پرسش و پاسخ کاربردی در ارتباط با ساعات کار و اضافه کار در قانون کار 14

 – منظور از ساعات کار چیست و آیا ساعات صرف غذا جزء ساعت کار کارگران به حساب می آید؟ ۱

 قانون کار نیز به آن تصریح دارد ساعت کار در این قانون مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به ۱4همانگونه که ماده

منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد به این لحاظ ساعات صرف صبحانه و نهار جزء ساعت کار به حساب نمی آید بدیهی

است چنانچه در کارگاهی از قبل رویه مورد عمل بر این قرار گرفته باشد که ساعت صرف صبحانه یا نهار و یا شام جزء ساعت کار

 قانون کار 4۱۱به حساب آید استمرار آن به عنوان عرف مستقر در کارگاه محسوب و کما کان باید اجرا گردد . ضمناً با توجه به ماده

کارفرما مکلف است در ایام ماه مبارک رمضان مدتی را برای ادای فرایض دینی و صرف افطار یا سحری اختصاص دهد که این مدت

جزء ساعت کار کارگران منظور می شود.

 – حداکثر ساعت کار روزانه به چه میزان می باشد؟ ۲

 ساعت تعیین 4۷۵  قانون مزبور که در مورد آنها ساعات کار در چهار هفته متوالی ۱۵در قانون کار به استثنای کارگران موضوع ماده

 ساعت برای کارگران شاغل ۶۵ به میزان – قانون کار ۱۵ و ۱4 مواد –شده، ساعات کار اصولاً بصورت هفتگی تعیین گردیده است

 ساعت برای سایر کارگران . یادآوری می نماید توزیع ساعات کار در روزهای هفته 11در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی و

با جلب توافق کارگران ذیربط از اختیارات کارفرما بوده و به جز کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور که ساعات کار آنها

 عملاً حداکثری برای میزان ساعات ۱4 ساعت در هر روز تجاوز نماید در مورد سایر کارگران با عنایت به تبصره یک ماده ۵نباید از

کار روزانه، مشروط به جلب موافقت کارگر، در قانون کار در نظر گرفته نشده است بدیهی است مازاد بر سقف های فوق الاشاره،

در تبصره ماده  »مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین« و قید ۵4ساعات کار انجام شده با در نظر گرفتن ممنوعیت موضوع ماده

  اضافه کار خواهد بود . ۱۵

 ساعت بوده است و کارفرما تصمیم به افزایش آن تا ۰۴ – در یکی از واحدهای کارگری ساعت کار از بدو فعالیت کارگاه، هفته ای ۳

  ساعت در هفته را دارد آیا مجاز به این کار خواهد بود ؟ ۰۰میزان ساعت کار قانونی یعنی

 قانون کار پیش بینی شده است حداکثر ساعات کار قانونی روزانه می باشد حال چنانچه کارگاهی در بدو ۱4ساعت کاری که در ماده

تأسیس و شروع فعالیت کارگاه و یا بعد از آن اقدام به تعیین ساعت کار به میزان کمتر از ساعت کار قانونی نموده باشد این امر مخالفتی

با قانون نداشته و تداوم اجرای آن جزء شرایط کار کارگران محسوب می گردد و تغییر آن نیاز به جلب موافقت افراد ذینفع دارد مگر

آنکه در گذشته به هنگام تقلیل ساعت کار قید موقت بودن این کاهش شرط شده باشد که شرطی نافذ و برای طرفین لازم الرعایه خواهد

بود .

 بعدازظهر بوده است آیا کارفرما مجار به تغییر و انتقال آن از ساعات صبح ۳ صبح تا ۷ – در کارگاهی از بدو تأسیس ساعت کار از ۰

  صبح خواهد بود؟ ۷ شب تا ۱۱ شب و یا از ۱۱به ساعات عصر مثلاً بعدازظهر تا

وقتی در بدو تأسیس و شروع فعالیت کارگاه انجام کار مثلاً برای ساعات صبح تنظیم و مورد موافقت قرار می گیرد تغییرات بعدی در

شروع و خاتمه ساعت کار نیز به توافق کارگران و کارفرما مربوط می شود به ویژه زمانی که این تغییر به صورت انتقال ساعات کار

از صبح به عصر و یا شب و یا بالعکس صورت گیرد البته چنانچه کارفرما توجیه کافی برای تغییر ساعت کار در کارگاه داشته باشد

