|
به نام خدا
در راستاي حمايت از حقوق سرمايه‌گذاران و ساماندهي و توسعه بازار شفاف و منصفانه اوراق بهادار و در اجرای ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار (مصوب جلسه 8/05/1386 و اصلاحیه مورخ 17/11/1390 شورای عالی بورس و اوراق بهادار)، این دستورالعمل در 9 ماده و 8 تبصره در تاریخ 28/11/91 به تصویب هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا می‌باشد.- دستورالعمل طبقه بندی موسسات
- اصطلاحات و واژه‌های تعریف شده در ماده‌ی (1) قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه سال 1384، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به کار رفته‌اند. واژه‌های دیگر در این دستورالعمل، دارای معانی زیر می‌باشند:
جامعه: جامعه حسابداران رسمی ایران است که به موجب ماده واحده قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذیصلاح به عنوان حسابدار رسمی مصوب 1372 تشکیل گردیده است.
موسسه حسابرسی معتمد: موسسه حسابرسی معتمد سازمان است که بر اساس ضوابط دستورالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار مورد پذیرش قرار گرفته و در فهرست موسسات حسابرسی معتمد سازمان درج شده است.
دستورالعمل موسسات حسابرسی معتمد: دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار (مصوب جلسه 8/05/1386 و اصلاحیه مورخ 17/11/1390 شورای عالی بورس و اوراق بهادار) می‌باشد.
شرکت: شخص حقوقی مشمول ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد است. این اشخاص عبارتند از:
الف- شرکتهای ثبت شده نزد سازمان یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار یا بازارهای خارج از بورس،
ب – شرکتهای فرعی شرکتهای ثبت شده نزد سازمان یا متقاضی پذیرش در بورس اوراق بهادار یا بازارهای خارج از بورس،
پ – شرکتهای سهامی عام با عرضه عمومي،
ت – نهادهاي مالي موضوع قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ايران شامل شركتهاي كارگزاري، شركتهاي سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمايه‌گذاري، شركتهاي تأمين سرمايه، صندوقهاي بازنشستگي، شركتهاي هلدينگ، بورس‌ها، بازارهای خارج از بورس، شركت‌های سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه، و
ث –طرحهائي که متقاضی انتشار عمومی اوراق مشارکت مشمول ثبت نزد سازمان هستند.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
- سازمان، هر سال یکبار موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار را براساس معیارهای مندرج در جدول زیر، ارزیابی و طبقهبندی نموده و نتایج آن را به عموم اعلام می‌نماید.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
معيارهای طبقهبندی موسسات حسابرسی معتمد
| ردیف | شرح معیار | حداكثر امتياز |
| الف – معیارهای عادی | ||
| 1 | معیارهای ارزیابی شرکا | 300 |
| 2 | معیارهای ارزیابی کارکنان موسسه | 200 |
| 3 | معیارهای ارزیابی ساختار و سازمان موسسه | 200 |
| 4 | معیارهای ارزیابی تنوع ارائه خدمات، اطلاع‌رسانی و موقعیت در بازار حرفه‌ای | 100 |
| 5 | معیارهای ارزیابی کیفیت خدمات | 200 |
| جمع امتیازات عادی | 1000 | |
| ب – معیارهای تخلفاتی | ||
| 6 | سوابق تخلفاتی موسسه (طی 5 سال اخیر) | 200- |
| 7 | سوابق تخلفاتی شریک موسسه (طی 5 سال اخیر) | 100- |
| جمع امتیازات تخلفاتی | 300- | |
تبصره 1: معیارهای تفصیلی امتیازدهی در پیوست این دستورالعمل درج گردیده است.
تبصره 2: امتیاز نهایی هر مؤسسه حسابرسی از حاصل جمع امتیازهای عادی و تخلفاتی حاصل می‌شود. شایان ذکر است که امتیازهای تخلفاتی در محاسبه امتیاز نهایی دارای نمره “منفی” می‌باشد.
