نیاز روزافزون واحدهای تجاری تازه سازمان یافته جهت تأمین منابع مالی برای تحصیل دارایی‌های مورد نیاز، در صورتی‌که واحد تجاری با کمبود سرمایه و نقدینگی دچار باشد.

نیاز روزافزون واحدهای تجاری تازه سازمان یافته جهت تأمین منابع مالی برای تحصیل دارایی‌های مورد نیاز، در صورتی‌که واحد تجاری با کمبود سرمایه و نقدینگی دچار باشد.

کدام است؟ گزینه‌هایی که ممکن است مدیران و صاحبان سرمایه بدان اندیشه نمایند، تأمین منابع مالی از طریق استقراض می‌باشد، آیا مؤسسات و واحدهای تجاری تازه سازمان یافته می‌توانند از طریق استقراض کمبودهای مالی خود را جبران نمایند؟

در این راستا یکی از گزینه‌هایی که مدیران واحدهای تجاری بدان می‌اندیشند، بکارگیری ابزاری به عنوان اجاره جهت حق استفاده از دارایی‌های مورد نیاز واحدهای تجاری می‌باشد، که طبق قرارداد به اجاره کننده این اجازه را می‌دهد تا در طی مدت زمان طولانی حق استفاده از دارایی در مقابل پرداخت‌هایی منظم، منافع آتی دارایی مورد اجاره را تحصیل نماید. اجاره به عنوان ابزاری جهت تحصیل حق استفاده از دارایی‌ها از دیرباز مورد توجه واحدهای تجاری قرار گرفته و همواره یکی از راه‌حل‌های مهمی تلقی می‌شود که واحدهای تجاری در پاسخ به نحوه تأمین منابع مالی جهت تحصیل بدان اندیشیده‌اند. اجاره دادن کشتی‌ها توسط فنیقی‌ها از دیرباز تا اواسط سال 1960 میلادی مرسوم بوده، و در سال‌های اخیر حجم قرارداد اجاره انواع دارایی‌ها به نحوه قابل ملاحظه‌ای گسترش یافته است، در دنیای امروز معمولاً تعدادی از واحدهای تجاری ترجیح می‌دهند دارایی‌های مورد نیاز خود را به جای خرید، از طریق اجاره تأمین نمایند. بدیهی است که اجاره یکی از روش‌های متداول تأمین منابع مالی است که واحدهای تجاری بجای استقراض وجوه از مؤسسات اعتباری و خرید دارایی مورد نیاز مصرفی یا سرمایه‌ای خود را (هواپیما، تجهیزات، ساختمان …) تأمین می‌نمایند، و از طرفی، اجاره کردن دارایی نیازی به پرداخت وجوه نقد در دوره جاری نداشته، و می‌توان از این وجود در مواردی دیگر استفاده نمود.

در برخی موارد، ممکن است واحدهای تجاری، دارایی‌هایی را که خود اقدام به ساخت آنها نموده، بفروش رسانده و سپس با عقد قرارداد اجاره همان دارایی‌ها را اجاره نمایند، در این شرایط واحدهای تجاری علاوه بر افزایش نقدینگی، از منافع آتی همان دارایی که از طریق قرارداد اجاره بهره‌مند گشته، از محل نقدینگی موجود، منافع آتی خود را تأمین می‌نمایند.

در حال حاضر مؤسسات گوناگونی هستند که دارایی‌های (ساختمان، ماشین‌آلات، ابزارآلات …) مورد نیاز واحد تجاری دیگر را تولید، و  با عقد قرارداد اجاره بلندمدت، به آنها واگذار نموده، از این طریق درآمد هنگفتی را برای خود تأمین می‌نمایند. قراردادهای اجاره بلندمدت (Leasing) در چند دهه اخیر در صنایع مختلف در دنیا کاربرد فراوانی داشته، و معمولاً این قراردادها در دفاتر اجاره دهنده (مالک دارایی) و اجاره کننده، با روال خاصی ثبت می‌گردد.

به علت افزایش روزافزون استفاده از قراردادهای اجاره بلندمدت و متنوع بودن آنها از طریق مراکز حرفه‌ای رهنمودهای لازم در راستای اجاره‌های بلندمدت و نحوه ثبت و گزارشگری دارایی مورد اجاره بیانیه‌های مختلفی منتشر شده است، هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در سال 1976 بیانیه شماره 13 خود را انتشار داده و کلیه اظهارنظرهای قبلی در مورد حسابداری قراردادهای اجاره بلندمدت را منسوخ اعلام کرد، و از تاریخ انتشار این بیانیه تاکنون هیأت تدوین استانداردهای حسابداری مالی (FASB) بیانیه‌های اصلاحی و تفسیرهای متعددی را در این زمینه منتشر نموده، که تمامی آنها در چارچوب بیانیه قبلی و یا اصلاح بخش‌هایی از آن بوده است. حسابداری قراردادهای اجاره بلندمدت از نظر اجاره دهنده و اجاره کننده مبتنی بر بیانیه‌های مختلف[1] (شامل بیانیه شماره 21، حسابداری اجاره در ایران) می‌باشد، که در این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است.

[1] . FASB No. 13 – No 17- No – 23 – No – 26 – No – 27- No – 27- No – 28 – No – 29 – No – 91 – No – 98