  قانون کار اقدام نماید . ۵۵می تواند مطابق ماده

 دقیقه قید گردیده ۲۴ ساعت و ۷ – کارگری به موجب یک فقره قرارداد یکساله بکار گرفته شده و ساعت کار در آن با مزد مشخص ۵

 ساعت کار کرده و بعد از آن کارفرما از وی خواسته در زمینه ساعت کار ۶ ماه از قرارداد را روزی ۳است اما کارگر عملاً حدود

مطابق قرارداد عمل کند تکلیف چیست؟

در هر حال طرفین ملزم به اجرای تعهدات قراردادی خود خواهند بود به این لحاظ هر چند شرط پیش بینی شده در قرارداد کار که

 دقیقه در روز کار کرده باشد اعتبار ۵۱ ساعت و ۷ ساعت کار در هفته برای مدتی اجرا نشده و عملاً کارگر کمتر از 11متضمن

شرط در طول اعتبار قرارداد زایل نمی شود و تعهد به اجرای آن کماکان برای کارگر باقی می ماند.

 – میزان فوق العاده ای که برای کار در ایام تعطیل رسمی باید پرداخت شود چقدر است؟ ۶

 اضافه بر مزد 1۱۴کار در روز تعطیل رسمی از همان ساعت اول بعنوان اضافه کار تلقی و برای هر ساعت آن فوق العاده یی معادل

هر ساعت کار عادی باید پرداخت شود . بدیهی است چنانچه بر اساس عرف و روال کارگاه فوق العاده اضافه کار پرداختی در روز

های تعطیل رسمی بیش از میزان اخیرالذکر بوده باشد، عرف و روال مذکور کماکان معتبر و لازم الرعایه می باشد .

 روز اول هفته انجام شود ۵ -چنانچه با توجه به توافق بعمل آمده، در کارگاهی روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام و کار پنجشنبه در ۷

در صورت برخورد تعطیلات رسمی با تعطیل توافقی چه نوع حقی برای کارگران ایجاد می شود؟

اگر بر اساس توافق بعمل آمده، روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام و کار این روز در سایر روزهای هفته انجام شود در صورت

برخورد تعطیل توافقی روز پنجشنبه با تعطیل رسمی، از آنجا که کارگران کار روز پنجشنبه را در پنج روز اول هفته انجام داده اند از

  دقیقه اضافه کاری از بابت فوق را پیدا  می کنند. ۵۱ ساعت و ۷این رو استحقاق

– در کارگاهی روز پنجشنبه تعطیل توافقی اعلام شده است و کارگران کار روز پنجشنبه را در پنج روز اول هفته انجام می دهند حال ۸

اگر تعطیلات رسمی با پنج روز اول هفته مصادف شود و یا وقتی کارگر هر یک از این روزها را از مرخصی استحقاقی استفاده می

کند طلب کارفرما از کارگر به چه میزان است؟

کارگرانی که برابر توافق بعمل آمده با کارفرما روز پنجشنبه را تعطیل و کار این روز را در سایر روزهای هفته انجام می دهند برای

 دقیقه به اضافه قسمتی از ساعت کار روز پنجشنبه که در آن روز ۵۱ ساعت و ۷هر روزی که از مرخصی استحقاقی استفاده می کنند

 روز اول هفته مصادف می شود از ۱ انجام شده است به حساب مرخصی آنان منظور خواهد شد و همچنین وقتی تعطیلات رسمی با

 دقیقه به حساب بدهی کارگر به ۵۱ ساعت و ۷ دقیقه لحاظ می شود بنابراین  مازاد بر ۵۱ ساعت و ۷آنجا که تعطیل رسمی برای

کارفرما گذاشته می شود .

– در کارگاهی ساعات کار هفتگی عرفاً چهل ساعت است کارفرما تحت این عنوان که میزان ساعات کار در قانون چهل و چهار ۹

ساعت تعیین شده می خواهد ساعات کار کارگاه را افزایش دهد آیا قانونًا حق چنین افزایشی را دارد؟

 قانون کار و نظر به اینکه حقوق و مزایای مقرر در این قانون اصولاً حداقل حقوق و مزایای متعلقه به ۸به استناد مفهوم مخالف ماده

کارگران بوده و توافق های حاصله فی مابین کارگران و کارفرما که مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در قانون کار منظور ننموده باشد

 ساعت 11برای طرفین لازم الاجرا خواهند بود لذا رویه و عرف موجود در کارگاه مبنی بر تعیین ساعات عادی کار به میزان کمتر از

در هفته بلا اشکال بوده و طرفین ملزم به رعایت رویه و عرف مزبور هستند.

