1. محاسبه سود خالص تلفیقی و سهم اقلیت. در اولین فروردین 1389، شرکت همراهان، 90 درصد سهام شرکت راهدار را تحصیل نمود. استهلاک سالیانه مابه‌التفاوت ناشی از این معامله 8 میلیون ریال می‌باشد. کل رقم مابه‌التفاوت مربوط به دارایی‌های ثابت مشهود شرکت راهدار است. سود تحصیل شده شرکت فرعی در سالهای 1389 و 1390 به ترتیب 70 و 90 میلیون ریال بوده است. سود شرکت اصلی قبل از درآمد سود سهام طی سال 1389 و 1390 به ترتیب 220 و 260 میلیون ریال بوده است.

خواسته‌ها

1. تعیین رقم سود خالص تلفیقی طی این دو سال.

2. محاسبه سهم اقلیت از سود خالص طی این دو سال.

3. تحصیل شرکت فرعی طی دوره مالی. در اول خرداد 1387 شرکت زرین 80 درصد سهام شرکت غزال را به مبلغ 500 میلیون ریال خریداری کرد. سایر اطلاعات دو شرکت به صورت زیر است:

مبلغ 40 میلیون ریال از سود خالص شرکت غزال مربوط به زمان قبل از تاریخ تحصیل بوده است. همچنین فرض می‌شود که تقسیم سود شرکت غزال از محل سودهای مصوب پس از تاریخ تحصیل بوده است. هر گونه مابه‌التفاوت قابل احتساب به حساب زمین (دارایی‌های ثابت مشهود) است.

خواسته

تهیه کاربرگ تلفیقی برای سال 1387.

3. تمرین‌های چهارگزینه‌ای. برای هریک از موارد زیر گزینه‌ صحیح را انتخاب نمایید.

4. شرکت شبنم در اول فروردین 1389، 100 درصد شرکت باران را به قیمتی بیشتر از ارزش منصفانه آن تحصیل نمود. این شرکت برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 1389 صورتهای مالی تلفیقی تهیه خواهد کرد. در تاریخ تحصیل، مبلغ دفتری تجهیزات شرکت شبنم (با عمر مفید 10 سال) 300 میلیون ریال و ارزش منصفانه آن 400 میلیون ریال است. از طرفی مبلغ دفتری تجهیزات شرکت باران (با عمر مفید 10 سال) 200 میلیون و ارزش منصفانه آن 300 میلیون ریال است. شرکت شبنم از روش بهای تمام شده برای حسابدار سرمایه‌گذاری در سهام شرکت باران استفاده می‌کند. در تاریخ 29 اسفند 1389، مبلغ دفتری تجهیزات شرکت شبنم 210 میلیون ریال و ارزش منصفانه آن 330 میلیون ریال می‌باشد، اما مبلغ دفتری تجهیزات شرکت باران 140 میلیون ریال و ارزش منصفانه آن 270 میلیون ریال می‌باشد. در ترازنامه تلفیقی به تاریخ 29 اسفند 1389 مانده حساب تجهیزات چه رقمی خواهد بود؟

   الف. 600 میلیون ریال                                    ب. 490 میلیون ریال

    پ. 480 میلیون ریال                                    ت. 420 میلیون ریال

2. براساس استانداردهای حسابداری ایران با سرقفلی حاصل از ترکیب چگونه برخورد می‌شود؟

الف. حداکثر 20 ساله مستهلک می‌شود.

ب. حداکثر 20 ساله مستهلک می‌شود و به طور سالیانه یا هر زمان دیگری که نشانه‌ای از احتمال کاهش ارزش وجود داشته باشد، کاهش ارزش در مورد آن اجرا می‌شود.

پ. مستهلک نمی‌شود.

ت.  مستهلک نمی‌شود و به طور سالیانه یا هر زمان دیگری که نشانه‌ای از احتمال کاهش ارزش وجود داشته باشد، کاهش ارزش در مورد آن اجرا می‌شود.

پ. مستهلک نمی‌شود.

با استفاده از اطلاعات مندرج در صفحه بعد به سؤالات 3 تا 6 پاسخ دهید:

در اول فروردین 1388 شرکت پارک‌وی 100 درصد سهام عادی شرکت کامران را با پرداخت مبلغ 440 میلیون ریال خریداری نمود. در تاریخ تحصیل مبلغ دفتری خالص دارایی‌های شرکت کامران مبلغ 296 میلیون ریال بود. افزایش ارزش تجهیزات (عمر مفید 5 سال) شرکت کامران مبلغ 40 میلیون ریال است. سرقفلی ناشی از این ترکیب معادل 104 میلیون ریال  بوده و طی 10 سال مستهلک خواهد شد. شرکت کامران در سال 1388 تقسیم سود نداشته است.

مانده حسابهای این دو شرکت در تاریخ 29 اسفند 1390 به شرح زیر می‌باشد:

3. مانده حساب سرمایه‌گذاران در شرکت کامران، در دفاتر شرکت پارک‌وی کدام است؟

الف. 440 میلیون ریال                                       ب. 565 میلیون ریال

پ. 605 میلیون ریال                                         ت. 585 میلیون ریال

4. مبلغ سود خالص تلفیقی گروه براس سال 1390 عبارتست از:

الف. 5/23 میلیون ریال                                      ب. 6/216 میلیون ریال

پ. 225 میلیون ریال                                        ت. 6/206 میلیون ریال

5. جمع هزینه‌های تلفیقی سال 1390 عبارتست از:

الف. 550 میلیون ریال                                       ب. 4/560 میلیون ریال

پ. 4/568 میلیون ریال                                      ت. 5586/206 میلیون ریال

6. مانده تلفیقی حساب تجهیزات در 29 اسفند 1390 عبارتست از:

الف. 386 میلیون ریال                                       ب. 450 میلیون ریال

پ. 490 میلیون ریال                                        ت. 370 میلیون ریال

با توجه به اطلاعات زیر به سؤالات 7 و 8 پاسخ دهید:

شرکت سینا مبلغ 400ر2 میلیون ریال برای تحصیل 100 درصد سهام عادی  شرکت نوید در اول فروردین 1390 پرداخت نمود. سود خالص گزارش شده شرکت نوید برای سال 1390 مبلغ 432 میلیون ریال و سود تقسیم شده آن 120 مییون ریال بوده است. استهلاک مابه‌التفاوت‌ها مبلغ 24 میلیون ریال طی سال 1390 است. سود شرکت سینا (قبل از درآمد سود سهام) مبلغ 180/3 میلیون ریال و تقسیم سود آن مبلغ 900 میلیون ریال بوده است.

