پرسش و پاسخهاي فنی و استانداردها

کارگروه فنی و استانداردهاي جامعه حسابداران رسمی ایران
1396/3/ جلسه مورخ 1 
پرسش: صورتهاي مالی و اظهارنامه مالیاتی یک شرکت قب ل از بهر هبرداري د ر ارتباط ب ا
هزینههاي قبل از بهرهبرداري، با دفاتر قانونی آن مطابقت ندارد. علت عدم انطباق
ناشی از این است که هزینههاي قبل از بهرهبرداري در دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی
تحت عنوان هزینه دوره منعکس گردیده، لیکن در صورتهاي مالی ب ه عنوان د ارایی
نامشهود انعکاس یافته است. نحوه برخورد حسابرس با موضوع فوق چگونه است؟
پاسخ : طبق مصوبات شوراي عالی جامعه حسابداران رسمی ایران، صورتهاي مالی
مورد حسابرسی توسط اعضاي جامعه، بایستی متکی به دفاتر قانونی باشد،
در غیر این صورت حسابرس بایستی از پذیرش چنین کاري خودداري نماید.
در وضعیت بالا، چنانچه شرکت مورد رسیدگی نسبت به ثبت اسناد اصلاحی
لازم در دفاتر قانونی جهت انطباق با صورتهاي مالی آن، اقدام نماید، صدور
گزارش توسط مؤسسه حسابرسی پس از ارزیابی آثار مالیاتی ناشی از
عدم تطبیق اظهارنامه مالیاتی با دفاتر قانونی و انعکاس مناسب آن، بلامانع است .
در غیر این صورت، حسابدار رسمی مجاز به صدور گزارش نمیباشد و باید از
کار کنارهگیري نماید.
1396/3/ جلسه مورخ 29 
،(1395/2/ پرسش: بر اساس مصوبه هیأت وزیران (شماره 15199 /ت 52534 ه مورخ 12
صورتهاي مالی شهرداريها از ابتداي سال 1395 باید بر مبناي تعهدي و استانداردهاي
حسابداري بخش عمومی تهیه و ارائه شود. چنانچه شهردار يها به دلایل مختل ف
صورتهاي مالی سال 1395 خود را بر مبناي نقدي تهیه و ارائه نمایند، نحوه برخورد
حسابرس چگونه است ؟
پاسخ : حسابرس مستقل قبل از انعقاد قرارداد و پذیرش کار کتباً به شهردار ي
اعلام نماید که صورتهاي مالی باید طبق استانداردهاي حسابداري بخش عمومی
2
تهیه گردد، لیکن چنانچه شهرداري مورد رسیدگی نسبت به تهیه صورت ها ي
مالی بر اساس استانداردهاي مزبور اقدام نکند، در گزارش حسابرس درباره
صورتهاي مالی تهیه شده بر اساس سایر مبانی جامع حسابداري، باید مبناي
حسابداري مورد استفاده تصریح و یا به یادداشت همراه صورت هاي مالی که
مبناي مزبور در آن تشریح شده است، اشاره شود. همچنین حسابرس باید
نسبت به مطلوبیت ارائه صورتهاي مالی، از تمام جنبههاي با اهمیت بر اساس
“ مبناي حسابداري مشخص شده و در چارچوب ”استاندارد حسابرسی شماره 800
اظهار نظر کند. بهعلاوه گزارش حسابرس نسبت به صورتهاي مالی مذکور
باید شامل یک بند تأکید بر مطلب خاص براي آگاهی استفاده کنندگان از
گزارش حسابرس باشد، مبنیبر اینکه صورتهاي مالی بر مبناي استانداردهاي
بخش عمومی تهیه نشده و بر اساس مبناي نقدي تهیه و ارائه گردیده و
در نتیجه ممکن است براي مقاصد دیگر مناسب نباشد.
پرسش: آیا مؤسسات حسابرسی مجاز به پذیرش کار حسابرسی دستگاههاي دولتی و شهرداريه ا
که فاقد دفاتر قانونی هستند و اظهار نظر مالیاتی نیز ارائه نمینمایند، میباشن د؟
همچنین در صورت پذیرش این قبیل کارها، فرمت قرارداد و گزارش حسابرس چگونه
باید باشد؟
پاسخ : پذیرش حسابرسی صورتهاي مالی دستگاههاي دولتی و شهرداريها که طب ق
قانون مکلف به نگهداري دفاتر قانونی نیستند، توسط مؤسسات حسابرسی عضو
جامعه حسابداران رسمی ایران منعی ندارد. تعدیل فرمت گزارش ها و قراردادها
نیز بهتناسب توافق و نوع خدماتی که حسابرس ارائه میدهد، ضرورت دارد.