– آیا در قانون کار مقررات خاصی برای ساعات کار کارگرانی که در مغازه ها و موسسات تجاری کار می کنند پیش بینی نشده ۱۴

است؟

 قانون کار می باشد که ۱4 ساعت کار هفتگی مقرر در ماده 11ساعات کار کارگران شاغل در مغازه هاو موسسات تجاری نیز همان

زمان انجام آن در هر مورد با توجه به نوع فعالیت و رویه گذشته و بر حسب توافق فی ما بین کارگر و کارفرما تنظیم  می گردد و

  ساعت مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین مجاز می باشد . 1انجام کار اضافی نیز حداکثر به میزان روزی

 – آیا اوقات صرف غذا و استراحت جزء ساعات کار کارگر محسوب می شود؟ ۱۱

 قانون کار، ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما ۱4به تصریح ماده

قرار می دهد . لذا قانوناً اوقات صرف غذا و استراحت جزء ساعت کار محسوب نخواهد شد. بدیهی است چنانچه بر اساس عرف و

روال کارگاه از قبل اوقات مذکور جزء ساعت کار محسوب می گردیده، عرف و رویه مذکور کماکان معتبر خواهد بود . ضمناً در

قانون مرقوم در ماه مبارک رمضان کارفرما مکلف است مدتی از اوقات کار را برای ادای فریضه نماز و صرف 4۱۱اجرای ماده

افطار یا سحری اختصاص دهد

– آیا اوقاتی که قبل از شروع کار و پس از خاتمه آن صرف استحمام و تعویض لباس می گردد جزء ساعات کار کارگر محسوب ۱۲

می شود؟

چنانچه انجام وظایف شغلی عرفاً مستلزم استحمام و تعویض لباس باشد اوقات مصروفه برای این منظور جزء ساعات کار کارگر

محسوب می گردد.

 ساعت متوالی استراحت می کنند به لحاظ مقررات قانون کار چگونه است و مرخصی ۲۰ ساعت کار و ۲۰ – وضعیت کارگرانی که ۱۳

استحقاقی آنها چگونه محاسبه می شود؟

 ساعت استراحت می کنند نحوه انجام کار آنان از مصادیق کار مختلط ۵1 ساعت کار و ۵1کارگرانی که حسب توافق بعمل آمده

 درصد اضافه ۶۱ قانون مرقوم برای هر ساعت کار در شب ۱۸ قانون کار بوده و به این قبیل کارگران مستند به ماده ۱۶موضوع ماده

 ساعت کار در هفته آنان اضافه کار محسوب و فوق العاده مربوط با 11بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد. ضمناً مازاد بر انجام

 قانون کار در زمینه اجباری بودن تعطیل یک ۵۵ قانون کار محاسبه و پرداخت خواهد شد . متذکر می گردد حکم ماده ۱۵رعایت ماده

روز معین در هفته نسبت به کارگران یاد شده نیز جاری می باشد . بدیهی است مرخصی استحقاقی سالانه کارگران فوق الذکر به میزان

  دقیقه ) خواهد بود. ۵۱ ساعت و ۷ قانون کار است که حسب ساعات استفاده شده محاسبه و قابل تبدیل به روز( ۵1مقرر در ماده

– با توجه به مقررات قانون کار، ساعت کار در ماه چند ساعت می باشد؟ آیا تعیین میزان ثابت ساعت کار برای تمام ماههای سال ۱۰

امکان پذیر است؟

 ساعت در 11 این قانون ساعات کار حداکثر ۱۷ و ۱4در مقررات قانون کار ساعات کار ماهانه پیش بینی نگردیده ولی مستفاد از مواد

 ساعت در چهار هفته متوالی می باشد بدیهی است در ازای هر روز تعطیل رسمی، ساعات کار 4۷۵هفته یا در مورد کارگران نوبتکار

 ساعت مزبور کمتر خواهد بود ضمناً با توجه به تفاوت تعداد روزهای کار در ماههای 11 دقیقه از ۵۱  ساعت و ۷هفته به میزان

مختلف، تعیین ساعات کار معین به عنوان ساعات کار ماهانه مقدور نمی باشد.

