*قواعد مختلف تعیین میزان شواهد مورد نیاز برای نتیجه گیری درباره هدف حسابرسی و چگونگی استفاده حسابرس از آن.*توضیح شواهد مستقیم و غیر مستقیم،شواهد اولیه و ثانویه،شواهد مربوط،با اهمیت و قابل اطمینان و همچنین منابع مختلف تامین این شواهد.*ارتباط بین شواهد با هدف حسابرسی ، ضریب اهمیت حسابرس و منبع تحصیل آنها.*چگونگی تعیین قابلیت اطمینان شواهد تحصیل شده از منابع مختلف.
درباره هدف حسابرسی
* چگونگی تعیین کفایت شواهد مورد نیاز برای نتیجه گیری در مورد هدف حسابرسی.شواهد در معنای لغوی قاعدتا چیزی را باید روشن کند که توسط حواس انسان قابل درک باشد.به عبارت دیگر شواهد یعنی واقعیتها و اطلاعاتی که به منظور نتیجه گیری درباره هدف حسابرسی مورد استفاده قرار می گیرد.واقعیتها و اطلاعات به عنوان شواهدبسیاری از حسابرسان با تجربه می دانند که منابع اصلی شواهد مورد نیازشان رویدادهای مالی، حسابها و صورتهای مالی است.
اما هنگامی که حسابرس شروع به انجام یک حسابرسی مدیریت یا برنامه می کند منابع اطلاعاتی آن به نحو چشمگیری افزایش می یابد. علاوه بر شواهد مالی حسابرس مدیریت ممکن است به مدیریتهای کارگزینی،تحقیق و توسعه،تولید، برنامه ریزی، اداری و یا سایر مدیریتهای واحد تجاری مراجعه کند تا واقعیتها و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورد.
حساب جاری شرکا چیست
شواهد تحلیلی
شواهد باید با حقایق و دنیای واقعی مرتبط باشد.اما در بعضی موارد ممکن است شواهد از وضعیتهای غیر حقیق ناشی شده باشد و آن هنگامی است که یک شاهد متخصص (فردی که دانش خود را از دنیای واقعی تحصیل کرده) درباره چیزی که میداند گواهی می دهد. این گونه شواهد ، شواهد تحلیلی نامیده می شود.
شواهد مستقیم
شواهدی که به حسابرس اجازه می دهد تا بدون کسب شواهد اضافی در مورد هدف حسابرسی نتیجه گیری کند شواهد مستقیم گویند.
شواهد غیر مستقیم
به شواهد مختلفی که به منظور نتیجه گیری درباره یک هدف حسابرسی یکجا در نظر گرفته می شود اصطلاحا شواهد غیر مستقیم یا ضمنی گفنه می شود.
شواهد اولیه و ثانویه
شواهدی که در کلیه شرایط و وضعیتها قبل از توجه به شرایط دیگر باید مورد استفاده قرار گیرد مثل نسخه اصلی قرارداد در غیر اینصورت به آنها شواهد ثانویه گویند مثل استفاده از کپی قرارداد.
درباره هدف حسابرسی
مفاهیم مورد استفاده در انتخاب شواهد توسط حسابرس به چهار بخش مربوط بودن ،با اهمیت بودن، قابل اطمینان بودن و کافی بودن تقسیم می شود.مربوط بودن به این معناست که اطلاعات مورد استفاده به عنوان شواهد باید ارتباط منطقی با ضوابط هدف حسابرسی داشته باشد.اهمیت شواهد که یک کیفیت نظری است به میزان تاثیر هر یک از آنها به نتیجه گیری حسابرس درباره هدف حسابرسی بستگی دارد.قابلیت اطمینان شواهد به منبع تحصیل آنها وابسته است.استفاده از یک منبع مستقل ، یک سازمان با کنترل داخلی مناسب، شواهد به دست آمده حین رسیدگی و حسابرسی ، و نسخ اصلی مدارک رهنمودهای مناسبی برای تعیین قابلیت اطمینان شواهد می باشد.کفایت شواهد
حسابرس عملکرد باید تعیین کند چه میزان شواهد برای نتیجه گیری درباره هدف حسابرسی نیاز است. اصطلاح چه میزان شواهد غالبا وزن شواهد نامیده می شود. و واژگان متداول حقوقی برای تعریف وزن شواهد عبارتند از برتری و توان اثبات قطعی.
ﺻﻮرت ﻣﻐﺎﯾﺮت ﺑﺎﻧﮑﯽ چیست
منابع شواهد حسابرسی
قابلیت شواهد حسابرسی به منبع تحصیل آن بستگی دارد و منبع شواهد نیز به نوبه خود به (1) آن چه که شخص درک می کند و (2) آن چه که از دنیای واقعی گرفته می شود مربوط است.که بدین ترتیب و با توجه به این ویژگی ها شواهد حسابرسی میتواند تنها از سه منبع به دست آید: (1) آنچه حسابرس از اطلاعات دنیای واقعی درک می کند یعنی شواهد مشاهده ای. (2) تشخیص دیگران از اطلاعات دنیای واقعی که حسابرس را از آن آگاه می کند به آن شواهد تصدیقی گویند.
