آیین رفتار حرفه ای حسابداری
• کلیات
• تعاریف
• منافع عمومی
• اهداف حرفه حسابداری
• اصول بنیادی
• احکام
بخش الف . احکام قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفه ای
• درستکاری و بیطرفی
• تضاد منافع
• صلاحیت حرفه ای
• رازداری
• خدمات مالیاتی
• آگهی
بخش ب . احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل
• استقلال
• صلاحیت حرفه ای
• حق الزحمه
• فعالیتهای ناسازگار با حرفة حسابداری
• ارتباط با سایر حسابداران مستقل
• آگهی و تبلیغات
بخش پ . احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام
• تضاد بین تعهدات اخلاقی به کارفرما و پایبندی به اصول حرفه ای
• حمایت از همکاران حرفه ای
• صلاحیت حرفه ای
• ارائه اطلاعات
• ضمانت اجرای احکام
________________________________________
کلیات
1. هدف این مجموعه ، ارائـه راهنماییهای لازم درباره رفتار حرفه ای ، شامل ضوابط عمومی و اصول بنیادی است که باید توسط کلیه حسابداران حرفه ای ، به منظور دستیابی به هدفهای موردنظر حرفه حسابداری رعایت شود.
2. در اساسنامه قانونی سازمان حسابرسی ، مصوب 17 شهریور 1366، “تدوین اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی ” به عنوان بخشی از وظایف سازمان تعیین شده است . اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی شامل استانداردهای حسابداری ، استانداردهای حسابرسی ، آیین رفتار حرفه ای و رهنمودهای مربوط است . اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی پس از تصویب مراجع ذیصلاح سازمان لازم الاجرا می شود. احکام آیین رفتار حرفه ای درمورد کلیه حسابداران حرفه ای به یک میزان معتبر است ، مگر در مواردی که خلاف آن تصریح شده باشد.
3. ویژگیهای هرحرفه عبارت است از:
الف ـ پذیرش وظیفه خدمت به جامعه ،
ب ـ وجود حداقل شرایط ازپیش تعیین شده برای ورود به حرفه ، ازجمله مهارتهای تخصصی لازم که از طریق آموزش و تجربه بدست می آید، و
پ ـ پایبندی اعضای حرفه به مجموعه ای از اصول ، ضوابط و ارزشهای مربوط در آن حرفه .
4. در اساسنامه (یا عناوین مشابه ) تشکلهای حرفه ای حسابداری و حسابرسی باید چگونگی رعایت مفـاد آیین رفتـار حرفـه ای پیش بینی و نحوة نظارت بر رعایت مفاد آن مشخص شود.

تعاریف
5. اصطلاحات بکار رفته در این مجموعه ، دارای مفاهیم زیر است :
الف ـ تشکل حرفه ای عبارت از جامعه حسابداران رسمی و یا هر جامعه ، انجمن و سازمان حرفه ای حسابداری و حسابرسی ثبت شده در ایران است .
ب ـ حسابدار حرفه ای شخص حقیقی یا مؤسسه ای است که عضو یک تشکل حرفه ای باشد.
پ ـ حسابدار حرفه ای مستقل حسابدار حرفه ای است که خدمات حرفه ای خود را مستقلاً به عموم ارائه می کند. این عنوان درباره حسابداران حرفه ای شاغل در مؤسسات حرفه ای نیز بکار می رود.
ت ـ حسابدارحرفه ای تحت استخدام حسابدار حرفه ای است که برای ارائه خدمات حرفه ای خود، به عنوان یک شخص حقیقی در استخدام یک کارفرما (به استثنای مؤسسات حرفه ای ) است .
ث ـ خدمات حرفه ای هرگونه خدمات حسابداری ، حسابرسی ، مالیاتی ، مشاورة مدیریت و مدیریت مالی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه می شود و انجام آن مستلزم بکارگیری دانش حسابداری و مهارتهای مرتبط با آن است .
ج ـ آگهـی اطلاع رسانی به عموم ، درباره معرفی حسابدار حرفه ای و خدمات وی است که با هدف برتـر جلوه دادن آن حسابدار حرفه ای انجام نگرفته و جنبه تبلیغات نیز نداشته باشد.
چ ـ تبلیغات اطلاع رسانی به عموم ، با نگرش جلب مشتری ، درباره خدمات و مهارتهایی است که توسط حسابداران حرفه ای ارائه می شود.
ح ـ گزارشگری حرفه ای کاری است که مستلزم اظهارنظر حرفه ای نسبت به اطلاعات مالی به وسیله حسابدار حرفه ای مستقل می باشد.
منافع عمومی
6. پذیرش مسئولیت در قبال جامعه از ویژگیهای شاخص هر حرفـه است و مقبولیت هرحرفه به میزان مسئولیتی بستگی دارد که آن حرفه در جامعه به عهده می گیرد. جامعه ای که حـرفـه حسابداری با آن سر و کار دارد متشکل از صاحبکاران ، سرمایه گذاران ، دولت ، اعتباردهندگان ، کارکنان ، کارفرمایان و سایر اشخاصی است که درجهت تصمیم گیریهای آگاهانه خود به نتایج کار حسابداران حرفه ای اتکا می کنند. چنین اتکایی برای حرفه حسابداری درقبال حفظ منافع عمومی ایجاد مسئولیت می کند.
7. مسئولیت حسابدار حرفه ای تنها به تأمین نیازهای صاحبکار یا کارفرما محدود نمی شود و رفع نیازهای طیف وسیعی از اشخاص را در بر می گیرد. به همین دلیل استانداردهای حرفه ای به نحو چشمگیری تحت تأثیر ملاحظات منافع عمومی ، تدوین می شود. برای مثال :
الف ـ حسابرسان مستقل با اظهارنظر درباره صورتهای مالی به سرمایه گذاران و مؤسسات مالی برای سرمایه گذاری و اعطای تسهیلات مالی کمک می کنند.
ب ـ مدیران مالی با انتخاب راه کارهای مناسب ، امکان استفاده مؤثر و کارآ از منابع واحدهای اقتصادی را فراهم می کنند.
پ ـ حسابرسان داخلی اطمینان بیشتری نسبت به سیستم کنترلهای داخلی فراهم می آورند و درنتیجه قابلیت اتکای اطلاعات تهیه شده برای خارج از واحد اقتصادی افزایش می یابد.
8. حسابداران حرفـه ای نقش با اهمیتی در بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا می کنند؛ برای مثال استفاده کنندگان ، در زمینه های حسابداری و گزارشگری مالی ، مدیریت مالی و مشاوره های حرفه ای مناسب و قابل قبول درباره بسیاری از موضوعات تجاری و مالیاتی ، به خدمات حسابداران حرفه ای اتکا می کنند.
9. حفظ اعتماد عمومی به حرفه حسابداری تا زمانی میسر است که حسابداران حرفه ای خدمات خود را در سطحی ارائه کنند که شایسته اعتماد جامعه باشد؛ از این رو خدمات حسابداری حرفه ای باید در بالاترین سطح ممکن و با رعایت ضوابطی ارائه شود که تداوم انجام این خدمات با کیفیت مناسب را تضمین کند.
اهداف حرفه حسابداری
10. از دیدگاه آیین رفتار حرفه ای ، اهداف حرفه حسابداری عبارت از دستیابی به بهترین اصول و ضوابط حرفه ای ، اجرای عملیات در بالاترین سطح ممکن ، براساس اصول و ضوابط مذکور و به طور کلی تأمین منافع عمومی است . تحقق این اهداف مستلزم تأمین موارد زیر است :
الف ـ اعتبـارـ جامعه به اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی قابل اتکا و معتبر نیاز دارد.
ب ـ حرفه ای بودن ـ افراد حرفه ای در زمینه حسابداری حرفه ای باید به سادگی توسط صاحبکاران ، کارفرمایان و سایر اشخاص ذینفع ، قابل تشخیص و شناسایی باشند.
