، ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺟﺘﻨﺎب در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎيﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻬﺮان در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار
.
ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺳﺆال اﺳﺎﺳﻲ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ، آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ، از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد؟ در اداﻣﻪ، اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ، ﺳﭙﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ، ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎري ذﻛﺮ ﺷﺪه و در اداﻣﻪ روش ﭘﮋوﻫﺶ، ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎ و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ ﺑﺤﺚ ﻣ ﻲﺷﻮد و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻣﺮﺑﻮط اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ -2 اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺟﺘﻨﺎب و ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﻫﺮ دو ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ وﻟﻲ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ، دو ﭘﺪﻳﺪه ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺎﺳﺎً ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻳﺎ وﺟﺎﻫﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﻜﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺪم ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﺎﻫﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ. ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺣﺮﻳﻢ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ. وﻗﺘﻲ ﻣﺆدي از ﮔﺰارش درآﻣﺪﻫﺎي ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﻋﺪول ورزد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻋﺎﻣﺪاﻧﻪاي ﻧﻈﻴﺮ ﮔﺰارش ﻛﻤﺘﺮ از واﻗﻊ درآﻣﺪ و ﻓﺮوش، ﮔﺰارش ﺑﻴﺶ از واﻗﻊ ﻛﺴﻮرات، و ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ ﻏﻴﺮ واﻗﻌﻲ از ﺗﻌﻬﺪات ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮد ﻃﻔﺮه رود، در ﺣﻘﻴﻘﺖ، ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻋﻤﻞ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﺪﻧﻲ ﻳﺎ ﺟﺰاﻳﻲ اﺳﺖ و از اﻳﻦ رو، ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻓﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﮕﺮان ﻛﺸﻒ اﻋﻤﺎل ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ. اﻣﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﻬﺪات ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻓﺮد از ﻃﺮﻳﻖ دور زدن ﻗﺎﻧﻮن ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎﻣﻞ از ﻇﺮاﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ و ﻟﺬا از ﻣﻨﻈﺮ ﺟﺮ مﺷﻨﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ )ﻣﻴﻼﻧﻲ و .(143 :1391 اﻛﺒﺮﭘﻮرروﺷﻦ، ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺗﺨﺎذ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺟﻬﺖ اﺧﺘﻔﺎء ﻳﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪﻫﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻃﺮق زﻳﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد )ﺳﺎﻧﺪﻣﻮ، 4002: 5-4(: .1 ﻋﺪم ذﻛﺮ درآﻣﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼت در اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪﻫﺎ؛ .2 ﮔﺰارش ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻛﺴﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺶ از واﻗﻊ؛ .3 ﺧﻮدداري از ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻇﻬﺎرﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻣﻼت؛ .4 ﻛﺎﺳﺘﻦ از رﻗﻢ ﺑﺪﻫﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻇﻬﺎرات ﺧﻼف واﻗﻊ .
1394 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ )ﻣﺴﻠﺴﻞ47(، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 90 اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت، اﺳﺘﻔﺎده از راهﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆدي، ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺧﻮد را ﮔﻮﻳﻨﺪ. از اﻳﻦرو، اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت، رﻓﺘﺎري ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟ ﻲﻛﻪ ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، رﻓﺘﺎري ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد. ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ در ﺣﻮزة ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ راﺑﻄﺔ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي آن ﻛﺸﻒ ﺷﻮد. ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل، از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ، ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي روﺑﻪ رو ﺑﻮدهاﻧﺪ. اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﻮدن ﺣﻖاﻟﺰﺣﻤﺔ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﺗﻌﻮﻳﺾ ادواري ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن، ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻤﻴﺘﺔ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ، ﻣﺤﺪودﻳﺖ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎران، ادﻏﺎم ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ و ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ، ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻛﺮدن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن، ﺗﺨﺼﺺﮔﺮاﻳﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن، ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫ ﻢﭘﻴﺸﮕﺎن، رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، وﺟﻮد ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ از ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن و ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد. ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒﻫﺎ درﺑﺎرة ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ديآﻧﺠﻠﻮ )1891( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎزار« اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ. او ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ: ارزﻳﺎﺑﻲ )اﺳﺘﻨﺒﺎط( ﺑﺎزار از اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس: .1 ﻣﻮارد ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ در ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎر را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ .2 .(61-60 :1392 ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻛﺸﻒ ﺷﺪه را ﮔﺰارش ﻛﻨﺪ )اﻳﺰديﻧﻴﺎ و ﻫﻤﻜﺎران، ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻤ ﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس، »اﻧﺪازه ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس« اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺑﺎ ﻫﻢ راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارﻧﺪ، ﺑﻪ ﻃﻮر يﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺰرگﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻨﻈﻮر از اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﺣﺴﻦ ﺷﻬﺮت ﺣﺴﺎﺑﺮس )ﻧﺎم ﺗﺠﺎري( اﺳﺖ. درﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﺴﻦ ﺷﻬﺮت ﺣﺴﺎﺑﺮس، اﻋﺘﺒﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﺻﻮرت ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻟﺬا ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد . ﻣﻴﺰان ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺣﺮﻓﻪاي ﺣﺴﺎﺑﺮس و » ، ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻛﻤﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﻈﺎرت آن « ﻳﻌﻨﻲ »دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس « اﺳﺖ. ﻫﺮ ﭼﻪ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ،
91 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ او از ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎر و ﺗﺨﺼﺺ او در آن ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎص ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻔﻴﺖ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس و دوره ﺗﺼﺪي .(2003 ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ )ﻣﺎﻳﺮز و ﻫﻤﻜﺎران، ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ .(1390 اﺳﺖ )ﻧﻤﺎزي و ﻫﻤﻜﺎران، ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮد و ﻫﻤﻜﺎران )3102( ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﻛﻨﺘﺮل، ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮ )ﻫﻤﺎن ﻣﺪﻳﺮان ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮ( در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰﺗﺮ درﺻﺪد ﻛﺴﺐ درآﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. وﻳﻠﺴﻮن )2102( ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻳﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﭘﺮداﺧﺖ دﺳﺘﻤﺰد ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻣﺎﻟﻴﺎت، زﻣﺎن ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﻔﺎفﺳﺎزي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﺟﺮاﺋﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪﻳﺎن ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ را ﺑﻪ ﺷﺮﻛ ﺖ و ﻣﺪﻳﺮان ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ. ﻟﺬا، ﻣﺪﻳﺮان ﺧﻄﺮﮔﺮﻳﺰ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺧﻄﺮﺗﺮي را ﻃﺮح رﻳﺰي ﻛﻨﻨﺪ. ﻫﻮﻳﺎن و ﻧﻮﮔﺎ )0102( در ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ را از ﺣﺴﺎﺑﺮس درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ داراي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ اﻳﺠﺎدﺷﺪه از اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻏﻴﺮ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ. ﻣﻴﺪو و ﺷﺎﻛﻠﻔﺮد )7002( ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﺶ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎﻟﻴﺎتﺑﻨﺪي درآﻣﺪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ در ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ ﭘﺎﻳﺪاري وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﺪﻣﺎت از ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺧﻮد ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ. ﺷﺎﻛﻠﻔﻮرد و ﺷﻮﻟﻴﻦ )1002( ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﻤﻲ در ﻣﻮرد ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﻣﻘﻄﻌﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل داﺧﻠﻲ، ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺎﻟﻜﻴﺘﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ و ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد.
