آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل
آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل بر طبق قانون به صورت ماهانه وروزانه نوشته می شود بر طبق
آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل شرکتهای که از سیستم مکانیزه استفاده می کنند می توانند به صورت ماهانه ثبت کنندوشرکتهایی که سیستم مکانیزه ندارند بر طبق
آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل
باید به صورت روزانه روزانه ثبت کنند شرکتهایی که بصورت روزانه ثبت می کنند بر طبق
آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل نباید بیشتر از 15 روز تاخیر ثبت داشته باشند باید دفاتر سال بعد را طبق
آیین نامه تحریر دفاتر روزنامه وکل قبل از پایان سال جاری پلمپ کنند
ماده 1) مقرات این آیین نامه شامل مودیانی است که درموعد مقرردرقانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3/12/1366واصلاحیه های بعدی آن ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حسب مورد حساب درآمد وهزینه وحساب سود و زیان خود را بارعایت مقررات مربوط تسلیم می نمایند.
تبصره- مودیان در انتخاب یکی از رویه های حسابداری بر اساس استانداردهای پذیرفته شده مجازند و در سالهای بعد باید همان رویه را اعمال نمایند. در صورتی که به جهات مشخصی تغییر رویه داده باشند مکلفند اثرات حاصل از تغییر رویه را بر صورتهای مالی مشخص و طی یادداشتی جداگانه پیوست اظهارنامه به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند.
فصل اول- مشخصات دفاتر قانونی
ماده 2) دفاتر قانونی مشمول این آیین نامه عبارتست از کلیه دفاتر روزنامه و کل اعم از مشترک یا جدا از یکدیگرو دفتر مشاغل (دفتر درآمد و هزینه) که قبل از ثبت هرگونه عملیات حسابداری در آنها، دفاتر روزنامه و کل مطابق مقررات مواد11و12 قانون تجارت مصوب سال 1311 از طرف نماینده اداره ثبت اسناد و دفتر مشاغل از طرف ادارات امور مالیاتی ذیربط حسب مورد امضاء،پلمپ و ثبت گردیده و به فارسی تحریر شده باشد.(اصلاحی12/4/84)
تبصره1-اشتباه درشماره گذاری صفحات وهمچنین اشتباهات ناشی ازپلمپ دفاتردرمراجع مذکورموجب بی اعتباری دفاترنخواهد بود. تبصره2- نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافیت ) ممنوع است.(اصلاحی12/4/84) تبصره3-ادارات امورمالیاتی موظفند فهرست دفاترثبت وپلمپ شده واصله ازاداره ثبت اسناد وهمچنین فهرست دفاترمشاغل ثبت و امضاءشده از ناحیه خود را به ادارات امورمالیاتی مربوط ارسال نمایند.دفاتر روزنامه وکل
ماده 3) مودیان مشمول این آیین نامه مکلفند برای هر سال مالی،فقط از دفاتر امضاء،و پلمپ شده ظرف یکسال قبل استفاده نمایند، مگراینکه در اثناء سال بعلت تمام شدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در این صورت مجاز هستند دفاتر جدید امضاء، پلمپ و ثبت نمایند وبا رعایت مقررات ماده 16 این آیین نامه ادامه عملیات مالی را دردفاترجدید ثبت کنند. درج تعداد ومشخصات دفاتر مآخوذه برای استفاده درهرسال مالی، دراظهارنامه مالیاتی مربوط به آن سال الزامی است.
ماده 4) دفتر روزنامه دفتری است که اشخاص حقوقی یا حقیقی کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی خود را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری و به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت نمایند.
تبصره- نگهداری دفترروزنامه واحد برای ثبت کلیه عمدفاتر روزنامه وکل لیات و یا دفاتر روزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است.
ماده 5) دفتر کل دفتری است که عملیات ثبت شده در دفتر یا دفاتر روزنامه بر حسب سر فصل یا کد گذاری حسابها در صفحات مخصوص آن ثبت می شود به ترتیبی که تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه امکان پذیر باشد.
ماده 6) دفتر مشترک روزنامه و کل دفتری است که دارای ستونهایی برای سرفصل حسابهای متفاوت باشد، به طوریکه اشخاص حقوقی وحقیقی با ثبت و نگهداری دفتر مذکور بر طبق اصول و ضوابط و استانداردهای حسابداری، بتوانند نتایج عملیات خود را استخراج و حساب سود وزیان و ترازنامه تهیه نمایند.