 قانون کار چنانچه در خصوص تنظیم جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران بین کارفرما و تشکل ۶۹ – با توجه به تبصره ماده ۱۵

کارگری اختلاف باشد راه حل قضیه چگونه می باشد؟

 قانون کار تنظیم جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران در مورد کارهای پیوسته(زنجیره ای) و تمامی کارهائیکه ۵۵تبصره ماده

 ماهه ۶ همواره حضور حداقل معینی از کارگران در روزهای کار را اقتضا می نماید از تکلیف کارفرما شناخته است که باید ظرف

آخر هر سال برای سال بعد تنظیم و پس از تأیید شورای اسلامی یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران اعلام نماید و در این زمینه چنانچه

 ۵۵ بین مدیریت و تشکل کارگری مربوط در خصوص جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران اختلاف وجود داشته باشد حکم ماده

قانون کار معتبر و لازم الاجرا خواهد بود.

 ۷ دقیقه کار برای تمام روزهای هفته الزامی است و  یا می توان در بعضی از روزهای هفته کمتر از ۲۴ ساعت و ۷ – آیا رعایت ۱۶

  دقیقه و در بعضی دیگر از روزها بیشتر کار کرد ؟ ۲۴ساعت و

 این قانون ۱4 در مقررات قانون کار پیش بینی تقسیم کار به میزان مساوی بین ایام هفته بعمل نیامده است و تنها در قسمت اخیر ماده

سقف ساعات کار روزانه کارگران بجز موارد مستثنی شده در قانون هشت ساعت تعیین گردیده است . لکن در تبصره یک ماده مذکور

به طرفین( کارفرما و کارگران و یا نمایندگان آنها ) اجازه داده شده است که در صورت توافق ساعت کار را در بعضی از روزهای

 ساعت 11هفته کمتر و در دیگر روزها اضافه بر هشت ساعت یاد شده تعیین نمایند مشروط بر اینکه مجموع ساعات کار در هفته از

تجاوز ننماید .

– منظور از اضافه کار چیست؟ و کارگر برای اضافه کاری استحقاق چه مزایائی را خواهد داشت و در صورت تقارن آن با ۱۷

روزهای تعطیل رسمی چگونه عمل می شود؟

 ساعت در چهار هفته متوالی برای 4۷۵ ساعت در هفته برای کارگران غیر نوبتکار و 11ارجاع کار اضافه بر ساعات کار عادی (

 قانون ۵۱ و ۱۵ کارگران نوبت کار) اضافه کار بوده و نحوه محاسبه فوق العاده مربوط و دیگر شرایط آن تابع مقررات موضوع مواد

کار خواهد بود . بدیهی است در صورت تقارن هر یک از روزهای تعطیل رسمی با روزهای کار، به ازای هر روز تعطیل رسمی

معادل یک ششم ساعات کار عادی هفتگی ( برای کارگران غیر نوبتی) و یک بیست و چهارم کار عادی در چهار هفته متوالی ( برای

کارگران نوبتی) از ساعات عادی کار کارگر کسر و مازاد بر ساعات باقی مانده اضافه کار خواهد بود.

 ساعت صحیح می باشد در این صورت با توجه به اینکه این ۱۹۲ – آیا نحوه محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد ماهانه تقسیم بر ۱۸

شیوه محاسبه متضمن امتیاز بیشتری برای کارگران است آیا کارفرما مجاز به تغییر آن می باشد؟

 روز و تقسیم ۶۱رویه معمول و مورد عمل در کارگاههای مشمول قانون کار برای محاسبه اضافه کاری بر اساس تقسیم مزد ماهانه به

 به مزد یک ساعت کار عادی، مزد یک ساعت اضافه 1۱۴ دقیقه انجام می شود که با اضافه کردن ۵۱ ساعت و ۷مزد روزانه به

 ساعت امتیاز بیشتری 4۵۵کاری محاسبه خواهد شد با وجود این از آنجا که ملاک محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد ماهانه تقسیم بر

را برای کارگران متضمن می باشد به این لحاظ ترتیب اجرای آن مخالفتی با قانون نداشته و با توجه به استمرار آن و ایجاد حق مکتسبه

ای برای کارگران ذینفع تکلیف به ادامه اجرای آن خواهد بود .

 ساعت اضافه کاری داشته باشد آیا می تواند از انجام تعهد ۰ -چنانچه در قرارداد کار کارگر متعهد شده باشد روزانه مدتی مثلاً ۱۹

خودداری نماید؟

نظر به اینکه شرط انجام اضافه کاری توسط کارگر در قرارداد از جمله شرایط غیر نافذ بشمار می رود لذا شرط مزبور بلااثر بوده و

ایجاد هیچ نوع تعهدی برای طرفین قرارداد کار نمی نماید.