تبصره 3: در صورتی که به دلیل وقوع تخلفات یا سایر شرایط، تغییر طبقه موسسه‌ای طی سال ضرورت یابد، سازمان می‌تواند نسبت به انجام این امر اقدام نماید.
- جمع امتیازات موسسه حسابرسی بر اساس معیارهای موضوع ماده 2 این دستورالعمل، مبنای تعیین طبقه موسسه حسابرسی است. موسسات حسابرسی معتمد به ترتیب بیشترین امتیاز، در چهار طبقه “اول”، “دوم”، “سوم” و “چهارم” قرار می‌گیرند. حد نصاب امتیاز لازم برای هر طبقه به شرح جدول زیر است:
امتیازات مبنای طبقهبندی
| طبقه | امتیاز هر طبقه |
| اول | مساوی یا بیشتر از 700 امتیاز |
| دوم | مساوی یا بیشتر از 600 امتیاز و کمتر از 700 امتیاز |
| سوم | مساوی یا بیشتر از 500 امتیاز و کمتر از 600 امتیاز |
| چهارم | کمتر از 500 امتیاز |
- درصورتیکه موسسه حسابرسی معتمد به هر دلیل از جمله عدم ارائه اطلاعات، اسناد و مدارک، امکان ارزیابی را فراهم نیاورد، در طبقه “چهارم” طبقهبندی می‌گردد.
- کلیه اشخاص حقوقی مشمول ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد، بر اساس معیارهای زیر، به چهار گروه “اول”، “دوم”، “سوم” و “چهارم” طبقهبندی می‌شوند.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
معیارهای طبقهبندی اشخاص حقوقی مشمول ماده 10 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد
| طبقه | معیارها و حد نصاب لازم برای هر طبقه |
| اول
| میانگین جمع داراییها و درآمد فروش: مساوی یا بیشتر از 000ر50 میلیارد ریال ارزش بازار: مساوی یا بیشتر از 000ر50 میلیارد ریال تعداد کارکنان: مساوی یا بیشتر از 000ر5 نفر |
| دوم | میانگین جمع داراییها و درآمد فروش: مساوی یا بیشتر از 000ر20 و کمتر از 000ر50 میلیاردریال ارزش بازار: مساوی یا بیشتر از 000ر20 و کمتر از 000ر50 میلیاردریال تعداد کارکنان: مساوی یا بیشتر از 000ر2 نفر و کمتر از 000ر5 نفر |
| سوم | میانگین جمع داراییها و درآمد فروش: مساوی یا بیشتر از 000ر5 و کمتر از 000ر20 میلیاردریال ارزش بازار: مساوی یا بیشتر از 000ر5 و کمتر از 000ر20 میلیاردریال تعداد کارکنان: مساوی یا بیشتر از 500 نفر و کمتر از 000ر2 نفر |
| چهارم | میانگین جمع داراییها و درآمد فروش: کمتر از 000ر5 میلیارد ریال ارزش بازار: کمتر از 000ر5 میلیارد ریال تعداد کارکنان: کمتر از 500 نفر |
تبصره 1: تعیین طبقۀ هر شرکت بر اساس اطلاعات تاریخ ترازنامه و طبق آخرین صورتهای مالی سالانه حسابرسی شده، صورت می‌گیرد.
تبصره 2: در صورتی که شرکت بر اساس معیارهای “میانگین جمع داراییها و درآمد فروش”، “ارزش بازار” و “تعداد کارکنان”، طبق جدول فوق، حائز شرایط طبقات متفاوتی شود، “بالاترین طبقه” ملاک طبقهبندی شرکت قرار خواهد گرفت.
تبصره 3: در مورد شرکت‌هایی که موظف به تهیه صورتهای مالی تلفیقی می‌باشند، محاسبه معیار “میانگین داراییها و درآمد فروش” براساس آخرین صورتهای مالی سالانه حسابرسی‌شده تلفیقی صورت می‌گیرد.
تبصره 4: معیارها و حد نصاب‌های مقرر در مواد 2 و 5 این دستورالعمل، حسب ضرورت، بصورت سالانه مورد بازنگری قرار خواهد گرفت.