پرسش: نحوه استعلام حسابرس جانشین از مؤسسه حسابرسی قبلی، در صورتی که مؤسسه
مورد نظر منحل شده باشد، چگونه است؟
پاسخ: تصمیمگیري در خصوص پذیرش یا عدم پذیرش کار حسابرسی، با توجه به
ضوابط مربوط در استانداردهاي حسابرسی و موارد مطروحه در آخرین گزارش
حسابرس مستقل و بازرس قانونی و نیز سایر اطلاعات در دسترس، به عهده
حسابرس جانشین میباشد. در صورت عدم دسترسی به پرونده هاي حسابرسی
سال قبل جهت استفاده از آنها در ارتباط با ارزیابی نحوه و نتایج رسیدگی به
ماندههاي ابتداي دوره، این موضوع در قرارداد حسابرسی سال جدید مورد
توجه قرار گیرد.
3
1396/4/ جلسه مورخ 19 
پرسش: در حال حاضر تعدادي از مؤسسات حسابرسی که عهدهدار حسابرسی صور تها ي
مالی بانکها هستند، موارد عدم رعایت ضوابط و مقررات بانک مرکزي را همانند
موارد عدم رعایت ضوابط و مقررات سازمان بورس، در گزارش حسابرسی صورتهاي
مالی بانکها، در بخش سایر مسئولیتهاي قانونی حسابرس مستقل ارائه میکنند،
لیکن تعداد دیگري از مؤسسات حسابرسی نسبت به موارد عدم رعایت یا د شده،
موضعگیري ننمودهاند. مسئولین بانک مرکزي نیز با توجه به شرایط و مشکلات
موجود بانکها، تمایل دارند که موارد عدم رعایت ضوابط و مقررات توسط بان کها،
بهصورت یک گزارش جداگانه تهیه و به بانک مرکزي اعلام گردد. پذیرش خواست ه
مسئولین بانک مرکزي در چه شرایطی میسر است؟
پاسخ: موارد عدم رعایت ضوابط و مقررات بانک مرکزي، در چارچوب چک لیست ها ي
ابلاغی آن بانک، باید در بخش سایر مسئولیتهاي قانونی حسابرس، در گزارش
حسابرس مستقل و بازرس قانونی درج گردد.
پرسش: برخورد حسابرس مستقل در رابطه با موارد افشاهاي خاصی که در صورتهاي مالی
بانکها (تهیه شده طبق نمونه بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران)، ارائه گردیده است،
آیا از نوع تحریف و عدم توافق است و یا اینکه باید بهعنوان بند تأکید بر مطلب خا ص ،
پساز بند اظهار نظر حسابرس، در گزارش حسابرس مستقل ارائه شود؟
پاسخ: به دلیل عدم انطباق با استانداردهاي حسابداري ملی ، موارد مذکور از مصادیق
تحریف و عدم توافق میباشند.
پرسش: در شرایط فعلی که بانکها دو سري صورتهاي مالی متفاوت، یکی بر اساس نمونه
ابلاغ شده توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران و دیگري بر اساس نمونه ابلاغ
شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، تهیه میکنند و هر دو مرجع فو قالذکر
برگزاري مجامع بانکها را منوط به ارائه صورتهاي مالی ابلاغی خود نمود هاند،
آیا صدور دو گزارش حسابرسی جداگانه نسبت به دو نمونه صورتهاي مالی مزبور،
بر اساس استانداردهاي حسابرسی شماره 700 امکانپذیر است؟
پاسخ: تهیه و ارائه گزارش حسابرسی براي هر دو نمونه امکانپذیر است. چنانچه
صورتهاي مالی ارائه شده بر اساس استانداردهاي حسابداري ایران تهیه
شده باشد، گزارشگري بر اساس استاندارد شماره 700 صورت م ی گیرد و
4
در غیر این صورت گزارشگري بر اساس استاندارد شماره 800 خواهد بود .
در صورت گزارشگري بر اساس استاندارد شماره 800 ، در گزارش حسابرس
بایستی یک بند تأکید بر مطلب خاص مبنی بر اینکه گزارش مذکور بنا به
درخواست مرجع درخواستکننده (در اینجا بانک مرکزي یا سازمان بورس)
صادر شده است و امکان دارد استفاده از آن براي سایر مقاصد مناسب نباشد،
درج گردد.
