حسابداری کشاورزی

وزارت جهاد كشاورزي سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج كشاورزي مدیریت هماهنگي ترویج كشاورزي استان كهگیلویهو بویراحمد حسابداری ساده مزرعه و مدیریت کشاورزی در مزارع کوچک دکتر بهروز حسنپور نشریه فنی بخش تحقیقات اقتصادي و اجتماعي مركز تحقیقات و آموزش كشاورزي و منابع طبیعي كهگیلویه و بویراحمد ترویجی – شاورزي ك وزارت جهاد 1 وزارت جهاد كشاورزي سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج كشاورزي مدیریت هماهنگي ترویج كشاورزي استان كهگیلویهوبویراحمد عنوان: حسابداري ساده مزرعه و مدیریت كشاورزي در مزارع كوچک تحقیق و نگارش : بهروز حسن پور طراحي و صفحه آرايي: محمد علي سیفي ويرايش: رهام محتشمي ناشر: مدیریت هماهنگي ترویج كشاورزي استان كهگیلویهو بویراحمد نوبت چاپ: اول/پاییز 1314 شمارگان: 1111 این نشریه در مورخه 52/2/14 با شمارهي 45242 در مركز اطالعات و مدارك علمي كشاورزي به ثبت رسیده است و با همکاري سازمان بسیج مهندسین كشاورزي استان كهگیلویه و بویراحمد به چاپ رسیده است. نشاني: ياسوج- بلوار شهيد مطهري، سازمان جهاد كشاورزي استان كهگيلويه و بويراحمد 5 فهرست مطالب مقدمه ……………………………………………………………………………… 3 حسابداري مزرعه ……………………………………………………………….. 4 ثبت ارقام در حسابداري مزرعه …………………………………………….. 2 صورتحساب هزینهها …………………………………………………………… 6 صورتحساب درآمدها …………………………………………………………. 1 قیمت تمام شده و نقطه سر به سر ………………………………………….. 11 مدیریت مزرعه …………………………………………………………………. 14 چهارگام مهم در مدیریت مزرعه ……………………………………………. 11 منابع مورد استفاده ……………………………………………………………….. 55 3 مقدمه به دلیل ماهیت خاص فعالیتهاي كشاورزي، روش حسابداري آنها متفاوت از سایر فعالیتهاي دیگر مي باشد. بخش كشاورزي ایران كه عمدتا بر پایه بهره برداران سنتي و كشاورزي در مزارع كوچک استوار است به منظور ارتقاء بهره وري در این بخش و بهبود كمي و كیفي محصوالت كشاورزي الزم است كه مدیریت مزارع، كارآمدتر از گذشته شود. دفاتر حسابداري واحدهاي كشاورزي نشان ميدهد كه در مزارع با امکانات مشابه، تفاوت درآمد فقط بخاطر مدیریت صحیح در مزرعه ميباشد. این نشریه ترویجي، تالش دارد ضمن آموزش روشهاي ساده حسابداري در مزارع، بهره برداران كشاورزي را با اصول صحیح مدیریت مزرعه آشنا كرده تا كشاورزان عزیز بتوانند با مطالعه و بهره برداري از آن، در مزارع خود اصول حسابداري ساده مزرعه را بکار بسته و با دستیابي به نکات مدیریتي در مزارع خود بیش از گذشته موجب ارتقاء بهرهوري در مزرعه و افزایش كمي و كیفي محصوالت كشاورزي شود. 4 حسابداري مزرعه حسابداري مزرعه )Accounting Farm ،)دانشي است كهه بها اسهتفاده از آن، كشاورز ميتواند تمام درآمدها و هزینهه ههاي تولیهد در یهک و احهد كشاورزي را در مراحل مختلف كاشت، داشت و برداشت در یهک دفتهر یادداشت و ثبت كند و اثهر آن را روي سهود و زیهان مزرعهه خهود مهورد بررسي قرار دهد. كشاورزان ميتوانند با تجزیه و تحلیل حسابهاي مزرعهه و لیست ارقام درآمهد و هزینهه ثبهت شهده در طهول فصهل رشهد گذشهته، تصمیم بگیرند كه در طي فصل رشد آینده، آیا همین روشهاي بکار برده شده در دوره قبل، سهودآوري الزم را داشهته و یها درآمهدي كهه مزرعهه داشته نسبت به هزینه آن مقرون به صرفه هست یا اینکه باید اصالحاتي در امور مزرعه انجام گیرد. حسابداري مزرعه یک ابزار قوي براي مدیریت بهتر مزرعه ميباشهد كهه كشاورز را براي رسیدن به اهداف اصلي زیر یاري مينماید: 1 -تعیین ارزش اقتصادي مزرعه یا واحد تولیدي 5 -تعیین درآمد ناخالص و سود و زیان مزرعه یا واحد تولیهدي در یهک دوره معین مثالً یکسال 3 -فراهم آوردن آمار و اطالعات الزم براي مهدیر مزرعهه جههت اتخها تصمیمات مربوط به امور واحد كشاورزي در آینده 2 ثبت ارقام در حسابداري مزرعه اولین قهدم در حسهابداري مزرعهه ، ثبهت ارقهام دارایهي موجهود، هزینهه و درآمدهاي واحد است كه براي این كار دو روش وجود دارد. 1 -روش ساده یا یک طرفه 5 -روش دوبل یا دو طرفه ثبت ارقام به روش دوبل عمدتاً در حسابداري پیشرفته و واحدهاي صنعتي و شركتهاي دولتي و خصوصي كاربرد دارد