7. مبلغ ارائه شده در ستون تلفیق از بابت تقسیم سود کدام‌یک از ارقام زیر است؟

الف. 900 میلیون ریال                                       ب. 020ر1 میلیون ریال

پ. 876 میلیون ریال                                         ت. 996 میلیون ریال

8. مانده سود خالص تلفیقی عبارتست از:

الف. 612ر3 میلیون ریال                                    ب. 588ر3 میلیون ریال

پ. 468ر3 میلیون ریال                                     ت. 492ر3 میلیون ریال

با استفاده از اطلاعات زیر به سؤالات 9 و 10 پاسخ دهید:

شرکت نیروساز در اول فروردین 1390 در ازای تحصیل سهام شرکت نیروپخش مبلغ 020ر1 میلیون ریال پرداخت نمود. فرض می‌شود عمر مفید سرقفلی (در صورت وجود) 20 سال می‌باشد. مانده حساب‌های دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه شرکت نیروپخش به شرح زیر است:

سود خالص و تقسیم سود شرکت نیروپخش در سال 1390، به ترتیب مبلغ 126 ملیون ریال و 48 ملیون ریال می‌باشد.

9. جمع هزینه استهلاک مابه‌التفاوت (سرقفلی و تغییر ارزش دارایی‌های فرعی) عبارتست از:

الف. 2/7 میلیون ریال                                        ب. 8/5 میلیون ریال

پ. 4/2 میلیون ریال                                          ت. 4/1 میلیون ریال

10. اگر سود خالص شرکت نیروساز (قبل از درآمد سود سهام) 444 میلیون ریال باشد، مانده حساب سود خالص تلفیقی برابر است با:

الف. 6/567 میلیون ریال                                     ب. 570 میلیون ریال

پ. 6/519 میلیون ریال                                      ت. 522 میلیون ریال

11. شرکت آرمیتا در اول فروردین 1390 شرکت ارسباران را تحصیل نمود. شرکت اصلی مبلغی بیشتر از ارزش منصفانه خالص دارایی‌های شرکت فرعی پرداخت نمود. در آن تاریخ مبلغ دفتری و ارزش منصفانه دارایی‌های ثابت مشهود شرکت آرمیتا به ترتیب 500 و 640 میلیون ریال و شرکت ارسباران نیز به ترتیب 400 و 470 میلیون ریال بوده است. مانده حساب دارایی‌های ثابت مشهود در دفاتر شرکت ارسباران و نیز در صورتهای مالی تلفیقی تهیه شده در تاریخ تحصیل کدام‌یک از ارقام زیر است؟

الف. 400 و 900 میلیون ریال                              ب. 400 و 970 میلیون ریال

پ. 470 و 000ر1 میلیون ریال                            ت. 470 و 070ر1 میلیون ریال

12. کدام‌یک از حساب‌های زیر در صورتهای مالی تلفیقی ظاهر نخواهد شد؟

الف. سرقفلی                                                    ب. سرمایه‌گذاری در شرکت فرعی

پ. سرمایه                                                      ت. صرف سهام

13. در اول فروردین 1389 مبلغ دفتری خالص دارایی‌های شرکت بهار 760 میلیون ریال می‌باشد. در این تاریخ مبلغ دفتری و ارزش منصفانه تجهیزات شرکت بهار (با عمر مفید 4 سال) به ترتیب 440 و 500 میلیون ریال است. از طرفی این شرکت مالک دارایی نامشهود ثبت نشده‌ای نیز می‌باشد که ارزش منصفانه آن مبلغ 45 میلیون ریال است. در آن تاریخ، شرکت شقایق با پرداخت 692 میلیون ریال، 80 درصد شرکت بهار را تحصیل نمود. چنانچه دارایی نامشهود طی مدت زمان 10 سال مستهلک شود، این دارایی در ترازنامه تلفیقی تهیه شده در 29 اسفند 1390 به چه مبلغی گزارش خواهد گردید؟

الف. 2/25 میلیون ریال                                      ب. 45 میلیون ریال

پ. 36 میلیون ریال                                           ت. 5/31 میلیون ریال

14. در اول فروردین 1388، شرکت سبزینه مبلغ دفتری خالص دارایی‌های خود را مبلغ 480 میلیون ریال اعلام نمود. در این تاریخ مبلغ دفتری ساختمان (با عمر مفید 10 سال) این شرکت 260 میلیون ریال اما ارزش منصفانه آن 310 میلیون ریال می‌باشد. شرکت پارس مبلغ 400 میلیون ریال در آن تاریخ پرداخت نمود و 70 درصد مالکیت شرکت سبزینه را کسب نمود. در 29 اسفند سال 1390، شرکت سبزینه مانده حساب ساختمان را 245 میلیون ریال گزارش می‌کند. در حالی که شرکت پارس آن را 510 میلیون ریال گزارش می‌کند. با توجه به این اطلاعات، مانده تلفیقی حساب ساختمان در صورتهای مالی تلفیقی تاریخ 29 اسنفد 1390، کدام‌یک از مبالغ مندرج در صفحه بعد است؟

الف. 790 میلیون ریال                                       ب. 9/66 میلیون ریال

پ. 820 میلیون ریال                                        ت. 755 میلیون ریال

15. در اول فروردین 1388، ارزش خالص دارایی‌های شرکت هومن، 880 میلیون ریال است. در این تاریخ مبلغ دفتری و ارزش منصفانه ساختمان (با عمر مفید 10 سال) 330 و 400 میلیون ریال می‌باشد. شرکت نرگس با پرداخت مبلغ 840 میلیون ریال، 80 درصد سهام شرکت هومن را تحصیل نمود. در 29 اسفند 1390 شرکت هومن مبلغ 621 میلیون ریال و شرکت نرگس مبلغ 714 میلیون ریال هزینه گزارش نمودند. هرگونه سرقفلی طی 10 سال مستهلک خواهد شد. مانده تلفیقی حساب هزینه چه رقمی خواهد بود؟

الف. 350ر1 میلیون ریال                                    ب. 352ر1 میلیون ریال

پ. 342ر1 میلیون ریال                                     ت. 335ر1 میلیون ریال

با استفاده از اطلاعات زیر به سؤالات 16 و 17 پاسخ دهید:

شرکت داراب 60 درصد سهام شرکت ماهشهر را در ازای پرداخت مبلغ 360 میلیون ریال وجه نقد پرداخت نمود. در این تاریخ ارزش منصفانه شرکت ماهشهر مبلغ 400 میلیون ریال است. مبلغ دفتری تجهیزات (با عمر مفید 10 سال) و ساختمان (با عمر مفید 20 سال) شرکت ماهشهر در تاریخ تحصیل به ترتیب به میزان 60 و 40 میلیون ریال کمتر از ارزش منصفانه آنها بود. دو سال بعد از ارقام مندرج در صفحه بعد، توسط این دو شرکت گزارش گردید (حساب‌های بخش حقوق صاحبان سرمایه ارائه نشده‌اند).