  قانون کار چند ساعت است؟ ۵۹ – حداکثر ساعات اضافه کاری در روز در موارد استثنائی مذکور در تبصره ماده ۲۴

 قانون کار سقف مربوط به ساعات کار اضافی مشخص نگردیده است. النهایه ارجاع کار بیش از چهل ۱۵ در قسمت اخیر تبصره ماده

ساعت باید با عنایت به استثناء پیش بینی شده در تبصره فوق باشد به نحوی که در این زمینه استثناء تبدیل به قاعده نشود.

 – تأیید ضرورت ارجاع کار اضافی اجباری به کارگران و تعیین مدت آن با چه مرجعی است؟ ۲۱

 ساعت پس از پایان اولین روز کار 1۸ قانون کار، کارفرما مکلف است حداکثر ۵۱در صورت ارجاع کار اضافی موضوع ماده

مراتب را به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد تا واحد کار و امور اجتماعی ضرورت کار اضافی و مدت آنرا تعیین نماید

– نوع کار و ماهیت کار در یک واحد مشمول قانون کار به نحوی است که کارگران باید مستمراً اضافه کار کنند آیا کارفرما می ۲۲

تواند در صورت عدم تمایل کارگران آنها را وادار به اضافه کاری نماید؟

 قانون کار صرفاً در رابطه با حوادث بوده و لفظ حادثه دلالت بر امور اتفاقی و استثنایی دارد. لهذا چنانچه ماهیت ۵۱ماده  »الف  «بند

کار واحدی مستلزم کار کارگران برای ساعاتی بیش از ساعات کار عادی قانونی است استفاده از ماده فوق مورد نداشته و واحد مربوط

می باید نسبت به تأمین پرسنل مورد نیاز خود و احیاناً ایجاد شیفت اضافی اقدام نماید.

– آیا در مورد کارگرانی که با میل و اختیار خود و بر اساس توافق با کارفرما اضافه کاری می کنند نیز کارفرما باید موضوع ۲۳

  ساعت به اداره کار محل اطلاع دهد؟ ۰۸اضافه کاری را ظرف

 قانون کار اصولاً در ارتباط با اختیارات کارفرمایان در زمینه الزام کارگران به انجام اضافه کار بوده و به ۵۱مقررات موضوع ماده

حالاتی که کارگران بر اساس توافق و بنا به تمایل خود به اضافه کاری اشتغال ورزند تسری نخواهند داشت . بدیهی است در صورتی

که کارگران بر خلاف تمایل خود صرفاً با تشخیص کارفرما وادار به انجام کار اضافی شوند به تصریح تبصره یک ماده مرقوم

 ساعت موضوع را به اداره کار و امور اجتماعی اطلاع دهد تا با عنایت به بندهای 1۸کارفرما مکلف است در هر مورد حداکثر ظرف

الف و ب ماده مذکور در زمینه ضرورت کار اضافی و تعیین مدت آن اتخاذ تصمیم بعمل آید .

 – آیا کارگرانی که سن آنها از هیجده سال تمام کمتر است مجاز به انجام کار اضافی می باشند؟ ۲۰

 قانون کار ارجاع هر نوع کار اضافی به کارگران نوجوان حتی با توافق آنان ممنوع می باشد با متخلفین از این ماده ۸۶در اجرای ماده

  قانون مرقوم رفتار خواهد شد. 4۷۵برابر ماده

  قانون کار آیا ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار مختلط دارند نیز ممنوع می باشد؟ ۶۱ – با توجه به ماده ۲۵

 ۵ تا ۵۵ارجاع کار اضافی به کارگران ( اعم از نوبت کار و یا غیر نوبتکار ) که تمام و یا بیش از نیمی از ساعات کار آنها در فاصله

 قانون کار ارجاع کار اضافی به کارگرانی ۵4 قانون کار ممنوع است. توضیح اینکه مطابق ماده ۵4بامداد قرار می گیرد مستند به ماده

که کار شبانه یا کارهای خطرناک و سخت و زیان آور انجام می دهند ممنوع می باشد.