- شرکت مکلف است با توجه به طبقۀ خود که بر حسب معیارهای ذکر شده در ماده 5 تعیین می‌شود، حسابرس مستقل و بازرس قانونی را از میان موسسات حسابرسی معتمد که در همان طبقه یا طبقات بالاتر قرار دارند، انتخاب نماید.
تبصره: هیئت مدیره سازمان می‌تواند حسب ضرورت، شخص یا گروهی از اشخاص تحت نظارت را ملزم نماید که صرفنظر از اندازه و طبقه شرکت، حسابرس مستقل خود را از موسسات حسابرسی طبقه اول و یا دوم انتخاب نمایند.
- موسسات حسابرسی معتمد مکلف هستند بر اساس طبقۀ موسسه، در صورت برخورداری از توانایی لازم متناسب با اندازه شرکت، و با رعایت سقف خدمات مجاز موضوع «آیین‌نامه سقف مجاز ارائه خدمات تخصصی و حرفه‌ای توسط اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران» و مقررات ذیربط، اقدام به پذیرش کار حسابرسی نمایند. موسسه حسابرسی نمی‌تواند به شرکت‌هایی که در طبقه‌ای بالاتر از طبقۀ موسسه قرار دارند خدمات حسابرسی ارائه نماید.
- مسئولیت صحت اطلاعات مربوط به وضعیت فعالیت مؤسسه و شرکای آن و سایر اطلاعات مربوط که از طریق سامانه کدال یا به طرقی که سازمان اعلام می‌نماید، ارسال می‌گردد بر عهده هیئت‌مدیره مؤسسه حسابرسی می‌باشد و در صورت ارائه اطلاعات خلاف واقع، مطابق ماده 16 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد اقدام خواهد شد.
- در صورت عدم رعایت مقررات این دستورالعمل توسط شرکت‌ها، حسب مورد مطابق فصل سوم دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در فرابورس ایران، دستورالعمل انضباطی ناشران غیربورسی و غیرفرابورسی ثبت شده نزد سازمان عمل خواهد شد. همچنین در صورت عدم رعایت مقررات این دستورالعمل توسط مؤسسات حسابرسی معتمد، مطابق ماده 16 دستورالعمل مؤسسات حسابرسی معتمد اقدام خواهد شد.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
پیوست
معیارهای تفصیلی امتیازدهی موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار
جدول 1: معیارهای تفصیلی ارزیابی شرکا
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | تعداد شرکا | 125 | به ازای هر شریک مازاد بر 3 شریک 25 امتیاز |
| 2 | ترکیب و درصد مالکیت شرکا | 25 | در صورتیکه حداکثر سهم‌الشرکۀ هر شریک 34 درصد یا کمتر باشد؛ کل امتیاز اگر حداکثر سهم‌الشرکۀ هر شریک بیشتر یا مساوی 50 درصد باشد؛ صفر امتیاز چنانچه حداکثر سهم‌الشرکۀ هر شریک بین 34 درصد تا 50 درصد باشد، به تناسب امتیاز |
| 3 | سابقه کار مفید شرکا در حرفه حسابرسی بعد از اخذ مدرک کارشناسی | 25 | به ازای هر سال سابقه کار هر شریک 1 امتیاز، و به ازای هر شریک حداکثر 7 امتیاز |
| 4 | سابقه کار مفید شرکا در حرفه حسابرسی بعد از اخذ مدرک حسابدار رسمی | 30 | به ازای هر سال سابقه کار هر شریک 1 امتیاز، و به ازای هر شریک حداکثر 7 امتیاز |
| 5 | ماندگاری شرکا در موسسه | 30 | به ازای هر سال ماندگاری (از تاریخ آخرین ورود به موسسه) هر شریک 1 امتیاز، و به ازای هر شریک حداکثر 7 امتیاز |
