عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

عوامل عملی مو ثر بر حسابرسی داخلی

اصول کلی و لازم برای تشکیل واحد حسابرسی داخلی در شرایط ایده­آل، در بخش­های پیش آمد. در اینجا به آن  گروه از عوامل موثر بر حسابرسی داخلی  می­پردازیم که می­تواند اثر با اهمیتی بر کار واحد حسابرسی داخلی داشته باشد.

چهار نوع از این عوامل عملی عبارت است از حسابرسی­های موردی، نقش­های چندگانه واحدهای حسابرسی داخلی، کمیته حسابرسی و سازمان­های با پراکندگی جغرافیایی زیاد. هر سازمانی برای تامین نیازهای خود و بنا به شرایط واقعی و موجود، از روشها و اصولی پیروی می­کند که ممکن است بر نحوه اجرای حسابرسی آن تاثیر بگذارد.

حسابرسی­های موردی: تقریباً در تمام واحدهای اقتصادی این اتفاق رخ می­دهد که حسابرسان داخلی باید یک حسابرسی برنامه ریزی شده قبلی را متوقف کنند و به یک رسیدگی پیش­بینی نشده بپردازند. برای مثال فرض کنید زمانی که حسابرسان داخلی کی شرکت تولیدی مشغول رسیدگی به قراردادهای خرید مواد و کالا می­باشند مدیریت شرکت یک اشتباه را در محاسبه بهره اوراق قرضه پیدا می­کند.

عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

افزون بر این فرض کنید که این اشتباه در طول شش ماه گذشته به طور مرتب رخ داده است و اصلاح آن مستلزم پرداخت بیدرنگ مبلغ هنگفتی بابت اصل و جریمه دیرکرد به دارندگان اوراق قرضه است. چنانچه ضعف کنترلهای داخلی خطر تحریف و پرداختهای نابجا را به اندازه کافی بالا برده باشد حسابرسان ممکن است انجام حسابرسی در دست اقدام را به تعویض اندازند و رسیدگی به کنترلهای داخلی مربوط به بدهیهای بلند مدت را شروع کنند. حسابرسان پس از تکمیل این رسیدگی دوباره طبق برنامه خود به حسابرسی قبلی می­پردازند.

صرفنظر از این گونه توقفهای حسابرسی که موقتاً بر کار حسابرسان داخلی اثر می­گذارد واحد اقتصادی زمانی می­تواند بیشترین اثربخشی هزینه­های واحد حسابرسی داخلی را بدست آورد که حسابرسیها را براساس خطر نسبی برنامه­ریزی کند. حتی تصمیم­گیری در مورد حسابرسیهای موردی نیز بهتر است که با توجه به خطر صورت گیرد.

نقشهای چندگانه: گرچه ممکن است وظیفه حسابرسی داخلی از لحاظ مفهومی به خوبی تعریف شده باشد اما اغلب از واحدهای حسابرسی داخلی خواسته می­شود کارهایی را بیرون از آن چارچوب انجام دهند. این که مرز فعالیتهای واحد حسابرسی داخلی کدام است به عوامل گوناگونی بستگی دارد. این عوامل شامل انواع مهارتهایی که حسابرسان داخلی دارند مهارتهای مدیران واحد اقتصادی و فشاری که به آنان وارد می­اید پیچیدگی سازمان و نیازهای فوری واحد اقتصادی به حسابرسی داخلی است.

عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

گاه ممکن است حسابرسان داخلی در موقعیتی به  مراتب بهتر از دیگران برای انجام برخی کارهای خاص باشند. حسابرسان در انجام وظایف عادی خود می­توانند از خطوط ارتباطات سازمانی عبور کنند. آموزشی که در زمینه سیستمهای کنترل داخلی دیده­اند دورنمایی کامل از سازمان و اجزای مختلف آن را برای آنان فراهم می­کند. از لحاظ زمان نیز ممکن است انعطاف­پذیری بیشتری داشته باشند. در نتیجه برخی از واحدهای حسابرسی داخلی ممکن است درگیر مسایل ارزیابی مدیریت و عملکرد واحد اقتصادی شوند. شیوه­های خاص حسابرسی برای این گونه ارزیابیها که اغلب حسابرسی مدیریت و حسابرسی عملکرد نامیده می­شود نیز به وجود آمده است.

واحد حسابرسی داخلی ممکن است درگیر برنامه­ریزی و حتی طراحی روشهای عملیاتی نیز بشود به ویژه در مواردی که این روشها جز سیستم کنترل داخلی محسوب می­شوند.