1394 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ )ﻣﺴﻠﺴﻞ47(، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 92 ﺧﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران )2931( ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﺔ ﺑﻴﻦ ﺗﺨﺼﺺ ﺣﺴﺎﺑﺮس در ﺻﻨﻌﺖ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﮋوﻫﺶ آنﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺨﺼﺺ ﺣﺴﺎﺑﺮس در ﺻﻨﻌﺖ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ، ارﺗﺒﺎط ﻣﻌﻨﺎداري وﺟﻮد دارد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس آنﻫﺎ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ داراي ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻤﺘﺮ، ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻧﻘﺪي ﻛﻤﺘﺮ و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس آنﻫﺎ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻴﺴﺖ. اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪة ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي ﺣﺴﺎﺑﺮسِ ﻣﺘﺨﺼﺺ در ﺻﻨﻌﺖ اﺳﺖ. ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ، ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري و ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ -3 ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺒﺎر تاﻧﺪ از ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ . ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از دو ﻣﺘﻐﻴﺮ »اﻧﺪازه ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ« و »دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس« ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺠﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﺰرگ و داراي اﻋﺘﺒﺎر و ﺷﻬﺮت ﺑﺎﻻ )درﺟﻪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ )ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاران رﺳﻤﻲ(، ﻛﻪ (1 اﻧﺪازه آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺆﺳﺴﺎت داراي اﻋﺘﺒﺎر و ﺷﻬﺮت در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺻﻮرﺗ ﻲﻛﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎر ﻃﻲ دوره (2 ﭘﺎﻳﻴﻦ )درﺟﻪ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ، ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺠﺎزي اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻘﺪار آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ ﻃﻲ دوره ﺳﺎل، ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎر ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻐﻴﺮ 4 ﺳﺎﻟﻪ، ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﻴﺶ از 11 ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺠﺎزي دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻘﺪار آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺳﺎل را ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺷﻨﺎﺧﺖ از ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺎر 3 ﻣﻲﺷﻮد، ﻣﺠﺘﻬﺪزاده و آﻗﺎﻳﻲ )3831( ﺣﺪاﻗﻞ ﻻزم و ﺿﺮوري ﻣﻲداﻧﻨﺪ )ﻧﻤﺎزي و ﻫﻤﻜﺎران، 0931(.
93 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ؛ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ : ﺑﺮ درآﻣﺪ ﻗﺒﻞ از [1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ؛ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ 11. ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ. ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه [1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ )رﻳﮕﻮ، 3002(. و [1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ؛ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻔﺎوت درآﻣﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖ 2ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت .2 ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ. درآﻣﺪ [1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ درآﻣﺪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﻛﻞ داراﻳﻲﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﻴﺰ از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻗﻄﻌﻲ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺎﻟﻴﺎت )52%( ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ. اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار ﺗﻔﺎوت درآﻣﺪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻟﻴﺎت و درآﻣﺪ ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ )وﻳﻠﺴﻮن، .(2003 ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، اﺛﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ و اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه اﺳﺖ، زﻳﺮا ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣ ﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳ ﻲﻫﺎي ﻣﻘﻴﺎس و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ارﺗﺒﺎط دارد ؛ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺧﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران، 2931(. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻛﻪ 2010 )رﻳﮕﻮ، 3002؛ ﭼﻦ و ﻫﻤﻜﺎران، ﻣ ﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت آن ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه اﺳﺖ : ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از: : ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ و ﺗﺎرﻳﺦ 3اﻟﻒ: وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ. ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻞ ﺑﺪﻫﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻛﻞ داراﻳﻲﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﺑﻪ دﺳﺖ 4ب: اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲآﻳﺪ. .(2012 ) ﺳﻴﻦ و ﻫﻤﻜﺎران، 1 ج: ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻞ داراﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪهاي از اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ
- Effective Tax Rate (ETR) 2. Book Tax Difference (BTD) 3. Delay 4. Leverage (LEV)
1394 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ )ﻣﺴﻠﺴﻞ47(، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 94 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺎﻣﻞ دو ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺻﻠﻲ و ﭼﻬﺎر ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ: ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺻﻠﻲ اول: ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ: .1 ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻧﺮخ ﻣ ﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. .2 ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺻﻠﻲ دوم: ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ: .3 ﺑﻴﻦ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. .4 ﺑﻴﻦ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد دارد. ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎري ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻠﻴ ﺔ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﻃﻲ دوره زﻣﺎﻧﻲ 1831 ﺗﺎ 1931 )دوره 11 ﺳﺎﻟﻪ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺣﺬﻓﻲ )ﻏﺮﺑﺎلﮔﺮي(، ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ را داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎري اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ. اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ : 1- ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺳﺎل 0831 در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳـﺎل ﻣـﺎﻟﻲ آن ﻫـﺎ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن اﺳﻔﻨﺪﻣﺎه ﺑﺎﺷﺪ. 2- ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد را ﻃﻲ دوره ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ داده ﺑﺎﺷﻨﺪ. 3- اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ را در دوره زﻣﺎﻧﻲ 1831 اﻟﻲ 1931 ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ اراﺋﻪ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ . 4- ﺟﺰء ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﻪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ .دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع، ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ .ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻬﺎم ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﻌﻤﻮﻻ در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﺑﻴﻤﻪ ﻫﺎﺳﺖ. در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ، در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﻮدن ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﻴﻤﻪﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻢﺧﻄﻲ و ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺳﺮﻳﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ اﺟﺰاي
- SIZE
95 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺧﻼل ﻣﺪلﻫﺎ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن، اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻧﺎدرﺳﺖ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ ﺷﻮد )اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ، 2931: ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺬﻛﻮر 031 ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ. .(45 4- روش ﭘﮋوﻫﺶ، ﮔﺮدآوري و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ داد هﻫﺎ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻌﻴﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ؛ از ﻧﻮع ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻮده و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد از ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ. ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ از روﻳﻜﺮد ﭘﺲ روﻳﺪادي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد. از روش ﭘﺲ روﻳﺪادي زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﭘﺲ از وﻗﻮع روﻳﺪادﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲ ﭘﺮدازد. اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ، اﻣﻜﺎن دﺳﺖﻛﺎري ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ وﺟﻮد ﻧﺪارد )رﺷﺎد ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻧﻤﺎزي، 9831: 53(. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، داده ﻫﺎ و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﺻﻮرت ﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ، ﻳﺎدداﺷﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ، ﮔﺰارش ﻫﺎي ﻫﻔﺘﮕﻲ و ﻣﺎﻫﻨﺎﻣـﻪ ﺑـﻮرس اوراق ﺑﻬـﺎدار و ﺑـﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار رهآورد ﻧﻮﻳﻦ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. روش ﺗﺠﺰﻳ ﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ و آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ راﺑﻄﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﻳﻞ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ: 1رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ/ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ
ﻛﻪ دارﻳﻢ: اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺮوﺿﺎت اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، از دو ﻣﻘﻴﺎس =
:(55 :1392 ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺧﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از دو ﻣﻘﻴﺎس ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ = [1]
»اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ« و »دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس « اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد. .[1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺻﻮرتﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺷﺮﻛﺖ =
.[1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ =
- 1394 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ )ﻣﺴﻠﺴﻞ47(، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 96 .[1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ = ‑
.[1] در ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﻟﻲ = ! ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ
ادﻏﺎم دادهﻫﺎي ﺳﺮي زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻘﻄﻌﻲ )دادهﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ( و ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از آن، ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﺸﺎﻫﺪات، ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن درﺟﻪ آزادي، ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﻫﻤﺴﺎﻧﻲ وارﻳﺎﻧﺲ و ﻛﺎﻫﺶ ﻫﻢﺧﻄﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. 5- ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول 1 اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ رﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺛﺒﺎت و ﭘﺎﻳﺪاري ﻛﻢﺗﺮي ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ از ﻧﻈﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت از ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ. در ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﭘﮋوﻫﺶ، ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ داراي ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﺛﺒﺎت و ﭘﺎﻳﺪاري ﻃﻲ دوره 11 ﺳﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮ وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر داراي ﻛﻢﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ اﺳﺖ. ﻋﻠﺖ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ زﻳﺎد اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ، ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮان ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ ﺑﺮاي رﻋﺎﻳﺖ ﻛﺮدن ﺷﺮوط ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ، ﻧﺸﺎن دادن وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖ، ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺷﺮﻛﺖ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﻋﺘﺒﺎرات، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻌﻲ در راﺿﻲ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ اﻋﺘﺒﺎر دﻫﻨﺪﮔﺎن دارﻧﺪ )اداﺑﺎﺷﻴﺎن، 5002(. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ در ﻣﺘﻐﻴﺮ وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻣﺒﺎﺷﺮت و ﻓﺮﺿﻴﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺖ . دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ، 225 ﺳﺎل-ﺷﺮﻛﺖ )ﻣﻌﺎدل ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در 506 ﺳﺎل-ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻮرد (0/37 ﺑﺮرﺳﻲ )ﻣﻌﺎدل 24/0(، دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﻴﺶ از 4 ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺪﻫﻲ در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ، 76% ﺑﻮده اﺳﺖ.
