منشور فعالیت حسابرسی داخلی
شرکت سهامی عام نمونه
پذيرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران
در اجراي ماده 10 دستورالعمل کنترل‌های داخلی برای ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، منشور فعالیت حسابرسی داخلی شرکت نمونه (سهامی عام) در تاریخ 23/11/1391 شامل 10 ماده و 5 تبصره به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و از تاریخ تصویب، لازم‌الاجراست.
ماموریت و دامنه عمليات
- ماموریت واحد حسابرسی داخلی، ارایه خدمات اطمینان‌دهی و مشاوره‌ای مستقل و بیطرفانه، به منظور ارزش‌افزايي و بهبود عمليات شرکت میباشد. حسابرسی داخلی با ایجاد رویکردی منظم و روشمند به شرکت کمک می‌کند که برای دستیابی به اهداف خود، اثربخشی فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل را ارزیابی نموده و بهبود بخشد.
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
دامنه عمليات واحد حسابرسی داخلی باید به نحوی تعیین شود که شبکه فرآیندهای راهبری، مدیریت ریسک و کنترل که توسط مدیریت شرکت[1] طراحی و ارایه شده است، در موارد زیر اطمینان فراهم آورد:
- 1- ریسک‌ها به نحو مناسب شناسایی و مدیریت می‌شوند،
- 2- در مواقع لزوم، تعامل با گروه‌های مختلف راهبری شرکت به نحو مناسب وجود دارد،
- 3- اطلاعات مالی، مدیریتی و عملیاتی با اهمیت شرکت، درست، قابل اعتماد و به موقع میباشد،
- 4- فعالیتهای کارکنان مطابق با خط مشی‌ها، استانداردها، رویه‌ها، قوانین و مقررات میباشد،
- 5- تحصیل منابع به صرفه میباشد، از منابع کارا و اثربخش استفاده می‌شود، و منابع به نحو مناسب حفاظت می‌شود،
- 6- برنامه‌ها، طرح‌ها و اهداف شرکت قابل تحقق است،
- 7- کیفیت و بهبود مستمر در فرآیندهای کنترلی شرکت ترویج می‌شود،
- 8- موضوعات قانونی و حقوقی با اهمیت زیاد بر شرکت، به نحو مناسب شناسایی می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرند.
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
اختیارات
- هيئت مديره در چارچوب مسئوليت‌هاي واحد حسابرسی داخلی، به آن اختيار مي‌دهد که:
- 1- امکان دسترسی نامحدود به کلیه اسناد و مدارک، دارایی‌ها، کارکنان و مشاهده فرآیندهای شرکت و شرکت‌های فرعی داشته باشد،
- 2- به کمیته حسابرسی دسترسی داشته باشد،
- 3- منابع مالی و انسانی مورد نیاز را جذب کرده و موضوعات، دامنه‌ی عملیات و روش‌های دستیابی به اهداف حسابرسی داخلی را تعیین و اجرا نماید،
- 4- خدمات خاص مورد نیاز برای ایفای مسئولیت‌ها و آموزش کارکنان حسابرسی خود را حسب نیاز از داخل یا خارج از شرکت کسب نماید،
هیئت مديره کليه کارکنان را در قبال ارايه اسناد، مدارک و اطلاعات درست و به موقع در قبال حسابرسي داخلي موظف و پاسخگو مي‌داند. همچنین هیئت مديره، واحد حسابرسي داخلي را مسئول حفاظت از اسناد، مدارک، اطلاعات و اسرار شرکت و شرکت‌های فرعی که بنا به موقعيت کاري به آنها دسترسي پيدا مي‌کند، مي‌داند.