| 6 | سوابق تحصیلی شرکا | 25 | میانگین امتیاز شرکا (امتیاز هر مقطع تحصیلی: کارشناسی حسابداری 15، کارشناسی ارشد حسابداری 20، کارشناسی ارشد غیر حسابداری 10، دکترای حسابداری 20، دکترای غیر حسابداری 10) |
| 7 | مشارکت‌شرکا در فعالیت‌های خارج‌ازموسسه از نظر: 1-7- تدریس در دانشگاه‌ها 2-7- شرکت در کارگروه‌ها، کمیته‌های حرفه‌ای، جامعه، بورس و … 3-7- تالیف کتب، ارائه مقالات و … |
10 10
10 | هرشریک هرسال تدریس 1 امتیاز؛ و به‌ازای هرشریک حداکثر 5 امتیاز هر شریک هر سال شرکت در کارگروه‌ها و کمیته‌ها 1 امتیاز؛ و به ازای هر شریک حداکثر 5 امتیاز هر کتاب 5 امتیاز، هر مقاله 2 امتیاز |
| 8 | عضویت در مجامع حرفه‌ای داخلی و بین‌المللی | 10 | هر شریک هر سال عضویت در مجامع حرفه‌ای داخلی یا کارشناس رسمی بودن 1 امتیاز، هرشریک هرسال عضویت در مجامع حرفه‌ای خارجی 2 امتیاز؛ و به ازای هر شریک حداکثر 5 امتیاز |
| جمع امتیاز | 300 | ||
جدول 2: معیارهای تفصیلی ارزیابی کارکنان موسسه
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | تعداد حسابداران رسمی غیر از شرکا | 30 | هر حسابدار رسمی 5 امتیاز |
| 2 | تعداد سرپرستان ارشد و سرپرستان به‌تفکیک هر رده شغلی | 30 | به ازای هر نفر 5 امتیاز |
| 3 | تعداد حسابرسان ارشد و حسابرسان دارای بیش از 2 سال سابقه بعد از اخذ مدرک کارشناسی | 40 | به ازای هر نفر 2 امتیاز |
| 4 | سوابق تحصیلی کارکنان | 30 | میانگین امتیاز کارکنان حرفه‌ای (امتیاز هر مقطع تحصیلی: کارشناسی حسابداری 15، کارشناسی ارشد حسابداری 20، کارشناسی ارشد غیر حسابداری 10، دکترای حسابداری 20، دکترای غیر حسابداری 10) |
| 5 | سوابق کار مفید کارکنان بعد از دریافت مدرک کارشناسی | 40 | به ازای هر 2 سال سابقه هر نفر بعد از اخذ مدرک کارشناسی، 0.5 امتیاز |
| 6 | ضریب ماندگاری و همکاری کارکنان با موسسه | 20 | به ازای هر سال ماندگاری هر نفر (مازاد بر 2 سال از تاریخ آخرین ورود به موسسه) 0.5 امتیاز |
| 7 | سوابق آموزش حرفه‌ای کارکنان (در جامعه، موسسه و …) | 10 | به نسبت امتیاز آموزش جامعه |
| جمع امتیاز | 200 | ||
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
جدول 3: معیارهای تفصیلی ارزیابی ساختار و سازمان موسسه
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | – بهره‌مندی از فضای کافی برای نگهداری مدارک و متناسب با خدمات و تعداد کارکنان – مدت اقامت در محل – بهره‌مندی از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مناسب – درجه اتکاء به سیستم‌های اتوماسیون اداری – نظام‌مندی اداره امور کارکنان شامل استخدام، طبقهبندی، آموزش، ترفیع و عزل – بهره‌مندی از تناسب منطقی کارکنان از نظر رده‌بندی آنها و تناسب تعداد کارکنان با کارهای حسابرسی | 200 | به نسبت امتیاز کنترل وضعیت موسسات اعلام شده توسط جامعه/ یا بر اساس چک لیست بازدید از موسسه* |
| جمع امتیاز | 200 | ||
*: چک لیست بازدید از موسسه، به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار خواهد رسید.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