هیچ‌کدام از شرکت‌ها تقسیم سود نداشته‌اند.

16. مبلغ سود خالص تلفیقی کدام‌یک از موارد زیر است؟

الف. 2ر455 میلیون ریال                                    ب. 492 میلیون ریال

پ. 460 میلیون ریال                                         ت. 452 میلیون ریال

17. سهم اقلیت از سود شرکت ماهشهر کدام‌یک از مبالغ زیر است؟

الف. صفر                                                        ب. 32 میلیون ریال

پ. 40 میلیون ریال                                          ت. 8/36 میلیون ریال

18. شرکت اول 80 درصد سهام شرکت دوم را دارد، مانده سهم اقلیت در ابتدای سال 1389 مبلغ 70 میلیون ریال می‌باشد. طی سال 1389 شرکت دوم 10 میلیارد ریال سود تحصیل نمود و نصف آن را به صورت نقدی توزیع نمود. استهلاک سرقفلی ترکیبی در سال 1389 مبلغ 10 میلیارد ریال می‌باشد. مانده سهم اقلیت در پایان سال 1389 چند میلیارد ریال است؟ (آزمون عضویت در جامعه حسابداران رسمی ایران سال 1390)

الف. 69 میلیون ریال                                         ب. 70 میلیون ریال

پ. 71 میلیون ریال                                          ت. 72 میلیون ریال

مسائل

4. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی کاملاً تحت تملک در سال اول پس از تاریخ تحصیل. شرکت کوهرنگ در اول فروردین 1389 شرکت کوشا را در ازای پرداخت مبلغ 400 میلیون ریال تحصیل نمود. خالص دارایی‌های شرکت کوشا در آن تاریخ مبلغ 320 میلیون ریال بود. اما مبلغ دفتری برخی از حسابهای شرکت کوشا با ارزش منصفانه آنها مغایرت داش. این حسابها عبارتند از:

هر گونه سرقفلی ناشی از تر کیب نیز طی حداکثر عمر مفید متصور مستهلک می‌شود.

صورتهای مالی این دو شرکت برای سال مال منتهی به 29 اسفند 1389 به صورت مندرج در صفحه بعد است:

خواسته‌ها

1. انجام تعدیلات تلفیقی.

2. تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی.

3. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی کاملاً، تحت تملک در سال سوم پس از تاریخ تحصیل. در اول فروردین 1388، شرکت حریر کل سهام شرکت طلوع را در ازای پرداخت مبلغ 000ر8 مییون ریال تحصیل نمود. در این تاریخ، ساختمان شرکت طلوع با عمر مفید باقیمانده 5 سال به مبلغ 300 میلیون ریال بیشتر از ارزش منصفانه آن در دفاتر ثبت شده بود. اما تجهیزان آن شرکت با عمر مفید 10 سال به مبلغ 500 میلین ریال کمتر از ارزش منصفانه در دفاتر ثبت شده است. مبلغ دفتری سایر دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت طلوع مساوی با ارزشهای منصفانه آنها در این تاریخ می‌باشد به جز در مورد دارایی نامشهود ثبت نشده‌ای که ارزش آن 400 میلیون ریال با عمر مفید 20 سال برآورد شده است. مبلغ دفتری شرکت طلوع در تاریخ تحصیل 200ر7 میلیون ریال می‌باشد. هرگونه سرقفلی طی 10 سال مستهلک می‌شود. سود خالص و تقسیم سود شرکت طلوع طی سالهای 1388 و 1389 به ترتیب زیر است:

در 29 اسفند 1390، مانده‌های مربوط به شرکت حریر و شرکت طلوع به شرح زیر است:

خواسته‌ها

1. انجام تعدیلات تلفیقی

2. تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی در تاریخ 29 اسفند 1390.

3. محاسبه سود خالص تلفیقی و سرقفلی. شرکت ماهان 80 درصد سهام عادی شرکت شکوفه را در اول فروردین 1389 با صدور 000ر60 سهم به ارزش اسمی هر سهم 000ر1 ریال تحصیل نمود. ارزش بازار هر سهم منتشر شده در آن تاریخ 000ر2 ریال می‌باشد. در تاریخ تحصیل، خالص مبلغ دفتری دارایی‌های شرکت شکوفه 120 میلیون ریال می‌باشد. در این تاریخ تجهیزات شرکت شکوفه (با عمر مفید باقیمانده 5 سال) 6 میلیون ریال کمتر از ارزش منصفانه آن در دفاتر ثبت شده است و مبلغ دفتری تجهیزات شرکت ماهان 30 میلیون ریال (با عمر مفید باقیمانده 6 سال است. سرقفلی حاصل از ترکیب طی 10 سال مستهلک خواهد شد. ارقام زیر از دفاتر این دو شرکت در تاریخ 29 اسفند 1390 استخراج شده است.

خواسته‌ها

1. محاسبه سود خالص تلفیقی برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 1390.

2. محاسبه مانده تلفیقی سرقفلی در تاریخ 29 اسفند 1390.

3. محاسبه سهم اقلیت. در اول فروردین 1389 شرکت ابریشم 80 درصد سهام عادی شرکت کوهساران را با پرداخت 600ر3 میلیون ریال تحصیل نمود. در آن تاریخ، مانده حساب‌های بخش حقوق صاحبان سرمایه شرکت کوهساران به شرح زیر بوده است:

به جز تجهیزات شرکت کوهساران با مبلغ دفتری 300 میلیون ریال و ارزش منصفانه 380 میلیون ریال، و ساختمان آن شرکت با مبلغ دفتری 600 میلیون ریال و ارزش منصفانه 900 میلیون ریال، ارزش منصفانه تمامی دارایی‌های آن با مبلغ دفتری آنها برابر بوده است. برآورد می‌شود که عمر مفید باقیمانده تجهیزات 5 سال و ساختمان 10 سال باشد.

شرکت ابریشم برای استهلاک دارایی‌های خود از روش خط مستقیم استفاده می‌کند و معتقد است که سرقفلی، در صورت وجود، باید طی 5 سال مستهلک شود. طی سال 1389 شرکت کوهساران سود خالصی به مبلغ 325ر1 میلیون ریال و تقسیم سودی به مبلغ 850 میلیون ریال  گزارش نمود. سود خالص گزارش شده و تقسیم سود این شرکت طی سال 1390 نیز به ترتیب 900 میلیون ریال  و 110 میلیون ریال بوده است.