در حالیکه براي واحدهاي كشاورزي حتي در كشورهاي پیشرفته نیز، از روش ساده یا یک طرفه استفاده ميكنند. مزیت روش ساده این است كه از اشتباه در دفتهرداري و ثبهت حسهابها تها حد ممکن جلوگیري ميشود و بعلت ساده بودن آن بین كشاورزان بیشتر مرسوم است. از یک دفتر معمولي ميتوان براي ثبت دریافتيها و پرداختيهها بهه روش ساده استفاده نمود. دریافتيها همان درآمد حاصل از فهروش محصهوالت زراعي، باغي و دامي است و پرداختهي هها همهان هزینهه ههاي آب، اجهاره زمین، كود، سم، تراكتور، كمباین، دسهتمزد كهارگران، سهوخت و غیهره ميباشهد . معمهوالً در حسهابهاي مزرعهه دریهافتي هها و پرداختهي هها بهه دو صورت نقدي )پولي( و غیر نقدي وجود دارد. همانطور كه در یک واحد كشاورزي یا مزرعه، حسابهاي نقدي یعني كلیه خرید و فروشها بصهورت 6 نقدي وجود دارد، حسابهاي غیر نقدي هم مثل محصوالتي كه در مزرعهه تولید و توسط خانوار زارع مصرف ميشود یا كارگران خانوادگي كه بهه كار در واحد كشاورزي اشتغال دارند و دستمزدي دریافت نميكنند، نیهز وجهود دارد كهه بایههد ارزش آن بهه ریهال محاسهبه گهردد . لهذا در دفتهر حسابداري، كلیه دریهافتي هها و پرداختهي ههاي نقهدي و غیهر نقهدي ثبهت ميشود )سلطاني و همکاران، 1355.) صورتحساب هزينهها نحوه رسم جداول صورتحساب هزينهها و درآمدها : رسم جدول براي هر یک از حسابهاي دریافتي و پرداختي باید بصورت جداگانه باشد. دریافتيها تحت عنوان حساب درآمدها و پرداختيها تحت عنوان حساب هزینههاي ثابت و حساب هزینههاي متغیر ثبت ميگردد: هزينههاي متغیر چیست؟ هزینه خرید نهادههاي متغیر مانند بذر، سم، كود شیمیایي، نیرويكار، سوخت، خوراك دام و مواد اولیه دیگر، كه در كوتاه مدت در فرآیند تولید قابل تغییر ميباشد هزینه متغیر گویند. این هزینهها با میزان تولید محصول ارتباط مستقیم دارند. ارقام هزینههاي متغیر ممکن است كه براي 5 هر فصل كشت یا دوره تولیدي تکرار شود. براي نمونه یک مثال از جدول صورتحساب هزینههاي متغیر براي آشنایي بهرهبرداران كشاورزي در زیر رسم شده است: جدول 1 :صورتحساب هزینههاي متغیر مزرعه یا واحد تولیدي تاريخ شرح هزينه مقدار هزينه )تومان( 122222 كيلو 252 ازته كود 22/2/1 02222 كيلو 122 فسفاته كود 22/2/5 152222 كيلو 12 ميكرو كود 22/3/15 102222 كيلو 152 بذر 22/3/22 1252222 روز-نفر 35 مزرعه كارگر 22/0/22 022222 روز-نفر 12 برداشت كارگر 22/7/22 175222 ليتر 522 مصرفي سوخت 22/0/27 135222 – مصرفي برق 22/5/27 31/6/22 علوفه براي خوراك دام 3 تن 2722222 31/6/22 ذرت براي خوراك دام 2 تن 2022222 5/7/22 هزينه دارو و دامپزشكي – 052222 …….. …… …… ……. جمع – – 0222222 هزينههاي ثابت چیست؟ هزینه استهالك و نگهداري نهادههاي ثابت مانند زمین، چاه، ساختمان، ماشین آالت سنگین و غیره كه امکان تغییر در آنها در كوتاه مدت وجود 1 ندارد هزینه ثابت گویند. توجه شود كه این هزینهها ارتباطي با میزان تولید ندارند. اجاره زمین یا ساختمان، استهالك ساالنه ماشین، بیمه سالیانه، بهره سرمایه، قسط ساالنه وامهاي كشاورزي و درصدي از هزینه آب و برق كه ساالنه بایستي پرداخت شود )آبونمان( ميتواند جزء هزینههاي ثابت باشند. براي نمونه یک مثال از جدول صورتحساب هزینههاي ثابت براي آشنایي كشاورزان عزیز در زیر رسم شده است: جدول 5 :صورتحساب هزینههاي ثابت مزرعه یا واحد تولیدي تاريخ شرح هزينه مقدار هزينه )تومان( 3222222 هكتار 2 زمين اجاره هزينه 22/2/1 2/5/22 استهالك موتور پمپ يك دستگاه 705222 122222 مربع متر 52 ساختمان استهالك 22/5/2 052222 اسب 75 تراكتور استهالك 22/2/0 502222 – بيمه هزينه 22/2/15 22/12/22 قسط وام كشاورزي )ساالنه( – 2522222 …….. …… …… ……. جمع – – 7225222 هزينه استهالك را چگونه محاسبه ميکنند؟ مقدار دارائي كه هرساله مستهلک ميشود استهالك گویند و جزء هزینههاي ثابت منظور ميگردد. معموالً دارائيهایي كه هرساله مستهلک 1 ميشوند شامل ماشینآالت، موتور پمپ، ساختمان و … است. یکي از روشهاي ساده براي محاسبه استهالك بصورت زیر ميباشد. ارزش اسقاطي همان ارزش دارایي در پایان عمر مفید است. هزينهکل چیست؟ جمع هزینههاي ثابت و متغیر را هزینه كل مينامند. شرح هزينه هزينه )تومان( هزينه متغير 0222222 هزينه ثابت 7225222 هزينه كل 16205222 صورتحساب درآمدها درآمد مزرعه چیست؟ درآمد مزرعه شامل كلیه دریافتيهاي مزرعه، یعني درآمد نقدي حاصل از فروش محصوالت زراعي، باغي، دامي و آبزیان و درآمد غیرنقدي = استهالك ساالنه ارزش اسقاطي – ارزش اوليه دارايي عمر مفيد دارايي 11 یعني ارزش خود مصرفي محصوالت و درآمد حاصل از اجاره ادوات كشاورزي به كشاورزان دیگر ميباشد. یک مثال از جدول صورتحساب درآمد بدون درآمدهاي غیر نقدي )خود مصرفي محصوالت( در زیر رسم شده است. جدول 3 :صورتحساب درآمد مزرعه یا واحد تولیدي شرح درآمدها مقدار قيمت واحد دريافتي )تومان( فروش گندم 0 تن 1152 2222222 فروش جو 222 كيلو 1252 1125222 فروش يونجه 5 تن 1122 5522222 فروش شير 7522 كيلو 1252 7075222 فروش گوشت بره 222 كيلو 15222 13522222 فروش كود حيواني 0 تن 232222 222222 اجاره تراكتور 102 ساعت 30222 6002222 …….. …… …… ……. جمع – – 00262222 سود مزرعه را چگونه حساب نمايیم؟ در حسابداري مزرعه، به مجموع درآمدها )نقدي و غیر نقدي(، اصطالحا درآمد ناخالص گویند زیرا هزینه ها از آن كم نشده است. هرگاه هزینه از درآمد ناخالص كم شود اصطالحا درآمد خالص یا سود مزرعه گویند. بنابراین سود مزرعه در یک سال زراعي برابر با كل درآمد ناخالص 11 مزرعه منهاي هزینه كل )مجموع هزینههاي متغیر و ثابت( است كه این 1 سود را اصطالحا سود خالص مزرعه مينامند. مزرعه خالص سود = 00262222 -)0222222 + 7225222( = 20675222 5 اما گاهي براي سادگي از یک شاخص دیگري به نام بازده برنامهاي یا سود ناخالص مزرعه استفاده ميشود كه معادل كل درآمد ناخالص مزرعه منهاي هزینههاي متغیر در یک سال زراعي مي باشد. 36672222 = 0222222 -00262222 = بازده برنامهاي مزرعه قیمت تمام شده و نقطه سر به سر قیمت تمام شده محصول را چگونه بدست مي آوريم؟ در حسابداري مزرعه، قیمت تمام شده محصول برابر است با كل هزینه صرف شده )شامل هزینه ثابت و متغیر( براي یک كیلو محصول تولیدي. Net Margin Gross Margin )هزينه ثابت + هزينه متغير(- درآمد ناخالص مزرعه = سود خالص مزرعه مزرعه هزينه متغير- درآمد ناخالص مزرعه = سود ناخالص مزرعه يا بازده برنامهاي 15 بنابراین كشاورزان هر چه بتوانند قیمت تمام شده محصول خود را كاهش دهند، سود بیشتري عاید خود كردهاند. در حسابداري مزرعه، قیمت تمام شده یک كیلو محصول از فرمول زیر بدست مي آید: فرض كنید در یک مزرعه، 1 تن گندم برداشت شده است. چنانچه هزینه ثابت و متغیر این مزرعه به ترتیب 5621111 و 3151111 تومان شده باشد قیمت تمام شده یک كیلو گندم در مزرعه بصورت زیر بدست مي آید: تومان 015= 3072222 + 2652222 = قيمت تمام شده 0222 چنانچه كشاورز گندم خود را از قرار هر كیلو 1121 تومان به دولت بفروشد، سود خالص هر كیلو گندم تولیدي 332 تومان مي شود. نقطه سربه سر چیست؟ 3 نقطه سربه سر ، جایي است كه كل درآمد ناخالص مزرعه )فروش كل( برابر با كل هزینههاي مزرعه یا واحد تولیدي ميشود لذا سود مزرعه در Break-even point هزينه ثابت + هزينه متغير = قيمت تمام شده ميزان توليد محصول 13 این نقطه برابر صفر مي باشد. در حسابداري مزرعه، هزینه تولید در نقطه سر به سر از فرمول زیر بدست ميآید: فرض كنید در همان مزرعه گندم، كه مقدار 1 تن محصول برداشت شده است از قرار هر كیلو 1121 تومان فروش رفته است. چنانچه هزینه ثابت و متغیر این مزرعه به ترتیب 5621111 و 3151111 تومان شده باشد درآمد مزرعه گندم در نقطه سر به سر بصورت زیر بدست مي آید: تومان 0099999= 5519 × 0999 = درآمد ناخالص مزرعه 4568965 تومان 9200000 3870000 1 2650000    درآمد مزرعه در نقطه سر به سر بنابراین كشاورز با فروش حدود 4251111 تومان، تازه به نقطه سر به سر مي رسد و فروش بیش از آن براي كشاورز سود محسوب مي شود. هزينه ثابت = درآمد توليد در نقطه سر به سر هزينه متغير 1 – درآمد ناخالص مزرعه 14 مديريت مزرعه 4 بر اساس تعریف اقتصاددانان كشاورزي، مدیریت مزرعه جزء پنهان تولید است كه با افزایش تجربه و دانش كشاورز تکامل ميیابد. لذا مدیریت كاریست فکري كه بر پایه نیازهاي موجود شکل گرفته و پس از اتخا تصمیم به مرحله عمل در