ماده 7) دفتر مشاغل (دفتر درآمدو هزینه) دفتری است که حداقل دارای ستونهایی برای درج تاریخ، شرح معاملات، درآمد، هزینه و داراییهای قابل استهلاک باشد و معاملات مذکور به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت گردد به طوریکه در پایان سال تعیین جمع درآمد و هزینه شغلی مودی و تنظیم حساب سود و زیان از آن امکان پذیر باشد.
فصل دوم- سایر دفاتر، اسنادحسابداری و مدارک حساب
ماده 8) دفتر معین دفتری است که برای تفکیک و مجزی ساختن هر یک از حسابهای دفتر کل بر حسب مقتضیات و شرایط حساب ممکن است نگاهداری شود. کارتهای حساب در حکم دفاتر معین است.(اصلاحی12/4/84)
ماده 9) سند حسابداری فرمی است که درآن یک یا چند مورد از معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی به حساب هایی که حسب مورد بدهکار یا بستانکار گردیده تجزیه می شود و پس از امضاء مراجع ذیصلاح مندرجات آن قابل ثبت در دفاتر می باشد.
ماده 10) مدارک حسابداری عبارت از مستنداتی است که بیانگر وقوع یک یا چند فعالیت یا رویداد مالی و محاسباتی بوده و اسناد حسابداری و دفاتر بر مبنای آنها تنظیم و تحریر می گردد.دفاتر روزنامه وکل
فصل سوم- نحوه تحریر و نگهداری دفاتر قانونی
ماده 11 ) مودیانی که دفتر روزنامه و کل نگهداری می نمایند باید کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی و مودیان مجاز به نگهداری دفاتر مشاغل (دفتر دآمد و هزینه ) باید هر گونه درآمد و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک خود را طبق مقررات این آیین نامه حسب مورد در دفاتر مربوط ثبت کنند ولو آنکه برای نگهداری حساب ها از ماشینهای الکترونیکی و کارتهای حساب استفاده می شود.
تبصره – اشتباهات حسابداری در صورتی که بعدا در اثناء عملیات سال مربوط مورد توجه واقع و بر پایه استانداردهای حسابداری دردفاترهمان سال اصلاح و مستندات آن ارائه شود، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.(اصلاحی 12/4/84)
ماده 12) مودیان مجاز به نگهداری دفتر مشاغل می توانند تمام یا قسمتی از درآمد و هزینه های مشابه روزانه را تحت یک شماره ردیف در دفتر ثبت نمایند. مشروط بر اینکه در ستون شرح دفتر، نوع و تعداد آنها را قید و اگر متکی به اسناد و مدارک باشد مشخصات آن را نیز در ستون مزبور درج نمایند.
در صورتی که اقلام درآمد و هزینه و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک متکی به اسناد و مدارک مربوط را به ترتیب شماره ردیف دفتر و به نحوی که برای رسیدگی ماموران مالیاتی قابل استفاده باشد،نگهداری نمایند.(اصلاحی 12/4/84)
ماده 13) در مواردی که دفاتر روزنامه و کل نگهداری میشود، کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی مربوط و در موارد نگهداری دفاتر مشاغل، درآمد ها و هزینه ها و خرید و فروش دارایی های قابل استهلاک باید در همان روز انجام، حسب مورد در دفاتر روزنامه یا مشاغل ثبت گردد.
تبصره 1- تاریخ مذکور در مدارک یا فاکتور فروش یا خرید و غیره ملاک قطعی تاخیر تحریر شناخته نمی شود و هرگاه انجام و ختم این گونه اعمال با توجه به روش و طرز کار موسسه تابع تشریفات و طی مراحلی تا موضوع آماده برای ثبت در دفتر مربوط شود،فاصله بین تاریخ فاکتور یا مدارک و روز آماده شدن آن برای ثبت در دفتر تاخیر ثبت تلقی نخواهد شد.دفاتر روزنامه وکل
تبصره 2- تاخیر در تحریر عملیات در صورتی که به منظور سواستفاده نباشد تا 15 روز به تشخیص اداره امور مالیاتی و بیش از آن به تشخیص هیات 3 نفری موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3/12/66 و اصلاحیه های بعدی به قانونی بودن دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.دفاتر روزنامه وکل
تبصره 3- در مواردی که دفاتر موضوع این آیین نامه توسط مقامات قضایی یا سایر مراجع قانونی از دسترس مودی خارج شود و صاحب دفتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف سی روز دفاتر جدید امضاء، پلمپ و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید ثبت کند، تاخیر ثبت عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .
تبصره 4- تاخیر ثبت دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا سی روز مجاز خواهد بود.
ماده 14) کلیه عملیات ثبت شده در دفاتر روزنامه هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل نقل شود.
ماده 15) موسساتی که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روشهای حسابداری خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر پلمپ شده باشند، لااقل سالی یکبار (تاقبل از بستن حسابها)و در غیر این صورت ماه به ماه در دفاتر مرکز موسسه ثبت کنند . (اصلاحی 12/4/84)
ماده 16) امضاء و پلمپ دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ امضاء و پلمپ هیچگونه عملیات مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تاخیر امضاء پلمپ تا حد مجاز مقرر در تبصره های 3و4 ماده 13 این آیین نامه در مورد دفتر روزنامه یا حسب مورد دفتر مشاغل و ماده 14 این آیین نامه در مورد دفتر کل، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد .دفاتر روزنامه وکل
ماده 17) مودیانی که از سیستم الکترونیکی استفاده می نمایند، موظفند حداقل ماهی یکبار خلاصه عملیات داده شده به ماشین های الکترونیکی را در دفتر روزنامه یا مشاغل حسب مورد ثبت و حداکثر ظرف مهلت تعیین شده در ماده 14 این آیین نامه به دفتر کل منتقل کنند، علاوه بر این به منظور تسهیل رسیدگی باید آیین نامه یا دستور العمل های کار ماشین و برنامه های آن ونحوه کار با نرم افزارهای مالی مورد استفاده را در اختیار ماموران رسیدگی قرر دهند.
ضمنا مودیان مذکور مکلفند هر سه ماه یکبار خلاصه عملیات داده شده به ماشینهای الکترونیکی را حداکثر تا 10 روز پس از پایان سه ماه به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم نمایند. (اصلاحی 12/4/84)
فصل چهارم- چگونگی تنظیم صورت های مالی نهایی
ماده 18) اشخاص حقوقی و مشمولین بند الف ماده 96 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مکلفند صورتهای مالی نهایی خود را با رعایت آخرین استانداردهای حسابداری اعلامی از طرف مراجع ذیصلاح تهیه و تنظیم نمایند.(اصلاحی 12/4/84)
تبصره- در مواردی که فرم اظهارنامه تدوین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور که در اختیار مودیان گذارده می شود، حاوی فرم صورتهای مالی نیز باشد، اشخاص موضوع این ماده با تنظیم و تسلیم این فرمها، ملزم به تسلیم صورتهای مالی جداگانه که خود برای موسسه تهیه نموده اند، نخواهند بود،لیکن می توانند به منظور رفع ابهام احتمالی و یا ارائه اطلاعات بیشتر، علاوه بر تنظیم وتسلیم اظهارنامه مزبور نسخه ای از صورتهای مالی و ضمائم مربوط را نیز همراه اظهارنامه به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم نمایند.
