مقابله هزینه‌ها با درآمد

واحدهای انتفاعی که برای ارزشیابی موجودی‌ها خود از روش LIFO استفاده می‌کنند ممکن است در یکی از دوره‌های میانی، یک لایه LIFO را مصرف کنند اما، انتظار جایگزینی آن لایه تا آخر سال وجود داشته باشد. در چنین حالتی، بکارگیری بدون انعطاف روش LIFO در دوره‌های میانی کنار گذاشته می‌‌شود. بهای تمام شده کالای فروش رفته برای دوره میانی، بر ارزش جایگزینی مورد انتظار لایه مصرف شده مبتنی خواهد بود. برای مثال، اطلاعات زیر را که مربوط به سه ماهه اول سال است مورد توجه قرار دهید:
تعداد واحد بهای تمام شده یک واحد جمع بهای تمام شده
موجودی اول دوره 300 100 30.000
خرید در اردیبهشت ماه 50 250 12.500
تعداد کالای فروش رفته در سه ماهه اول معادل 75 واحد بوده است. بنابراین، در صورتی که سه ماهه اول به عنوان یک دوره مالی مستقل در نظر گرفته شود، 25 واحد از موجودی اول دوره LIFO صادر شده است. فرض کنید که بهای تمام شده هر واحد به مبلغ 250 ریال در طول سال ثابت و تعداد اقلام خریداری شده بر تعداد کالای فروش رفته فزونی داشته باشد. با این ترتیب، بهای تمام شده کالای فروش رفته که بر مبنای سالانه محاسبه شود، هیچ یک از اقلام موجودی اول دوره را در بر نخواهد داشت. در این وضعیت، بهای تمام شده کالای فروش رفته که بر مبنای سالانه محاسبه شود، هیچ یک از اقلام موجودی اول دوره را در بر نخواهد داشت. در این وضعیت، بهای تمام شده کالای فروش رفته سه ماهه اول عبارت خواهد بود از:
ریال 750/18=75×250
مبلغی که در سه ماهه اول (به عنوان دوره مالی مستقل) برای بهای تمام شده کالای فروش رفته محاسبه می‌شود عبارت است:
ریال 15.000 = (25×100+50×250)
بدیهی است از بین دو مبلغ محاسبه شده بالا، رقم 18.750 ریال ملاک قرار خواهد گرفت.
در بکارگیری قاعده اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار، زیان واقع شده در دوره میانی که انتظار می‌رود دایمی باشد در همان دوره وقوع گزارش می‌شود. چنانچه بر اثر افزایش قیمت‌ها در دوره مالی سالانه، زیان مزبور بازیافت شود، در دوره میانی که بازیافت زیان واقع شده است، سود گزارش می‌گردد. اما، مبلغ سود نباید از مبلغ زیان گزارش شده قبلی تجاوز کند. زیان‌های دوره میانی که انتظار بازیافت آن تا آخر دوره مالی سالانه وجود دارد نادیده گرفته می‌شود. اما چنانچه انتظار نمی‌رود که انحرافات بالا تا پایان دوره مالی جذب گردد لازم است در همان دوره میانی وقوع انحراف، گزارش شوند.
سایر هزینه‌های دوره مالی سالانه باید به دوره‌های میانی تخصیص یابد. اما روش تخصیص نباید اختیاری باشد. مثلاً چنانچه درآمد فروش مبنای تخصیص مخارج ثابت سالانه به دوره میانی قرار گیرد، مخارج ثابت سالانه در دوره میانی متغیر محسوب خواهد شد.
برای مثال، فرض کنید که مخارج ثابت سالانه بالغ بر 100میلیون ریال و درآمد فروش در سه ماهه اول بالغ بر 200 میلیون ریال باشد. ضمناً درآمد فروش سالانه به مبلغ 1.600 میلیون ریال برآورد شده است. براساس مفروضات مزبور، مخارج ثابتی که به سه ماهه اول تخصیص می‌یابد به شرح زیر محاسبه می‌‌شود:‌
میلیون ریال 5/12=100×(1.600÷200)
چنانچه درآمد فروش سال مساوی برآورد انجام شده باشد، مخارج ثابت تخصیص یافته به سه دوره سه ماهه بعد به شرح زیر خواهد بود:
میلیون ریال 5/87=100×(1.600÷1.400)
اقلام غیرمترقبه و عملیات متوقف شده‌ای که واجد اهمیت کافی برای انعکاس جداگانه در صورت سود و زیان سالانه می‌باشند باید بطور جداگانه در دوره‌های میانی نیز گزارش شوند. رویدادهای احتمالی که بر ارائه مطلوب اطلاعات دوره میانی اثر می‌گذارد باید با همان نحوی که در گزارش‌های سالانه ارائه می‌شود، در گزارش‌های دوره میانی نیز افشا گردد.
با توجه به مطالب فصل چهارم مجلد اول کتاب حاضر یادآوری می‌شود که مخرج کسر سود هر سهم در مواردی که ساختار سرمایه شرکت شامل حق تقدم است تحت تأثیر قیمت سهام قرار می‌گیرد. بنابراین، نوسانات قیمت سهام موجب می‌شود که مخرج‌های کسر محاسبه سود هر سهم در دوره‌های میانی مختلف یکسان نباشد و همچنین با مخرج کسر محاسبه سود هر سهم سالانه نیز متفاوت باشد. با این ترتیب، مجموع سودهای هر سهم محاسبه شده در دوره‌های میانی لزوماً مساوی مبلغ سود هر سهم سالانه نخواهد بود.
نوسان مخرج کسر محاسبه سود هر سهم در دوره‌های میانی همچنین ممکن است به دلیل صدور یا بازخرید سهام عادی طی سال ایجاد شود. برای مثال، شرکتی که در اول فروردین تعداد 1.000 سهم عادی منتشر شده دارد و در تاریخ اول خرداد تعداد 600 سهم اضافی منتشر می‌کند، برای محاسبه سود هر سهم سه ماهه اول تعداد 1.200 سهم را (3/1 ×600 + 3/3×1.000) در مخرج کسر منظور می‌نماید. اما در سه ماهه‌های دوم، سوم و چهارم تعداد 1.600 سهم در محاسبه سود هر سهم منظور می‌شود. اما در محاسبه سود هر سهم سالانه، تعداد 1.500 سهم در مخرج کسر منعکس می‌شود (12/10×600+ 12/12×1.000). نوسان تعداد سهم منعکس شده در مخرج کسر محاسبه سود هر سهم (به دلیل تغییر تعداد سهام منتشر شده) ممکن است موجب شود که مجموع نتایج دوره‌های میانی مالی مساوی نتایج سالانه نشود.