، به اين بازار منتقل مي شدند.اوراق بهادار در بازار پايه به صورت عادی يا توافقی می توانند معامله شوند .اوراق بهاداری که به تشخيص کميته عرضه حائز حداقل شرايط زير باشند، بصورت عادی و ساير اوراق بصورت توافقی معامله می شوند.

• نفر و سهام شناور آزاد شرکت بيشتر از يک درصد بوده يا امکان تحقق اين 33 الف )در زمان درج نماد تعداد سهامداران شرکت از شرايط به تشخيص کميته عرضه وجود داشته باشد (در اين خصوص سهامداران عمده شرکت بايد تعهدات لازم را به فرابورس ارائه نمايند.)

• ب )محدوديتهای معاملاتی موثر جهت نقل و انتقال سهام شرکت وجود نداشته باشد.

• ج )ابهامات اساسی و يا عدم شفافيت قابل توجهی در خصوص اطلاعات شرکت يا ترکيب سهامداری آن وجود نداشته باشد.

• دامنه نوسان روزانه قيمت و محدوديت حجمی معاملات عادی بازار پايه مشابه بازار اول و دوم فرابورس، حسب ضوابط فصل هشتم ً دستورالعمل اجرايی نحوه انجام معاملات خواهد بود.در بازار پايه صرفا سفارش محدود قابل اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی در اين بازار مجاز نمی باشد. 

• روش انجام معاملات توافقی در بازار پايه به شرح زير است :

• پيشنهاد خريد يا فروش توسط کارگزار پيشنهاد دهنده در سامانه معاملات توافقی ثبت می گردد .اين پيشنهاد می تواند با قيمت معين يا 1. قابل مذاکره در سامانه ثبت شود.

• کارگزار پذيرنده پيشنهاد جهت پاسخ دادن به پيشنهاد ثبت شده در سامانه معاملاتی اقدام به انتخاب آن نموده و پذيرش خود را جهت 2. ارسال به کارگزار پيشنهاد دهنده در سامانه معاملات توافقی ثبت می کند.

• در صورتی که پيشنهاد ثبت شده دارای قيمت معين باشد سامانه معاملات توافقی سفارشات تطبيق يافته را 3.

• جهت تائيد به فرابورس ارسال می کند.

• در صورتی که پيشنهاد ارائه شده قابل مذاکره باشد، جزئيات درخواست کارگزار پذيرنده پيشنهاد به کارگزار پيشنهاد دهنده ارسال و 3. در صورت عدم 5. . در صورت تائيد نهايی کارگزاران عامل طرفين سفارش تطبيق يافته جهت تائيد به فرابورس ارسال می گردد مغايرت سفارشات تطبيق يافته با قوانين و مقررات، فرابورس معامله را تائيد می نمايد و سفارشات تطبيق يافته جهت انجام معامله و ثبت نهايی به سامانه معاملات ارسال می گردد. لازم به ذکر است که معاملات سهام شرکت های حاضر در بازار پايه ی توافقی بر اساس اطلاعات منتشره موجود، در هر زمان امکانپذير می باشد.

• دامنه نوسان قيمت روزانه و محدوديت حجمی در خصوص معاملات توافقی اعمال نمی گردد ليکن هيئت مديره فرابورس می تواند در صورت نياز محدوديت حجمی يا قيمتی جهت ثبت سفارشات هر نماد معاملاتی در سامانه معاملاتی توافقی تصويب و پس از اطلاع رسانی اعمال نمايد.

• افزايش سرمايه

• ها ممکن است شرکت تر به دلايل مختلف نياز به افزايش سرمايه پيدا کنند .مهم ها ين دلايل افزايش سرمايه شرکت، اجرای طرح ی ها توسعه، تامين نقدينگی و …است .افزايش سرمايه از راه شود، ی مختلفی مقدور می همانند :سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه،  آورده نقدی و مطالبات و صرف سهام.

• شود در اينجا به تشريح دو نوع اول پرداخته می :

• الف )افزايش سرمايه از محل سود انباشته، اندوخته طرح و توسعه:

• گ در اين حالت شرکت به دليل اينکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصميم می يرد از محل سود انباشته افزايش سرمايه خود را انجام کند دهد .در نهايت شرکت پس از افزايش سرمايه، سود سهمی (سهام جايزه )به سهامداران خود پرداخت می .پس از افزايش سرمايه توان برآورد قيمت جديد سهام را می به صورت زير انجام داد:

• ب )افزايش سرمايه از محل آورده نقدی و مطالبات:

• مد در اين حالت شرکت يا سود انباشته کافی ندارد و يا تصميم استفاده از سود انباشته را برای افزايش سرمايه ندارد .بنابراين هيات يره العاده شرکت با تصويب مجمع فوق گ تصميم می يرد از محل آورده نقدی يا مطالبات سهامداران افزايش سرمايه خود را انجام دهد . دهد بنابراين شرکت به منظور افزايش سرمايه ابتدا به سهامداران خود اين حق را می تا افزايش سرمايه دهند و اين حق را به صورت ها برگه تقدم يی با نام حق کند به سهامداران خود اعلام می تقدم، .سهامدار بايد پس از دريافت حق آن را پر کرده و برای شرکت ارسال کند .در اين حالت سهامدار بايد به ازای هر سهم جديد مبلغ يک هزار ريال (قيمت اسمی سهم )نيز به حساب شرکت واريز کند .البته در تواند صورتی که سهامدار مطالباتی از شرکت داشته باشد، می از محل مطالبات اين مبلغ را پرداخت کند، پس از افزايش سرمايه برآورد توان قيمت جديد سهام را می به صورت زير انجام داد:

• =)برآورد قيمت جديد 1 + نسبت افزايش ( ÷ ) نسبت افزايش ×1111( + قيمت قديم

• درصد افزايش سرمايه می 211 هزار ريال است .اين شرکت 31 دهد مثال :قيمت سهام شرکتی .

• برآورد قيمت جديد چقدر خواهد بود؟

• الف )از محل سود انباشته

• ب )از محل آورده نقدی يا مطالبات

• تقدم چنانچه افزايش سرمايه از محل آورده نقدی يا مطالبات صورت پذيرد، برگه سهام جديد که به صورت حق به دست سهامداران می معامله رسد، در بازار بورس قابل تقدم، است .اما امکان معاملات مکرر بر روی حق ها فقط شامل شرکت شود يی می که شروع معاملات . به بعد باشد 84/8/7 حق تقدم آن از تاريخ

• کند پس از اتمام مهلت معاملات حق تقدم که دو ماه است، شرکت اقدام به چاپ برگه سهم اصلی می که بايد با مراجعه حضوری سهامداران به دفتر شرکت تحويل آنها شود .برگه سهم ناشی از افزايش سرمايه که با مهر و امضای شرکت چاپ شده باشد در بورس انجامد قابل معامله نيست و بايد پس از تحويل به کارگزار ابتدا توسط بورس سپرده شود تا قابل معامله شود که يک روز به طول می .

• اما اگر شرکت از طريق سازمان بورس اقدام به چاپ آن کند اين سهام سپرده و قابل معامله است.