محاسبه سود پیمان ناتمام

پیمانهای بزرگ برای تکمیل چندین سال طول می­کشد رقم دقیق سود فقط بعد از تکمیل کار مشخص و معین می­گردد. پیمانهای ناتمام را به عنوان کار در جریان ساخت می­نامند و به بهای تمام­شده ارزش­گذاری می­شود، معمولاً سود در آن دخالت ندارد. در این حالت، هیچ سودی نباید به حساب سود و زیان شرکت نسبت به پیمانهای ناتمام انتقال داده شود. اگر چنین موردی وجود داشته باشد، ممکن است نوسانات زیادی در حساب سود و زیان ایجاد کرده و آن را دچار دگرگونی شدید نماید. به طور مثال، ممکن است علیرغم سودآور بودن فعالیت سال، حساب سود و زیان در پیمانهای ناتمام زیان نشان بدهد. ثانیاً- نتیجه عملکرد از سالی به سال دیگر متفاوت خواهد بود و قابل مقایسه نمی­باشند. ثالثاً- اگر سود بعد از تکمیل پیمان مشخص و معین گردد، نرخ مالیات بیشتری باید پرداخت شود از این رو، به لحاظ وجود این موانع، مناسب آن است که کل سود د ریک سال نشان داده نشود. با این وجود، در پیمانهای ناتمام دقیقاً باید پیش­بینی شود.

معمولاً در پیمانهای بزرگ از روش حسابدرای درصد پیشرفت کار استفاده می­شود و در پایان هر سال سود یا زیان بر مبنای پیشرفت پیمان اندازه­گیری و محاسبه می­شود. از آنجایی که در این روش درصد پیشرفت کار برآوردی است بنابراین سود واقعی پس از تکمیل پیمان شناسایی می­شود.

ماهیت سود:

1. اگر پیمان اخیراً شروع شده باشد و کار تکمیل­یافته یا کمتر از کار پیمان باشد هیچ سودی نباید به حساب سود و زیان انتقال یابد.

2. اگر پیمان به طور منطقی پیشرفت داشته باشد و دستگاه نظارت کارفرما آن کار را به بیش از اما کمتر از نصف تأیید و گواهی نماید، باید از سود ظاهری را به حساب سود و زیان بستانکار نمود. همچنین این رقم با نسبت وجوه دریافتی از کارفرما به کار گواهی شده کاهش خواهد یافت.

سود ظاهری= کار گواهی شده- بهای تمام شده کار گواهی شده

سود تعدیل شده= سود ظاهری ×  ×

3. اگر بیشتر از نصف پیمان نزدیک به تکمیل باشد، می­توان سود ظاهری و یا درصد دیگری برمبنای وجوه نقد دریافتی به حساب سود و زیان بستانکار نمود.

سود تعدیل­شده=سودظاهری × ×

در مورد دوم،   و در مورد سوم،   سود بیشتر برای پیش­آمدهای آتی مانند جریمه باقی می­ماند تا به نحوی بهای تمام شده یا زیانها را پوشش دهد.

کار در جریان ساخت

پیمان ناتمام به کار در جریان ساخت اشاره می­کند. کار در جریان ساخت شامل ارزش کار گواهی­شده و بهای تمام شده کار گواهی­نشده می­باشد. موقعی که کمتر از   کار تکمیل­شده باشد مخارج خالص که تا آن تاریخ انجام شده است باید به ارزش کار در جریان منتقل گردد. مخارج خالص شامل مخارج ناخالص منهای ارزش مواد یا ماشین­آلات در پایان سال است.

موقعی که پیمان پیشرفت خوبی داشته باشد و یا نزدیک به اتمام باشد، کار در جریان ساخت به طریق زیر ارزش­گذاری می­شود.

کار در جریان ساخت (WIP)= مخارج خالص + سودی که به این حساب بستانکار می­شود.

مثال 3-2- شرکت تونل­ساز قراردادی به مبلغ 12000000 ریال با مؤسسه دولتی الف منعقد نمود. مخارج زیر در ارتباط با این پیمان انجام شده است:

مواد و مصالح 2400000ریال              دستمزد پرداختی 120000 ریال

دستمزد 3280000ریال           کار گواهی­نشده 80000ریال

ماشین­آلات 400000ریال          هزینه­های غیرمستقیم 172000ریال

وجوه نقدی دریافتی از این قرارداد تا پایان سال 1×13 مبلغ 4800000 ریال است که معادل 8% کار گواهی شده است، ارزش مواد و مصالح در پایان دوره مبلغ 200000 ریال است ارزش استهلاک ماشین­آلات 20% به روش خط مستقیم است.