 – در صورت توافق کارگر و کارفرما آیا انجام کار در روز جمعه بدون تعطیل یک روز معین در هفته اشکال دارد یا خیر؟ ۲۶

 قانون کار تعطیل یک روز معین و مستمر در هفته بعنوان تعطیل هفتگی کارگران اجباری بوده و انجام کار و نیز ۵۵با توجه به ماده

اضافه کاری در این روز حتی با توافق طرفین بر خلاف مقررات و ممنوعیت خواهد داشت . به این ترتیب انجام کار در روز جمعه

منوط به تعطیل یک روز معین دیگر در هفته می باشد.

– تعدادی از کارگران کارگاهی که جهت ارتقاء سطح مهارت در یک مرکز کار آموزی به تحصیل مشغولند مدعی هستند از آنجا که ۲۷

ساعات تحصیل روزانه آنها بیش از ساعات کاری است که در کارگاه داشته اند کارفرما باید برای ساعات اضافی به آنان فوق العاده

اضافه کاری پرداخت کند تکلیف کارفرما چیست؟

چنانچه شرکت کارگران در مراکز آموزش فنی و حرفه ای و یا سایر مراکز که به منظور گذراندن دوره های مربوط انجام می شود بنا

 دقیقه حضور در ۵۱ ساعت و ۷به میل و درخواست خود کارگران صورت گرفته باشد پرداخت اضافه کاری در ساعات مازاد بر

کلاسهای آموزشی مورد پیدا نمی کند مگر اینکه در زمینه این پرداختها قبلاً بین طرفین توافق بعمل آمده باشد بدیهی است در صورتی

که گذراندن دوره ها در مراکز مذکور از سوی کارفرما به کارگران تکلیف شده باشد در این صورت حضور مازاد بر ساعات کار

  قانون کار قابل احتساب خواهد بود . ۱۵ قانونی در کلاسهای آموزشی اضافه کاری تلقی و با رعایت ماده

– در مواردی که کارگر تأخیر ورود به کارگاه یا تعجیل خروج دارد آیا می توان کسر ساعات کار را با ساعات اضافه کاری کارگر ۲۸

تهاتر نمود.

 درصد بیشتر از دستمزد یکساعت کار عادی         می باشد لذا قابل تهاتر با ساعات تأخیر 1۱چون دستمزد یک ساعت اضافه کاری

نبوده و باید هر کدام از این دو مورد جدا گانه محاسبه گردد .

 – فوق العاده اضافه کاری در کارگاههائی که مزد کارگران ماهانه پرداخت می شود چگونه محاسبه می گردد؟ ۲۹

نحوه محاسبه اضافه کاری:

  : حقوق ماهانه ۶۱مزد روزانه =

  دقیقه : مزد روزانه ۵۱ساعت و ۷مزد یک ساعت کار عادی=

  مزد یک ساعت کار عادی + مزد یک ساعت کار عادی 1۱۴مزد یک ساعت اضافه کاری=

– در برخی مواقع ضرورت دارد کارگر روز کار در ساعات شب بصورت اضافه کاری بکار ادامه دهد آیا در میزان فوق العاده ۳۴

دریافتی او تغییری داده می شود یا همان فوق العاده اضافه کاری در ساعات روز را دریافت می دارد؟

 درصد فوق العاده 1۱ بامداد واقع شود علاوه بر ۵ شب تا ۵۵کارگران غیر نوبت کار که ساعات اضافه کاری آنها در فاصله ساعات

 مربوط به کار شب را نیز خواهند داشت به این ترتیب کارگران غیر نوبتکار برای هر ۶۱۴مربوط به اضافه کاری، استحقاق دریافت

  علاوه بر مزد آن ساعت دریافت می دارند ۷۱۴ساعت اضافه کاری در شب در مجموع

– گاهی لازم است کارگران نوبت کاری که کار عادی آنها در شیفت های صبح یا عصر است بصورت اضافه کاری در شیفت شب ۳۱

کار کنند میزان فوق العاده یی که باید به آنها پرداخت شود چقدر است؟

در مواردی که بنا به ضرورت و در موارد خاص از کارگران نوبت کاری که بطور عادی در نوبت های صبح و عصر انجام وظیفه

می نمایند برای انجام کار اضافی در شب دعوت بعمل می آید کارگران مذکور علاوه بر فوق العاده اضافه کاری استحقاق استفاده از

 ) را نیز خواهند داشت.1۱۴+۶۱۴فوق العاده کار در شب یعنی (

– آیا کار اضافی کارگرانی که روز جمعه طبق توافق بعمل آمده با کارفرما روز کار آنها بوده و بجای آن از یک روز دیگر به ۳۲