ميآید. مهمترین هدف مدیریت مزرعه، 2 افزایش كارآیي 6 واحد تولیدي و ارتقاء بهرهوري كل عوامل تولید است. عوامل تولید در واقع همان نهادههاي كشاورزي نظیر زمین، آب، كود، سم، نیروي كار و ماشینآالت ميباشد. بنابراین مدیریت مزرعه تصمیماتي را اتخا ميكند كه منجر به افزایش كارآیي و سودآوري واحد كشاورزي و دامداري ميشود. تاریخچه مدیریت مزرعه به هزاران سال قبل بر ميگردد. یعني از زماني كه بشر به حرفه كشاورزي پرداخت و تمدنها شکل گرفتند اما مدیریت مزرعه بصورت یک علم مجزا و آكادمیک در سال 1125 میالدي )121 سال پیش( در آلمان شروع شد و از آن زمان تاكنون با توسعه علم اقتصاد و كاربرد اصول اقتصادي در واحدهاي تولیدي كشاورزي، پیشرفتهاي زیادي در زمینه علم مدیریت مزرعه در كشورهاي پیشرفته جهان صورت گرفته است. Farm Management Efficiency Total Factor Productivity 12 تصویر 5 :مزارع برنج در حاشیه رودخانه )عکس توسط نویسنده( مديريت علم تصمیمگیري است هدف اصلي مدیر مزرعه افزایش كارآیي و سودآوري است. بعنوان مثال اگر خاك مزرعه براي رویش چغندرقند مساعدتر از پنبه باشد. چون براي مدیر مزرعه هزینهها، درآمدها، تهیه نهادهها و بازاررساني از اهمیت خاصي برخوردار است لذا نميتوان گفت كه قطعاً باید چغندرقند كشت شود. یا اینکه خرید یک تراكتور پر قدرت ممکن است براي افزایش تولید الزم باشد اما چگونه ميتوان تصمیم گرفت كه در واحد كشاورزي مورد نظر، توسعه دامپروري در اولویت قرار دارد یا خرید تراكتور؟ اینها و بسیاري مسائل دیگر در برابر مدیر قرار دارد و باید مدیران واحد 16 كشاورزي كه همان تک تک كشاورزان زحمتكش ما هستند پاسخگوي این مسائل كه در ارتباط مستقیم با مزارعشان است باشند. بهرحال تصمیمات مدیر مزرعه را ميتوان به سه دسته طبقهبندي كرد: 1 -تهیه و بکارگیري تركیب صحیح و بهینه عوامل تولید مانند زمین، آب، نیروي كار، پول و اعتبار، ماشینآالت و… 5 -انتخاب مناسب محصوالت تولیدي كه بایستي با استفاده از عوامل تولید موجود تولید گردند. 3 -ارتباط مناسب با بازار فروش محصول و بازار خرید نهادهها و آشنایي با بازاریابي محصوالت كشاورزي. بنابراین ميتوان گفت كه كلیه تصمیمات مدیریت واحد كشاورزي، بر كاربرد مطلوب منابع تولید اثر مستقیم دارد. مدير مزرعه همواره با مشكالتي مواجه است بطوركلي مشکالتي كه مدیر مزرعه با آن روبروست ميتوان به چهار دسته طبقهبندي كرد: 1 -تغییر قیمت محصوالت كشاورزي و نهادههاي تولید و نداشتن اطالعات الزم درباره قیمتهاي موجود. 5 -تغییرات در شیوههاي جدید تولید محصوالت كشاورزي و نداشتن اطالعات كافي درباره این شیوهها. 15 3 -تغییرات اقتصادي، سیاسي و اجتماعي و نداشتن اطالعات، درباره نهادها و مؤسسات یربط. 4 -تغییر شخصیت افراد و عدم اطالعات كافي در این مورد. توانايي مدير مزرعه با آموزش قابل افزايش است توانایي مدیررا ميتوان بوسیله آموزش افزایش داد و مدیران كارآمدتري را تربیت نمود. با بهرهگیري از این آموزش، كشاورزان ميتوانند موفقیتهاي بیشتري كسب كرده، بهتر تصمیم بگیرند، آگاهي بیشتري به مسئولیت خود پیدا كند ودرآمد بیشتري كسب نمایند. شرايط مدير مزرعه همیشه نامطمئن است طبیعت واحد كشاورزي بگونهاي است كه در شرایط نامطمئن یا ریسکي باید تصمیمگیري كرد. اگر عملکرد محصول ثابهت بهود و قیمهت هها ههر ساله در تغییر نبودند كار مدیر واحد كشاورزي آسان بود. او ميتوانسهت با اطمینان به آنکه شرایط اقتصادي سالها بهدون تغییهر مهي مانهد، برنامهه اي تهیه كند تا بیشترین سود را از زمین و منابع دیگر بدست آورد. با توجه به اینکه وقوع چنین امري غیرممکن است، مدیر واحد كشاورزي بایستي با توجه به وضعیتي كه با آن مواجه اسهت، مرتبهاً تصهمیم گیهري كنهد . زیهرا مهارت او در این كار و پیشبیني شرایط آینده نشانگر توانهایي او در امهر 11 مدیریت است. او بایستي با آیندهنگري، بر دیگران پیشهي گیهرد . از آنجها كهه اوضهاع جهوي سهال آینهده ممکهن اسهت نقطهه مقابهل امسهال باشهد، بیماريهاي گیاهي و دامي ممکن است در منطقه شایع گردد، برنامهههاي دولههت ممکههن اسههت سههبب افههزایش و یهها كههاهش قیمههت محصههوالت كشاورزي گردد. بنابراین مدیر مزرعه دردنیاي نامطمئن و در حهال