پ ـ کیفیت خدمات ـ اطمینان از اینکه کلیه خدمات ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای با بالاترین کیفیت ممکن انجام می شود.
ت ـ اطمینـان ـ استفاده کنندگان از خدمات حسابداران حرفه ای باید مطمئن شوند چارچوبی برای رفتار حرفه ای وجود دارد که ناظر بر ارائه آن خدمات می باشد.
اصول بنیادی
11. لازمه دستیابی به اهداف حرفه حسابداری توسط حسابداران حرفه ای ، پایبندی به اصول بنیادی زیر است :
الف ـ درستکاری ـ حسابدار حرفه ای در انجام خدمات حرفه ای خود باید درستکار باشد.
ب ـ بیطرفی ـ حسابدار حرفه ای باید بیطرف باشد و نباید اجازه دهد هرگونه پیش داوری ، جانبداری ، تضاد منافع یا نفوذ دیگران ، بیطرفی او را در ارائه خدمات حرفه ای مخدوش کند.
پ ـ صلاحیت و مراقبت حرفه ای ـ حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را با دقت ، شایستگی و پشتکار انجام دهد. وی همواره موظف است میزان دانش و مهارت حرفه ای خود را در سطحی نگاه دارد که بتوان اطمینان حاصل کرد، خدمات وی به گونه ای قابل قبول و مبتنی بر آخرین تحولات در حرفه و قوانین و مقررات ارائه می شود.
ت ـ رازداری ـ حسابدار حرفه ای باید به محرمانه بودن اطلاعاتی که درجریان ارائه خدمات حرفه ای خود بدست می آورد توجه کند و نباید چنین اطلاعاتی را بدون مجوز صریح صاحبکار یا کارفرما، استفاده و یا افشـا کند؛ مگر آنکـه از نظر قانونی یا حرفه ای حق و یا مسئولیت افشای آنرا داشته باشد.
ث ـ رفتار حرفه ای ـ حسابدار حرفه ای باید به گونه ای عمل کند که باحسن شهرت حرفه ای او سـازگـار باشـد و از انجـام اعمالی بپرهیـزد کـه ممکن است اعتبـار حرفـه را خدشـه دار کند.
ج ـ اصول و ضوابط حرفه ای ـ حسابدار حرفه ای باید خدمات حرفه ای را مطابق اصول و ضوابط حرفه ای مربوط انجام دهد و همچنین درخواستهای صاحبکار یا کارفرمای خود را به گونه ای با مهارت و دقت انجام دهد که با الزامات درستکاری ، بیطرفی و درمورد حسابداران حرفه ای مستقل با استقلال وی نیز سازگار باشد.
احکام
12. اگرچه اهداف و اصول بنیادی ارائه شده جنبه کلی دارد و ناظر به موارد خاص نیست ، اما ” احکام “، رهنمودهایی درباره نحوه کاربرد اهداف و اصول بنیادی مزبور را برای موقعیتهایی ارائه می کند که حسابداران حرفه ای درحین کار با آن مواجه می شوند.
13. احکام به سه بخش تقسیم می شود:
الف ـ قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفه ای ، مگر در مواردی خاص که مستثنی شده است .
ب ـ قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل .
پ ـ قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام که در شرایط ویژه ای ممکن است به حسابداران حرفه ای مستقل شاغل در مؤسسات حرفه ای نیز تعمیم یابد.
14. احکام در بخشهـای الف ، ب و پ (بنـدهـای 15 الی 31) و ضمانت اجـرای احکام در بندهای 32 الی 37 درج شده است .

بخش الف) احکام قابل اجرا در مورد کلیه حسابداران حرفه ای

15. درستکاری و بیطرفی
1- 15ـ درستکاری تنها به معنای صادق بودن نیست ، بلکه برخورد منصفانه و صادقانه را نیز شامل می شود. اصل بیطرفی ، حسابداران حرفه ای را به برخورد منصفانه ، درستکارانه و به دور از تضـاد منافع ملزم می کند. حسابداران حرفه ای درابعاد مختلف به انجام خدمات حرفه ای می پردازند. صرفنظر از نوع یا اندازة خدمات حرفه ای ، حسابداران حرفه ای باید در ارائه این خدمات ، درستکاری را حفظ کنند و در قضاوت خود به رعایت کامل بیطرفی پایبند باشند.
2ـ 15ـ حسابداران حرفه ای در انتخاب شرایط یا اعمالی که مشخصاً با الزامات مربوط به رعایت بیطرفی سروکار دارد بایـد عـوامـل زیر را بـه نحـو مناسب مورد توجـه قراردهند:
الف ـ حسابداران حرفه ای گاه در شرایطی قرار می گیرند که امکان اعمال فشار برآنان وجود دارد. این وضعیت ممکن است بیطرفی آنان را خدشه دار کند.
ب ـ تعریف و توصیف کلیه شرایطی که ممکن است حسابداران حرفه ای تحت تأثیر اعمال فشار قرار گیرند، میسر نیست . در تعیین معیارها و ضوابط لازم برای شناسایی روابطی که احتمال می رود یا به نظر می رسد بیطرفی حسابداران حرفه ای را خدشه دار می کند، شرط معقول بودن باید به عنوان یک عامل تعیین کننده مورد توجه خاص قرار گیرد.
پ ـ حسابداران حرفـه ای در رعایت بیطرفی ، بـایـد از ایجـاد روابطی بپرهیزند کـه امکان اعمـال نفـوذ دیگـران ، پیشداوری یـا تمایلات جانبدارانه را فراهم می کند.
ت ـ حسابداران حرفه ای باید از پایبندی همکاران شاغل در خدمات حرفه ای تحت نظر خود به بیطرفی ، اطمینان یابند.
ث ـ حسابداران حرفه ای باید از پذیرفتن یا اعطای هدایایی خودداری کنند که ممکن است منطقاً موجب این باور شود که برقضاوت حرفه ای آنان یا کسانی که با آنان سروکار دارند، تأثیر نامناسبی داشته باشد. آنچه به عنوان هدیه غیرمتعارف شناخته می شود، درهرمورد متفاوت است . اما به طور کلی حسابداران حرفه ای باید از قرارگرفتن در موقعیتهایی که به اعتبار حرفه ای آنان لطمه وارد می سازد، پرهیز کنند.

16. تضاد منافع
1ـ16ـ حسابداران حرفه ای اغلب در فرایند ارائه خدمات حرفه ای خود با موضوع تضاد منافع روبرو می شوند. این گونه موارد تضاد منافع ممکن است به شکلهای بسیار متفاوت ، از موارد نسبتاً ساده تا مسائل پیچیده ای چون تقلب و اعمال غیرقانونی بروز کند. هرچند ارائه فهرستی جامع از کلیه مواردی که ممکن است در آنها تضاد منافع پیش آید مقدور نیست ، اما حسابداران حرفه ای باید همواره نسبت به شرایطی که منجر به بروز تضاد منافع می شود، هُشیار باشند.
2 ـ16 مسئولیتهای حسابداران حرفه ای گاه با انتظارات درون و برون سازمانی درتضاد است . ازاین رو:
الف ـ خطر اعمال فشار می تواند از سوی مدیریت صاحبکار، همکاران ارشد حسابدار حرفه ای یا به واسطة روابط خانوادگی یا شخصی بروز کند. درواقع حسابدار حرفـه ای باید از ایجاد روابط یا منافعی که می تواند برکار او تأثیر نامطلوب بگذارد و به درستکاری حرفه ای وی لطمه وارد کند، بپرهیزد.
ب ـ ممکن است از حسابدار حرفه ای خواسته شود تا مغایر با اصول و ضوابط حرفه ای عمل کند.
پ ـ حسابدار حرفه ای ممکن است بین وفاداری نسبت به مافوق و رعایت اصول و استانداردهای حرفه ای با تضاد روبرو شود.
ت ـ ارائه یا انتشار اطلاعات گمراه کننده ای که ممکن است درجهت منافع صاحبکار یا کارفرما باشد از مصادیق مفهوم تضاد منافع است ، صرفنظر از اینکه ارائه یا انتشار چنین اطلاعاتی درجهت منافع حسابدار حرفه ای باشد یانباشد.