97 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺟﺪول )1(- آﻣﺎر ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ
ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ
ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ
ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت
ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت
اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس
وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر
اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ
اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ
1430 1430 1430 1430 1430 1430 1430 ﺗﻌﺪاد ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ 01/0 70/0 73/0 24/0 17/4 79/21 76/0 ﻣﻴﺎﻧﻪ 01/0 40/0 0 0 96/4 97/21 86/0 ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ 82/0 54/0 1 1 98/5 26/91 09/0 ﻣﻴﻨﻴﻤﻢ 0 13/0- 0 0 49/2 08/9 20/0 اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر 90/0 11/0 84/0 94/0 24/0 34/1 91/0 ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮات 09/0 75/1 03/1 71/1 90/0 11/0 82/0 آﻣﺎره ﺟﺎركﺑﺮا 202/0 149/1 442 932 832 722 278 اﺣﺘﻤﺎل ﺟﺎركﺑﺮا 998/0 973/0 000/0 000/0 000/0 000/0 000/0
ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧـﻮع 1 ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول 2 اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮنﻫﺎي رﻳﺸﻪ واﺣﺪ ﻛﻢﺗـﺮ از 5% ﺑـﻮده اﺳـﺖ، ﻛـﻞ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ ﻃـﻲ دوره P-Valueآزﻣﻮن ﻟﻮﻳﻦ و ﻫﻤﻜﺎران، ﭼﻮن ﻣﻘﺪار ﭘﺎﻳﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ در ﻃﻮل زﻣـﺎن 2ﭘﮋوﻫﺶ در ﺳﻄﺢ و ﻛﻮوارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﺳﺎلﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ .
- 1394 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ )ﻣﺴﻠﺴﻞ47(، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 98 ﺟﺪول )2(- آزﻣﻮن ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ )اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ( ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ آﻣﺎره ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻣﻘﺪار آﻣﺎره ﻟﻮﻳﻦ، ﻟﻴﻦ و ﭼﻮ اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره ﻟﻮﻳﻦ، ﻟﻴﻦ و ﭼﻮ 0/0000 -61/83 ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت 0/0000 -56/00 ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت 0/0000 -20/65 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر 0/0000 -13/82 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ 0/0000 -8/24 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ
ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺶ، در ﺟﺪول 3 اراﺋﻪ ﺷﺪه 11 ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ در دوره ، اﺳﺖ. ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻌﻜﻮس اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ . ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ، اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ )ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس(، ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺮ دو ﻣﻌﻴﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس )ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ(، ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎر ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت دارد. ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲ دار )152/0-( ﺑﻴﻦ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺣﺎﻛﻲ از ﻣﻌﻜﻮس ﺑﻮدن اﻳﻦ دو ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ . از ﻧﻜﺎت ﺟﺎﻟ ﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ، راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ )861/0( ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ و وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ ﻣﺜﺒﺖ )971/0( ﺑﻴﻦ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ، در اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ وﻗﻔﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دو ﻣﻌﻴﺎر دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس و اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻫ ﻢراﺳﺘﺎ ﺑﻮدهاﻧﺪ.
99 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺟﺪول )3(- ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ
ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ
ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ
ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت
ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت
اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ
دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس
وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر
اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ
اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ
* -0/068 -0/051 * -0/055 -0/004 * -0/055 * -0/251 1 ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت 10/108* 0/135* -0/135* 0/009 -0/452* اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ 10/179* -0/0240/151* 0/009 دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس 10/094* 0/249* 0/001 0/019 *0/168 1 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر *0/054 1 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ
1 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ
آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ اول ﻗﺒﻞ از آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻴﻤﺮ و ﻫﺎﺳﻤﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺪل در آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﮔﺮدد. Fآزﻣﻮنﻫﺎي ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺛﺮات ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول 4 ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس )اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ( ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت در )0000/0( ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. اﻳﻦ t ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ، ﻣﻨﻔﻲ )30/0-( و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺑﻮرﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد. دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻃﺒﻖ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ. اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫﻢ راﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺪﻫﻲ اﺳﺖ .