تغییهر بایستي تصمیمگیري كند. چهار گام مهم مديريت مزرعه به منظور بهتر شدن مدیریت واحد كشاورزي، چهار گهام اساسهي وجهود دارد كه بایستي كشاورزان به آن بپردازد )سلطاني و همکاران، 1355:) گام اول: مدير مزرعه بايستي قيمتها، عملكرد و ميزان توليد آينده را پيشبيني كند. كشاورزي به زمان نیاز دارد، گندم را در پاییز ميكاریم و در تابستان درو ميكنیم، پنبه و چغندر قند را در بهار ميكاریم و در پائیز برداشت ميكنیم. در مورد محصوالت باغي چندین سال طول ميكشد تا درخت سیب یا انگور به ثمر رسیده و درآمدي ایجاد كند. بنابراین برنامهریزي، 11 امروز انجام ميگیرد، درحالي كه محصول در آینده بدست ميآید. لذا پیشبیني كشاورز در مدیریت آن، بسیار مؤثر ميباشد. گام دوم: مدير مزرعه، بایستی برنامه عملکرد و ميزان توليد را بر اساس تخمين قيمت ها تهيه کند. تخمهین قیمهت و تولیههد در صهورتي معنها خواهههد داشهت كههه آن را در برنامهریزي بکار گیریم. بنابراین دومهین گهام در مهدیریت مزرعهه، طهر برنامهاي بر اساس تخمین است. برنامهه مهورد نظهر ههم بایسهتي بهر مبنهاي قیمتها و عملکرد پیشبیني شهده و منهابع موجهود در واحهد كشهاورزي باشد. در برنامهریزي هرچه ه بتهوان از اصهول اقتصهادي اسهتفاده كنهیم آن برنامه موفقتر خواهد بود. گام سوم: مدير مزرعه بايستي، برنامهريزي انجام شده را به مرحله عمل درآورد. بسیاري از افراد ميتوانند سیر قیمتها و جریان تولید را در آینده تخمهین زده و برنامه مناسبي را تهیه كنند ولي نميدانند چگونهه بایسهتي برنامهه را 51 سازمان داده و از قوه به فعل درآورنهد . بایهد دانسهت كهه آینهده نگهري و دانش طر برنامه، مانند منابع دیگري كه در اختیهار كشهاورز قهرار دارد، زماني مفید است كه به مرحله عمل درآید. بنابراین پهس از طهر برنامهه، مدیر بایستي جهت اجراء، برنامه را سازماندهي و عملي سازد. گام چهارم: مدير مزرعه بايستي نتايج حاصل از برنامه را بپذيرد. نتیجه برنامه ممکن است خوب یا بد باشد. ممکن است كشاورز بر اسهاس افزایش قیمتها در آینده برنامه خود را تهیه كند. اگر پیشبیني او درست باشد، سود بیشتري عایدش ميگردد. اما اگر بر خالف تصور او قیمتهها كاهش یابد، مواجه با زیان ميشود. ایهن امهر هنگهام بکهارگیري تکنیهک جدید نیز صادق است. حتهي بهتهرین مهدیران نیهز ممکهن اسهت بها چنهین وضعیتي مواجه شوند. از سوي دیگر، این واقعیهت كهه ههر مهدیر مسهئول عواقب تصمیمگیريهاي خویش است، موجب ميگهردد كهه مهدیران از بکار انداختن سرمایههاي بزرگ بهراسند. اغلب كشاورزان، براي اجتناب از خطر، برنامهه هها و روشههاي آزمهایش شهده را بهه اجهراء مهي گذارنهد . برنامههایي كه نه احتمال سهود زیهاد در بهردارد و نهه ورشکسهتگي، بلکهه درآمهد متوسهطي را عایدشهان مهيسهازد. برخهي از كشهاورزان مایهل بهه مخاطرهاند. اما سرمایه الزم را در اختیار ندارند. بهر حال هر اداره كننهده 51 و یا مدیر واحد كشاورزي بایستي برنامهریهزي كهرده، برنامهه را بهه اجهرا گذاشته و نتایج حاصل از آن را پذیرا باشد. این چهار گهام را كشهاورزان ميتوانند در مورد انتخاب سیستم زراعهي، برنامهه تولیهد دام و روش ههاي تولید محصوالت بکار برد. همچنین مهي تهوان از ایهن گهام هها در تركیهب منابع تولید، تعیین اندازه مزرعه، خرید مزرعه، خرید ماشین كشهاورزي و انتخاب برنامهه بازاررسهاني محصهول اسهتفاده كننهد . بها امیهد بهه ایهن كهه كشاورزان زحمتكش ما بتوانند مدیران الیقي براي مزارعشان باشند. تصویر 3 :مزرعه برنج در استان كهگیلویه و بویراحمد )عکس توسط نویسنده( 55 منابع مورد استفاده 1 -حسهنپهور، ب. )1311 .)مهدیریت كشهاورزي )ویه ه دورهههاي ضهمن خدمت(. سازمان تحقیقات و آموزش كشاورزي، مركز اطالعات و مدارك علمي كشاورزي. شماره 262/11 . 41 ص. 5 -رونالد. دي. كي )ترجمه محمدرضا ارسالن بد(. )1351 .)مدیریت واحد كشاورزي و دامپروري )جلد اول(. انتشارات دانشگاه ارومیه. 316 ص. 3 -سهههلطاني، . ب، نجفهههي و . تركمهههاني. )1355 .)مهههدیریت واحهههد كشاورزي. انتشارات دانشگاه شیراز. 346 ص. 4 -شههوكت فههدایي، م . م. شههرفي. )1311 .)مبههاني حسههابداري واحههدهاي كشاورزي، انتشارات دانشگاه پیام نور تهران. 551 ص.

