١
نکات استاندارد 501 شواهد حسابرسی اقلام خاص)
هدف
1. هدف شواهد حسابرسی اقلام خاص، ارائه استانداردها و راهنماییهایی علاوه بر آنچه در متن استاندارد شواهد حسابرسی آمده است ،درباره برخی از اقلام خاص صورتهاي مالی و سایر موارد افشامی باشد.
نظارت بر شمارش موجودي مواد و کالا
2. در مواردي که موجودیها از لحاظ صورتهاي مالی با اهمیت است ، حسابرس باید از طریق نظارت بر شمارش
موجودیها شواهد حسابرسی کافی و مناسبرا درباره وجود و وضعیت آنها بدست آورد، مگر آن که چنین کاري عملی
نباشد. چنین نظارتی حسابرس را قادر می سازد تا موجودیها را وارسی کند، رعایت دستورالعملهاي مدیریت را درباره ثبت
و کنترل نتایج شمارش موجودیها مشاهده نماید و شواهدي را درباره قابلیت اعتماد روشهاي مدیریت بدست آورد.
3. چنانچه حسابرس به دلیل شرایط پیش بینی نشده نتواند بر شمارش موجودیها در تاریخ تعیین شده نظارت کندباید
برخی از موجودیها را در تاریخی دیگر شمارش یا برشمارش آنها نظارت نماید و در صورت لزوم ، معاملات بین این دو
تاریخ را آزمون کند.
4. در موارد استثنایی ، چنانچه نظارت بر شمارش موجودیها به دلیل عواملی چون ماهیت و محل استقرار موجودیها عملی
نباشد، حسابرس باید به منظور پیشگیري از ایجاد محدودیت در دامنه رسیدگی، امکان کسب شواهد حسابرسی کافی و
مناسبمربوط به وجود و وضعیت موجودیها را از راههاي دیگر ارزیابی کند.
شواهد حسابرسی اقلام خاص
5. حسابرس در برنامه ریزي براي نظارت بر شمارش موجودیها یا اجراي سایر روشهای حسابرسی باید موارد زیر را در نظر
گیرد:
الف) ماهیت سیستمهاي حسابداري و کنترل داخلی موجودیها، ب) خطرهاي ذاتی ، کنترل و عدم کشف و اهمیت مربوط
به موجودیها، پ) پیش بینی برقراري روشهاي کافی و صدور دستورالعملهاي مناسب براي شمارش موجودیها،
ت) زمان بندي شمارش موجودیها، ث) محل استقرار موجودیها و ج) ضرورت استفاده از کارشناس.
6. چنانچه واحد مورد رسیدگی روشهایی را براي براورد مقادیر موجودیها، مانند براورد توده اي از مواد معدنی، بکار
می گیرد، حسابرس لازم است از منطقی بودن آن روشها اطمینان یابد.
7. حسابرس دستورالعملهاي مدیریت را از لحاظ موارد زیر بررسی می کند:
الف به کارگیري روشهاي کنترل ، ب) تشخیص دقیق درجه تکمیل کالاهاي در جریان ساخت ، موجودیهاي کم گردش ،
ناباب یا معیوب و موجودیهاي متعلق به اشخاص ثالث و پ) پیش بینی تدابیر لازم درباره نقل و انتقال موجودیها بین
انبارها.
شواهد حسابرسی اقلام خاص
٢
8. حسابرس به منظور کسب اطمینان از اجراي کافی و مناسب دستورالعمل مدیریت توسط کارکنان ، برشمارش
موجودیها نظارت می کند و شمارشهاي آزمایشی را انجام می دهد. حسابرس در انجام شمارشهاي آزمایشی خود با ردیابی
تعدادي از اقلام انتخابی از بین سوابق شمارش موجودیها به عین موجودیها و ردیابی تعدادي از اقلام موجودیه ا به سوابق
شمارش آنها، هم کامل بودن سوابق شمارش موجودیهاوهم صحت آنها راآزمون می کند.
9. شمارش موجودیها ممکن است بنا به دلایلی در تاریخی غیر از پایان دوره مالی انجام شود. چنین مواردي معمولا تنها
در شرایطی براي مقاصد حسابرسی کفایت داردکه خطر کنترل در سطح پایین یا متوسط براورد شده باشد.
10 در مواردي که واحد مورد رسیدگی از سیستم ثبت دایمی استفاده و از طریق آن ، مانده موجودیهاي پایان دوره را
تعیین می کند، حسابرس لازم است با اجراي روشهاي بیشتر ، موجه بودن دلایل هرگونه مغایرت عمده بین موجودي عینی
و مانده این موجودیها طبق سوابق ثبت دایمی را ارزیابی وازاصلاح سوابق مزبوراطمینان پیدا کند.
11 در مواردي که موجودیها نزد اشخاص ثالث نگهداري و کنترل می شود، حسابرس معمولا از شخص ثالث درباره مقادیر
و وضعیت موجودیهاي مزبورتأییدیه مستقیم دریافت می کند. بسته به اهمیت این گونه موجودیها، حسابرس موارد زیر را
نیز مدنظر قرار می دهد:
الف) درستکاري و استقلال اشخاص ثالث ، ب) نظارت بر شمارش موجودیهاي امانی نزد اشخاص ثالث پ) دریافت
گزارش از حسابرسان اشخاص ثالث ت) وارسی مستندات مربوط به کالاي امانی.