جدول 4: معیارهای تفصیلی ارزیابی تنوع خدمات، اطلاع‌رسانی و موقعیت در بازار حرفه‌ای
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | تنوع خدمات و ترکیب مناسب خدمات حرفه‌ای براساس نسبت ساعات مصرفی هر گروه به جمع ساعات مصرفی | 20 | به ازای هر خدمت (بجز حسابرسی) که بیش از 2 درصد از جمع ساعات مصرفی به آن اختصاص یافته، 5 امتیاز |
| 2 | موقعیت موسسه از نظر درآمد سالانه موسسه نسبت به سایر موسسات | 20 | موسساتی که درآمد آنها معادل یا بیش از 2 برابر میانگین درآمد کل موسسات است، 20 امتیاز، سایرین به تناسب |
| 3 | تعداد شرکتهای مورد حسابرسیِ پذیرفته شده در بورس یا فرابورس (طی دو سال اخیر) | 20 | به ازای هر شرکت در هر سال 4 امتیاز |
| 4 | قدمت موسسه | 10 | به ازای هرسال 1 امتیاز |
| 5 | سال‌های عضویت موسسه به عنوان موسسه حسابرسی معتمد سازمان بورس | 10 | هر سال عضویت 1 امتیاز |
| ارسال به موقع اطلاعات به سازمان | 20 | مجموعا تا 30 روز تاخیر در ارسال دو پرسشنامه کل امتیاز. مازاد به ازای هر روز تاخیر 2 امتیاز منفی | |
| جمع امتیاز | 100 | ||
جدول 5: معیارهای تفصیلی ارزیابی کیفیت خدمات
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | نظام‌مندی انجام عملیات حسابرسی شامل استفاده از دستورالعمل‌ها، پرسشنامه‌ها، چک‌لیست‌ها و سایر ابزارها | 100 | به نسبت امتیاز نظام‌مندی دستورالعمل‌ها و روش‌های حسابرسی (مربوط به امتیاز کنترل کیفیت کار دریافتی از جامعه) یا بر اساس چک لیست بازدید از موسسه |
| 2 | کیفیت گزارشات | 100 | به نسبت امتیاز گزارش‌های حسابرسی (مربوط به امتیاز کنترل کیفیت کار دریافتی از جامعه) یا بر اساس چک لیست بررسی پرونده حسابرسی* |
| جمع امتیاز | 200 | ||
*: چک لیست بررسی پرونده حسابرسی، به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار خواهد رسید.
دستورالعمل طبقه بندی موسسات
جدول 6: سوابق تخلفاتی موسسه (طی 5 سال اخیر)
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | تذکر با درج در پرونده | 20- | در ازای هر تذکر با درج در پرونده 10 امتیاز منفی |
| 2 | اخطار با درج در پرونده | 30- | در ازای هر اخطار با درج در پرونده 15 امتیاز منفی |
| 3 | عدم پذیرش کار جدید | 50- | در ازای هر تخلف منجر به “عدم پذیرش کار جدید” 25 امتیاز منفی |
| 4 | حذف از فهرست موسسات حسابرسی معتمد (با قید مدت) | 100- | در تخلف منجر به ” حذف از فهرست موسسات حسابرسی معتمد ” 100 امتیاز منفی |
| جمع امتیاز(منفی) | 200- | ||
جدول 7: سوابق تخلفاتی شریک موسسه (طی 5 سال اخیر)
| ردیف | شرح | حداکثر امتیاز | نحوه امتیاز دهی |
| 1 | تذکر با درج در پرونده | 20- | در ازای هر تذکر با درج در پرونده به هر شریک 10 امتیاز منفی |
| 2 | اخطار با درج در پرونده | 30- | در ازای هر اخطار با درج در پرونده به هر شریک 15 امتیاز منفی |
| 3 | عدم پذیرش کار جدید (معادل تعلیق) | 50- | در ازای هر ازای تخلف منجر به ” عدم پذیرش کار جدید”برای هر شریک 25 امتیاز منفی |
| جمع امتیاز (منفی) | 100- | ||
