اصطلاحات حسابرسی

برای اینکه مفهوم و معنای گزارشهای حسابرسی،برنامه حسابرسی، فرمها و یادداشتهای رسیدگی به حسابها به خوبی درک شود، آشنایی با اصطلاحات که در مراحل مختلف کار حسابرسان به کار می¬رود لازم به نظر می¬رسد.
1- جمع عمودی و افقی
عبارتست از کنترل صحت جمع اعدادی که زیر یکدیگر و یا به طور افقی کنار یکدیگر نوشته شده است. با جمع عمودی و افقی حسابها و صورتحسابها و ضمائم آنها (لیست حقوق و فاکتورها) حسابرس نسبت به صحت محاسبات عددی مدارک و اسناد حسابداری اطمینان حاصل می¬کند.
۲- سندرسی
سندرسی عبارت است از رسیدگی به صحت اقلام مندرج در دفاتر حساب و صورتحساب و سایر مدارک حسابداری از طریق تطبیق اقلام مذکور با مستندات آنها.
سند: به موجب قانون مدنی، سند عبارتست از هر نوشته که در مقابل دعوی یا دفاع قابل استناد باشد. (ماده 1284ق.م) در حسابداری و حسابرسی سند عبارتست از هر گونه مدرک کتبی که معرف چگونگی وقوع معامله باشد و یا عبارتست از هر گونه نوشته¬ای که مستند ثبت یک فعالیت مالی و دادوستد در دفاتر حساب قرار گیرد.
نکاتی که در سندرسی باید مورد توجه قرار گیرد:
1- باید اطمینان حاصل کرد که در نتیجه معامله، عوضی عاید مؤسسه شده است.
2- معاملات موضوع سند باید مجاز و با تصویب و اجازه اشخاص مسئول باشد.
3- سند باید به عنوان مؤسسه مورد رسیدگی صادر شده باشد.
4- دارای مهر و امضاء‌رسمی مؤسسه صادرکننده باشد.
5- در حدود معاملات عادی مؤسسه باشد.
6- تاریخ آن مربوط به سال مورد رسیدگی باشد.
7- مبلغ مندرج در آن با دفاتر تطبیق نماید.
8- دو بار برای دو قلم یا دو معامله ارائه نشود.
بنابراین حسابرس باید پس از رسیدگی به هر سند آن را مهر و یا امضاء نماید یا نتوان آن را مجدداً برای پرداخت یا محاسبه دیگری ارائه داد.
3- تجزیه¬کردن حساب
تجزیه¬کردن حساب یعنی بررسی، تشخیص و طبقه¬بندی کلیه اقلام بدهکار و بستانکار مندرج در یک حساب دفتر کل، به منظور پی بردن به ماهیت عوامل تشکیل¬دهنده آن حساب.
4- تأیید
اخذ تأییدیه به وسیله حسابرسی عبارتست از مکاتبه با بدهکاران،‌بستانکاران یا اشخاص و مؤسسات دیگری مانند بانکها، به منظور اطمینان از صحت اقلام مندرج در دفاتر و صورتحسابهای مؤسسه مورد رسیدگی.
5- تطبیق
تطبیق یا کشف مغایرات در حسابرسی به معنای مقایسه دو سری مدارک مربوط به امر واحد که به طور جداگانه تهیه و تنظیم شده است،‌به کار می¬رود. مثل تطبیق اعداد مندرج در حساب بانک در دفتر کل یا صورتحساب صادره از طرف بانک.
6- ردیابی
منظور از ردیابی عبارتست از مطالعه سوابق مربوط به یک فعالیت مالی از آغاز تا پایان مثلاً برای رسیدگی به خرید دارایی می¬توان ابتدا فرم تقاضای خرید، سپس برگ سفارش خرید، فاکتور خرید، مدارک مربوط به حمل و بیمه،‌رسید انبار و چکی که در مقابل این خرید صادر شده است مورد بررسی قرار داد.
7- نمونه¬گیری
حسابرسان به دلیل افزایش حجم اسناد و مدارک و پیچیدگی آنها و عدم لزوم رسیدگی به تمام اسناد و مدارک مؤسسه مورد رسیدگی،‌غالباً‌از روش آزمون انتخابی استفاده می¬نمایند.
نمونه¬گیری عبارتست از انتخاب تعداد معدودی نمونه از بین گروه اقلام مشابه (این گروه در اصطلاح جامعه آماری است) برای رسیدگی به کل گروه یا جامعه، چنانچه نمونه¬گیری به درستی انجام گیرد خصوصیات نمونه،‌معرف جامعه خواهد بود و می¬توان نتایج حاصله از رسیدگی به نمونه را نسبت به کلیه موارد مشابه آن تعمیم داد.