پرس و جو درباره دعاوي حقوقی وادعاها
12. حسابرس به منظور آگاهی از وجود دعاوي حقوقی و ادعاهایی که ممکن است آثار با اهمیتی بر صورتهاي مالی واحد
مورد رسیدگی داشته باشد باید روشهایی زیر را اجرا کند:
الف) پرس و جو از مدیریت ، شامل دریافت تأییدیه از مدیریت ، ب) بررسی صورتجلسات هیئت مدیره ومکاتبات با وکیل
حقوقی واحد مورد رسیدگی پ) رسیدگی به حساب هزینه هاي حقوقی و ت) استفاده از اطلاعات کسب شده درباره
فعالیت واحد مورد رسیدگی ، شامل اطلاعات بدست آمده از مذاکره با دایره حقوقی آن.
شواهد حسابرسی اقلام خاص
13. حسابرس در مواردي که دعاوي حقوقی یا ادعاهاي شناسایی شده وجود دارد یابر این باور است که می تواند وجود
داشته باشد باید مستقیما با وکیل حقوقی واحد مورد رسیدگی مکاتبه کند.حسابرس ، وضعیت مسایل حقوقی واحد مورد
رسیدگی را تا تاریخ گزارش خود ارزیابی می کند.
14
درنامه اي که باید توسط مدیریت واحد مورد رسیدگی تهیه وتوسط حسابرس ارسال شود، باید از وکیل حقوقی واحد
مورد رسیدگی خواسته شود پاسخ را مستقیما براي حسابرس بفرستد. نامه مزبور معمولا باید حاوي موارد زیر باشد:
الف) فهرست دعاوي حقوقی و ادعاهاي شناسایی شده و آخرین وضعیت هریک، ب) ارزیابی مدیریت از نتیجه دعاوي
حقوقی و ادعاها و براوردي از آثار مالی آنها و پ) درخواست از وکیل حقوقی براي ارائه نظر در مورد منطقی بودن
ارزیابیهاي مدیریت.
شواهد حسابرسی اقلام خاص
15. در برخی شرایط مانند موارد پیچیده یا وجود اختلاف نظر بین مدیریت واحد مورد رسیدگی و وکیل حقوقی ،
حسابرس ممکن است ناگزیر از مذاکره حضوري با وکیل حقوقی درباره نتایج احتمالی دعاوي حقوقی و ادعاها باشد. این
گونه مذاکرات باید با اجازه مدیریت واحد مورد رسیدگی وترجیحا با حضور نماینده مدیریت انجام شود.
16. چنانچه مدیریت از مکاتبه و مذاکره حسابرس با وکیل حقوقی واحد مورد رسیدگی جلوگیري کند، این موضوع به
منزله محدودیت در دامنه رسیدگی خواهد بود و معمولا باید به ارائه نظر مشروط یا عدم اظهارنظر منجر شود. چنانچه
وکیل حقوقی از ارائه پاسخ مناسب خودداري ورزد و حسابرس نیز نتواند با اجراي سایر روشهاي حسابرسی ، شواهد
حسابرسی کافی و مناسب را بدست آورد، لازم است نسبت به لزوم تلقی این موضوع به عنوان محدودیت در دامنه
رسیدگی که به ارائه نظر مشروط یا عدم اظهارنظر می انجامد، تصمیم گیري کند.
ارزشیابی و افشاي سرمایه گذاریهاي بلند مدت
17.حسابرس در مواردي که مبلغ سرمایه گذاریهاي بلندمدت از لحاظ صورتهاي مالی با اهمیت است باید شواهد
حسابرسی کافی و مناسب رادرباره ارزشیابی و افشاي آنها بدست آورد.
18. روشهاي حسابرسی سرمایه گذاریهاي بلندمدت معمولا شامل ارزیابی شواهد مربوط به توانایی واحد مورد رسیدگی
در حفظ و نگهداري سرمایه گذاریهاي مزبور در بلندمدت ، مذاکره با مدیریت در مورد قصد واحد مورد رسیدگی براي
نگهداري آنهاودریافت تأییدیه مدیریت دراین باره است.
19سایر روشهاي حسابرسی معمولا شامل مطالعه و بررسی صورتهاي مالی مربوط و اطلاعات دیگري چون قیمتهاي بازار
(بورس که نشانه اي از ارزش آنها را بدست می دهد و مقایسه این گونه ارزشها، تا تاریخ گزارش حسابرس ،با مبالغ دفتري
سرمایه گذاریهاست.اگر این گونه ارزشها از مبالغ دفتري سرمایه گذاریها کمتر باشد، حسابرس ضرورت کاهش ارزش آنها را
مورد توجه قرار می دهد. چنانچه نسبت به بازیافت مبلغ دفتري سرمایه گذاریها تردیدي وجود داشته باشد، حسابرس لازم
است مشخص کند که تعدیل و یا افشاي لازم صورت گرفته است یا خیر.
شواهد حسابرسی اقلام خاص
اطلاعات قسمتها
20. در مواردي که اطلاعات قسمتها از لحاظ صورتهاي مالی با اهمیت است، حسابرس باید شواهد حسابرسی کافی و
مناسب را در رابطه باافشاي اطلاعات طبق استانداردهاي حسابداري کسب کند.
21 حسابرس اطلاعات قسمتها را نسبت به کلیت صورتهاي مالی ارزیابی می کند و معمولا ملزم بهبکارگیري روشهاي
حسابرسی لازم براي اظهارنظر نسبت به اطلاعات قسمتها به طور جداگانه نمی باشد. روشهاي حسابرسی مربوط به
اطلاعات قسمتها معمولا شامل روشهاي تحلیلی و سایر آزمونهاي حسابرسی متناسب با شرایط موجود است.
٤
22 حسابرس درباره روشهاي استفاده شده براي تعیین اطلاعات قسمتها با مدیریت مذاکره می کند واین موضوع که آیا
این روشها به افشاي اطلاعات طبق استانداردهاي حسابداري منجر می شود یا خیر را ارزیابی می کند، ضمن این که
بکارگیري این روشها را آزمون می کند.