(اصلاحی12/4/84)دفاتر روزنامه وکل
ماده 19) از اشخاص مشمول بند (ب) ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم، هر یک که در امور تولید و خرید و فروش کالا فعالیت ندارند و فعالیت آنها به طور مشخص محدود به دریافت بهای خدمات و پرداخت هزینه هااست، بایستی صورت خلاصه درآمد و هزینه ها را حتی المقدور با تفکیک انواع آنها تهیه و سایر اشخاص موضوع آن بند مکلفند صورت حساب سود وزیان خود را (با ابراز موجودی ها،خرید،فروش و غیره) برابر رویه های متداول در امر حسابداری تنظیم نمایند.(اصلاحی12/4/84)دفاتر روزنامه وکل
تبصره-چنانچه فرم اظهارنامه تدوین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور که در اختیار مودیان گذاشته می شود، از حیث لزوم ارائه اطلاعات مذکوردراین ماده،کفایت امررا بنماید،مودیان مزبورملزم به تهیه و تسلیم صورت جداگانه نخواهند بود، لیکن می توانند به منظور رفع ابهام احتمالی و یا ارائه اطلاعات بیشتر، علاوه بر اظهارنامه نسخه ای از حساب درآمد وهزینه و یا حساب سود و زیان خود را نیز که به شرح فوق تنظیم نموده اند،به انضمام سایر یادداشتها و مدارک موجود همراه اظهارنامه به اداره امورمالیاتی ذیربط تسلیم نمایند.(اصلاحی12/4/84)
فصل پنجم- موارد رد دفاتر روزنامه وکل
ماده 20) تخلف از تکالیف مقرر در این آیین نامه در موارد زیر موجب رد دفاتر می باشد :
1. در صورتی که دفاتر ارائه شده به نحوی از پلمپ خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
2. عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر به شرط احراز .
3. ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت در حاشیه.
4. ثبت تمام یا قسمتی از یک فعالیت (آرتیکل) بین سطور.
5. تراشیدن یا پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر به منظور سوءاستفاده.
6. جای سفید گذاشتن بیش ازحد معمول درصفحات و سفید ماندن تمام صفحه دفترروزنامه و دفترمشاغل به منظورسوءاستفاده.
7. بستانکار شدن حسابهای نقدی و بانکی،مگر اینکه حسابهای بانکی با صورتحساب بانک مطابقت نماید و یا بستانکار شدن حسابهای بانکی یا نقدی ناشی از تقدم وتاخر ثبت حسابها باشد که در اینصورت موجب رد دفتر نیست.
8. تاخیر تحریر دفاترروزنامه ومشاغل زاید برحد مجازمقرردرتبصره های 2و3و4 ماده 13وتاخیر تحریر دفترکل زاید برحد مجاز مقرر درماده 14و تاخیر تحریر زاید برحد مقرر در ماده 17 این آیین نامه.
9. عدم ثبت خلاصه عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکز طبق مقررات ماده 15 این آیین نامه.
10. اشتباه حساب حاصل از ثبت عملیات موسسه در صورتی که نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده 11 این آیین نامه اقدام نشده باشد.
11. در صورتیکه مودیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص موضوع ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم استفاده ننمایند.
12. عدم ارائه آیین نامه در مهلت مقرر در آن ماده در مورد اشخاصی که از سیستم های الکترونیکی استفاده می نمایند.
13. عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر ثبت و پلمپ شده (ولونانویس)دفاتر روزنامه وکل
14. استفاده از دفاتر ثبت و پلمپ شده سالهای قبل(با توجه به مقررات ماده 3 این آیین نامه)
15. عدم تطبیق مندرجات دفاتر یا اطلاعات موجود درسیستم های الکترونیکی، درمورد اشخاصی که ازسیستم های مذکوراستفاده می نمایند.
16. ثبت هزینه ها و درآمد ها و هر نوع اعمال و اقلام مالی غیر واقع در دفاتر به شرط احراز (توضیح آنکه ثبت هزینه هایی که وقوع آن محقق بوده اما به دلایل خاص قانونی قابل قبول از حیث مالیاتی نیست و برگشت داده می شود، به منزله ثبت هزینه های غیر واقع تلقی نمی شود.)
تبصره- در مورد بند 6 این ماده چنانچه سفید ماندن جهت ثبت تراز افتتاحی باشد موجب رد دفاتر نخواهد بود و همچنین سفید ماندن ذیل صفحات دفتر در آخر هرروز یا هر هفته یا هر ماه به شرطی که اسناد دارای شماره ردیف بوده و قسمت سفید مانده با خط بسته شود، به اعتبار دفتر خللی وارد نمی آورد.(اصلاحی12/4/84)
ماده 21) هیات سه نفری حسابرسان موضوع بند 3 ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم، در مواردی که با توجه به دلایل توجیهی مودی و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استانداردهای حسابداری و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوی اداراه امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر،احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمی نماید، می توانند نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام نمایند.
دفاتر روزنامه وکل
اصلاحیه های مورخ 12/4/84 از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون نافذ می باشد.دفاتر روزنامه وکل