3ـ 16ـ حسابداران حرفه ای ممکن است در تشخیص یا نحوه برخورد با موارد خلاف شئون حرفه ای با مشکل روبرو شوند. اگر چنین مواردی با اهمیت باشد، حسابدار حرفه ای باید از خط مشی ها و دستورالعملهای داخلی سازمان مربوط پیروی کند. درصورت حل نشدن مشکل ، توجه به موارد زیر ضروری است :
الف ـ موضوع با مافوق مستقیم مطرح شود. چنانچه مشکل از این طریق برطرف نشد و حسابدار حرفه ای تصمیم به طرح آن با رده بالاتری از مدیریت گرفت ، مافوق باید درجریان امر قرار گیرد. درصورتی که به نظر برسد مافوق مذکور، خود درگیر و ذینفع در این موضوع است ، مراتب باید به رده بالاتری از مدیریت ارجاع شود.
ب ـ موضوع به طور محرمانه با یک مشاور مستقل یا تشکل حرفه ای مربوط مطرح و پس از کسب نظر مشورتی ، درجهت حل موضوع اقدام شود.
پ ـ اگر علیرغم انجام موارد فوق راه کار مناسب برای حل موضوع حاصل نشد به عنوان آخرین راهِ حل ، در موارد با اهمیت (برای مثال تقلب ) احتمالاً راهی جز استعفا یا کناره گیری همراه با ارائه یادداشتی حاوی دلایل موضوع به بالاترین مقام مربوط وجود نخواهد داشت .
4ـ 16 علاوه بر این ، در مواردی ممکن است قوانین ، مقررات یا اصول و ضوابط حرفه ای ، گزارش برخی از موارد حاد را به مراجع ذیصلاح خارج از شرکت یا سازمان نظارت کننده مربوط پیش بینی کرده باشد. دراین شرایط ، حسابدار حرفه ای باید حسب مورد اقدام کند.
5 ـ16ـ حسابداران حرفه ای که دارای سمت کلیدی در سازمانها هستند باید از کفایت خط مشی ها و دستورالعملهای تدوین شـده درجهت حل و فصل تناقضات مربوط به رفتار حرفه ای اطمینان یابند.
6 ـ16ـ تشکلهای حرفه ای باید اطمینان یابند اعضایی که با تناقضات مربوط به رفتار حرفه ای روبرو می شوند، به نظرات مشورتی و رهنمودهای قابل اطمینـان دسترسی دارند.
17. صلاحیت حرفه ای
1 ـ17 مفهوم صلاحیت حرفه ای دربرگیرنده دو جنبه اساسی زیر است :
الف ـ کسب صلاحیت حرفه ای- کسب صلاحیت حرفه ای نیازمند برخورداری از تحصیلات عالی است که براساس ضوابط تشکلهای حرفه ای مربوط از طریق آموزشهای ویژه ، کارآموزی ، گذراندن امتحانات و کسب تجربیات حرفه ای تکمیل می شود.
ب ـ حفظ صلاحیت حرفه ای- حفظ صلاحیت حرفه ای مستلزم آگاهی مستمر از تغییر و تحولات حرفه (شامل نظرات جدید درباره اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی و قوانین و مقررات مربوط ) به ویژه بکارگیری برنامه ای است که دراثر اجرای آن اطمینان حاصل شود خدمات حرفه ای (بااستفاده از یک سیستم کنترل کیفی مناسب ) با کیفیت مطلوب و درانطباق بااصول و ضوابط حرفه ای ارائه می شود.
2 ـ 17ـ حسابداران حرفه ای نباید به دارا بودن تخصصها یاتجربیاتی تظاهر کنند که فاقد آنند.

18. رازداری
1ـ 18ـ حسابـداران حـرفـه ای بـایـد اطلاعاتی را کـه درباره امور صاحبکـار یـا کارفـرمـا بدست می آورند محرمانه تلقی کنند. این امر حتی پس از خاتمه ارتباط حسابدار حرفه ای با صاحبکار یا کارفرما نیز ادامه می یابد.
2ـ 18ـ اطلاعات مربوط به صاحبکار یا کارفرما باید همواره محرمانه محسوب شود و حسابدار حرفه ای مجاز به افشای آن نیست ، مگر آنکه مجوز صاحبکار یا کارفرما دریافت شود یا الزامات قانونی یا حرفه ای ، ارائه یا افشای آن اطلاعات را ایجاب کند.
3ـ 18ـ حسابداران حرفه ای باید اطمینان یابند کارکنان تحت نظر آنان و اشخاصی که از آنها مشاوره و یا خدمت دریافت می شود نیز، اصل رازداری را رعایت می کنند.
4ـ 18 اصل رازداری تنها به عدم افشای اطلاعات محدود نمی شود، بلکه حسابدار حرفه ای را ملزم می کند که از اطلاعات گردآوری شده به نحوی مناسب حفاظت کند، اطلاعات مزبور را درجهت منافع خود یا اشخاص ثالث استفاده نکند و چنان نیز رفتار ننماید که گوئی از این گونه اطلاعات استفاده می کند.
5 ـ18 به طور کلی مواردی که حسابداران حرفه ای مجاز به افشای اطلاعات می باشند به شرح زیر است :
الف ـ زمانی که کارفرما یا صاحبکار مجوز افشای اطلاعات را صادر کند. دراین حالت ، حسابداران حرفه ای باید منافع کلیه اشخاص ثالثی را نیز که ممکن است از این امر متأثر شود، درنظر گیرند.
ب ـ مواردی که قانون افشای اطلاعات خاصی را الزامی می کند.
پ ـ هنگامی که حسابدار حرفه ای موظف یا محق به افشای اطلاعات باشد ازجمله :
1 ـ در رعایت الزامات اصول و ضوابط حرفه ای .
2 ـ در جهت حفظ منافع حرفه ای خود در دعاوی حقوقی .
3 ـ در انجام بررسیهای کیفی توسط تشکل حرفه ای مربوط .
19. خدمات مالیاتی
1 ـ19 حسابدار حرفه ای می تواند با ارائه خدمات مالیاتی در چارچوب قوانین و مقررات و رعایت درستکاری و بیطرفی ، صاحبکار یا کارفرمای خود را در بهترین موقعیت مالیاتی قـرار دهـد. درچنین شـرایطـی تهیـه و نگهداری پشتوانه هایی معقول ، تصور هرگونه اقدام غیرمجاز به نفع صاحبکار یا کارفرما را منتفی می کند.
2 ـ19 حسابدار حرفه ای نباید به گونه ای رفتار کند که صاحبکار یا کارفرما تصور نماید هیچ ایرادی به اظهارنامه مالیاتی تهیه شده و مشاوره های ارائه شده وارد نیست ، بلکه باید اطمینان یابد که صاحبکار یا کارفرما از محدودیتهای مترتب براین گونه خدمات و اینکه نتایج حاصل الزاماً با نظرات مقامات مالیاتی منطبق نمی باشد، آگاه است .
3 ـ19 حسابدار حرفه ای در مواردی که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی دیگری توسط یا به کمک او تهیه و ارائه می شود باید به صاحبکار یا کارفرما یادآوری کند که مسئولیت اطلاعات ارائه شده اساساً با صاحبکار یا کارفرما است . حسابدار حرفه ای همچنین باید اطمینان یابد که اظهارنامه مالیاتی یا خدمات مالیاتی مزبور براساس اطلاعات دریافتی به گونه ای مناسب تهیه و ارائه شده است .
4 ـ19 رهنمودها یا نظرات مالیاتی ارائه شده به صاحبکار و یا کارفرما که می تواند دارای آثار بااهمیت باشد باید به صورت مناسب در پرونده ها نگهداری شود.