- مدیر حسابرسی داخلی و کارکنان واحد حسابرسی داخلی مجاز به انجام موارد زیر نیستند:
- 1- انجام هرگونه وظایف اجرایی در شرکت و شرکت‌های فرعی،
- 2- ایجاد و یا تصویب تراکنش‌های حسابداری خارج از واحد حسابرسی داخلی،
- 3- هدایت فعالیتهای سایر کارکنان شرکت مگر تا میزانی که آنان برای کمک به تیم حسابرسی داخلی تخصیص داده شده اند،
- 4- حسابرسی فعالیت‌هایی را که خود قبلاً در آن مسئولیت اجرایی داشته‌اند،
- 5- انجام سایر اعمالی که استقلال و بی‌طرفی آنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مسئولیت‌ها
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
اهم مسئولیت‌های واحد حسابرسی داخلی به شرح زیر است:
- 1- تدوین برنامه انعطاف‌پذیر سالانه حسابرسی داخلی با استفاده از روش‌شناسی متناسبِ مبتنی بر ریسک، شامل هرگونه ریسک یا ملاحظات کنترلی مورد نظر مدیریت شرکت، و پیشنهاد آن به کمیته‌ی حسابرسی جهت بررسی (قبل از تصویب توسط هیئت مدیره)،
تبصره 1: برنامه سالانه حسابرسی داخلی با در نظر گرفتن اولویت‌ها حداقل باید شامل برنامه ارزیابی و بهبود “تحقق اهداف راهبردی شرکت”، اثربخشی “فرآیندهای نظام راهبری، مدیریت ریسک، کنترل‌های داخلی، حفاظت از دارایی‌ها، رعایت قوانین، مقررات و الزامات، و شاخص‌های بهره‌وری” و سلامت “اطلاعات مالی و غیرمالی با اهمیت و معاملات عمده شرکت” باشد.
تبصره 2: وظایف مدیر و کارکنان حسابرسی داخلی، نافی وظایف مدیران و کارکنان سایر بخش‌های سازمانی در قبال مواردی همچون اثربخشی نظام راهبری، مدیریت ریسک، کنترل‌های داخلی و رعایت قوانین و مقررات نمی‌باشد.
- 2- اجرای برنامه سالانه مصوب هیئت مدیره شامل هرگونه وظایف و پروژه‌های مورد درخواست مدیریت شرکت و کمیته حسابرسی،
- 3- بررسی و ارزیابی مستمر اثربخشی سیستم کنترل‌های داخلی، گزارش نتایج به کمیته حسابرسی و هیئت‌مدیره و پیگیری روش‌های بهبود سیستم کنترل‌های داخلی،
4- حفظ ترکیب نیروی انسانی دارای دانش، تجربه و مهارت کافی و مدارک رسمی حرفه‌ای متناسب طبق الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، برای اجرای مطلوب مفاد این منشور و تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی مناسب،
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
تبصره: اغلب با توجه به اهداف و مسئولیت‌های واحد حسابرسی داخلی، تیم حسابرسی داخلی در مجموع باید از دانش، تجربه و مهارت‌های متنوع (در حوزه‌های مختلفی مانند دانش مالی، فناوری اطلاعات، سیستم‌ها و همچنین دانش خاص عملیات اصلی شرکت) برخوردار باشد.
- 5- استقرار برنامه ارزیابی کیفیت برای کسب اطمینان از عملکرد مناسب حسابرسی داخلی،
- 6- انجام خدمات مشاوره‌ای علاوه بر خدمات اطمینان‌دهی حسابرسی داخلی برای کمک به مدیریت شرکت در دستیابی به اهداف شرکت،
- 7- ارزشیابی و ارزیابی ادغام یا تلفیق فعالیت‌ها و ایجاد یا تغییر در خدمات، فرآیندها، عملیات و فرآیندهای کنترلی، متناسب با شرایط ایجاد، استقرار یا توسعه آنها،
- 8- ارایه گزارشهای دوره‌ای منظم (و در صورت نیاز گزارشهای موردی) در خصوص خلاصه نتایج حاصل از فعالیتهای واحد حسابرسی داخلی به کمیته حسابرسی و هیئت مدیره،
تبصره 1: حداقل موارد مندرج در گزارش باید شامل برنامه‌های محقق شده و میزان پیشرفت برنامه سالانه حسابرسی داخلی و محدودیت‌های احتمالی باشد. همچنین ضروری است پیشنهادهای لازم و نتایجِ پیگیری و اجرای پیشنهادهای قبلی گزارش گردد.
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
تبصره 2: رونوشت گزارشها ی واحد حسابرسی داخلی پیرامون گزارشهای مورد درخواست مدیرعامل، به کمیته حسابرسی و هیئت مدیره ارسال شود.
