آزمونهای محتوای برنامه حسابرسی
بخشی از برنامه حسابرسی که به اثبات مبالغ مندرج در صورتهای مالی (یعنی، آزمونهای محتوا) میپردازد و معمولاً طبق سرفصلهای عمده ترازنامه، مانند وجوه نقد، حسابهای دریافتنی، موجودیهای مواد و کالا و ماشینآلات و تجهیزات، سازمان مییابد. با توجّه به اهمیت صورت سود و زیان، پس چرا برنامههای حسابرسی بر اثبات اقلام ترازنامه تأکید میکند؟ شاید این شیوه سازماندهی کار، ادامه راه کار حسابرسان در دورانی است که هدف آنان، تنها اثبات اقلام ترازنامه بود. اگرچه امروزه حسابرسان توجّه زیادی به قابلیت اعتماد صورت سود و زیان دارند، هنوز هم رویکرد (یا نگرش) ترازنامهای را روشی مؤثر برای سازمان دادن روشهای آزمون محتوا میدانند.
یکی از مزایای رویکرد ترازنامهای، فراهم بودن شواهد کاملاً قابل قبولی است که عموماً برای اثبات داراییها و بدهیها وجود دارد. داراییها معمولاً با روشهای مستقیم، مانند مشاهده عینی، بازرسی شواهد ایجاد شده در خارج از شرکت صاحبکار و تأییدیه اشخاص خارج از شرکت صاحبکار، اثبات میشود. بدهیها معمولاً با بررسی شواهد ایجاد شده در خارج از شرکت صاحبکار، تأییدیه و بازرسی مدارک پرداخت بدهی پس از تسویه آن، میتواند اثبات شود.
از طرف دیگر، نوع و ماهیت درآمدها و هزینهها را در سیستم حسابداری دوطرفه در نظر بگیرید. ثبت درآمدها یا هزینهها از دو بخش تشکیل میشود: اول، شناسایی درآمد یا هزینه، و دوم، تغییر متناظر مبلغ درآمد یا هزینه در یکی از حسابهای دارایی یا بدهی. درآمدها و هزینهها هیچ گونه شکل مشهودی ندارد؛ آنها تنها به شکل یک ثبت در دفاتر حسابداری صاحبکار و معرّف تغییر در حقوق صاحبان سرمایه میباشد. در نتیجه، بهترین شواهد وجود درآمدها یا هزینهها، تغییر قابل اثبات در حساب دارایی یا بدهی مربوط است