مطلوبست: محاسبه سود و زیان پیمان

• نحوه نمایش آن در صورت سود و زیان

• نحوۀ نمایش آن در ترازنامه

شرکت تونل­ساز

صورت سود و زیان

منتهی به 29/12/1×

انعکاس اقلام ترازنامه در شرکت تونل­ساز در تاریخ 29/12/1x

مثال فوق­الذکر را می­توان به طریق و روش دیگری حل نمود:

مثال 4-2-اطلاعات زیر در مورد پیمان شماره 18 در دست است:

ماشین­آلاتی به ارزش 1000000 ریال در فروردین ماه به پیمان 18 ارسال گردید ماشین­آلاتی به بهای تمام­شده 50000 ریال در تاریخ 31/6/1× به پیمان شماره 20 انتقال یافت. ماشین­آلاتی به ارزش 40000 ریال به سرقت رفت و ماشین­آلات دیگری به مبلغ 30000 در اثر آتش­سوزی از بین رفت. ماشین­آلات به طور کلی بیمه شده بودند. ماشین­آلاتی که ارزش آن 50000 ریال بود به بهای تمام­شده 40000 ریال فروخته شد. استهلاک ماشین­آلات با نرخ 10% در سال محاسبه می­گردد و ماشین­آلاتی که در 29/12/1× استهلاک آن محاسبه شده بود به قرارداد شماره 22 انتقال یافت.

مطلوبست نحوه نشان­دادن ماشین­آلات پیمان

مثال 5-2- یک شرکت ساختمانی قرارداد بزرگی را امضاء نموده و عملیات اجرایی آن را به عهده دارد و حساب جداگانه­ای برای پیمان نگهداری می­کند. قسمتی از اطلاعات در ارتباط با این پیمان طی دوره منتهی به 31/6/1× در دست است:

حساب پیمان را نشان دهید و سود و زیان آن را تهیه نمایید.

مثال 6-2- در آغاز فروردین­ماه شرکت الف قراردادی به مبلغ 5000000ریال منعقد نمود و هزینه­های زیر را در ارتباط با آن انجام داد.

از مواد و ماشین­آلات ارسال­شده به پیمان، ماشین­آلاتی که ارزش آن 20000ریال و موادی که بهای تمام شده آن 15000 ریال بود، مفقود گردید. مقدار از مواد و مصالح به ارزش 20000 ریال به قیمت 25000 ریال فروخته شد. در تاریخ 29/12/1× ماشین­آلاتی که بهای تمام­شده آن 5000 ریال بود به انبار مرجوع گردید و بخشی دیگر از ماشین­آلات که ارزش آن 2000 ریال بود خسارت دید و باقیمانده بدون استفاده می­باشد. کار گواهی­شده مبلغ 2400000 ریال بود و 80% آن از کارفرما دریافت شد. ارزش کار گواهی­نشده مبلغ 10000 ریال بود. استهلاک ماشین­آلات 10% به روش خط مستقیم بود.

مطلوبست: تهیه حساب پیمان و انتقال سود آن به حساب سود و زیان بنحوی که شما تصور می­کنید منطقی است بخشی از پیمان را در ترازنامه به تاریخ 29/12/1× نشان دهید.

ترازنامه به تاریخ 29/11/1×

مثال 7-2- شرکت سهامی پیمانکاری دامغان اطلاعات زیر را در مورد پیمان شماره 21 اعلام می­نماید. دفاتر این شرکت در 29/12/1× بسته می­شود. اطلاعات زیر از ثبتهای انجام­شده به بهای تمام­شده در تاریخ 29/12/1× وجود دارد:

مواد ارسالی به انبار           430000 ریال

حقوق سرپرستان کارگران          126200 ریال

دستمزد پرداخت­شده          1002200 ریال

ماشین­آلات به بهای تمام­شده 300000 ریال در پیمان به مدت  سال مشغول به کار بوده است که عمر مفید آن 5 سال و ارزش اسقاط آن 20000 ریال می­باشد. از تاریخ 1/4/1× یک سرپرست که حقوق سرپرستی وی در ماه مبلغ 20000 ریال است و  از مدت زمان خود را صرف آن پیمان می­نماید مشغول به کار می­شود. سایر هزینه­ها مبلغ 140000 ریال است. مواد موجود در انبار 25000 است. بهای اولیه پیمان 4000000ریال است. در تاریخ 29/12/1× از پیمان تکمیل­ شده است. که دستگاه نظارت مبلغ 2000000 ریال کار را گواهی نموده که 80% آن پرداخت شده است.