5 ـ19 حسابدار حرفه ای درصورتی که دلایلی مبنی بر وجود هریک از موارد زیر درباره اظهارنامه مالیاتی یا اطلاعات ارائه شده داشته باشد باید از پذیرش کار و یا ادامة ارائه خدمات خودداری کند:
الف ـ اطلاعات ارائه شده نادرست یا گمراه کننده باشد.
ب ـ اطلاعات ، بدون دقت کافی تهیه شده باشد یا درباره صحت و سقم آن ، مدارک و مستنداتی دردست نباشد.
پ ـ اطلاعات به نوعی حذف یا دستکاری شده باشد که بتواند باعث گمراهی مقامات مالیاتی شود.
6 ـ19 حسابدار حرفه ای در تهیه اظهارنامه مالیاتی معمولاً براطلاعاتی که صاحبکار یا کارفرما دراختیـار او می گذارد اتکا می کند، به شرط اینکه اطلاعات مذکور معقول به نظر برسد.
7 ـ19 چنانچه حسابدار حرفه ای از عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و یا از وجود اشتباه یا عدم درج اطلاعات بااهمیت در یکی از اظهارنامه های مالیاتی مربوط به سنوات قبل (اعم ازاینکه خود در تهیه آن دخالت داشته یا نداشته باشد) آگاهی یابد موظف است :
الف ـ اشتباه یا عدم درج اطلاعات را بلافاصله به صاحبکار یا کارفرما اطلاع دهد و توصیه کند اقدام لازم جهت اطلاع مقامات مالیاتی به عمل آید. اطلاع موارد فوق توسط حسابدار حرفه ای به مراجع ذیربط ، تنها درصورت وجود الزامات قانونی مجاز است . درغیراین صورت مسئولیتی متوجه حسابدار حرفه ای نیست .
ب ـ اگر صاحبکار یا کارفرما اقدام لازم را به عمل نیاورد، حسابدار حرفه ای باید ابتدا به صاحبکار یا کارفرما اطلاع دهد که انجام کار توسط وی درارتباط با آن اظهارنامه و سایر اطلاعات ارائه شده درباره مالیات مقدور نیست و سپس در مورد ادامه همکاری با صاحبکار یا کارفرما در سایر امور حرفه ای تصمیم گیری کند.
8 ـ19 درصورتی که به حسابدار حرفه ای پیشنهاد مشاوره یا خدمات مالیاتی جدیدی ارائه شود قبل از قبول کار باید درصورت وجود مشاور قبلی ، دلایل قطع ارتباط او را باکارفرما یا صاحبکار جویا شود.
20. آگهی
حسابداران حرفه ای درجهت شناساندن خود و کـار خود به جامعـه بـایـد به موارد زیر توجه کنند:
الف – از ابزارها و روشهایی استفاده نکنند که باعث خدشه دار شدن شئون حرفه ای شود.
ب ـ در مورد نوع خدماتی که می توانند ارائه کنند، عناوین حرفه ای و سوابق تحصیلی و تجربی خود ادعاهای دور از واقعیت ننمایند.
پ ـ نسبت به خدمات سایر حسابداران حرفه ای مطالب منفی بیان نکنند.

بخش ب) احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای مستقل
21. استقلال
1ـ21 هنگامی که حسابـداران حرفـه ای مستقل مسئولیت انجـام کاری را به عهده می گیرند که مستلزم گزارشگری حرفه ای است باید فاقد هرگونه نفع و علاقه ای ، صرفنظر از آثار واقعی آن ، باشند که ممکن است بر درستکاری ، بیطرفی و استقلال ایشان تأثیر گذارد یا به نظر رسد که تأثیر می گذارد.
2ـ21 حسابداران حرفه ای مستقل مورد نظر در بند 1-21 به اشخاص زیر محدود می شود:
الف ـ اشخاص حقیقی یا مؤسسات انجام دهنده خدمات حرفه ای .
ب ـ شرکا یا مالکین مؤسسـه حرفه ای .
پ ـ کلیه مدیران و کارکنان حرفه ای درگیر در انجام هرکاری که مستلزم گزارشگری حرفه ای است نسبت به همان کار.
3ـ21ـ هرچند ارائه فهرست کاملی از مواردی که ناقض استقلال حسابداران حرفه ای مستقل می باشد میسر نیست ، اما موارد مندرج در بندهای 4-21 تا 17-21 نمونه هایی است که استقلال واقعی یا ظاهری حسابداران حرفه ای مستقل را خدشه دار می کند.
داشتن هرگونه رابطه مالی با صاحبکار
4ـ 21 داشتن روابط مالی با صاحبکار، استقلال را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است هر ناظرمعقولی چنین تصور کند که استقلال خدشه دار شده است . روابط مالی حسابداران حرفه ای مستقل (شامل بستگان ایشان به تشخیص تشکل حرفه ای مربوط ) می تواند به یکی از راههای زیر صورت پذیرد:
1. داشتن منافع مالی مستقیم یا منافع مالی غیرمستقیم قابل ملاحظه در شرکت صاحبکار.
2. دریافت تسهیلات مالی از صاحبکار یا هریک از اعضای هیأت مدیره ، مدیران ارشد یا سهامداران اصلی صاحبکار یا پرداخت تسهیلات مالی به آنان ، به استثنای تسهیلات مالی دریافتی در روال عادی از سیستم بانکی و سایر مؤسسات اعتباری .
3. مشارکت با صاحبکار یا با هریک از اعضای هیأت مدیره ، مدیران ارشد یا سهامداران اصلی آن .
4. داشتن منافع مالی در یک واحد اقتصادی که دارای نفوذ قابل ملاحظه در شرکت صاحبکار یا تحت نفوذ قابل ملاحظه آن است .
داشتن هرگونه رابطه شغلی با صاحبکار
5ـ21ـ چنانچه حسابدار حرفه ای مستقل طی دوره مورد رسیدگی یا سال قبل از آن ،
عضو هیأت مدیره ، مدیر اجرائی ، کارمند ارشد شرکت یا شریک یا در استخدام این افراد باشد، چنین به نظر می رسد دارای منافعی است که می تواند به استقلال او هنگام گزارشگری حرفه ای در مورد آن شرکت ، خدشه وارد کند.
ارائه سایر خدمات به صاحبکاران حسابرسی
6ـ21ـ هنگامی که حسابدار حرفه ای مستقل ، علاوه بر انجام حسابرسی یا عملیات دیگری که مستلزم گزارشگری حرفه ای است ، خدمات دیگری را به صاحبکار ارائه می کند باید متوجه باشد نقش مدیریت واحد مورد رسیدگی را در تصمیم گیری یا اجرا ایفا نکند.
7ـ 21 در شرایطی که حسابدار حرفه ای مستقل عهده دار ارائه خدمات حرفه ای مربوط به اصلاح حساب یا تهیه و نگهداری سوابق حسابداری صاحبکار است نباید حسابرسی آن دوره های مالی خاص توسط او انجام شود. لازم به ذکر است خدماتی که در روال عادی عملیات حسابرسی توسط حسابدار حرفه ای به صاحبکار ارائه می شود (از قبیل ارزیابی کنترلهای داخلی ، ارائه نامه مدیریت و پیشنهادهای لازم درمورد رفع آن و ارائه هرگونه تعدیل پیشنهادی و مشاوره ای ) از مصادیق خدمات مذکور تلقی نمی شود.
8ـ21ـ حسابدار حرفه ای مستقل که عهده دار ارائه خدمات مشاوره ای یا طراحی سیستمهای اطلاعاتی به یک صاحبکار است درصورت پذیرش کار حسابرسی همان دوره مالی یا هرنوع کاری که مستلزم اظهارنظر حرفه ای است ، باید ضمن رعایت دقیق اصول و ضوابط حسابرسی ، آن گونه عمل کند که به صلاحیت حرفه ای و استقلال وی خدشه وارد نشود.
روابط شخصی و خانوادگی
9ـ21ـ روابط شخصی و خانوادگی می تواند استقلال را تحت تأثیر قرار دهد. لذا حصول اطمینان از اینکه این گونه روابط در هرکار، استقلال حسابدار حرفه ای را به مخاطره نمی اندازد از اهمیت خاصی برخوردار است .