خواسته

محاسبه سهم اقلیت از سود خالص تلفیقی در سالهای 1389 و 1390.

8. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی کاملاً، تحت تملک در سال چهارم پس از تاریخ تحصیل. در اول فروردین 1387، شرکت کرمانشاه در ازای صدور سهام عادی خود برای شرکت بیستون، 90 درصد سهام آن شرکت را خریداری نمود. در این تاریخ مبلغ دفتری خالص دارایی‌های شرکت بیستون 140 میلیون ریال بود، اما شرکت کرمانشاه تعداد 000ر12 سهم به ارزش اسمی هر سهم 000ر1 ریال و ارزش بازار هر سهم 000ر20 ریال صادر نمود. مبلغ دفتری ساختمان (با عمر مفید 10 سال) و تجهیزات (با عمر مفید 5 سال) شرکت بیستون به تریتب 50 و 45 میلیون ریال کمتر از ارزش منصفانه این دارایی‌ها می‌باشد. سرقفلی شناسایی شده در این ترکیب 20 ساله مستهلک می‌شود.

شرکت بیستون در سال 1387 تقسیم سود نداشته است اما در سالهای 1388 و 1389 به ترتیب مبلغ 20 و 25 میلیون ریال تقسیم سود داشته است.

مانده‌های مندرج در زیر از دفاتر این دو شرکت برای سال مالی منتهی به 29 اسفند 1390 استخراج شده است:

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1390.

9. تهیه صورتهای مالی تلفیقی در مورد شرکت فرعی دارای سهامدار اقلیت در سال چهارم پس از تاریخ تحصیل. شرکت پارسه 90 درصد سهام عادی شرکت آپادانا را در اول فروردین 1387 در ازای صدور 000ر94 سهم عادی تحصیل نمود. ارزش اسمی هر سهم صادر شده 000ر1 ریال و ارزش بازار آن 000ر5 ریال می‌باشد.

اطلاعات صورتهای مالی شرکت پارسه و آپادانا در 29 اسفند 1390 به صورت زیر می‌باشد:

سود انباشته شرکت آپادانا در تاریخ تحصیل، 230 میلیون ریال و جمع مبلغ دفتری آن 360 میلیون ریال بوده است. ارزش منصفانه دارایی‌های ثابت مشهود (خالص) این شرکت نیز در این تاریخ مبلغ 60 میلیون ریال بیشتر از مبلغ دفتری بوده است. عمر مفید این اقلام هم 6 سال بوده است. علاوه بر این شرکت آپادانا مالک یک دارایی نامشهود با ارزش منصفانه 50 میلیون ریال و عمر مفید باقیمانده 10 سال می‌باشد که در دفاتر آن ثبت نشده است. هر گونه سرقفلی هم طی 10 سال مستهلک خواهد شد، تقسیم سود شرکت آپادانا در سالهای 1387، 1388 و 1389 به ترتیب مبلغ 10، 8 و 12 میلیون ریال بوده است. قابل ذکر است که تقسیم سود سال 1387 از محل سودهای مصوب قبل از تاریخ تحصیل بوده است.

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای دوره مالی منتهی به 29 اسفندماه 1390

10. تحصیل شرکت فرعی طی دوره مالی. شرکت فارس 85 درصد سهام شرکت یاسوج را در اول شهریور 1390، به مبلغ 590 میلیون ریال تحصیل نمود. مانده حساب‌های دو شرکت در این تاریخ به صورت زیر می‌باشد:

فرض می‌شود:

• تقسیم سود شرکت یاسوج از محل سودهای مصوب پس از تاریخ تحصیل آن است.

• 50 درصد درآمدها و هزینه‌های شرکت یاسوج مربوط به قبل از تاریخ تحصیل آن شرکت است.

• مابه‌التفاوت بین بهای تمام شده سرمایه‌گذاری و سهم شرکت فارس از خالص دارایی‌های شرکت یاسوج قابل انتساب به حساب زمین است.

خواسته

تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی برای سال 1390.

قضیه برای بحث

11. تهیه کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی. شما مدیر مالی شرکت آرشام هستید. در پایان سال مالی، کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی شرکت آرشام و شرکت مهتاب توسط شما تهیه شده است. پس از تهیه کاربرگ صورتهای مالی، همکاران شما سؤالات متعددی در رابطه با آنها از شما می‌پرسند.

خواسته

مشخص کنید که کدام‌یک از موارد زیر با بررسی اطلاعات کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی پاسخ داده می‌شود (مشخص کنید چرا بله، چرا خیر).

الف. اینکه آیا شرکت آرشام برای حسابداری سرمایه‌گذاری در شرکت مهتاب از روش بهای تمام شده استفاده می‌کند یا خیر.

ب. اینکه آیا رقم سود خالص تلفیقی گزارش شده صحیح است یا خیر.

پ. یکی از کارمندان معتقد است که شرکت آرشام بابت تحصیل شرکت مهتاب، مبلغی بیشتر از ارزش منصفانه خالص دارایی‌های آن پرداخته است. آیا می‌توان با نگاه اجمالی به صورتهای مالی تلفیقی این موضوع را مشخص نمود.

ت. آیا درصد مالکیت شرکت آرشام در شرکت مهتاب با نگاه کردن به کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی مشخص می‌شود.

12. صورت سود و زیان تلفیقی. فروشهای شرکت بهشاد دارای حاشیه سود نسبتاً بالایی است ولی حاشیه سود فروشهای شرکت کویر به میزان قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر از شرکت بهشاد است. شرکت بهشاد 55 درصد سهام شرک کویر را تحصیل کرده است. فروش شرکت بهشاد 100 میلیون ریال و شرکت کویر 60 مییون ریال در سال 1389 است. در حالی‌که در سال 1390 فروش شرکت بهشاد به مبلغ 120 میلیون ریال و فروش شرکت کویر به مبلغ 280 میلیون ریال افزایش داشته است. میانگین حاشیه سود دو شرکت طی دو سال به ترتیب 70 درصد و 20 درصد بوده است.

صندوقدار شرکت بهشاد مطلع شده است که شرکت کویر در سال 1390 قراردادی منعقد کرده بود که به واسطه آن افزایش قابل ملاحظه‌ای در سودش ایجاد شده است. وی از اینکه با وجود 5/2 برابر شدن فروش سال 1390 نسبت به سال 1389، سود خالص تلفیقی فقط 38 درصد افزایش کرده است، متعجب شده است. وی در زمینه حسابداری آموزش کافی ندیده است و قادر به درک فرآیند تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیست.