دارایی های زیستی

با افزایش رشد صنعت شیوه زندگی و کسب و کار افراد دچار تغییر شد به طوری که درآمدزایی از راه های سنتی مانند کشاورزی و دامداری به طور جدی دنبال نشد. بعد از مدتی رکود رونق در این عرصه همراه با تغییراتی جدید نمایان شد. مهمترین تغییرات آن از نگاه حسابداری ایجاد شرکتهای چند مالکی  به جای تک مالکی بود.ولی سوالی که مطرح میشود این است که آیا این حرفه حسابداری خاصی را میطلبد؟ آیا صورتهای مالی برای این نوع مشاغل تهیه میشود؟ آیا این صورتهای مالی قابلیت اتکا و قابلیت مقایسه را دارند؟

استاندارد حسابداری شماره ۲۶ در حمایت از این نوع حسابداری ها تدوین شد تا فقر دانش حسابداری موجود در این زمینه را سامان بخشد. فعالیت های کشاورزی شامل انواع گوناگونی مانند پرورش احشام، درختکاری، زراعت و… می باشد. برای شناخت دقیق موارد حسابداری این استاندارد لازم است که دو گروه اصلی زیر بشناسید.

دارایی های زیستی مولد و داراییهای زیستی غیر مولد

دارایی های زیستی غیر مولد: مواردی است که یا به عنوان دارایی زیستی به فروش میرسد یا به عنوان تولید کشاورزی برداشت میشود. (مانند دام های گوشتی، دامهای آماده برای فروش، ماهی پرورشی، غلات در جریان رشد مثل گندم و ذرت و نمونه های دیگر)

دارایی های زیستی مولد نیز مانند دامهای شیری،مرغهای تخم گذار، درختان میوه و نمونه های مشابه.

استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26
فعاليتهاي‌ كشاورزي‌

استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26
فعاليتهاي‌ كشاورزي‌

فهرست‌ مندرجات‌

شماره‌ بند
* دامنه‌ كاربرد
4 – 1
* تعاريف

– تعاريف‌ مرتبط‌ با كشاورزي‌ 8 – 5
– تعاريف‌ عمومي‌ 11 – 9
* شناخت‌ و اندازه‌گيري‌
22 – 12
* درآمدها و هزينه‌هاي‌ ناشي از اندازه‌گيري‌ به‌ارزش‌ منصفانه‌ 25 – 23
* عدم‌ امكان‌ اندازه‌گيري‌ ارزش‌ منصفانه‌ به‌گونه‌اي‌ اتكا پذير 29 – 26
* كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌
30
* افشـا
41 – 31
* تاريخ‌ اجرا
42
* مطابقت‌ با استانداردهاي‌ بين‌المللي‌ حسابداري‌
43
* اصلاحات‌ ساير استانداردهاي‌ حسابداري‌

* پيوست‌ شماره‌ 1 : نمونه‌ صورتهاي‌ مالي‌

* پيوست‌ شماره‌ 2 : مباني‌ نتيجه‌گيري‌

استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26
فعاليتهاي‌ كشاورزي‌
اين‌ استاندارد بايد باتوجه‌ به‌ ” مقدمه‌اي‌ بر استانداردهاي‌ حسابداري‌ “
مطالعه‌ و بكار گرفته‌ شود.
دامنه‌ كاربرد
1 . كاربرد اين‌ استاندارد در حسابداري‌ موارد زير الزامي ‌است‌، مشروط‌ بر اينكه‌ به‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ مربوط‌ باشد :
الف ‌. داراييهاي‌ زيستي‌، و
ب‌ . توليد كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌.

2 . اين‌ استاندارد در موارد زير كاربرد ندارد :
الف ‌. زمين‌ مربوط‌ به‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ (به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 با عنوان‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود مراجعه‌ شود)، و
ب‌ . داراييهاي‌ نامشهود مربوط‌ به‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ (به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره 17 با عنوان‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ نامشهود مراجعه‌ شود).