عنوان تعطیل هفتگی استفاده می کنند در روز جمعه و غیر جمعه به لحاظ میزان فوق العاده تفاوت دارد؟

 قانون کار بجای روز جمعه از روز معین و مستمر دیگری در هفته بعنوان تعطیل هفتگی ۵۵کارگرانی که در اجرای تبصره یک ماده

 اضافه بر مزد روزهای دیگر هفته خواهد بود و در این مورد استثنایی بین کارگران نوبتی 1۱۴استفاده می نمایند مزد روز جمعه آنان

و غیر نوبتی پیش بینی نشده است . لهذا چنانچه این قبیل کارگران در روز جمعه ( که در این حال جزء روز کار عادی آنها تلقی می

 فوق الذکر نیز جزء مزد ماخذ محاسبه فوق العاده اضافه کاری منظور 1۱۴شود) اضافه بر ساعات عادی روزانه کار کرده باشند

خواهد گردید .

 – آیا سختی کار، مزایای سرپرستی و امثالهم در هنگام محاسبه فوق العاده اضافه کاری باید جزء مزد ماخذ محاسبه لحاظ شود؟ ۳۳

 قانون کار مزایایی از قبیل سختی کار، مزایای سرپرستی و فوق العاده شغل که به تبع شغل و برای ۶۵با توجه به تبصره یک ماده

ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود جزء مزد ثابت محسوب شده و لذا مبنای محاسبه اضافه کاری نیز منظور خواهد شد.

– آیا کمک هزینه هائی که در کارگاه به کارگران پرداخت می شود مانند کمک هزینه مسکن و یا عائله مندی باید در مزد مأخذ ۳۰

محاسبه فوق العاده اضافه کاری به حساب آید؟

 ۶۵کمک هزینه های مسکن، خواربار، کمک عائله مندی و بن کارگری در زمره مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مذکور در ماده

قانون کار نبوده و لذا در محاسبه نرخ اضافه کاری جزء مزد منظور   نمی شود.

– آیا مزایایی مانند فوق العاده نوبت کاری و یا شب کاری جزء مزد مأخذ محاسبه فوق العاده اضافه کاری باید به حساب آورده ۳۵

شود؟

 قانون کار بوده و لذا مزایایی مانند حق ۶۵ملاک محاسبه مزد ساعات اضافه کاری همان مزد ثابت یا مزد مبنای موضوع ماده

نوبتکاری، شبکاری و تفاوت تطبیق و نظائر آن که در ارتباط با شغل پرداخت نمی گردد در محاسبه اضافه کاری منظور نخواهد شد.

 ۲ – در برخی از کارگاههای دارای طرح طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت کار با نظر این وزارتخانه و بر اساس اجازه تبصره ۳۶

 دستور العمل اجرای طرح طبقه بندی، تعدادی از کارگران مبلغی علاوه بر مزد گروه و پایه خود دریافت می دارند آیا این ۱۹ماده

مبلغ در زمان محاسبه فوق العاده اضافه کاری با مزد گروه و پایه جمع می شود یا خیر؟

کارگر بوده و از طرفی در کارگاههائی که طرح طبقه بندی  »مزد« قانون کار مبنای احتساب اضافه کار ۱۵ماده  »ب«در اجرای بند

 قانون مرقوم مزد گروه و پایه مبنای محاسبه هر گونه مزایا خواهد ۶۵ ماده ۵ مشاغل به مرحله اجرا در آمده است با عنایت به تبصره

         دستورالعمل اجرایی طرح طبقه بندی مشاغل و یا اصولاً هر نوع 4۵ ماده ۵بود. لذا احتساب فوق العاده های موضوع تبصره

پرداخت دیگری در محاسبه اضافه کاری وفق مقررات نخواهد بود.

– در واحدهایی که به کارگران ماهانه اضافه کار مقطوع داده می شود ولی این پرداخت ها در مقابل انجام کار صورت می گیرد آیا ۳۷

وجوه پرداختی از این بابت در محاسبه سنوات خدمت و سایر مزایا منظور خواهد شد؟

آن نوع پرداختهای راجع به اضافه کاری که در مقابل انجام کار به کارگران داده   می شود گرچه این پرداخت ها بصورت ثابت و

 قانون کار پیش بینی شده است به این لحاظ پرداخت مزبور ۱۵مقطوع نیز صورت گیرد قواعد مربوط به آن همان است که در ماده

جزء مزد نبوده و در محاسبه سنوات خدمت نیز منظور نمی گردد.