خواسته

شما به عنوان حسابدار، گزارشی تهیه نمایید که در آن برای صندوقدار شرکت توضیح دهید که سود خالص تلفیقی چگونه محاسبه می‌شود و رویه‌های تخصیص سود به شرکت اصلی و سهامداران اقلیت کدامند. در گزارش خود به استانداردها و الزامات مرتبط نیز اشاره کنید. برای کمک به صندوقدار جهت درک بهتر موضوع تحلیلی انجام دهید که در آن به مبالغ واقعی اقلام و مبالغی که در صورتهای مالی تلفیقی گزارش شده‌اند اشاره باشد و دلیل تفاوت آنها را ذکر کنید.

فصل 4. معاملات درون‌گروهی: موجودی مواد و کالا

اهداف آموزشی

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا در درون گروه

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی

• تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

• تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت اصلی

• تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت فرعی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

• تشریح نحوه انجام تعدیلات تلفیقی مربوط به معاملات درون‌گروهی موجودی کالا در سیستم ادواری

• تشریح ملاحظات خاص در انجام تعدیلات تلفیقی معاملات درون‌گروهی موجودی کالا

فصل چهارم. معاملات درون‌گروهی: موجودی مواد و کالا

مقدمه

همانطور که در فصل اول تشریح شد بسیاری از ترکیب‌های تجاری با هدف ایجاد روابط تجاری صورت می‌گیرد. شرکت اصلی ممکن است سهام شرکت تولید کننده مواد اولیه یا توزیع کننده محصولات خود را تحصیل کند. در رابطه اصلی- فرعی، اگرچه شخصیت‌های قانونی از هم مستقل می‌باشند، اما آنها از نظر اقتصادی به هم وابسته‌اند. شرکتهای اصلی و فرعی معاملات تجاری و درون‌گروهی را به عنوان یک شخصیت قانونی مستقل، در دفاتر خود ثبت می‌کنند. در صورتهای مالی تلفیقی، مرزهای قانونی شرکت‌های عضو گروه کنار گذاشته می‌شود و همه به عنوان یک شخصیت اقتصادی واحد تلقی می‌شوند. بنابراین انجام معاملات فی‌مابین تصویر دیگری پیدا می‌کند و تنها معاملات گروه با اشخاص خارج از گروه در صورتهای مالی تلفیقی منعکس می‌شود. در فرایند تلفیق تمام معاملات درون‌گروهی حذف می‌شود و سود یا زیان حاصل از آنها به عنوان سود و زیان تحقق نیافته، حذف خواهد شد.

فروش کالا در درون گروه

هدف 1.

تشریح نحوه حسابداری فروش کالا در درون گروه. فروش کالا در درون گروه می‌تواند در سه حالت زیر واقع شود:

1. فروش توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی،

2. فروش توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی، و

3. فروش توسط یک شرکت فرعی به شرکت فرعی دیگر.

در هر سه حالت، مانده حساب‌های مربوط به فروش درون‌گروهی برای اجتناب از محاسبه مضاعف تعدیل می‌شود. علاوه بر این، اگر فروش به صورت نسیه باشد و باعث ایجاد بدهی و طلب در صورتهای مالی شود، چنین بدهی و طلبی را مانده درون‌‌گروهی می‌نامند و از دیدگاه صورتهای مالی تلفیقی تنها بیانگر یک توافق برای انتقال وجه نقد است. بنابراین مانده‌های درون‌گروهی مربوط به این طلب و بدهی نیز در فرآیند تلفیق حذف می‌شود.

در فروش درون‌گروهی، سود تنها زمانی شناسایی می‌شود که کالای معامله شده در گروه به اشخاص خارج از گروه فروخته شده یا مصرف شده باشد. هرگونه سود یا زیان مربوط به موجودی کالای پایان دوره در نتیجه معاملات درون‌گروهی حذف می‌شود. در هر سه حالت بالا، تمام سودهای تحقق نیافته حذف می‌شود. در حالت اول سود تحقق نیافته کلاً مربوط به سهم شرکت اصلی است، ولی در حالت‌های دوم و سوم، حذف سود تحقق نیافته بر سهم اقلیت نیز مؤثر است. این موضوعات با ارائه مثال در ادامه این فصل تشریح خواهد شد.

بیشتر شرکتها برای محاسبه بهای تمام شده فروش و موجودی کالای پایان دوره از سیستم دائمی موجودی کالا استفاده می‌کنند. در سیستم دائمی، بهای تمام شده کالای خریداری شده به بدهکار حساب موجودی کالا و بهای تمام شده کالای فروش رفته به بدهکار حساب بهای تمام شده فروش و بستانکار حساب موجودی کالا منظور می‌شود. در سیستم ادواری، خرید کالا در بدهکار حساب خرید ثبت می‌شود، اما در زمان فروش، ثبتی بابت بهای تمام شده فروش انجام نمی‌شود و بهای تمام شده فروش در پایان دوره محاسبه می‌گردد.

تعدیلات تلفیقی در صورت استفاده از سیستم دائمی، اندکی با سیستم ادواری متفاوت اس. اما از آنجا که بیشتر شرکت‌ها از سیستم دائمی استفاده می‌کنند، مثال‌های این فصل با فرض استفاده از این سیستم ارائه می‌شود. علاوه بر این فرض می‌شود که موجودی کالای اول دوره در طول دوره مالی مصرف یا فروخته شده است.

فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی

هدف 2.

تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی. در مواردی که شرکت اصلی کالایی را به شرکت فرعی می‌فروشد، سود یا زیان این معامله درون‌گروهی در دفاتر شرکت اصلی ثبت می‌شود. بنابراین حذف سود یا زیان تحقق نیافته باعث کاهش یا افزایش سود تلفیقی و سهم شرکت اصلی از این سود می‌شود. در این وضعیت، حذف سود تحقق نیافته اثری بر سهم اقلیت از سود تلفیقی ندارد. تعدیلات تلفیقی مربوط به فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی در سه حالت مندرج در صفحه بعد واقع می‌شود:

(1) فروش مجدد تمام کالاها به اشخاص خارج از گروه در همان دوره،

(2) فروش مجدد تمام یا بخشی از کالاها به اشخاص خارج از گروه دوره آینده، و

(3) فروش مجدد تمام یا بخشی از کالاها به اشخاص خارج از گروه پس از دو یا چند دوره در آینده.

در حالت سوم هم در موجودی کالای اول دوره و هم در موجودی کالای پایان دوره، اقلامی وجود دارد که مربوط به معاملات درون‌گروهی است.

