روش‌های تحلیلی موجودی کالا در حسابرسی را اجرا کنید.

اشتباهات با اهمیت در شمارش، قیمت‌گذاری و محاسبات مربوط به موجودی‌های مواد و کالا و نیز وجود موجودی‌های واهی و ناباب می‌تواند با استفاده از روش‌های تحلیلی طراحی شده برای تعیین معقول بودن مبالغ موجودی‌ها، کشف و آشکار شود.

صورت مقایسه‌ای موجودی‌ها که بر حسب مواد اولیه، کالای در جریان ساخت، کالای ساخته شده و لوازم مصرفی گروه‌بندی شده باشد باید از صاحبکار دریافت یا توسط حسابرسان تهیه شود. توضیحات لازم درباره افزایش‌ها یا کاهش‌های عمده موجودی‌ها نسبت به سال قبل باید از صاحبکار کسب گردد.

در برخی از رشته‌های فعالیت تجاری و به ویژه در خرده‌فروشی و عمده‌فروشی، نسبت سود ناخالص از یک سال به سال بعد قاعدتاً باید یکسان باشد. هر گونه تفاوت فاحش بین موجودی‌های برآوردی با استفاده از نسبت سود ناخالص با موجودی‌های شمارش شده در پایان سال باید به طور کامل پی‌جویی شود. این گونه تفاوت‌ها می‌تواند نشانه سرقت موجودی‌ها، یا خریدها یا فروش‌های ثبت نشده یا واهی باشد. از سوی دیگر، اختلاف‌های مزبور ممکن است از تغییر در مبانی ارزشیابی موجودی‌ها یا نوسانات شدید در قیمت‌های فروشی ناشی شده باشد.

محاسبه تعداد دفعات گردش موجودی‌ها، بهای تمام شده کالای فروش رفته طی سال تقسیم بر میانگین موجودی‌ها طبق صورت‌های مالی ماهانه،‌ آزمون مفید دیگری درباره موجودی‌هاست. نسبت‌های بدست آمده باید با نسبت‌های سال قبل مقایسه شود. روند نزولی این نسبت می‌تواند نشانه نابابابی موجودی‌ها یا وجود موجودی‌های بیش از حد باشد. ذخیره‌سازی عمدی موجودی‌ها به منظور مقابله با کمبود احتمالی مواد اساسی مورد نیاز شرکت یا افزایش احتمالی قیمت‌های آنها نیز سبب کاهش نسبت گردش کالا خواهد شد. اهمیت نسبت گردش کالا زمانی هویدا می‌شود که این نسبت برای هر یک از کالاها یا دوایر شرکت محاسبه شود؛ چنانچه نسبت کل موجودی‌های سال جاری با نسبت سال قبل مقایسه شود، کاهش شدید نسبت موجودی‌های یک بخش از شرکت ممکن است با افزایش نسبت مزبور در سایر بخش‌های شرکت، پایاپای شود و نتیجه مورد نظر بدست نیاید.

حسابرسان همچنین باید مطمئن شوند که مجموع موجودی‌ها بیش از گنجایش انبارهای شرکت یا ظرفیت تولیدی آن نباشد؛ برای مثال، در حسابرسی یک شرکت تولید مواد شیمیایی، حسابرسان باید گنجایش کل انبارهای شرکت را مشخص کنند و مطمئن شوند که مجموع مواد شیمیایی موجود در شرکت از گنجایش مزبور بیشتر نباشد.

روش‌های تحلیلی حسابرسان در مورد معاملات خرید، اغلب شامل مقایسه حجم معاملات سال جاری با سال قبل است. در این راستا، معاملات خرید می‌تواند بر حسب فروشندگان و همچنین، بر حسب نوع محصولات گروه‌بندی شود؛ مقایسه‌هایی که از این راه صورت می‌گیرد، ممکن است تغییراتی غیرعادی در مقادیر خریداری شده یا تمرکز خرید از یک فروشنده بخصوص را آشکار سازد، که این خود نشانه‌ای از تضاد منافع احتمالی است.

حسابرسان علاوه بر اجرای روش‌های تحلیلی باید تمام حساب‌های مربوط به بهای تمام شده کالای فروش رفته را در دفتر کل بررسی کنند تا از نبود هر گونه تخلف در آنها، اطمینان یابند. هر گونه ثبت اصلاحی با مبلغ بزرگ در این حساب‌ها باید پی‌جویی شود تا از درستی منظور شدن آنها در بهای تمام شده کالای فروش رفته اطمینان حاصل گردد. چنانچه این بررسی در مورد حساب‌های دفتر کل انجام نشود، راه برای کشف شدن اشتباهات بزرگی چون بستن حساب‌های هزینه و درآمد متفرقه به حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته باز خواهد ماند.

حسابرسان شرکت‌های تولیدی باید صورت تجزیه و تحلیل ماهانه عوامل بهای تمام شده کالای فروش رفته- مواد، دستمزد و سربار ساخت- را از صاحبکار دریافت یا خود تهیه کنند. این صورت ریز حاوی هر گونه قلم بدهکار یا بستانکار غیر عادی یا غیر مستمر منظور شده به حساب‌ بهای تمام شده کالای فروش رفته باشد