مطلوبست: نمایش حساب پیمان شماره 21.

استهلاک ماشین­آلات

حقوق سرپرست

** محاسبه ارزش کار گواهی­نشده:

ارزش مواد و مصالح پایان دوره- مخارج ناخالص= مخارج واقعی خالص

1774600=25000-1779500= مخارج واقعی خالص

مخارج واقعی خالص نشاندهنده  کار می­باشد، از این رو بهای تمام­شده کل پیمان عبارت است از:

از این رو نصف بهای تمام­شده پیمان عبارت است از: 1330950=2÷2661900

تفاوت قیمت و  قرارداد ارزش کار گواهی­ نشده است:

443650=1330950-1774600

مثال 8-2- پیمانکار رضایی قراردادی در خلال سال 1×13 منعقد و علمیات آن را آغاز نموده است. بهای اولیه پیمان مبلغ 4000000ریال است. تراز آزمایشی از دفاتر شرکت به شرح زیر در تاریخ 29/12/1× استخراج شده است.

از ماشین­آلات و مواد ارسالی به این پیمان، ماشین­آلاتی به مبلغ 30000 ریال و موادی به مبلغ 24000 ریال در یک حادثه از بین رفت. در تاریخ 29/12/1×، ماشین­آلاتی که ارزش آن 40000 ریال بود به انبار عودت داده شد. ارزش موجودی کالا در پایان دوره مبلغ 30000 ریال و ارزش کار گواهی­نشده مبلغ 20000 ریال است. استهلاک ماشین­آلات 10% است.

مطلوبست: تهیه ترازنامه و حساب پیمان.

13000=10%×130000= (40000+30)-2000= ماشین موجود در پایان دوره

17000=13000-130000 ماشین­آلات خارج­­شده

شرکت پیمانکاری رضایی

ترازنامه

به تاریخ 29/12/1×

مثال 9-2- اطلاعات زیر در ارتباط با پیمانهای ساختمانی به مبلغ 10000000 ریال که برای هر سال 80% ارزش کار در جریان ساخت گواهی­شده و همچنین کارفرما آن را پرداخته است:

ارزش ماشین­آلات در پایان هر سال به ترتیب 112000، 70000 و 30000 ریال بوده است.

مطلوبست تهیه حساب پیمان در پایان هر سال و همچنین سود و زیان را برای پیمانهای ناتمام در هر سال تهیه نمایید.

مثال 10-2- اطلاعات زیر درباره دو پیمان از شرکت پیمانکاری تونل­ساز در سال 2×13 به شرح زیر است:

قمیت اولیه پیمان 500000 ریال و قیمت اولیه پیمان 25، 400000 ریال، وجوه دریافتی از کارفرما 90% ارزش کار گواهی شده است.

مطلوبست: حساب پیمانهای 20 و 30 و حساب کارفرما.

مثال 11-2- یک شرکت پیمانکاری در خلال سال 2×13 فقط یک پیمان داشت که ارزش آن 000/5000 ریال است. مواد و مصالح و ماشین­آلات به پیمان ارسال می­گردد. ماشین­آلاتی به ارزش 50000 ریال و مواد و مصالح به ارزش 40000 ریال در یک تصادف از بین رفت. در تاریخ 29/12/2×، ماشین­آلاتی به ارزش 50000 به انبار برگشت. ارزش کار گواهی­نشده اما تمام­شده مبلغ 20000 ریال و موجودی مواد و مصالح به مبلغ 40000 ریال در پای کار می­باشد. استهلاک ماشین­آلات 10% می­باشد. اطلاعات زیر در دست است:

وجوه دریافتی معادل 80% کار گواهی­شده 2000000 ریال

مطلوبست: حساب پیمان و ترازنامه شرکت را تهیه نمایید.