مثال 1. شرکت نیریز 80 درصد سهام شرکت فسا را در اختیار دارد. شرکت نیریز کالایی به بهای تمام شده 15 میلیون ریال را در سال 1387 با 20 درصد سود نسبت به بهای تمام شده به صورت نسیه به شرکت فسا می‌فروشد. شرکت فسا تمام کالای مزبور را در همان سال با 50 درصد سود به اشخاص خارج از گروه می‌فروشد. نحوه ثبت این معاملات در دفاتر جداگانه این شرکتها به شرح زیر است (ارقام به میلیون ریال).

18= (20%+1)15 *

27=(50%+1)18 *

از دیدگاه تلفیقی می‌توان نحوه انجام این معاملات را به صورت شکل شماره 1 ارائه نمود:

تعدیلات تلفیقی

از دیدگاه شخصیت تلفیقی کالایی به مبلغ 15 میلیون ریال در سال 1387 خریداری شده و در همان سال به مبلغ 27 میلیون ریال به فروش رسیده است. بنابراین، از این دیدگاه معامله میان اصلی و فرعی به مبلغ 18 میلیون ریال یک انتقال درون‌گروهی محسوب می‌شود و باید در کاربرگ تلفیقی حذف شود.

این وضعیت را می‌توان در جدول زیر نشان داد:

همان‌گونه که در ستون سوم مشاهده می‌شود، حذف نکردن معاملات درون‌گروهی باعث بیش از حد نشان دادن مانده حساب فروش و بهای تمام شده فروش می‌شود. گروه در مجموع 27 میلیون ریال فروش داشته است نه 45 میلیون ریال. اگرچه مبلغ سود ناخالص تغییر نکرده است، اما در تحلیل صورتهای مالی می‌تواند گمراه کننده باشد. نسبت سود ناخالص به فروش در صورت حذف نکردن معاملات درون‌گروهی 7/26 (45¸12) درصد است اما در صورت حذف این معاملات به 4/44(27¸12) درصد می‌رسد. ثبت‌های مربوط به تعدیلات تلفیقی معاملات و مانده‌های درون‌گروهی به شرح زیر است:

ثبت شماره 1 باعث تعدیل ارقام صورت سود و زیان و ثبت شماره 2 باعث تعدیل ارقام ترازنامه می‌شود. کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی، نتیجه حاصل از ثبت‌های تعدیلی را نشان می‌دهد.

فروش مجدد بخشی از کالاها در دوره جاری

چنانچه بخشی از کالاهای ناشی از معاملات درون‌گروهی در دوره جاری به اشخاص خارج از گرو فروخته نشود با مسأله سود تحقق نیافته مربوط به موجودی کالای پایان دوره مواجه می‌شویم. سود تحقق نیافته موجودی کالا به طور کامل حذف می‌شود و از سود خالص تلفیقی کسر می‌گردد، زیرا سود معامله در دفاتر شرکت اصلی ثبت شده است و به سهامداران اقلیت شرکت فرعی ارتباط ندارد.

مثال 2. در این مثال از اطلاعات شرکت نیریز و فسا در مثال 1 استفاده می‌کنیم و در اینجا فرض می‌کنیم که شرکت فسا  کالاهای خریداری شده از شرکت نیریز را به اشخاص خارج از گروه می‌فروشد. ثبت این معامله در دفاتر شرکت نیریز همانند قبل است و از تکرار آن خودداری می‌کنیم. اما ثبت آن در دفاتر شرکت فسا اندکی متفاوت است.

کاربرگ صورتهای مالی تلفیق

در مثال 1، تمام کالاها به اشخاص خارج از گروه فروخته شده بود. بنابراین، نیازی به تعدیل حساب موجودی کالا نبود. با یک ثبت، حساب‌های فروش و بهای تمام شده فروش و با ثبت دیگر حساب‌های دریافتنی و پرداختنی مربوط به این مبادله درون‌گروهی حذف می‌شد. اما با توجه به اینکه بخشی از کالا در این مثال، هنوز به خارج از گروه به فروش نرسیده است، لذا حساب موجودی کالای فروخته نشده و حساب بهای تمام شده فروش بخش فروخته شده نیز باید تعدیل شود. بنابراین، تعدیلات زیر باید انجام شود:

1. فروش شرکت نیریز به شرکت فسا به مبلغ 18 میلیون ریال باید حذف شود، زیرا یک فروش درون‌گروهی است.

2. بهای تمام شده این فروش به مبلغ 15 میلیون ریال نیز باید حذف شود.

3. بهای تمام شده فروش کالا توسط شرکت فسا به اشخاص خارج از گروه به مبلغ 6 میلیون ریال در بر گیرنده سود درون‌گروهی است. شرکت نیریز کالاهای مورد نظر را با 20 درصد سود به شرکت فسا فروخت. بنابراین از مبلغ 6 میلیون ریال باید سود درون‌گروهی حذف شود تا بهای تمام شده فروش به بهای تمام شده اولیه از دیدگاه گروه برسد. از مبلغ 6 میلیون ریال، یک میلیون ریال ((2/1¸6)-6) آن سود درون‌گروهی است.

4. موجودی کالای پایان دوره در شرکت فسا شامل 2 میلیون ریال (2/0´(2/1¸12) سود درون‌گروهی است که باید حذف شود. مانده موجودی کالا نیز 12 میلیون ریال (6-18) است که شامل 20 درصد سود می‌باشد.

تعدیلات تلفیقی

ثبت 1. حذف مانده حساب‌ها و معاملات درون‌گروهی

برای سادگی ابتدا فرض می‌کنیم که تمام کالاها به اشخاص خارج از گروه فروخته شده است و در نتیجه تعدیل زیر را انجام می‌دهیم:

سپس برای آن بخش از کالاها که فروخته نشده است سود تحقق نیافته را محاسبه و تعدیل می‌کنیم:

این دو ثبت را می‌توان به یک ثبت مرکب تبدیل کرد.

باید توجه کرد که از مبلغ 16 میلیون ریال تعدیل بهای تمام شده فروش، 15 میلیون ریال مربوط به بهای تمام شده فروش شرکت نیریز و 1 میلیون ریال مربوط به بهای تمام شده شرکت فسا است.

مانده حساب‌های درون گروهی نیز همانند مثال قبل تعدیل می‌شود.

در کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی، نتیجه حاصل از ثبت‌های تعدیلی نشان داده شده است.

وجه کالاهای فروخته شده توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

هدف 3:

تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره. در مثال قبل نحوه تعدیل سود تحقق نیافته موجودی کالای پایان دوره تشریح شد. اگرچه در صورتهای مالی تلفیقی، سود تحقق نیافته حذف می‌گردد و موجودی کالا کاهش می‌یابد، اما در صورتهای مالی جداگانه و در دفاتر شرکت‌ها، همچنان موجودی کالای مربوط به معاملات درو‌ن‌گروهی شامل سود تحقق نیافته است. سود فروش این موجودی‌ها توسط شرکت اصلی نیز در سال قبل ثبت شده است و از این بابت سود انباشته اول دوره نیز باید تعدیل شود. به این منظور، مبلغ موجودی کالای اول دوره به میزان سود تحقق نیافته کاهش می‌یابد و سود انباشته اول دوره نیز تعدیل می‌شود.

