پوشش مخاطره در واردات – مثال پیچیده

ضمن قبول مفروضات مورد چهارم این فصل، فرض کنید که حساب پرداختنی مربوط، در تاریخ 2/3/6×13 واریز می‌شود و تاریخ 31/1/6×13 تاریخ تهیه صورت‌های مالی دوره میانی است.  ضمناً نرخ جاری ارز در تارخی 2/3/6×13 مساوی 53/0 و نرخ آتی ارز 60 روزه مساوی 55/0 فرض می‌شود. همانند گذشته، در تاریخ‌های 1/1/6×13 و 31/1/6×13 نرخ‌های جاری ارز به ترتیب مساوی 50/0 و 51/0 بوده است. مجدداً شرکت آلفا در نظر دارد که مخاطره مبادله ارزی را به حداقل برساند و قرارداد مبتنی بر نرخ آتی ارز منعقد کند. در این صورت، قرارداد طوری منعقد می‌شود که تاریخ تحصیل ارز خارجی (50 میلیون پزو) 2/3/6×13 باشد. بنابراین، نرخ آتی ارز 60 روزه برای ثبت ریال مورد انتظار صرّاف (براساس قرارداد پوشش مخاطره) مناسبت دارد. در حالی که برای انعکاس حساب پرداختنی و پزو مورد انتظار از صرّاف، در تمامی تاریخ‌های با اهمیت شامل تاریخ فروش، تاریخ تهیه صورت‌های مالی دوره میانی و تاریخ واریز حساب از نرخ‌های جاری ارز استفاده می‌شود. ثبت‌های مربوط به این مثال، در جدول (7-12) منعکس شده است. مجدداً، تنها در مورد ثبت‌های شماره (3) و (4) جدول بالا ارائه توضیح بیشتر ضرورت  دارد. این مبالغ مساوی حاصل‌ضرب تغییر در نرخ‌های جاری ارز در فاصله تاریخ‌های 1/1/6×13 و 31/1/6×13 (50/0-51/0) و مبلغ 50 میلیون پزو مربوط به قرارداد است.

جدول

سود و زیان مبادله ارزی ناشی از صادرات و واردات

روش‌های مطروحه بالا برای ثبت سود و زیان مبادله ارزی بر مفهوم دو رویداد مجزا[1]  مبتنی است. براساس این مفهوم، تصمیم‌گیری درباره صادر یا وارد کردن کالا، از تصمیم‌گیری در مورد تقبل مخاطره مربوط به تسعیر اقلام ارزی ناشی از صادرات و واردات مجزاست. علاوه بر این، تهیه صورت حساب بر مبنای ارز خارجی نتیجه توافق اشخاص مطلع و مختار و براساس نرخ تبدیل ارز در تاریخ معامله است. بنابراین، براساس مفهوم «دو رویداد مجزا»، سود و زیان مبادله ارزی تأثیری بر مبالغ ثبت شده فروش یا خرید ندارد. ضمناً چنانچه صادرات یا واردات از لحاظ مخاطره مبادله ارزی تحت پوشش قرار نگیرد، سود یا زیان مربوط به طور جداگانه در صورت سود  زیان منعکس و نوعی هزینه مالی تلقی می‌شود. شایان ذکر است که مفهوم دو رویداد مجزا، مورد تأیید و پشتیبانی استانداردهای حسابداری اغلب کشورها نیز قرار گرفته است.

روش دیگری که در ارتباط با سود و زیان مبادله ارزی مطرح است بر مفهوم یک رویداد یگانه[2] مبتنی می‌باشد. براساس این مفهوم، سود یا زیان مبادله ارزی بر مبالغ ثبت شده فروش یا خرید تأثیر می‌گذارد و این مبالغ را زیاد یا کم می‌کند. مثلاً، چنانچه مبلغ فروش 10 میلیون ریال و زیان مبادله مربوط مساوی 5/0 میلیون ریال باشد، مبلغ ثبت شده نهایی فروش مساوی 5/9 میلیون ریال خواهد بود. براساس استانداردهای حسابداری بسیاری از کشورها، این مفهوم پذیرفته شده محسوب نمی‌شود.

قراردادهای نرخ آتی ارز- مباحث اضافی

در موارد مطرح شده بالا، به منظور ارائه روش‌های حسابداری مربوط به پوشش مخاطره صادرات و واردات قراردادهای نرخ آتی ارز[3] با معاملات صادرات و واردات ترکیب شد. اما لازم به ذکر است که قراردادهای نرخ آتی ارز به منظور کنترل مخاطره نوسان نرخ ارز و بهره‌مندی احتمالی از این نوسانات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اصول و روش‌های حسابداری مرتبط با قراردادهای نرخ آتی ارز بستگی به نوع این قراردادها دارد. از لحاظ حسابداری، دو نوع قرارداد نرخ آتی ارز وجود دارد: (1) قراردادهای پوشش مخاطره معاملات و (2) قراردادهای سفته بازی[4]. علاوه بر این، روش‌های مختلف حسابداری در مورد انواع قراردادهای پوشش مخاطره معاملات عبارتند از: (1) پوشش مخاطره تعهدات ارزی قابل شناسایی (2) پوشش مخاطره حساب‌های دریافتنی و پرداختنی مربوط به صادرات و واردات و (3) پوشش سرمایه‌گذاری در شرکت‌‌های خارجی. در تشریح روش‌های حسابداری مربوط به انواع ذکر شده بالا فرض می‌شود که انواع معاملات و پوشش آنها در دوره‌های مالی مجزا صورت می‌پذیرد و نرخ‌های جاری و آتی ارز یکسان نیست.

[1].Two-Transactions Perspective

[2].Two-Transactions Perspective

[3].Two-Transactions Perspective

[4].Two-Transactions Perspective