گرچه حسابرسان داخلی نباید در طراحی چنین سیستمهایی مشارکت کنند اما اغلب از آنان خواسته می­شود کنترلهای پیش­بینی شده برای این سستمها را در مراحل برنامه­ریزی و طراحی ارزیابی نمایند. مدیریت واحد اقتصادی ممکن است درباره کنترلهایی که از دیدگاه حسابرسان داخلی اهمیت لازم برای منظور شدن در سیستم را دارد نیز نظر آنان را جویا شود.

عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

نمودار 7-1 این پرسش را به تصویر می­کشد که واحد حسابرسی داخی چه نقشهایی را در سازمان باید به عهده بگیرد؟ هر چه یک دایره بیشتر درگیر مسایل عملیاتی و اداری می­شود هزینه­های آن هم افزونتر می­گردد. هر چه حسابرسان داخلی مسئولیت تصمیم­گیری بیشتری را به عهده گیرند که خارج از وظایف حسابرسی آنان است استقلال و به احتمال زیاد بیطرفی آنان بیشتر خدشه­دار می­شود.

پاسخ به این پرسش که نقش حسابرسان داخلی کدام است، به آن آسانی نیست که به نظر می­رسد؛ پاسخ به آن نیز آسان نمی­باشد. موارد زیادی به وجود می­آید که کارهایی از واحد حسابرسی داخلی خواسته می­شود که در محدوده وظایف آن نیست.

نکته این نیست که حسابرسان داخلی نباید این کارها را انجام دهند. بلکه اگر انجام می­دهند، حسابرسان و مدیریت باید تفاوتهای انجام دادن این گونه وظایف را به گونه­ای تشخیص دهند که اجرای این وظایف کمترین تضاد را با مسئولیتهای اصلی واحد حسابرسی داخلی داشته باشد.

برای مثال، واحد حسابرسی داخلی یک شرکت بزرگ تعدادی متخصص سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری در استخدام داشت. زمانی که یکی از دوایر شرکت به یک مدیر سیستم اطلاعات مدیریت نیاز داشت، مدیریت ارشد شرکت خواست که یکی از این حسابرسان (متخصص) به هدایت، استقرار و آزمایش تمام سیستم اطلاعات مدیریت آن دایره گمارده شود.

عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

این حسابرس مستقل، به واقع، ورزیده­ترین فرد برای این پروژه بود. اما، برای حفظ موقعیت واحد حسابرسی داخلی، این حسابرس در طول ماموریت مزبور از کلیه کارهای حسابرسی داخلی کنار گذارده شود.

این حسابرس، دفتری در محل آن دایره بر پا کرد و مستقیماً به رییس آن دایره پاسخگو بود. زمانی هم که به واحد حسابرسی داخلی برگشت و آن دایره باید حسابرسی می­شد، او را جزء گروه حسابرسان قرار ندادند.

کمیته حسابرسی

عوامل موثر بر حسابرسی داخلی

مشکل عمده دیگری که در عمل وجود دارد، چگونگی برقراری ارتباط نزدیک بین کمیته حسابرسی و واحد حسابرسی داخلی است. اعضای کمیته حسابرسی معمولاً از مدیران غیرموظف انتخاب می­شوند و اغلب، دارای مسئولیتهای حرفه­ای زیادی می­باشند.

محل کار و مسئولیت آنان از محل شرکت دور است و تنها یک یا دو بار در سال جلسه تشکیل می­دهند. کمیته حسابرسی با این شرایط به دشواری می­تواند واحد حسابرسی داخلی را اداره کند.

کمیته حسابرسی اغلب با تصویب عزل و نصب مدیران واحد حسابرسی داخلی، بررسی و تصویب برنامه کار، تامین نیروی انسانی و بودجه (هزینه­های) واحد حسابرسی داخلی، و بررسی عملکرد حسابرسان داخلی با مدیریت ارشد سازمان در امر اداره این واحد مشارکت می­کند.

رابطه واحد حسابرسی داخلی با کمیته حسابرسی اساساً رابطه گزارشگری است. این رابطه به شکل خط نقطه­چین بین کمیته حسابرسی و واحد حسابرسی داخلی در نمودار 8-1 نشان داده شد.

به طور معمول، مدیرعامل مسئولیت اداری واحد حسابرسی داخلی و عملکرد آن را با مشورت با کمیته حسابرسی به عهده دارد.