مثال 3. فرض کنید شرکت کیش در اول فروردین 1386، معادل 80 درصد سهام شرکت انزلی را به مبلغ 400 میلیون ریال خریداری کرده است. سرمایه شرکت انزلی در تاریخ تحصیل مبلغ 400 میلیون ریال و سود انباشته آن 100 میلیون ریال بود. بهای تمام شده سرمایه‌گذاری شرکت کیش معادل 80 درصد خالص مبلغ دفتری دارایی‌های شرکت انزلی است. لذا هیچ‌گونه مابه‌التفاوت وجود ندارد. خلاصه صورتهای مالی این شرکت‌ها در سال 1388 در کاربرگ تلفیقی ارائه شده است. سایر اطلاعات به شرح زیر است:

1. مبلغ 30 مییون ریال از موجودی کالای اول دوره شرکت انزلی، کالای خریداری شده از شرکت کیش با 20 درصد سود ناخالص نسبت به بهای تمام شده است.

2. شرکت کیش در سال 1388 مبلغ 60 میلیون ریال کالا با 20 درصد سود ناخالص به شرکت انزلی فروخته است.

3. موجودی پایان دوره شرکت انزلی شامل 18 میلیون ریال کالای خریداری شده از شرکت کیش است که 3 میلیون ریال آن سود درون‌گروهی است.

4. برای ساده شدن، فرض می‌شود این شرکت‌ها سود توزیع نکرده‌اند.

تعدیلات تلفیقی

ثبت 1. تخصیص بهای تمام شده سرمایه‌گذاری

سهم شرکت کیش از سرمایه و سود انباشته شرکت انزلی در تاریخ تحصیل با حساب سرمایه‌گذاری حذف می‌شود و سهم اقلیت (20 درصد) از سرمایه و سود انباشته در تاریخ تحصیل به بستانکار آن حساب منتقل می‌شود.

ثبت 2. تعدیل حساب سود انباشته اول دوره بابت سود تحقق نیافته معاملات درون‌گروهی سال قبل

مبلغ 5 میلیون ریال سود تحقق نیافته موجودی کالای اول دوره است. این مبلغ در سال قبل جزو سود شرکت کیش محاسبه شده و در شرکت انزلی هم به عنوان بخشی از موجودی کالا گزارش شده است. بنابراین، سود انباشته اول دوره کاهش می‌یابد و اثر این تعدیل بر موجودی کالای اول دوره به حساب بهای تمام شده فروش منظور می‌شود، زیرا موجودی کالای اول دوره در محاسبه بهای تمام شده فروش لحاظ شده است. چون موجودی کالای اول دوره به حساب بهای تمام شده فروش منظور می‌شود، زیرا موجودی کالای اول دوره در محاسبه بهای تمام شده فروش لحاظ شده است. چون موجودی کالای اول دوره در دوره جاری فروخته شده است، این ثبت باعث می‌شود که سود فروش این موجودی به طور کامل در سال جاری شناسایی شود. کاهش بهای تمام شده فروش باعث افزایش سود ناخالص می‌شود.

ثبت 3. حذف مانده حساب‌ها و معاملات درون‌گروهی

فروش و بهای تمام شده فروش بابت معاملات درون‌گروهی دوره جاری تعدیل می‌شود.

سود تحقق نیافته فروش کالا توسط شرکت کیش به شرکت انزلی 3 میلیون ریال است که باید حذف شود، زیرا شناسایی سود معاملات درون‌گروهی تا زمان فروش کالا به اشخاص خارج از گروه به تعویق می‌افتد.

ثبت 4. شناسایی سهم اقلیت از سود خالص و سود انباشته پس از تحصیل

سهم اقلیت از سود خالص شرکت انزلی به مبلغ 10 میلیون ریال (20%´50) محاسبه و به صورت زیر ثبت می‌شود.

سهم اقلیت از سود انباشته پس از تاریخ تحصیل شرکت انزلی پس از اعمال تعدیلات تلفیقی محاسبه می‌شود. در این مثال، فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی بر سهم اقلیت اثر ندارد. سود معامله درون گروهی در شرکت اصلی ثبت شده است، بنابراین حذف سود تحقق نیافته موجودی کالای پایان دوره به طور کامل به حساب شرکت اصلی منظور می‌شود و اثری بر سهم اقلیت ندارد. سهم اقلیت از سود انباشته تاریخ تحصیل در ثبت 1 محاسبه شده است. سهم اقلیت از سود انباشته پس از تاریخ تحصیل به شرح زیر محاسبه می‌شود:

فروش کالا توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی

هدف 4:

تشریح نحوه حسابداری فروش کالا توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی

اگر شرکت فرعی فروشنده کالا به شرکت اصلی باشد، سود یا زیان معامله درون‌گروهی در دفاتر جداگانه شرکت فرعی شناسایی می‌شود. با این حال، معامله درون‌گروهی صرف‌نظر از اینکه چه کسی فروشنده است در تهیه صورت سود و زیان تلفیقی باید حذف شود.

چنانچه تمام کالاهای مربوط به معامله درون‌گروهی در همان دوره انجام معامله درون‌گروهی به اشخاص خارج از گروه فروخته شود، تعدیلات تلفیقی درست مانند حالت فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی است. اما اگر بخشی از کالاها در همان دوره فروخته نشود و موجودی کالای پایان دوره شامل کالاهای ناشی از معامله درون‌گروهی باشد، تعدیلات تلفیی اندکی متفاوت خواهد بود که این تفاوت مربوط به سهم اقلیت است. با این وجود، اگر شرکت فرعی صد درصد در تملک شرکت اصلی باشد و اقلیتی وجود نداشته باشد باز هم تعدیلات تلفیقی همانند حالت فروش کالا توسط شرکت اصلی به شرکت فرعی خواهد بود.

در صورت وجود اقلیت، یا به عبارت دیگر در صورت مالکیت کمتر از 100 درصد در شرکت فرعی، سود یا زیان تحقق نیافته موجودی کالا باید بین اقلیت و اکثریت تقسیم شود. برای محاسبه سهم اقلیت از سود دوره و همچنین محاسبه سهم اقلیت از سود انباشته باشد سود تحقق نیافته موجودی کالا در نظر گرفته شود و سهم اقلیت از این مبلغ تعدیل گردد. برای توصیف بیشتر نحوه تعدیل فروش کالا توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی، وضعیتی را در نظر می‌گیریم که هم موجودی کالای اول دوره و هم موجودی کالای پایان دوره شامل کالاهای ناشی از معاملات درون‌گروهی است.