10ـ21 تعیین دقیق حد مجاز روابط شخصی و خانوادگی بین حسابدار حرفه ای مستقل و صاحبکار (یا افرادی نظیر رئیس یا اعضای هیأت مدیره ، مدیرعامل و مدیران ارشد اجرایی و مالی که در سمتهای مدیریت صاحبکار مشغول بکارند) غیرممکن است . اما چنانچه حسابدار حرفه ای وجود این گونه روابط را تهدیدی برای حفظ استقلال واقعی یا ظاهری خود بداند باید عدم پذیرش خدمات را مورد بررسی جدی قرار دهد. دامنه روابط مزبور بسیار گسترده است و روابط عادی شخصی تا روابط سببی و نسبی حسابدار حرفه ای را دربر می گیرد. ضوابط تکمیلی دراین باره توسط تشکل حرفه ای مربوط تدوین می شود.
حق الزحمـه
11ـ21 حسابدار حرفه ای باید توجه کند درصورتی که بخش عمده ای از درآمدهای سالانه وی به طور مستمر از طریق یک صاحبکار یا گروهی از صاحبکاران مرتبط تأمین می شود، چنین وضعیتی می تواند موجب بروز شک و ابهام نسبت به استقلال وی گردد.
حق الزحمـه مشروط
12ـ21 حسابدار حرفه ای باید از پذیرش و ارائه خدماتی خودداری کند که پرداخت حق الزحمه آن مشروط به حصول نتیجه ای خاص ، درصدی از یک مبلغ خاص یا موارد مشابه باشد، مگرآنکه مبلغ حق الزحمه براساس قوانین و مقررات تعیین شود.
خرید کالا و پذیرش هدایا و پذیرایی
13ـ21 خرید کالا یا دریافت خدمات با شرایط ویژه ، قبول پذیرایی بی مورد و دریافت هدایا به میزانی بیش از حد متعارف ، تهدیدی جدی برای استقلال حسابداران حرفه ای مستقل است ؛ ازاین رو حسابداران حرفه ای و وابستگان ایشان باید ضمن پرهیز ازاین موارد، در حدود متعارف نیز جانب احتیاط را رعایت کننـد.
مالکیت سرمایه
14ـ21 تمام سرمایه مؤسسه حرفه ای باید متعلق به حسابداران حرفه ای مستقل باشد، مگرآنکه قوانین و مقررات ، اختصاص تمام یا بخشی از سرمایه را به دیگران مجاز بداند.
شرکای سابق
15ـ21ـ چنانچه یک یا چند تن از شرکای سابق مؤسسـه حرفه ای به گونه ای صاحبکار مؤسسـه حرفه ای شوند، تعیین اینکه در این مورد، استقلال واقعی یا ظاهری حسابدار حرفه ای خدشه دار می شود یا خیر، با قضاوت حسابدار حرفه ای مستقل است .
دعاوی حقوقی
16ـ21 چنانچه حسابدار حرفه ای مستقل و صاحبکار درگیر یک دعوای حقوقی باشند ممکن است استقلال و بیطرفی حسابدار حرفه ای تحت تأثیر قرار گیرد. دراین گونه موارد حسابدار حرفه ای باید متناسب با ماهیت دعوای حقوقی درباره پذیرش یا ادامه کار تصمیم گیری کند.
ارتباط طولانی کارکنان ارشد با یک صاحبکار
17ـ21 بکارگیری کارکنان ارشد درارتباط با یک صاحبکار برای سالهای متمادی ممکن است تهـدیـدی برای استقلال باشد. درچنین شرایطی حسابدار حرفه ای مستقل باید اقداماتی را به منظور حصـول اطمینـان از حفظ استقلال و بیطرفی انجام دهد.
22. صلاحیت حرفه ای
حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش خدمات حرفه ای که فاقد صلاحیت لازم برای انجام آن است ، خودداری کند. درصورتی که حسابدار حرفه ای برای انجام بخشی از خدمات حرفه ای خود به خدمات کارشناسی نیاز داشته باشد می تواند ضمن قبول انجام کار، ازاین خدمات استفاده کند.

23. 23 . حق الزحمـه
1ـ23ـ حسابدار حرفه ای مستقل که انجام خدمات حرفه ای را می پذیرد باید این خدمات را با درستکاری و بیطرفی و براساس اصول و ضوابط فنی مربوط انجام دهد. این امر مستلزم دستیابی به مهارت و معلوماتی است که ازطریق کارآموزی و تجربه بدست می آید. به خاطر ارائه این گونه خدمات حرفه ای است که حسابدار حرفه ای مستقل محق به دریافت حق الزحمه خود است .
2ـ23ـ حق الزحمه های حرفه ای باید با درنظرگرفتن موارد زیر، متناسب با ارزش خدمات حرفه ای انجام شده برای صاحبکار باشد:
الف ـ مهارت و دانشی که برای آن خدمات مورد نیاز است .
ب ـ سطح آموزش و تجربة افرادی که برای انجام آن خدمات مورد نیاز است .
پ ـ زمانی که برای انجام آن خدمات مورد نیاز است .
ت ـ میزان مسئولیتی که انجام خدمات موردنظر ایجاد می کند.
3ـ23ـ حق الزحمه حرفه ای معمولاً براساس هرساعت یا هرروزکار برای هریک از کارکنان مسئول ارائه خدمات حرفه ای محاسبه می شود. این حق الزحمه با این فرض تعیین می شود که سازماندهی و هدایت ارائه خدمات به صاحبکاران توسط حسابدار حرفه ای مستقل ، به خوبی برنامه ریزی ، کنترل و اداره می گردد. درتعیین حق الزحمه باید عوامل مطروحه در بند 2-23 مدنظر قرار گیرد.
4ـ23ـ صاحبکار باید از قطعی نبودن میزان حق الزحمه برآورد شده طبق مفاد بند3ـ23 آگاه باشد. هنگامی که افزایش قابل ملاحظه حق الزحمه محتمل است حسابدار حرفه ای نباید چنین عنوان کند که درقبال حق الزحمه مشخص ، خدمات حرفه ای معینی را ارائه خواهد کرد.
5ـ23ـ گاه در انجام خدمات حرفه ای برای صاحبکار، ممکن است استفاده از حق الزحمه ازپیش تعیین شده لازم و یا به مصلحت باشد که درآن صورت ، حسابدار حرفه ای مستقل باید با درنظرگرفتن موارد مشروح در بندهای 2ـ23 و 3ـ23، حق الزحمه را برآورد کند.
6ـ23ـ همان گونه که در بند 12ـ21 ذکر شده ، حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش کارهایی خودداری کند که حق الزحمه آن مشروط به حصول نتیجه ای خاص است .
7ـ23ـ معمولاً علاوه بر حق الزحمه های حرفه ای ، هزینه های مستقیم دیگری چون هزینه های ایاب و ذهاب و مسافرت که مستقیماً قابل انتساب به خدمات حرفه ای انجام شده برای صاحبکار است ، به حساب صاحبکار منظور می شود.
8ـ23ـ تنظیم قرارداد انجام خدمات حرفه ای پیش از شروع کار، هم به نفع صاحبکار و هم به نفع حسابدار حرفه ای مستقل است ، زیرا از هرگونه برداشت نادرست درباره مبنای محاسبه حق الزحمه و ترتیب صورتحساب کردن آن جلوگیری می کند.
9ـ23ـ پرداخت یا دریافت هرگونه وجه دیگری نظیر پرداخت کمیسیون برای گرفتن کار یا دریافت کمیسیون جهت ارجاع کار به دیگری توسط حسابدار حرفه ای مستقل مجاز نیست .
24. فعالیتهای ناسازگار با حرفة حسابداری
حسابدار حرفه ای مستقل باید از پذیرش و انجام فعالیتهایی خودداری کند که با ارائه خدمات حرفه ای ناسازگاری دارد و ممکن است به درستکاری ، بیطرفی ، استقلال یا حسن شهرت حرفه ای او لطمه وارد کند.
