مقررات مربوط به درآمد اتفاقی ناشی از صلح، هبه و وصیت

مطابق ماده 121 ق.م.م صلح با شرط خیار[1] فسخ[2] و هبه با حق رجوع[3] از نظر مالیاتی قطعی تلقی می­گردد ولی در صورتی که ظرف شش ماه از تاریخ وقوع  عقد معامله فسخ یا اقاله[4] یا رجوع شود وجوهی که به عنوان مالیات بر درآمد اتفاقی وصول شده است قابل استرداد می­باشد. در این صورت اگر در فاصله بین وقوع عقد و فسخ یا اقاله یا رجوع منتقل الیه از منافع آن استفاده کرده باشد نسبت به آن منفعت مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

* مطابق ماده 122 ق.م.م در مورد صلح مالی که منافع آن مادام العمر یا برای مدت معین به مصالح (مصالح کسی است که مالی را به دیگری واگذار می­کند) یا شخص ثالث اختصاص داده می­شود بهای مال به مأخذ جمع ارزش عین و منفعت در تاریخ تعلق منافع، مأخذ مالیات متصالح (متصالح شخصی است که آن را قبول می­نماید) در تاریخ مزبور خواهد بود.

* مطابق تبصره ماده 122 ق.م.م در صورتی که قبل از تاریخ تعلق منفعت انتقالاتی صورت گیرد قیمت مذکور در سند مأخذ مالیات انتقال دهنده قرار خواهد گرفت که طبق مقررات فصل مالیات بر درآمد اتفاقی مشمول مالیات خواهد بود، لیکن مأخذ مالیات آخرین انتقال گیرنده عین که منافع مال نیز به او تعلق بگیرد عبارت خواهد بود از مابه التفاوت بهای مال به شرح حکم فوق و مبلغی که طبق سند پرداخته است.

نکته- عقودی که به صورت صلح بوده و عین مال در تاریخ عقد منتقل ولی منافع آن (مثل حق استفاده از خانه مسکونی) تا آخر عمر مصالح (عمری) یا برای مدت معین (رقبی) در اختیار مصالح یا شخص ثالثی قرار می­گیرد، مشمول مقررات ماده 122 ق.م.م بوده و در تاریخ عقد مالیاتی تعلق نمی­گیرد، بلکه تاریخ تعلق مالیات، تاریخ تعلق منافع به متصالح و مأخذ مشمول مالیات آن، ارزش عین و منفعت خواهد بود. برای مثال شخصی عین یک باب خانه مسکونی را با عقد صلح به فرزندش منتقل، ولی منافع (حق استفاده از خانه) آن را مادام­العمر به همسرش اختصاص می­دهد که در این حالت در تاریخ عقد صلح، مشمول مالیات نقل و انتقال ملک یا درآمد اتفاقی نبوده، بلکه تاریخ تعلق مالیات تاریخ فوت همسر مصالح خواهد بود. از سوی دیگر هر گاه فرزند مصالح قبل از فوت مادرش، ملک را به شخص ثالث انتقال دهد، انتقال مزبور به مأخذ قیمت مذکور در سند، مأخذ مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود که از انتقال دهنده وصول خواهد شد و در صورت فوت همسر مصالح، آخرین انتقال گیرنده، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی به مأخذ ارزش عین و منفعت پس از کسر قیمت مذکور در سند یاد شده خواهد بود.

* مطابق ماده 124 ق.م.م مال مورد وصیت به نفع اشخاص معین در حدودی که وصیت قانوناً نافذ است بعد از قطعی شدن آن در مورد وراث به سهم الارث آنها اضافه و مشمول مالیات بر ارث می­باشد و در مورد غیر وراث نسبت به کل آن مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.

* مطابق ماده 125 ق.م.م انتقالاتی که طبق مقررات فصل مالیات بر ارث مشمول مالیات می­باشد مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی نخواهد بود.

[1]  وسایلی که دارنده آن طرفین معامله یا شخص ثالث با استفاده از آن بتواند عقد لازم را برهم بزند.

[2]  برهم زدن معامله

[3]  به معنی برگشت چیزی که توسط هبه بخشیده شده است.

[4]  اگر طرفین معامله با توافق درصدد برهم زدن عقد لازم برآیند این کار را اقاله گویند.