- 9- اطلاع‌رسانی منظم به کمیته‌ی حسابرسی در خصوص موضوعات نوین اثرگذار بر انجام بهتر حسابرسی داخلی،
- ارایه فهرستی از اهداف کمی عملیاتی و نتایج تحقق یافته به کمیته حسابرسی،
- همکاری درفرآیند رسیدگی به فعالیتهای مشکوک به تقلب در شرکت (و یا فعالیتهای پولشویی) و هشدار به موقع و مناسب به مدیریت شرکت و کمیته حسابرسی (و یا مسئول مبارزه با پولشویی)،
- مد نظرقراردادن دامنه رسیدگی‌های حسابرسان مستقل و ارتباط و همکاری با آنان به منظور انجام حسابرسی بهینه شرکت با هزینه معقول و نیز ارایه اطلاعات و مستندات دال بر فعالیتهای پولشویی به حسابرس مستقل شرکت طبق مقررات،
- فرهنگ‌سازی از طریق اطلاع‌رسانی مناسب به سایر کارکنان شرکت در خصوص حسابرسی داخلی و ماهیت ارزش‌افزایی آن.
پاسخگویی
- مدیر واحد حسابرسی داخلی، در چارچوب این منشور، باید در موارد زیر به کمیته حسابرسی و هیئت مدیره پاسخگو باشد:
- 1- انجام برنامه سالانه مصوب هیئت‌مدیره،
2- ارزیابی سالانه کفایت و اثربخشی فرآیندهای شرکت در مورد کنترل فعالیت‌ها و مدیریت ریسک با توجه به ماموریت و دامنه عملیات،
3- گزارش موارد با اهمیت در خصوص فرآیندهای مربوط به کنترل فعالیتهای شرکت و شرکت‌های فرعی شامل فرصت‌های بهبود بالقوه در فرآیندهای مزبور،
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
- 4- ارایه اطلاعات دوره‌ای در خصوص وضعیت و نتایج برنامه سالانه حسابرسی داخلی و کفایت منابع تحت اختیار،
- 5- فراهم کردن امکان انجام سایر فعالیتهای نظارتیِ و کنترلی (مانند مدیریت ریسک، رعایت مقررات، الزامات قانونی، امنیت اطلاعات، اخلاق حرفه‌ای، و حسابرسی مستقل) و هماهنگی با آنها،
- 6- تدوین و پیاده‌سازی برنامه تضمین و ارتقای کیفیت جهت کسب اطمینان معقول از انجام با کیفیت فعالیتهای حسابرسی داخلی،
- 7- انجام سایر الزامات مصوب هیئت‌مدیره در چارچوب وظایف حسابرسی داخلی علاوه بر الزامات این منشور.
استقلال، بی طرفی و مراقبت‌حرفه‌ای
- به منظور کسب اطمینان از مستقل بودن حسابرسان داخلی، واحد حسابرسي داخلي مستقیما زير نظر کمیته حسابرسی فعاليت مينمايد و مدیر آن به پیشنهاد کمیته حسابرسی توسط هیئت مدیره منصوب می شود. افزون بر این گزارشهای حسابرسان داخلی در اختیار هیئت مدیره و کمیته حسابرسی قرار می‌گیرد.
- مدیر و کارکنان حسابرسی داخلی باید:
- 1- در تعیین حدود رسیدگی، انجام رسیدگی‌ها، ارایه پیشنهادها و گزارش نتایج از استقلال حرفه‌ای برخوردار باشند، نگرشی بیطرفانه داشته باشند و از تضاد منافع بپرهیزند،
- 2- زمان اجرای حسابرسی داخلی را با هماهنگی مدیریت واحدهای مورد رسیدگی تنظیم کنند، مگر در موارد استثنایی که رسیدگی بدون اعلام قبلی از ضروریات حسابرسی داخلی است،
منشور فعالیت حسابرسی داخلی
3- شواهد جمع شده، کاربرگ‌های پشتوانه، پرونده‌ها و یافته‌های حسابرسی داخلی را محرمانه تلقی نمایند،
- 4- یافته‌ها و پیشنهادهای حسابرسی داخلی را با توجه به ماهیت، اهمیت و پیامد آن، متناسب با سطوح مدیران یا کارکنان در میان گذارند،
- 5- مراقبت حرفه اي معقول مورد انتظار را اعمال نمايند.
استانداردها و آئین رفتار حرفه‌ای حسابرسی داخلی
- حسابرسان داخلی در انجام حسابرسی داخلی باید استانداردهای داخلی لازم‌الاجرا و آیین رفتار حرفه‌ای حسابرسان داخلی و در نبود استانداردهای موردنیاز، استانداردهای بین المللی حسابرسی داخلی را رعایت نمایند.
منظور از “مدیریت شرکت” در این منشور، “هیئت مدیره و مدیرعامل” میباشد.