1394 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ،(74 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ) ﻣﺴﻠﺴﻞ 100 ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎره Fﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن، ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ . ﻋﻼوه ﺑﺮ آن، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻛﻞ دوره ﭘﮋوﻫﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ %35 /6 ﺣﺪود و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ و اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . (ﺣﺎﻛﻲ از ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي 0/ 711) (و اﺣﺘﻤﺎل آن 0/ 683)ﻣﻘﺪار آﻣﺎره ﺟﺎركﺑﺮا رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﺪل ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮدن ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ اول ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت -(4) ﺟﺪول آﻣﺎره ﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ tاﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره t ﺿﺮاﻳﺐ رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﻘﺪار آﻣﺎره 0/ 6916 0/40 0/02 ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ 0/ 0000 -4/32 -0/03 اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس 0/ 1893 -1/31 -0/ 01 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر 0/ 0005 3/49 0/ 01 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ 0/ 0000 -4/ 33 -0/ 07 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن F ﺷﺪه اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره 416 0/356 0/0000 0/865 1/
آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ دوم ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺛﺮات ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس )اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ (ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي 5 در ﺟﺪول -ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲ (0/ 0011) t و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره (0/ 02) ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ، ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻮرﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد . اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ و وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت ، دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮ و اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت داﺷﺘﻪاﻧﺪ. اﻳﻦ
101 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻫ ﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر اﺳﺖ .اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻢﺗﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎره Fﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن، ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳ ﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ آن، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻛﻞ دوره ﭘﮋوﻫﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ %50/5 ﺣﺪود ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . (ﺣﺎﻛﻲ از ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي 0/ 142) (و اﺣﺘﻤﺎل آن 3/ 905)ﻣﻘﺪار آﻣﺎره ﺟﺎركﺑﺮا رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﺪل ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮدن ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ دوم ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻢ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت -(5) ﺟﺪول آﻣﺎره ﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ tاﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره t ﺿﺮاﻳﺐ رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﻘﺪار آﻣﺎره 0/ 0000 17 /41 0/94 ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ 0/ 0011 3/27 0/ 02 اﻧﺪازه ﺣﺴﺎﺑﺮس 0/ 0487 -1/97 -0/01 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر 0/ 0000 -13 /51 -0/ 05 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ 0/ 0000 -13 /49 -0/22 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن F ﺷﺪه اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره 551 0/505 0/0000 0/869 1/
آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺳﻮم ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺛﺮات ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻃﻲ دوره ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳ ﻲ )دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس (ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ 6 ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول -ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲ (0/ 0041) t و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره (-0/ 01) ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ، ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳ ﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻮرﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد .
1394 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ،(74 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ) ﻣﺴﻠﺴﻞ 102 دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻃﺒﻖ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ .اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫ ﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺪﻫﻲ اﺳﺖ . ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎره Fﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن، ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ . ﻋﻼوه ﺑﺮ آن، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻛﻞ دوره ﭘﮋوﻫﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس و %35/1 ﺣﺪود ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ و اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . (ﺣﺎﻛﻲ از ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي 0/ 315) (و اﺣﺘﻤﺎل آن 2/ 311)ﻣﻘﺪار آﻣﺎره ﺟﺎركﺑﺮا رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﺪل ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮدن ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﺳﻮم ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت -(6) ﺟﺪول آﻣﺎره ﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ tاﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره t ﺿﺮاﻳﺐ رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﻘﺪار آﻣﺎره 0/ 0339 -2/12 -0/11 ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ 0/ 0041 -2/88 -0/ 01 دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس 0/ 1850 -1/ 32 -0/01 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر 0/ 0000 5/89 0/ 02 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ 0/ 0000 -4/ 38 -0/07 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ
ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ
ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه
آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن Fاﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره
411 0/351 0/0000 0/849 1/
103 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﭼﻬﺎرم ﻣﺪل رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺛﺮات ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻃﻲ دوره ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳ ﻲ )دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس (ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت 7 ﭘﮋوﻫﺶ در ﺟﺪول (0/ 8070) t /0( وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره 001) دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ، ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳ ﻲ ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻮرﺳﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧ ﺪارد. دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ، اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ و وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮ و اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت داﺷﺘﻪاﻧﺪ. اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر اﺳﺖ .اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻢﺗﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮده و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎره Fﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن، ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮدﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ . ﻋﻼوه ﺑﺮ آن، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در ﻛﻞ دوره ﭘﮋوﻫﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت در ﺳﻄﺢ ﻛﻞ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي %50/1 ﺣﺪود ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . (ﺣﺎﻛﻲ از ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪهﻫﺎي 0/ 506) (و اﺣﺘﻤﺎل آن 1/ 363)ﻣﻘﺪار آﻣﺎره ﺟﺎركﺑﺮا رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﺪل ﻣﺬﻛﻮر اﺳﺖ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ دار ﻧﺒﻮدن ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻓﺮﻋﻲ ﭼﻬﺎرم ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﺗﺄﻳﻴﺪ واﻗﻊ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد.