25. ارتباط با سایر حسابداران مستقل
جایگزینی یک حسابدار حرفه ای مستقل
1ـ25ـ هرچند انتخاب و تغییر مشاوران حرفه ای حق مسلم صاحبکاران است اما وقتی از حسابدار حرفه ای مستقل خواسته می شود جایگزین حسابدار حرفه ای دیگری شود، وی باید درباره وجود هرگونه دلیل حرفه ای برای عدم پذیرش کار، تحقیق و بررسی کند. این امر بدون ارتباط با حسابدار حرفه ای قبلی انجام پذیر نیست .
2ـ25ـ ارتباط با حسابدار حرفه ای قبلی ، علاوه بر حفظ و تحکیم روابط حرفه ای و ایجاد هماهنگی بین حسابداران حرفه ای مستقل ، موجب می شود حسابدار حرفه ای پیشنهادی بتواند در مورد پذیرش کار جدید، به درستی تصمیم گیری کند.
3ـ25ـ دامنه اطلاعاتی که توسط حسابدار حرفه ای قبلی در مورد صاحبکار به حسابدار حرفه ای پیشنهادی ارائه می شود به موافقت کتبی صاحبکار و یا قوانین و مقررات مربوط بستگی دارد.
4ـ25ـ حسابدار حرفه ای پیشنهادی باید ضمن اهمیت قائل شدن برای اطلاعات دریافتی از حسابدار حرفه ای قبلی ، جنبه محرمانه بودن آن را نیز کاملاً رعایت کند.
5ـ25ـ اطلاعات ارائه شده توسط حسابدار حرفه ای قبلی ممکن است حاکی از این باشد که دلایل ظاهری بیان شده توسط صاحبکار درباره تعویض حسابدار حرفه ای قبلی ، باواقعیت منطبق نیست . اطلاعات مزبور ممکن است حاکی از این باشد که پیشنهاد تغییر حسابدار حرفه ای مستقل به این دلیل صورت گرفته که حسابدار حرفه ای قبلی درمورد یا مواردی از اختلاف نظر عمده درباره اصول و ضوابط حرفه ای یا انجام دادن کار طبق ضوابط حرفه ای با صاحبکار، برموضع خود پابرجا بوده و وظایف خود را به عنوان حسابدار حرفه ای مستقل به درستی انجام داده است . بنابراین ، تماس بین طرفین کمک می کندتا:
الف ـ حسابدار حرفه ای در پذیرش کاری که کلیه حقایق مربوط به آن روشن نیست ، هُشیار باشد.
ب ـ حقوق مالکان اقلیت واحد تجاری که به طور کامل از دلایل تغییر حسابدار حرفه ای مطلع نیستند یا بعضاً با این تغییر مخالفند، حفظ شود.
پ ـ از منافع حسابدار حرفه ای قبلی که وظیفه خود را آگاهانه به عنوان یک فرد حرفه ای مستقل انجام داده است ، حمایت شود.
6ـ25ـ حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، قبل از پذیرش کاری که مستلزم ارائه خدمات مستمر حرفه ای است (مانند حسابرسی سالانه صورتهای مالی ) و آن کار تاکنون توسط حسابدار حرفه ای دیگری ، انجام می شده است باید:
الف ـ بررسی کند آیا صاحبکار ضمن آگاه کردن حسابدار حرفه ای قبلی از تغییر، اجازه تماس (ترجیحاً بصورت کتبی ) در مورد اوضاع صاحبکار به طور کامل و آزاد با حسابدار حرفه ای پیشنهادی را داده است یا خیر. درصورتی که صاحبکار چنین مجوزی را ارائه نکند حسابدار حرفه ای باید از پذیرش کار جدید خودداری کند؛ مگرآنکه در شرایطی خاص ؛ از سایر روشها به اطلاعات مورد نیاز برای پذیرش کار دسترسی یابد.
ب ـ پس از دریافت مجوز صاحبکار، از حسابدار حرفه ای قبلی (ترجیحاً به طور کتبی ) درخواست کند کلیه اطلاعات و دلایل حرفه ای لازم (شامل دلایل تغییر) را همراه با جزییات آن ، برای تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد کار جدید دراختیار او قرار دهد.
7ـ25ـ حسابدار حرفه ای قبلی ، پس از دریافت درخواست حسابدار حرفه ای پیشنهادی باید:
الف ـ ترجیحاً بصورت کتبی اعلام کند آیا دلایل حرفه ای مبنی براین که حسابدار حرفه ای پیشنهادی نباید کار را بپذیرد، وجود دارد یا خیر.
ب ـ اگر دلایلی از این قبیل یا موارد قابل افشای دیگری وجود دارد مطمئن شود صاحبکار درباره ارائه جزییات این اطلاعات به حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، اجازه لازم را داده است . اگر چنین مجوزی وجود ندارد، حسابدار حرفه ای قبلی باید مراتب را به اطلاع حسابدار حرفه ای پیشنهادی برساند.
پ ـ درصورت دریافت مجوز صاحبکار، کلیه اطلاعات مورد نیاز حسابدار حرفه ای پیشنهادی را که باعث می شود وی قادر به تصمیم گیری درمورد پذیرش یا رد کار جدید باشد، دراختیاروی قرار دهد.
8ـ25ـ چنانچه حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، ظرف مدتی معقول ، پاسخی از حسابدار حرفه ای قبلی دریافت نکند و دلیل یا دلایل خاصی برای عدم پذیرش کار نیابد باید نامة دیگری ارسال و در آن قید کند، براین باور است که دلیل یا دلایل حرفه ای حاکی از نپذیرفتن کار پیشنهادی وجود ندارد و او تصمیم به پذیرش آن گرفته است .
9ـ25ـ پس از پذیرش کار توسط حسابدار حرفه ای پیشنهادی ، حسابدار حرفه ای قبلی باید کلیه دفاتر، اسناد و مدارک صاحبکار را که نزد او وجود دارد به صاحبکار مسترد کند.
10ـ25 برخی سازمانها، به دلیل رعایت الزامات خاص (ازقبیل الزامات قانونی ) شرایط استفاده از خدمات حرفه ای را استعلام می کنند. دراین گونه موارد، حسابدار حرفه ای مستقل ، در پاسخ به آگهی یا درخواست مربوط مبنی بر تسلیم پیشنهاد خود باید درصورتی که این کار متضمن جایگزینی وی به جای حسابدار حرفه ای قبلی است ، درپیشنهاد خود ذکر کند که قبل از پذیرش کار، لازم است فرصت تماس با حسابدار حرفه ای قبلی به وی داده شود تا بتواند بررسی لازم درباره وجود یا نبود دلایل حرفه ای ، مبنی بر عدم پذیرش کار جدید را به عمل آورد.
پذیرش کار جدید
11ـ25 افزایش و توسعة عملیات واحدهای تجاری غالباً منجر به ایجاد شعب یا شرکتهای تابعه در مناطقی می شود که حسابدار حرفه ای (اصلی ) در آنجا فعالیت نمی کنـد. درچنین شـرایطـی ، صـاحبـکار یـا حسابدار حرفـه ای ، ممکن است از یک حسابدار حرفه ای دیگر درخواست کند خدمات حرفه ای لازم را در جهت تکمیل کـار انجـام دهـد.
12ـ25 هنگامی که از حسابدار حرفه ای مستقل خواسته می شود خدمات یا راهنمائیهایی را ارائه کند، وی باید ضمن درنظرگرفتن مندرجات بند22، دراین باره نیز بررسی کند که آیا صاحبکار مزبور دارای حسابدار حرفه ای اصلی است یا خیر.