درباره هدف حسابرسی
(3) شواهد ثبتی: ویژگی های خاص هر قلم از شواهد مربوط به واقعیات که هر شخصی می تواند آن را درک کند.
(4) شواهد تحلیلی: که در اینجا جزء شواهد تصدیقی است زیرا حسابرس در اغلب موارد به عنوان یک شاهد متخصص ، موضوعی را تصدیق می کند تا درباره یک هدف حسابرسی نتیجه گیری نماید.شواهد ثبتیبه طور کلی مهمترین منبع یگانه واقعیتها و اطلاعاتی که حسابرس به عنوان شواهد مورد استفاده قرار می دهد مدارک است. مدارک تمام اطلاعات ثبت شده نظیر مدارک و دفاتر حسابداری، قراردادها ،نامه ها،سوابق حقوقی و سایر انواع اسناد را شامل می شود.قابلیت اطمینان شواهد در محیطهای کامپیوتری به میزان کنترلهای موجود در عملیات سیستم کامپیوتری بستگی دارد.
چنانچه سیستم مزبور دارای کنترلهای قوی باشد، اطلاعات به دست آمده از آن نیز به اندازه اطلاعات تحصیل شده از مشاهده و وارسی مدارک، قابل اطمینان خواهد بود.شواهد تصدیقیشواهد تصدیقی عبارتند از هرگونه اطلاعاتی که از اشخاص دیگر یا حسابرس، به عنوان یک متخصص و بنابر درخواست مستقیم به دست می آید. درخواست حسابرس برای شواهد تصدیقی را می توان به مصاحبه شخصی،نامه درخواست تاییدیه و شواهد تحلیلی طبقه بندی کرد.
درباره هدف حسابرسی
حسابرس هنگام درخواست اطلاعات از یک شخص باید اطمینان حاصل کند که اطلاعات نامبرده به روز و آگاهانه است یا ابزارهای لازم را برای به روز کردن اطلاعات مزبور در اختیار دارد.شواهد حاصل از نامه و تاییدیه: هنگام درخواست اطلاعات از طریق نامه ، حسابرس باید پرسشهای خود را چنان روشن بیان کند که امکان هرگونه سوء تعبیری از جانب پاسخ دهنده از بین برود.
شواهد تحلیلی: بیشترین جزئیات از ارزیابی یا تجزیه و تحلیلهای شخصی حسابرس به دست می آید و این تجزیه و تحلیلها را می توان به عنوان شواهد تحلیلی به کار گرفت.
شواهد مشاهده ای: شواهد مشاهده ای باید توسط فردی تحصیل شود که خود را برای مشاهده کردن آگاهانه امور آموزش داده باشد. علاوه بر این حسابرس باید وضعیت مشاهدات خود را به نحوی در کاربرگهای حسابرسی درج کند که در صورت لزوم دیگران نیز بتوانند قابلیت اطمینان شواهد را درک کنند.
لازم به ذکر است که ماهیت واقعیتها با اهمیت بودن شواهد را تعیین می کند و نشان دادن آن نیازی به اطلاعات اضافی ندارد اما این موضوع درباره قابلیت اطمینان صادق نیست.حتی روشهای گردآوری شواهد نیز بر تعیین قابلیت اطمینان تاثیر دارد.
درباره هدف حسابرسی
به طور کلی برای اثبات مربوط و با اهمیت بودن نیازی به ارائه شواهد نیست در حالی که برای اثبات قابلیت اطمینان باید شواهد لازم تامین شود.
نمونه گیری برای گردآوری شواهد حسابرسی
بیشتر اطلاعات حاصل از مدارک، شهادتها یا مشاهداتی که به عنوان شواهد به کار می رود را می توان از طریق نمونه گیری به جای بررسی تمام مدارک، گردآوری شهادت کلیه گواهان و مشاهده کلیه رویدادها به دست آورد.
سایر ملاحظات مربوط به شواهد
آرمان پرداز خبره
شواهد مورد نیاز هر دو جنبه هدف: در حسابرسی عملکرد حسابرس است که باید مطمئن شود شواهد مربوط به هر دو دیدگاه گردآوری و ارزیابی شده و نتیجه گیری درباره هدف حسابرسی درست بوده است.
درباره هدف حسابرسی
نبود قطعیت مطلق در نتیجه گیریها: وجود یک فقره شواهد اضافی مربوط به هر جنبه هدف حسابرسی می تواند نتیجه گیری را کاملا تغییر دهد. بنابر این حسابرس باید شخصا میزان شواهد و همچنین کیفیت و قابلیت اتکای آنها را برای متقاعد کردن خود تعیین کند.
اثبات قبلی: حسابرسان باید بدانند که نیازی به اثبات چندباره یک مطلب خاص نیست.
چگونگی ثبت و ارزیابی شواهد که در فصل 9 این کتاب بحث شده.
چگونگی افشا و ارائه شواهد در گزارش که در فصل 15 این کتاب بحث شده.
