قضاوت درباره گرداوری شواهد کافی حسابرسی و نه بیش از اندازه، مستلزم تجربه و مطالعه است. در فصلهای بعدی این کتاب، فنون گوناگونی معرفی میشود که حسابرسان داخلی را در برقراری توازن مناسب یاری میکند.
هر شاهدهای که فکر کنیم میتواند به ارائه گزارش حسابرسی کمک کند، مربوط محسوب میشود. این بدان معناست که، همان گونه که پیشتر آمد، شواهد حاصل از سندرسی را (یعنی، کنترل مستندات مربوط به فعالیتها و معاملات گزارش شده) نباید به عنوان پشتوانه کامل بودن ثبتها و مدارک حسابداری تلقی کرد.
شواهد مفید
شواهد مفید شواهدی است که «سازمان را در دستیابی به هدفهای خود یاری میکند». این هدفهای سازمانی را میتوان به شکل پنج هدف کنترل داخلی به شرح زیر تعریف کرد:
قابلیت اعتماد و اعتبار اطلاعات (و گزارشها).
- رعایت سیاستها و خط مشیها، طرحها، روشها، قوانین و مقررات.
- حفاظت از داراییها.
- استفاده موثر و اقتصادی از منابع.
- تحقق برنامهها و هدفهای سازمانی.
هر یک از شواهد حسابرسی نه تنها باید با یک یا چند هدف یاد شده بالا مربوط باشد، بلکه باید از بوته آزمایش «برای چه» نیز بگذرد؛ یعنی، مدیریت قسمت مورد رسیدگی بتواند از طریق آنها وظایف و مسئولیتهای خود را بهتر انجام دهد. آزمون «برای چه» شاید مهمترین معیار موفقیت در حسابرسی داخلی است. با گذر از آزمون «برای چه»، مدیریت قسمت مورد رسیدگی عموماً کار حسابرسان داخلی را ارزشمند محسوب میدارد.
شواهد کافی حسابرسی
اثبات درستی ارزیابیها از طریق واکنشهای قسمت مورد رسیدگی
اگرچه قسمت مورد رسیدگی را نمیتوان بی طرف دانست، اما میتوان اطمینان داشت که در برابر نتیجهگیریهای نادرست، به شدت ایستادگی کند؛ درباره شواهد گرداوری شده، توضیحاتی آن چنانی ارائه دهد و استنباطهای (یا استنتاجهای) ضعیف و یا نادرست را مورد پرسش قرار دهد.
این گونه واکنشها به حسابرسان داخلی کمک میکند تا در صورت لزوم و با اجرای کار بیشتر، شواهد و مستندات خود را تکمیل و تقویت نمایند. برعکس، پذیرش این که یافتههای با اثر منفی حسابرسان داخلی همان چیزی است که قسمت مورد رسیدگی نیز انتظار آن را داشته است یا دست کم، به ظاهر دارای پشتوانه منطقی میباشد، آزمونی است دشوار اما میتواند حسابرسان را از درستی نتیجه گیریهایشان کاملاً مطمئن کند.
شواهد کافی حسابرسی
در هر حال، حسابرسان داخلی تنها در مواردی میتوانند بر واکنش قسمت مورد رسیدگی اعتماد کنند که اطلاعات دریافتی از آن در برابر گزارش یافتههای با اثر منفی، مفید باشد. حسابرسان داخلی نباید موافقت قسمت مورد رسیدگی را با یافتههای مثبت یا خوشایند به عنوان دلیلی قانع کننده برای کفایت شواهد گرداوری شده تلقی کنند مگر آن که قسمت مورد رسیدگی به دلیل نگرانی درباره احتمال وجود پارهای دشواریها خود در خواست حسابرسی کرده باشد. نکته قابل توجه این است که حسابرسان داخلی باید بدانند قسمت مورد رسیدگی همواره میخواهد با نتیجه گیریهای حسابرسی که باید گزارش شود مخالفت و نه موافقت کند.
مستند کردن شواهد در کاربرگهای حسابرسی: حسابرسان داخلی برنامهریزی، گرداوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر و تلخیص شواهد حسابرسی را در کاربرگهای حسابرسی مستند میکنند. این کاربرگها پشتوانه اطلاعات م