شرکت پیمانکاری

ترازنامه

به تاریخ 29/12/2×

موجودی ماشین­آلات در پایان دوره

مثال 12-2- اطلاعات زیر از تراز آزمایشی شرکت پیمانکاری شاهرود که در ارتباط با پیمان 747 می­باشد برای سال منتهی به 29/12/1× در دست است:

عملیات پیمان شماره 747 در آغاز فروردین­ماه شروع شده است. موادی به ارزش 1700000 ریال به کارگاه شماره 747 ارسال گردید، اما مبلغ 60000 ریال آن در تصادف از بین رفت. در خلال سال معادل 1800000 ریال دستمزد پرداخت شد. ماشین­آلاتی به ارزش 500000 در سرتاسر سالد ر پیمان مورد استفاده قرار گرفت. ماشین­آلاتی به ارزش 2000000 ریال از آغاز فروردین ماه تا تاریخ 30/9/1× در کارگاه بود و سپس به انبار مرجوع گردید. در تاریخ 29/12/1× موجودی مواد در پیمان 40000 ریال است. ارزش پیمان 6000000 ریال بود و کارفرما 75% کار گواهی­شده را پرداخت نمود. کار گواهی­شده 80% کل پیمان در پایان سال 1×13 بود. کار گواهی­نشده مبلغ 150000 ریال در تاریخ 29/12/2× بود. هزینه­های غیرمستقیم 25% دستمزد است و ماشین­آلات به نرخ 10% مستهلک می­گردد.

مطلوبست: تهیه حساب پیمان شماره 747 و ترازنامه به تاریخ 29/12/1×

محاسبه سود پیمانهای ناتمام براساس مخارج برآوردی

در این روش اگر براساس ماده 30 و 29 پیمان، کارهای جدیدی از سوی کارفرما ارجاع شود و یا تغییراتی در مقادیر کار داده شده بعمل آید. (طبق ماده 30 پیمان­ کارفرما می­تواند 25% مبلغ اولیه پیمان، کار اضافی ارجاع نماید) این موارد به حساب اولیه پیمان اضافه می­شود. حال پیمانکار باید برای اتمام این پیمان مخارج برآوردی آن را تعیین نماید تا بتواند سود و زیان پیمان ناتمام را به دست آورد:

مبلغ کارهای جدید + ارزش تغییرات مقادیر کارها + مبلغ اولیه پیمان = مبلغ کل پیمان

مخارج برآوردی برای تکمیل پیمان + مخارج واقعی = کل مخارج برآوردی

کل مخارج برآوردی – مبلغ کل پیمان = سود کل برآوردی پیمان

حال باید این سود را بر حسب درصد پیشرفت پیمان تعدیل نمود که معمولاً با دو روش اندازه­ گیری می­شود:

روش اول: نسبت مخارج واقعی به کل مخارج برآوردی

سود تعدیل­شده= سود کل برآوردی پیمان ×

روش دوم: نسبت ارزش کار گواهی­شده به مبلغ کل پیمان

سود تعدیل­شده= سود کل برآوردی پیمان×

مثال 13-2- شرکت پیمانکاری سمنان مخارج زیر را در ارتباط با مبلغ پیمان 6000000 ریال در تاریخ 31/3/1× انجام داده است:

مخارج واقعی:

مواد و مصالح              1200000 ریال

دستمزد مستقیم         1640000 ریال

ماشین­آلات              200000 ریال

هزینه­های غیرمستقیم        86000 ریال

سایر اطلاعات به شرح زیر در دست است:

استهلاک ماشین­آلات 10% به روش مستقیم و موجودی مواد و مصالح پایان دوره مبلغ 100000 ریال بوده است. وجوه دریافتی از کارفرما 90% ارزش کار گواهی­شده، معادل 3600000 ریال است. کار اضافی و ارجاعی از سوی کارفرما 1500000 ریال می­باشد و پیمانکار مخارج تکمیل این پیمان را 3254000 ریال برآورد می­نماید.

مطلوبست: محاسبه سود پیمان ناتمام براساس مخارج واقعی به کل مخارج برآوردی و همچنین ارزش کار گواهی­شده به مبلغ کل پیمان

7500000=1500000+6000000= مبلغ کل پیمان

6100000=3254000+2846000= کل مخارج براوردی پیمان

1400000=6100000-7500000= سود ظاهری

روش اول:  = سود تعدیل­شده بر مبنای مخارج واقعی

روش دوم:  = سود تعدیل­شده بر مبنای ارزش کار گواهی­شده

= ارزش کار گواهی­شده