1394 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ،(74 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ) ﻣﺴﻠﺴﻞ 104 ﺗﺄﺛﻴﺮ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت -(7) ﺟﺪول آﻣﺎره ﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ tاﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره t ﺿﺮاﻳﺐ رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﻣﻘﺪار آﻣﺎره 0/ 0000 18 /45 0/99 ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ 0/ 8070 0/ 24 0/ 001 دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس 0/ 0434 -2/02 -0/01 وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر 0/ 0000 -13 /93 -0/ 06 اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ 0/ 0000 -13 /28 -0/ 21 اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻌﺪﻳﻞ آﻣﺎره دورﺑﻴﻦ-واﺗﺴﻮن F ﺷﺪه اﺣﺘﻤﺎل آﻣﺎره 547 0/501 0/0000 0/856 1/
-ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات 6 ﻫﺪف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ 130 ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ .ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺑﺮاي آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ از 1381-1391ﺷﺮﻛﺖ ﻃﻲ دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺪلﻫﺎي رﮔﺮﺳﻴﻮﻧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ اﺛﺮات ﺛﺎﺑﺖ ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ : -ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس )اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ (ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﺮ دو ﻣﻌﻴﺎر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺰان اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ .اﻳﻦ اﻣﺮ ،ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ، ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﻼك ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﻮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻢﺗﺮي را اﻇﻬﺎر ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ. ،ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ -ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ )دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس (ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎر ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دارد .ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻫﻢ، ﻣﻴﺰان اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ از ﻣﺸﺎوره ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ .ﻋﺪم ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت، ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ دﻳﮕﺮي
105 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻏﻴﺮ از اﻗﺪام در ﺟﻬﺖ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ روﻳﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﻘﺮرات ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ . ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ، -ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ .اﺳﺖ (1392) ( و ﺧﺎﻧﻲ و ﻫﻤﻜﺎران 2010) ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﻫﻮﻳﺎن و ﻧﻮﮔﺎ -دﻳﮕﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت داﺷﺘﻪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ از اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻃﺒﻖ ﻧﺮخ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدهاﻧﺪ .اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻫ ﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺪﻫﻲ اﺳﺖ . -ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺣﺎﻛﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﻌﻨﻲدار اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ، اﻫﺮم ﻣﺎﻟﻲ و وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت اﺳﺖ .اﻳﻦ اﻣﺮ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ، ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮ و اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻛﻢﺗﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت داﺷﺘﻪاﻧﺪ. اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻫ ﻢراﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻮرﺳﻲ و ﺷﺮﻛﺖ- ﻫﺎي داراي وﻗﻔﻪ اﻧﺘﺸﺎر اﺳﺖ .اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻫﺮﻣﻲﺗﺮ، ﺗﻔﺎوت دﻓﺘﺮي ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻛﻢ- ﺗﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻲﺗﻮان ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات زﻳﺮ را اراﺋﻪ داد : ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس) اﻧﺪازه ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ (ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺑﻪ -1 ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﻴﺰان اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﻃﻲ دوره ﭘﮋوﻫﺶ داﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻟﺬا ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﻇﻬﺎر ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر، دﻗﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺧﺮج دﻫﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ را ﻣﻼك ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ) دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس (ﺑﺮ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ -2 ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دوره ﺗﺼﺪي ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﻣﻴﺰان اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻟﺬا ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻮر ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت اﻇﻬﺎرﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻧﻴﺰ، دﻗﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮي ﺑﻪ ﺧﺮج دﻫﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ دوره ﺗﺼﺪي ﺑﺎﻻ در ﺷﺮﻛﺖ را ﻣﻼك ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨﺪ .
1394 ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ،(74 ﭘﮋوﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت/ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺴﺖ و ﺷﺸﻢ) ﻣﺴﻠﺴﻞ 106 ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﺗﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﺟﺘﻨﺎب از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد، ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد -1 ﻣﻲﺷﻮد در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﺗﻲ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ اﺟﺘﻨﺎب از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎت و ﻣﺤﻴﻂ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ و ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﮔﺰارﺷﮕﺮي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد . ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻫﻴﺎتﻣﺪﻳﺮه و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ -2 ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد، ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد اﺛﺮ ﺳﺎز و ﻛﺎرﻫﺎي ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد . ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در ﺳﻄﺢ ﺻﻨﺎﻳﻊ -3 ﺑﻮرﺳﻲ . ﺑﺮرﺳﻲ و آزﻣﻮن راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮاي -4 ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي زﻳﺎنده در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺳﻮد ده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺠﺎزي در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي آﻳﻨﺪه. ﺗﻜﺮار اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از وﻗﻔﻪﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ وﻗﻔﻪ ﺑﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ -5 ﻣﺪل .
107 ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪي ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ Eviewsﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻣﺎري ﺑﺎ » ،(1392)اﻓﻼﻃﻮﻧﻲ، ﻋﺒﺎس -1 ﻣﺎﻟﻲ « ، اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﺮﻣﻪ، ﭼﺎپ اول. ،« ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ» ،(1392) اﻳﺰديﻧﻴﺎ، ﻧﺎﺻﺮ؛ ﻣﺮدادي، اﻓﺴﺮﻋﻠﻲ و ﻏﻨﻲزاده، ﺑﻬﺮام -2 ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪار رﺳﻤﻲ .33 ، ﺷﻤﺎره راﺑﻄﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺷﺮﻛﺘﻲ و ﺳﻮد ﻣﺸﻤﻮل ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ » ،(1389) ﺑﺎﺑﺎﺟﺎﻧﻲ، ﺟﻌﻔﺮ و ﻋﺒﺪي، ﻣﺠﻴﺪ -3 .« .86 -65 ص ،5 ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري ﻣﺎﻟﻲ، ﺷﻤﺎره ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﺨﺼﺺ ﺣﺴﺎﺑﺮس در ﺻﻨﻌﺖ و » ،(1392) ﺧﺎﻧﻲ، ﻋﺒﺪاﷲ؛ اﻳﻤﺎﻧﻲ، ﻛﺮﻳﻢ و ﻣﻼﻳﻲ، ﻣﻬﻨﺎم -4 ،« اﺟﺘﻨﺎب ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان داﻧﺶ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ، ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ، .68 -43 ، ص 51ﺷﻤﺎره ﻓﺮار ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﻗﺘﺼﺎد ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ در » ،(1391)ﻋﺒﺪاﻟﻪﻣﻴﻼﻧﻲ، ﻣﻬﻨﻮش و اﻛﺒﺮﭘﻮرروﺷﻦ، ﻧﺮﮔﺲ -5 ،« اﻳﺮان ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎت .167 -141، ص (61 ، ﺷﻤﺎره ﺳﻴﺰدﻫﻢ) ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﻳﺪﮔﺎه ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن » ،(1383) ﻣﺠﺘﻬﺪزاده، وﻳﺪا و آﻗﺎﻳﻲ، ﭘﺮوﻳﻦ -6 ،« ﻣﺴﺘﻘﻞ و اﺳﺘﻔﺎدهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ . ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و » ،(1390) ﻧﻤﺎزي، ﻣﺤﻤﺪ؛ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪي، اﻧﻮر؛ ﺟﺒﺎرزاده ﻛﻨﮕﺮﻟﻮﻳﻲ، ﺳﻌﻴﺪ -7 ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮد ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ،« ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاري و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ .9 ، ﺳﺎل ﺳﻮم، ﺷﻤﺎره ،(1379) ( ﻧﻤﺎزي، ﻣﺤﻤﺪ )ﺑﺮﮔﺮداﻧﻨﺪه -8 ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ در ﺣﺴﺎﺑﺪاري : دﻳﺪﮔﺎه روش ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﭼﺎپ اول، ، ﺷﻴﺮاز: اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز.