13ـ25 حسابدار حرفه ای که از وی خواسته می شود کاری را انجام دهد که نوع آن به روشنی با آنچه که توسط حسابدار حرفه ای اصلی انجام می شود یا آنچه که در ابتدا از طریق حسابدار حرفه ای اصلی یا صاحبکار ارجاع شده بود، متمایز است باید آن را به عنوان یک درخواست جداگانه برای ارائه خدمات تلقی کند. قبل از پذیرش این گونه خدمات ، حسابدار حرفه ای باید تعهد حرفه ای خود را مبنی بر تماس با حسابدار حرفه ای اصلی به آگاهی صاحبکار برساند. حسابدار حرفه ای باید بلافاصله و ترجیحاً به صورت کتبی ، حسابدار حرفه ای اصلی را درجریان درخواست صاحبکار قرار دهد و کلیه اطلاعات لازم برای انجام کار را از وی درخواست کند.
14ـ25 در شرایطی خاص ممکن است ، صاحبکار اصرار کند که حسابدار حرفه ای اصلی از ارجاع کار به حسابدار حرفه ای دیگر آگاه نشود. دراین صورت ، حسابدار حرفه ای باید درباره منطقی بودن دلایل صاحبکار تصمیم گیری کند. درنبود شرایط خاص ، صِرف تمایل صاحبکار برای عدم تماس با حسابدار حرفه ای اصلی ، دلیلی قانع کننده بشمار نمی رود.
15ـ25 حسابدار حرفه ای باید:
الف ـ مطمئن شود حسابدار حرفه ای اصلی از ماهیت کلی خدمات حرفه ای ارجاع شده به وی آگاه است .
ب ـ دستورات کاری دریافتی از حسابدار حرفه ای اصلی یا صاحبکار را تا آنجا پیروی کند که مغایرتی با قوانین و مقررات یا سایر ضوابط مربوط نداشته باشد.
16ـ25 درصورتی که برای صاحبکار بیش از یک حسابدار حرفه ای مستقل ، خدمات حرفه ای انجام دهند، بسته به نوع خدمات خاصی که ارائه می شود، ممکن است تنها آگاه بودن حسابدار حرفه ای اصلی مربوط از ارجاع خدمات ، کفایت کند.
17ـ25 حسابدار حرفه ای اصلی ، علاوه بر تهیه و ارائه نامه های مربوط به کار ارجاع شده باید حسب مورد، تماس خود را با حسابداران حرفه ای دیگر حفظ و درمورد درخواستهای منطقی با آنان همکاری کند.
18ـ25 هنگامی که از حسابدار حرفه ای ، درباره کاربرد اصول و ضوابط حرفه ای درمورد وضعیتها یا معاملاتی خاص نظرخواهی می شود، حسابدار حرفه ای باید توجه داشته باشد که نظر وی ممکن است باعث ایجاد فشار بی مورد برقضاوت و بیطرفی حسابدار حرفه ای اصلی شود. ارائه نظر بدون اطلاع کامل و صحیح از واقعیتها، می تواند برای حسابدار حرفه ای مشکلاتی را ایجاد کند. حسابدار حرفه ای باید با اطمینان از دسترسی به کلیة اطلاعات مربوط ، سعی کند خطر ارائه نظر نادرست را به حداقل ممکن برساند.
برای کاهش این مشکلات تماس با حسابدار حرفه ای اصلی ضروری است . حسابدار حرفه ای اصلی می تواند، با اجازة صاحبکار، کلیه اطلاعات مربوط درباره صاحبکار را دراختیار حسابدار حرفه ای قرار دهد. همچنین حسابدار حرفه ای دیگر با مجوز صاحبکار، باید نسخه ای از گزارش نهایی را به حسابدار حرفه ای اصلی ارائه کند. چنانچه صاحبکار با این ارتباطات موافقت نکند، حسابدار حرفه ای نباید این کار را بپذیرد.
26. آگهی و تبلیغات
1ـ26ـ تعیین حدود مجاز آگهی و تبلیغات توسط هریک از حسابداران حرفه ای ، بادرنظرداشتن موارد مندرج در بندهای 2-26 الی 6-26 به عهده تشکل حرفه ای مربوط است .
2ـ26ـ در آگهی و تبلیغات مجاز، اطلاعات لازم باید به گونه ای واقع بینانه و به طور صحیح ، کامل و شایسته دراختیار عموم قرار گیرد.
3ـ 26ـ موارد زیر نمونه فعالیتهایی است که با ضوابط بالا سازگار نمی باشد:
الف ـ ایجاد انتظارات دور از واقع ، گمراه کننده یا غیرقابل توجیه از نتایج کار.
ب ـ القا و تظاهر به داشتن توانایی اعمال نفوذ بر دادگاهها، نهادهای وضع کننده مقررات ، مقامات مالیاتی و نهادهای مشابه یا مقامات رسمی .
پ ـ ابراز اظهاراتی مبنی بر تمجید از خود بدون استناد بر واقعیتهای قابل اثبات .
ت ـ بیان مطالبی حاکی از مقایسه با سایر حسابداران حرفه ای مستقل .
ث ـ ادعاهای غیرموجه درباره دارابودن تخصص در زمینه ای خاص از دانش حسابداری یا مهارتهای مشابه .
4ـ26ـ آگاه کردن جامعه از خدماتی که توسط هریک از حسابداران حرفه ای ارائه می شود، ازسوی تشکل حرفه ای مربوط بلامانع است .
5ـ26ـ در مواردی که انجام تبلیغات مجاز نیست ، حسابدار حرفه ای مستقل برای اطلاع رسانی به عموم (آگهی ) باید:
الف ـ مطالبی را ارائه کند که به هیچ وجه غیر واقعی ، گمراه کننده یا فریبکارانه نباشد.
ب ـ مطالب را با کیفیتی مطلوب و با رعایت شئونات حرفه ای ارائه کند.
پ ـ از ذکر مکرر و برجسته کردن نام خود پرهیز کند.
6ـ26ـ نمونه های زیر نشان دهنده وضعیتهایی است که درآن اطلاع رسانی به عموم قابل قبول است . مشروط براینکه همواره الزامات مندرج در بند 5-26 رعایت شود.
o انتصابات و تغییرات . موارد حائز اهمیت نظیر عضویت در مجامع حرفه ای و تغییر شرکا یا نشانی .
o حسابداران حرفه ای جویای کار. تنها برای مشارکت با حسابداران حرفه ای دیگر یا به منظور استخدام نزد یک کارفرما.
o دفتر راهنمـا. اطلاعات مندرج در دفتر راهنما که توسط تشکل حرفه ای منتشر می شود باید تنها شامل نام ، آدرس ، شماره های تماس و نوع خدمات قابل ارائه باشد.
o انتشار کتب و مقالات ، مصاحبه ، سخنرانی یا مشارکت در برنامه های مربوط به رسانه های گروهی . حسابدار حرفه ای که در تهیه و ارائه موضوعات حرفه ای در قالب یکی از اشکال فوق مشارکت دارد می تواند نام ، مدارج حرفه ای و نام مؤسسه خود را ذکر کند، اما مجاز به ارائه اطلاعات در بارة خدمات قابل ارائه توسط خود و مؤسسه خویش نیست .
o دوره های کارآموزی ، همایشها و برنامه های حرفه ای مشابه . حسابدار حرفه ای ممکن است صاحبکاران ، کارکنان یا سایر حسابداران حرفه ای را برای شرکت در دوره های کارآموزی یا همایشهایی که به منظور کمک به کارکنان تشکیل می شود دعوت کند. لیکن دعوت سایر اشخاص منوط به کسب موافقت تشکل حرفه ای مربوط است .
o جزوات و مدارک مربوط به آموزش حرفه ای . این گونه جزوات و مدارک تنها برای کمک به صاحبکاران ، کارشناسان یا سایر حسابداران حرفه ای منتشر می شود و توزیع آن بین سایرین منوط به کسب موافقت تشکل حرفه ای مربوط است .
o استخدام کارکنان . نیاز واقعی به کارکنان جدید باید از طریق رسانه هایی اعلام شود که معمولاً این گونه نیازها را به اطلاع عموم می رساند. این اطلاع رسانی نباید دربرگیرنده هرگونه عوامل تبلیغاتی باشد.
o اطلاعات مربوط به سوابق و تجربیات حرفه ای . چنین اطلاعاتی تنها برای صاحبکاران یا در پاسخ به درخواست سایرین ارائه می شود و شامل مطالبی ازقبیل اسامی شرکا، نشانی و خلاصه ای ازخدمات واقعی حرفه ای ارائه شده است .
o سربرگ و تابلو واحد حرفه ای . حدود و میزان اطلاعات قابل درج در سربرگ و تابلو واحد حرفه ای (شامل آرم و کارت ویزیت ) تابع ضوابط تشکل حرفه ای مربوط است .
o درج نام حسابدار حرفه ای مستقل در مدارک منتشر شده توسط صاحبکار.