3 . اين‌ استاندارد در مورد توليد كشاورزي‌، يعني‌ محصول‌ برداشت‌ شده‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ واحد تجاري‌، تنها در زمان‌ برداشت‌، كاربرد دارد. بعد از زمان‌ برداشت‌، توليد كشاورزي‌ تابع‌ الزامات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا يا ساير استانداردهاي‌ حسابداري‌ مربوط‌ خواهد بود. بنابراين‌، اين‌ استاندارد به‌ فراوري‌ محصولات‌ كشاورزي‌ بعد از زمان‌ برداشت‌ مربوط‌ نمي‌شود؛ براي‌ مثال‌، فرايند فراوري‌ انگور تا سركه‌ توسط‌ باغدار پرورش‌دهنده‌ انگور مشمول‌ اين‌ استاندارد نيست‌. هرچند چنين‌ فرايندي‌ مي‌تواند به‌طور منطقي‌ و طبيعي‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ محسوب‌ شود و با دگرديسي‌ زيستي‌ تا حدي‌ مشابه‌ باشد، اما اين‌ نوع‌ فراوري‌ در اين‌ استاندارد در تعريف‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ قرار نمي‌گيرد.
4 . جدول‌ زير نشان دهنده‌ نمونه‌هايي‌ از داراييهاي‌ زيستي‌، توليدات‌ كشاورزي‌ و محصولاتي‌ است‌ كه‌ از فراوري‌ پس از برداشت‌ حاصل‌ مي‌شود :
داراييهاي‌ زيستي‌ توليدات‌ كشاورزي‌ محصولات‌ فراوري‌ شده‌ بعد از برداشت‌
گوسفند پشم‌ نخ ، فرش‌
گله‌ شيري‌ شير پنير
گوساله‌ گوشت‌ سوسيس‌
مرغ‌ تخم‌گذار تخم‌ مرغ‌ محصولات‌ غذايي‌
ماهي‌ گوشت‌ كنسرو ماهي‌
تاكستان‌ انگور سركـه‌
درخت‌ سيب‌ سيب‌ كمپوت‌
گياهان‌ پنبـه‌ نخ‌ ، پارچه‌
نيشكر شكر
بوته‌ چاي‌ برگ‌ چاي‌ چاي‌ خشك‌
درختان‌ جنگل‌ مصنوعي‌ تنه‌ درخت‌ الوار

تعاريف‌
تعاريف‌ مرتبط‌ با كشاورزي‌
5 . اصطلاحات‌ ذيل‌ در اين‌ استاندارد با معاني‌ مشخص‌ شده‌ زير به‌ كار رفته‌ است‌ :
• فعاليت‌ كشاورزي : عبارت‌ است‌ از مديريت‌ بر دگرديسي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ براي‌ فروش‌، تبديل‌ به‌ توليد كشاورزي‌ يا افزايش‌ داراييهاي‌ زيستي‌.
• دگرديسي‌ : شامل‌ فرايندهاي‌ رشد، تحليل‌، توليد و توليد مثل‌ است‌ كه‌ به‌ تغييرات‌ كيفي‌ يا كمّي‌ دارايي‌ زيستي‌ مي‌انجامد.
• دارايي‌ زيستي : عبارت‌ است‌ از حيوان‌ يا گياه‌ زنده‌.
• توليد كشاورزي‌ : عبارت‌ است‌ از محصول‌ برداشت‌ شده‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ واحد تجاري‌.
• گروهي‌ از داراييهاي‌ زيستي : عبارت‌ است‌ از مجموعه‌ حيوانات‌ يا گياهان‌ زنده‌ مشابه‌.
• برداشت‌ : عبارت‌ است‌ از جداسازي‌ توليد كشاورزي‌ از دارايي‌ زيستي‌ يا پايان‌ دادن‌ به‌ فرايند زندگي‌ دارايي‌ زيستي‌.
• دارايي‌ زيستي‌ مولد : عبارت‌ است‌ از يك‌ دارايي‌ كه‌ به‌قصد توليد مثل‌، اصلاح‌ نژاد و يا توليد كشاورزي‌ ، با حفظ‌ حيات‌ دارايي‌ زيستي‌ ، نگهداري‌ مي‌شود و قابليت‌ برداشت‌ در بيش‌ از يك‌ سال‌ را دارد.
• دارايي‌ زيستي‌ غير مولد : به‌ طبقه‌اي‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ گفته‌ مي‌شود كه‌ واجد شرايط‌ تعيين‌ شده‌ براي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد نيست‌.

