نحوه گزارشگری قرارداد اجاره بلندمدت در صورت جریان وجوه نقد
برای تهیه صورت جریان وجوه نقد توسط اجاره دهنده، در اجاره عملیاتی، به استثنای مخارج مستقیم اولیه (Intial driect costs) مسائل خاصی ایجاد نمی‌شود، هنگامی که اجاره دهنده مخارج مستقیم اولیه را در سال تحقق پرداخت می‌نماید، مبلغ پرداختی به عنوان مصرف وجوه (جریان نقدی خروجی) تحت سرفصل فعالیتهای سرمایه‌گذاری در روش مستقیم و غیرمستقیم در صورت جریان وجوه نقد منعکس می‌شود.
در روش غیرمستقیم، برخی هزینه‌ها نظیر استهلاک، مخارج مستقیم اولیه «به عنوان یک هزینه غیرنقدی برای اندازه‌گیری سود خالص شناسایی شده، در نتیجه سود خالص را کاهش داده اما چون، این مبلغ تأثیری در جریان‌های نقدی ناشی از عملیات نداشته، بنابر این دستیابی به خالص جریان‌های نقدی ناشی از عملیات، باید مبلغ استهلاک نیز به سود خالص اضافه شود (هزینه استهلاک در روش مستقیم نادیده گرفته می‌شود).
در روش غیرمستقیم، درآمد اجاره دریافتی که در دفاتر اجاره دهنده به عنوان بخشی از سود خالص گزارش شده، ضرورتی برای تعدیل آن وجود ندارد، اما در روش مستقیم، درآمد اجاره دریافتی باید به عنوان یک جریان ورودی وجه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی، در صورت جریان وجوه گزارش و افشاء شود.
در اجاره شکل فروش: سود تولید کننده، خالص مخارج مستقیم اولیه، در سود خالص گزارش می‌گردد، اما جریان ورودی وجه نقد از محل اجاره دریافتنی حاصل می‌شود. در روش غیرمستقیم، ضرورت دارد که سود تولید کننده در آغاز قرارداد اجاره را به عنوان تعدیل از سود خالص کسر شود، و خالص اجاره دریافتنی به عنوان یک جریان ورودی وجه نقد ناشی از فعالیت عملیاتی در صورت جریان ووه گزارش گردد.
برای دستیابی به خالص جریان وجوه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی باید افزایش درمانده حساب‌های استیجاری از سود خالص کسر، و کاهش در مانده اجاره دریافتنی به سود خالص اضافه گردد. (روش غیرمستقیم).
مبالغ دریافتی‌های نقدی از محل اجاره دریافتنی در روش مستقیم به عنوان یک جریان ورودی وجه نقد ناشی از فعالیت عملیاتی گزارش می‌گردد.
در ارتباط با تهیه صورت جریان وجوه، در دفاتر اجاره کننده، در اجاره عملیاتی مسائل خاصی وجود ندارد، وجود نقد پرداختی بابت هزینه اجاره، سود خالص را کاهش داده و در نتیجه، هیچ‌گونه ضرورتی برای تعدیل سود خالص، در روش غیرمستقیم به استثناء پیش پرداخت هزینه یا هزینه معوق پرداختنی وجود ندارد. وجوه پرداختی بابت هزینه اجاره جزء فعالیتهای عملیاتی در روش مستقیم گزارش می‌شود.
در اجاره سرمایه‌ای، ثبت قرارداد اجاره بلندمدت به عنوان دارایی (فعالیت سرمایه‌گذاری) و بدهی استیجاری (فعالیت تأمین مالی) از یک طرف باعث افزایش دارایی‌ها و از طرف دیگر موجب افزایش بدهی‌های بلندمدت در واحد تجاری اجاره کننده می‌شود.
نظر به این‌که، ثبت اجاره سرمایه‌ای، صرفاً یک مبادله غیرنقدی محسوب شده، و چون تأثیر مستقیم بر وجه نقد ندارد، این گونه رویدادها جزء فعالیتهای غیرنقدی سرمایه‌گذاری و تأمین مالی، در یادداشت‌های همراه در انتهای صورت جریان وجوه نقد (دارایی تحصیل شده از طریق قرارداد اجاره بلندمدت به مبلغ ××××× ریال) افشاء می‌شوند.
بخشی از وجوه پرداختی مربوط به قراردادهای اجاره سرمایه‌ای، به عنوان هزینه استقراض، حاکی از خروج وجه نقد ناشی از فعالیت عملیاتی، و بخش دیگر آن مربوط به پرداخت اصل مبلغ بدهی (مبلغ اجاره) به عنوان یک جریان خروجی وجه نقد ناشی از فعالیت تامین مالی به شمار می‌آید. استهلاک اموال استیجاری سبب افزایش هزینه گردیده، اما چون از بابت آن هیچ‌گونه وجوه نقدی از واحد تجاری خارج نشده، در نتیجه، هزینه استهلاک اموال استیجاری (هزینه غیرنقدی) در روش مستقیم باید از هزینه‌های عملیاتی کسر، و در روش غیرمستقیم، چون سود را کاهش داده، باید به سود خالص اضافه گردد.
خلاصه گزارشگری قرارداد اجاره بلندمدت در صورت جریان‌های نقدی به شرح زیر خواهد بود:
فعالیتهای عملیاتی | ||||
اجاره کننده: | روش غیرمستقیم | روش مستقیم | فعالیتهای سرمایه‌گذاری | فعالیتهایتأمین مالی |
پرداخت‌ها در اجاره عملیاتی | در اندازه‌گیری سود خالص اثر داشته است | مصرف وجوه (1) | – | – |
پرداخت‌ها در اجاره سرمایه‌ای:الف – بابت مبلغ هزینه استقراض | در اندازه‌گیری سود خالص اثر داشته است | مصرف وجوه (1) | – | – |
ب – بازپرداخت اصل مبلغ بدهی | – | – | – | مصرف وجوه (1) |
استهلاک دارایی | به عنوان تعدیل به سود خالص اضافه می‌شود | بدون اثر | – | – |
اجاره دهندهاجاره عملیاتی: | ||||
مخارج مستقیم اولیه | – | – | مصرف وجوه (1) | – |
استهلاک مخارج مستقیم اولیه | به عنوان تعدیل به سود خالص اضافه می‌شود | بدون اثر | – | – |
مبلغ دریافتی بابت اجاره | در اندازه‌گیری سود خالص اثر داشته است | به عنوان ورودی وجه نقد گزارش می‌شود | – | – |
اجاره تأمین مالی مستقیم: | ||||
مخارج مستقیم اولیه: | – | – | مصرف وجوه (1) | – |
استهلاک مخارج مستقیم اولیه: | به عنوان تعدیل به سود خالص اضافه می‌شود | بدون اثر | – | – |
مبلغ دریافتی اجاره بابت درآمد بهره | در اندازه‌گیری سود خالص اثر داشته است | به عنوان ورودی وجه نقد گزارش می‌شود | – | – |