این امر تنها درصورتی مجاز است که حدود، نوع و ماهیت خدمات ارائه شده توسط حسابدار حرفه ای به روشنی مشخص شده باشد، به نحوی که باعث گمراهی استفاده کنندگان درباره ماهیت مدارک مزبور نشود.

بخش پ) احکام قابل اجرا در مورد حسابداران حرفه ای تحت استخدام

27. مطالب این بخش اساساً به حسابداران حرفه ای تحت استخدام مربوط می شود، اما درشرایطی خاص که توسط تشکل حرفه ای مربوط تعیین می گردد، این مطالب به حسابداران حرفه ای مستقل شاغل در مؤسسات حرفه ای نیز تسری دارد.

28. تضاد بین تعهدات اخلاقی به کارفرما و پایبندی به اصول حرفه ای
1ـ28ـ حسابدار حرفه ای تحت استخدام علاوه بر داشتن تعهد اخلاقی درقبال کارفرما، نسبت به اصول حرفه ای خود نیز پایبند است . گاه ممکن است بین این دو، تضاد ایجاد شود. اگرچه اولویت عادی یک کارمند، حمایت از اهداف مشروع سازمان متبوع و مقررات و دستورالعملهای پشتوانه آن است ، اما از حسابدار حرفه ای تحت استخدام انتظار نمی رود به بهانة حمایت از اهداف سازمان متبوع خود:
الف – قوانین و مقررات را نقض کند.
ب – اصول و ضوابط حرفه ای را نقض کند.
پ ـ به کسانی که به عنوان حسابرسان کارفرما فعالیت می کنند، دروغ بگوید یا آنان را به هرنحو ممکن (مثلاً با سکوت ) گمراه کند.
ت ـ اجازه دهد نام وی در اسناد و مدارکی که واقعیتها را به نحو عمده ای به طور نادرست ارائه می کند، درج یا با آن اسناد و مدارک به نوعی مرتبط شود.
2ـ28ـ اختلاف نظر درباره مسائل حسابداری و رفتار حرفه ای معمولاً باید در داخل سازمان و ابتدا ازطریق رئیس مستقیم حل وفصل شود. چنانچه اختلاف نظر درباره مطلب مهمی باقی بماند، موضوع باید از طریق سطوح بالاتر مدیریت اجرایی یا اعضای غیرموظف هیأت مدیره حل و فصل شود.
3ـ 28 درصورتی که حسابدار حرفه ای تحت استخدام نتواند تضادهای مهم بین کارفرمای خود و ضوابط حرفه ای را حل و فصل کند، ممکن است پس از بررسی کلیه راه حلها، ناگزیر از استعفا شود. حسابدار حرفه ای تحت استخدام باید دلایل استعفای خود را به اطلاع کارفرما برساند، اما باتوجه به وظیفة حفظ اطلاعات محرمانه ، نباید این گونه مطالب را به دیگران منتقل کند، مگر آنکه از نظر قانونی یا حرفه ای ملزم به انجام آن باشد.
4ـ28ـ برای کسـب اطـلاعـات بیشتـر در ایـن مـورد بـه بنـد 16 (تضـاد منـافـع ) مراجعـه شـود.
29. حمایت از همکاران حرفه ای
حسابدار حرفه ای ، به ویژه هنگامی که نسبت به همکاران خود از اختیارات بیشتر یا سمت بالاتری برخوردار است ، باید به گونه ای رفتار کند که هریک از همکاران وی بتواند درباره موضوعات حسابداری مربوط به خود، رأساً قضاوت و تصمیم گیری کند و او تنها به شکلی حرفه ای به حل و فصل اختلاف نظرهای احتمالی بپردازد.
30. صلاحیت حرفه ای
هنگامی که انجام کار خاصی به حسابدار حرفه ای تحت استخدامی واگذار شود که دارای آموزش و تجربه لازم برای انجام آن نیست ، وی باید کارفرما را از میزان تخصص و تجربه خود و ضرورت استفاده از کمک و راهنمایی دیگران آگاه کند.
31. ارائه اطلاعات
1ـ31 از حسابدار حرفه ای انتظار می رود اطلاعات مالی را به گونه ای کامل ، صادقانه و حرفه ای ارائه کند، به طوری که در چارچوب ضوابط مربوط ، قابل فهم باشد.
2ـ31 اطلاعات مالی و غیرمالی باید به روشی نگهداری شود که به وضوح بیان کننده ماهیت واقعی رویدادهای تجاری ، داراییها و بدهیها باشد و این رویدادها به روش صحیح طبقه بندی و به موقع ثبت شود. حسابدار حرفه ای برای تأمین این اهداف باید آنچه را که درتوان دارد، انجام دهد.

ضمانت اجرای احکام
32. اغلب حسابداران حرفه ای بدون نیاز به اجبار یا موارد انضباطی ، ضوابط رفتار حرفه ای را رعایت می کنند. اما مواردی پیش می آید که این ضوابط ، آشکارا یا به دلیل اشتباه ، یا برداشت نادرست از آن ، نقض می شود. این امر به نفع حرفه و اعضای آن است که عموم مردم مطمئن باشند قصور در آیین رفتار حرفه ای مورد رسیدگی قرار می گیرد و اقدام انضباطی لازم صورت می پذیرد. بنابراین ، حسابداران حرفه ای باید آماده باشند تا هرگونه انحراف احتمالی از آیین رفتار حرفه ای را به شکل منطقی توجیه کنند. قصور در رعایت آیین رفتار حرفه ای یا عدم توانایی در توجیه منطقی انحراف از ضوابط ، ممکن است تخلف حرفه ای تلقی شود و اقدامات انضباطی را به همراه داشته باشد.
33. ضمانت اجرای آیین رفتار حرفه ای باید در اساسنامه تشکل حرفه ای مربوط پیش بینی شود. اقدامات انضباطی ممکن است توسط تشکل مربوط ، نهادهای قانونی و یا به طور مشترک انجام شود.
34. اقدامات انضباطی معمولاً به موارد زیر مربوط می شود:
الف ـ کوتاهی در رعایت اصول و ضوابط مربوط به صلاحیت و مراقبت حرفه ای .
ب ـ عدم رعایت احکام آیین رفتار حرفه ای .
پ ـ رفتار خلاف شئون حرفه ای .
35. رسیدگی انضباطی هنگامی آغاز می شود که حل و فصل موضوع به گونه ای مسالمت آمیز میسر نباشد. احکام صادره معمولاً عبارت است از:
الف – اخطار (شفاهی یاکتبی )
ب – توبیخ (شفاهی یاکتبی )
پ – آموزش بیشتر
ت – جریمه ، جبران هزینه ، استرداد حق الزحمه دریافتی یا تکمیل کار توسط عضو دیگر به هزینه عضو خاطی .
ث – جلوگیری از فعالیت مستقل حرفه ای
ج – تعلیق عضویت
چ – اخراج از تشکل حرفه ای
36. معمولاً برای طرفین موضوع حق اعتراض نسبت به حکم صادره ، طی دوره ای معین درنظر گرفته می شود.
37. اگرچه ممکن است انتشار اخبار مربوط به بررسی انضباطی و اعتراض به آن مناسب باشد، اما درتعیین روش انتشار، لازم است جنبه های محرمانه بودن اطلاعات و نیز نوع تخلف انجام شده ، مورد توجه قرار گیرد.