فروش کالا توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی: وجود کالای ناشی از معامله درون‌گروهی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره

هدف 5:

تشریح نحوه برخورد با کالای فروخته شده توسط شرکت فرعی به شرکت اصلی در موجودی کالای اول دوره و پایان دوره. به منظور تشریح موضوع از اطلاعات شرکت کیش و انزلی در مثال 3 استفاده می‌کنیم.

مثال 4. شرکت کیش در اول فروردین 1386 معادل 80 درصد سهام شرکت انزلی را به مبلغ 400 میلیون ریال خریداری کرده است. در آن تاریخ سرمایه و سود انباشته شرکت انزلی به ترتیب 400 و 100 میلیون ریال بود. فرض شده است که بهای تمام شده سرمایه‌گذاری معادل سهم شرکت کیش از مبلغ دفتری دارایی‌های شرکت انزلی است. خلاصه صورتهای مالی این شرکت در کاربرگ تلفیقی ارائه شده است.

سایر اطلاعات به شرح زیر است:

1. مبلغ 30 میلیون ریال از موجودی کالای اول دوره شرکت کیش، کالای خریداری شده از شرکت انزلی با سود 20 درصد نسبت به بهای تمام شده است.

2. شرکت کیش در سال 1388 مبلغ 60 میلیون ریال کالا با سود 20 درصد نسبت به بهای تمام شده از شرکت انزلی خریداری کرده است.

3. موجودی کالای پایان دوره شرکت کیش شامل مبلغ 18 میلیون ریال کالای خریداری شده از شرکت انزلی است که 3 میلیون ریال آن سود درون‌گروهی است.

4. برای ساده شدن محاسبات، فرض می‌شود این شرکت‌ها سود توزیع نکرده‌اند.

تعدیلات تلفیقی

ثبت 1. تخصیص بهای تمام شده سرمایه‌گذاری

با انجام ثبت شماره 1، سهم شرک کیش از سرمایه و سود انباشته شرکت انزلی در تاریخ تحصیل با حساب سرمایه‌گذاری حذف می‌شود و 20 درصد سهم اقلیت از سرمایه و سود انباشته در تاریخ تحصیل به آن حساب منتقل می‌شود.

ثبت 2. تعدیل حساب سود انباشته اول دوره بابت سود تحقق نیافته معاملات درون‌گروهی سال قبل

مبلغ 5 میلیون ریال سود تحقق نیافته موجودی کالای اول دوره حذف می‌شود. این مبلغ توسط شرکت انزلی در سال قبل به عنوان سود فروش شناسایی شده است. بنابراین، این رقم باید از سود انباشته اول دوره شرکت فرعی کسر شود.

ثبت 3. حذف مانده حساب‌ها و معاملات درون‌گروهی

ثبت شماره 3-1 مربوط به حذف معاملات درون‌گروهی در دوره جاری است.

سود تحقق نیافته مربوط به موجودی کالای پایان دوره باید حذف شود. کاهش موجودی کالای پایان دوره باعث افزایش بهای تمام شده فروش می‌شود.

ثبت 4. شناسایی سهم اقلیت از سود خالص و سود انباشته پس از تاریخ تحصیل

برای محاسبه سهم اقلیت از سود خالص، ابتدا باید سود خالص شرکت فرعی بابت سود تحقق نیافته موجودی کالای اول دوره و پایان دوره تعدیل شود. حذف سود تحقق نیافته موجودی کالای اول دوره باعث کاهش بهای تمام شده فروش و در نتیجه افزایش سود می‌شود و حذف سود تحقق نیافته موجودی کالای پایان دوره باعث افزایش بهای تمام شده فروش و کاهش سود شرکت انزلی می‌گردد.

نحوه ثبت و ارائه سهم اقلیت از سود خالص به شرح زیر است:

همچنین نحوه محاسبه سهم اقلیت از سود انباشته پس از تاریخ تحصیل شرکت انزلی به صورت زیر است:

در ثبت شماره 4-2، سهم اقلیت از سود انباشته پس از تاریخ تحصیل به حساب اقلیت منظور شده است.

تعدیلات تلفیقی در سیستم ادواری

هدف 6:

تشریح نحوه انجام تعدیلات تلفیقی مربوط به معاملات درون‌گروهی موجودی کالا در سیستم ادواری. نحوه تهیه کاربرگ تلفیقی در سیستم ادواری همانند سیستم دائمی است، با این تفاوت که به دیل استفاده از حساب خرید به جای موجودی کالا، این حساب در هنگام انجام ثبت‌های تعدیلی تلفیقی در مقابل حساب فروش ناشی از معاملات درون‌گروهی حذف می‌شود.

مثال 5. فرض کنید شرکت البرز در اول فروردین 1387 اقدام به تحصیل 80 درصد سهام شرکت دماوند می‌نماید. در تاریخ تحصیل حقوق صاحبان سهام شرکت دماوند شامل 100 میلیون ریال سرمایه و 70 میلیون ریال سود انباشته است. صورت سود و زیان دو شرکت البرز و دماوند برای دوره مالی منتهی به 29 اسفند 1387 به صورت مندرج در صفحه بعد است:

طی سال 1387 شرکت دماوند اقدام به فروش کالاهایی به بهای تمام شده 80 میلیون ریال با سودی معادل 20 درصد نسبت به بهای تمام شده به شرکت البرز نمود. شرکت البرز طی همان سال 60 درصد از کالاهای خریداری شده از شرکت دماوند را به اشخاص خارج از گروه به مبلغ 90 میلیون ریال فروخت. ثبت‌های تعدیلی لازم در کاربرگ تلفیقی در ادامه ارائه شده است.

تعدیلات تلفیقی

ثبت 1. حذف مانده حسابها و معاملات درون‌گروهی

با انجام این ثبت مبالغ فروش و خرید درون‌گروهی حذف می‌شود. از طرف دیگر با توجه به اینکه رقم موجودی کالا در ترازنامه و در صورت سود و زیان شرکت دماوند (در بخش بهای تمام شده فروش) شامل سود تحقق نیافته به مبلغ 4/6 میلیون ریال است، بنابراین در کاربرگ تلفیقی ثبت دیگری برای حذف سود تحقق نیافته لازم است:

ثبت 2. تعدیل حساب سود انباشته اول دوره بابت سود تحقق نیافته معاملات درون‌گروهی سال قبل

شرکت البرز در سال بعد، از محل موجودی‌های کالای اول دوره، باقیمانده کالاهای خریداری