– در واحدهایی که هر ماهه مبلغی تحت عنوان اضافه کار مقطوع به کارگران داده  می شود آیا این پرداختی از اجزاء مزد تلقی و ۳۸

 به حساب می آید؟ …در محاسبه سنوات خدمت و عیدی و پاداش و

چنانچه مبالغی که به عنوان اضافه کاری پرداخت می شوند بدون ارتباط با میزان تولید و خدمات ارائه شده از سوی کارگران مربوط و

بدون نیاز به تأیید سرپرست کارگران، مبنی بر انجام کار اضافه توسط کارگران مزبور، پرداخت شده باشد در حکم بخشی از مزد

کارگران بوده و در صورت عدم ثابت بودن مبالغ پرداختی در ماههای مختلف متوسط مبالغ پرداختی در شش ماه گذشته باید به

کارگران ذیربط پرداخت شود بدیهی است چنانچه بر خلاف ترتیبات یاد شده پرداخت اضافه کاری در هر ماه نیاز به تأیید مدیر یا رئیس

 قانون کار خواهد ۱۵قسمت و یا سرپرست کارگران داشته و یا به میزان تولید آنها مرتبط باشد مبالغ پرداختی اضافه کار موضوع ماده

بود.

  ساعت اضافه کاری به کارگران ارجاع نماید؟ ۰ قانون کار کارفرما می تواند هر روز بیش از ۵۹ – آیا بر اساس تبصره ماده ۳۹

 ساعت در روز صرفاً جهت موارد استثنایی بوده و نمی توان آن 1 قانون کار برای انجام اضافه کاری بیش از ۱۵تجویز تبصره ماده

 ساعت باشد و البته چنانکه نیاز 1را به قاعده ای تبدیل نمود که بر اساس آن کارگر، هر روز مجاز به انجام اضافه کاری بیش از

کارفرما به نحوی باشد که کارگر الزاماً می بایست همه روزه بیش از چهار ساعت کار اضافی انجام دهد کار فرما می تواند نیاز خود

را به پرسنل از بین نیروهائی که استخدام خواهد کرد تأمین نماید.

– در کارگاهی از سالها پیش رویه بر این جاری است که برای کلیه کارگران در ازای هر ساعتی که اضافه کار انجام می دهند دو ۰۴

            فوق العاده پرداخت می شود آیا کارفرما مجاز به تغییر این شیوه محاسبه خواهد بود؟ ۰۴۴برابر منظور و با محاسبه

دو برابر منظور نمودن اضافه کاری انجام شده که از بدو تأسیس کارگاه و یا با موافقت بعدی بطور مستمر پرداخت گردیده است با

 ساعت انجام اضافه کاری در روز جزء شرایط کار کارگران محسوب می گردد و به دلیل استفاده کلیه کارگران از 1رعایت سقف

 قانون کار تلقی ۵۵امتیاز دو برابر منظور داشتن اضافه کاری انجام شده، قطع آن از مصادیق تغییر عمده در شرایط کار موضوع ماده

و برای تغییر آن باید حکم این ماده رعایت گردد .

– آیا کارفرما مجاز به ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کارشان سخت و زیان آور شناخته شده است می باشد؟ با جلب موافقت ۰۱

خود کارگران چطور؟

 قانون کار که به موجب آن ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کارهای خطرناک و سخت وزیان آور انجام می دهند ممنوع ۵4ماده

 را موجب خواهد شد و 4۷۵ شناخته شده است از جمله مواد آمره این قانون است که تخلف از آن ضمانت اجرای تبصره مقرر در ماده

این ممنوعیت با توجه به ماهیت کارهای سخت و زیان آور و صیانت از نیروی کار کاملاً منطقی بوده و همواره بر رعایت آن تأکید می

شود نیاز به پرسنل نیز ارجاع کار اضافی به کارگران را که کارشان سخت و زیان آور است توجیه نمی کند و هر گونه توافق برای

انجام کار اضافی در کارهای سخت و         زیان آور با عنایت به آمره بودن قاعده فاقد اعتبار خواهد بود ضمناً راه حل مورد قبول

برای مرتفع ساختن کمبود پرسنل بکارگیری نیروی کار مورد نیاز بجای ارجاع اضافه کاری به کارگرانی است که در کارهای سخت و

زیان آور کار می کنند