n بدهی جاری و غیرجاری در روش تغییر در ارزش فعلی

این روش غالباً برای اندازه‌گیری مبلغ بدهی جاری در عمل کاربرد دارد. بدهی جاری از لحاظ روش تغییر در ارزش فعلی عبارت از مبلغی است که از جمع مانده بدهی استیجاری در سال بعد کاهش خواهد یافت. بدهی جاری برای شرکت (ب) در 29/12/1× بالغ بر 26/23434 ریال (29/55642-55/79076) و در 29/12/2× بالغ بر 38/26246 ریال (91/29395-29/55642) خواهد بود.

* نکته قابل توجه: اگر پرداخت مبلغ اقساط جاری بجای پایان هر سال (در مثال قبل) از زمان انعقاد قرارداد و در اول هر سال پرداخت شود، نحوه محاسبه دارایی و بدهی استیجاری و ثبت حسابداری آن به شرح زیر خواهد بود:

ارزش فعلی سالواره حداقل مبلغ اقساط پرداخت اجاره بها برای 4 دوره با نرخ 12٪ بالغ بر 112000 ریال می‌باشد (112000 = 4018331× 45/32923)

1/1/1×:

تجهیزات در اجاره سرمایه‌ای              112000

    تعهدات در اجاره سرمایه‌ای                    112000

ثبت قرارداد اجاره سرمایه‌ای (مثال فرضی است و مطابق با مفاهیم نظری گزارشگری اجاره نیست).

1/1/1×:

تعهدات در اجاره سرمایه‌ای                    45/23923

         وجوه نقد                       45/32923

ثبت پرداخت اقساط اجاره

هزینه استهلاک                   28000

استهلاک انباشته                                  28000

ثبت استهلاک سالانه تجهیزات استیجاری در 29/12 (28000 = 4÷112000)

هزینه مالی                     19/9489

    بهره پرداختنی – بدهی استیجاری               19/9489

ثبت شناسایی هزینه بهره (سود تضمین شده) در اجاره سرمایه‌ای در پایان سال 1×

بهره پرداختنی – بدهی استیجاری               19/9489

تعهدات در اجاره سرمایه‌ای                    26/23434

         وجوه نقد                       45/32923

ثبت پرداخت دومین قسط مبلغ اجاره سالانه در اول سال 2×

* نکاتی چند در باره قرارداد اجاره از دیدگاه بیانیه شماره 21 استاندارد ایران:

l انعکاس بدهی‌های مربوط به اجاره‌های سرمایه‌ای به شکل مبلغ کاهنده دارایی‌های مربوط در ترازنامه مجاز نیست. اگر در متن ترازنامه، بدهی‌ها به جاری و غیرجاری تفکیک شود، با بدهی‌های مربوط به اجاره نیز به همین شکل برخورد خواهد شد.

l مخارج مستقیم اولیه مرتبط به هر یک از اجاره‌های سرمایه‌ای از قبیل هزینه‌های ثبتی و تأمین تضمین‌های مربوط به عنوان بخشی از مبلغ دارایی شناسایی شده انعکاس می‌یابد.

l مبالغ اجاره باید بین هزینه‌های مالی و کاهش مانده بدهی تسهیم شود. هزینه مالی باید به گونه‌ای به دوره‌های مالی در طول دوره اجاره تسهیم شود که یک نرخ سود تضمین شده ادواری ثابت نسبت به مانده بدهی برای هر دوه ایجاد کند. در عمل برای سهولت محاسبه می‌توان از نرخ تقریبی برای این منظور استفاده کرد.

l در هر دوره مالی اجاره سرمایه‌ای، سبب ایجاد هزینه استهلاک دارایی و هزینه‌های مالی می‌شود. رویه استهلاک دارایی مورد اجاره باید با رویه مورد استفاده برای دارایی‌های استهلاک‌پذیر تحت تملک واحد تجاری یکسان باشد. هزینه استهلاک باید طبق استاندارد حسابداری شماره 11 با عنوان «حسابداری دارایی‌های ثابت مشهود» محاسبه و شناسایی شود. اگر نسبت به تملک دارایی در پایان دوره اجاره توسط اجاره کننده، اطمینان معقولی وجود ندارد، دارایی اجاره شده باید در طول دوره اجاره یا عمر مفید آن هر کدام کوتاه‌تر است مستهلک شود.