1396/5/ جلسه مورخ 9 
پرسش: نحوه برخورد حسابرس با عدم دریافت پاسخ تأییدیههاي درخواستی از بان کها،
چگونه است؟
پاسخ: از آنجایی که اطلاعات مورد درخواست در تأییدیههاي بانکی متنوع بوده و
در صورت حسابهاي بانکی صرفاً گردش و م انده حساب درج می شود،
بنابر این صورت حسابهاي بانکی نمیتواند جایگزین تأییدیههاي درخواستی
از بانکها شود. در صورت عدم دریافت پاسخ تأییدیه هاي بانکی ، حسابرس
باید روشهاي حسابرسی جایگزین را براي کسب شواهد حسابرسی مربوط و
قابل اعتماد اجرا کند و چنانچه حسابرس نتواند شواهد مذکور را از طریق
اجراي سایر روشهاي حسابرسی کسب نماید، باید آثار محدودیت را بر گزارش
حسابرسی ارزیابی کند.
پرسش: چنانچه کلیه شرکتهاي فرعی مربوط به یک شرکت اصلی که پایان سال مالی آنها
یکسان است، منحل گردیده و مراتب انحلال نیز در مرجع ثبت شرکتها به ثبت رسید ه
و در دوره مالی منتهی به انحلال نیز فاقد فعالیت ب ا اهمیت مالی و پولی باشن د ،
نحوه ارائه صورتهاي مالی گروه و شرکت اصلی براي پایان سال مالی، چگونه است؟
پاسخ: با توجه به انحلال کلیه شرکت هاي فرعی و فقدان فعالیت مالی و پولی
با اهمیت آنها تا تاریخ انحلال، لذا صرفاً صورتهاي مالی شرکت اصلی براي
پایان سال مالی (شامل اقلام مقایسه اي مربوط) قابل ارائه است و ارائه
صورتهاي مالی تلفیقی گروه براي سال مالی مزبور، موضوعیت ندارد.
5
1396/5/ جلسه مورخ 30 
پرسش: یک مؤسسه حسابرسی، وظیفه حسابرس مستقل و بازرس قانونی یک شرکت هلدینگ
و دو شرکت فرعی آن را به عهده دارد، آیا اجراي درخواست هلدینگ مبنیبر رسیدگی
ویژه در چارچوب استاندارد حسابرسی شماره 4400 تحت عنوان ”اجراي روش هاي
توافقی رسیدگی به اطلاعات مالی آتی“، در دو شرکت فرعی مذکور به صورت ه مزمان
با انجام وظیفه مزبور مجاز است یا خیر؟
پاسخ: اجراي روشهاي توافقی با شرایط یاد شده، در چارچوب استاندارد حسابرسی
شماره 4400 ، منعی ندارد، لیکن بایستی حسابرس در نظر داشته باشد نوع
و ماهیت خدماتی را که ارائه میدهد، محدود کننده استقلال حسابرس
به عنوان حسابرس و بازرس قانونی شرکتهاي مذکور و از مصادیق خدمات
16 آیین رفتار حرفهاي جامعه حسابداران – تخصصی و حرفهاي موضوع بند 8
رسمی ایران نباشد.
پرسش: نحوه برخورد حسابرس در موارد عدم کفایت پوشش بیمهاي داراییها، چگونه است؟
1392/12/ پاسخ: علاوه بر موارد مندرج در پاسخ به پرسش فنی شماره 89 مور خ 5
سازمان حسابرسی، چنانچه در تاریخ گزارش حسابرس مستقل، پوشش بیمهاي
داراییها کفایت داشته باشد و اتفاقی که منجر به ورود خسارت عمده به
داراییهاي تحت پوشش بیمه گردد ، در سال مالی مودر گزارش تا تاریخ
گزارش حسابرس مستقل واقع نشده باشد، ضرورت درج کسري پوشش بیمه اي
در تاریخ ترازنامه مورد گزارش، وجود ندارد. لیکن چنانچه اتفاقی که منج ر به
خسارت عمده به داراییهاي شرکت شده باشد، واقع گردیده و فقدان یا
عدم کفایت پوشش بیمهاي، بازیافت تمام یا بخش عمده اي از خسارت وارده را
امکانپذیر نکند، موضوع بایستی جهت آگاهی استفادهکنندگان از صورتهاي
مالی، در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی، درج شود.