6 . فعاليت‌ كشاورزي‌ شامل‌ انواع‌ گوناگوني‌ مانند پرورش‌ احشام‌، درختكاري‌، كاشت‌ گياهان‌ يك‌ ساله‌ يا چند ساله‌، زراعت‌، كاشت‌ درختان‌ ميوه‌ و نهالستان‌، پرورش‌ گل‌ و پرورش‌ آبزيان‌ است‌. برخي‌ ويژگيهاي‌ مشترك‌ اين‌ فعاليتها به‌ شرح‌ زير مي‌باشد :
الف . قابليت‌ تغيير . حيوانات‌ و گياهان‌ زنده‌ به‌صورت‌ بالقوه‌ توانايي‌ دگرديسي‌ زيستي‌ دارند،
ب . مديريت‌ تغيير . مجموعه‌ فعاليتهايي‌ كه‌ از طريق‌ بهينه‌سازي‌ و ايجاد شرايط‌ لازم‌ (از قبيل‌ سطوح‌ تغذيه‌، رطوبت‌، درجة‌ حرارت‌، كود و نور) فرايند دگرديسي‌ را تسهيل‌ مي‌كند. چنين‌ مديريتي‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ را از ساير فعاليتها متمايز مي‌سازد. براي‌ مثال‌، بهره‌برداري‌ از منابعي‌ كه‌ مديريت‌ نمي‌شود (از قبيل‌ ماهيگيري‌ در درياها و رودخانه‌ها و قطع‌ درختان‌ جنگلي‌ بدون‌ انجام‌ وظايف‌ احياء) فعاليت‌ كشاورزي‌ نيست‌، و
ج . اندازه‌گيري‌ تغيير . تغييرات‌ كيفي‌ (براي‌ مثال‌، اصلاح‌نژاد، درجه‌ غلظت‌، رسيده‌ بودن‌، پوشش‌ چربي‌، ميزان‌ پروتئين‌ و مقاومت‌ بافتي‌) يا تغييرات‌ كمي‌ (براي‌ مثال‌، توليد مثل‌، وزن‌، ابعاد حجمي‌، طول‌ يا قطر الياف‌ و تعداد جوانه‌) ناشي از دگرديسي‌ به‌ عنوان‌ شاخصهاي‌ فعاليت‌ معمول‌ مديريت‌، اندازه‌گيري‌ و نظارت‌ مي‌شود.
7 . دگرديسي‌ به‌ يكي‌ از نتايج‌ زير منجر مي‌شود :
الف ‌. تغييرات‌ در دارايي‌ از طريق‌ رشد (افزايش‌ كمي‌ و كيفي‌ حيوان‌ يا گياه‌)، تحليل‌ (كاهش‌ در كميت‌ يا افت‌ كيفيت‌ حيوان‌ يا گياه‌) يا توليد مثل‌ (تكثير حيوان‌ يا گياه‌ زنده‌) يا
ب‌ . توليد محصول‌ كشاورزي‌ از قبيل‌ برگ‌ چاي‌، پشم‌ و شير.

8 . داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد اقلامي‌ هستند كه‌ به‌ عنوان‌ توليد كشاورزي‌ برداشت‌ مي‌شوند يا به‌ عنوان‌ داراييهاي‌ زيستي‌ به‌فروش‌ مي‌رسند. دامهاي‌ گوشتي‌، دامهاي‌ آماده‌ فروش‌، ماهي‌ پرورشي‌، غلات‌ در جريان‌ رشد از قبيل‌ ذرت‌ و گندم‌، و درختان‌ پرورشي‌ جهت‌ تهيه‌ الوار نمونه‌هايي‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد مي‌باشد. داراييهاي‌ زيستي‌ مولد ازجمله‌ شامل‌ اقلامي‌ مانند دامهاي‌ شيري‌، تاكستانها، درختان‌ ميوه‌ و مرغهاي‌ تخم‌گذار است‌.
تعاريف‌ عمومي‌
9 . اصطلاحات‌ ذيل‌ در اين‌ استاندارد با معاني‌ مشخص‌ زير به‌ كار رفته‌ است‌:
* بازار فعال : عبارت‌ است‌ از بازاري‌ كه‌ كليه‌ شرايط‌ زير را دارد:
الف . اقلام‌ مبادله‌ شده‌ در بازار متجانس‌ هستند،
ب‌ . معمولاً خريداران‌ و فروشندگان‌ مايل‌ در هر زمان‌ وجود دارند، و
ج . قيمتها براي‌ عموم‌ قابل‌ دسترسي‌ است‌.
* مبلغ‌ دفتري‌ : مبلغي‌ است‌ كه‌ دارايي‌ به‌ آن‌ مبلغ‌ در ترازنامه‌ منعكس‌ مي‌شود.
* ارزش‌ منصفانه : ‌ مبلغي‌ است‌ كه‌ خريداري‌ مطلع‌ و مايل‌ و فروشنده‌اي‌ مطلع‌ و مايل‌ مي‌توانند در معامله‌اي‌ حقيقي‌ و در شرايط‌ عادي‌ ، يك‌ دارايي‌ را در ازاي‌ مبلغ‌ مزبور با يكديگر مبادله‌ يا يك‌ بدهي‌ را تسويه‌ كنند.
10 . در اين‌ استاندارد، اقلام‌ متجانس‌ به‌ مجموعه‌اي‌ از اقلام‌ نظير لبنيات‌، غلات‌، دانه‌هاي‌ روغني‌، ميوه‌ و تره‌بار، گل‌، دام‌، طيور، ماهيها و آبزيان‌ و … اطلاق مي‌شود كه‌ به‌ واسطه‌ خصوصيات‌ همانند، قابل‌ گروه‌بندي‌ است‌.
11 . ارزش‌ منصفانه‌ يك‌ دارايي‌ مبتني‌ بر مكان‌ و شرايط‌ فعلي‌ آن‌ است‌. براي‌ مثال‌، ارزش‌ منصفانه‌ يك‌ گله‌ در مزرعه‌ معادل‌ با قيمت‌ همان‌ گله‌ در بازار مربوط‌ پس از كسر مخارج‌ حمل‌ و ساير مخارج‌ رساندن‌ گله‌ به‌ آن‌ بازار است‌.
شناخت‌ و اندازه‌گيري‌
12 . واحد تجاري‌ بايد دارايي‌ زيستي‌ يا توليد كشاورزي‌ را فقط‌ زماني‌ شناسايي‌ كند كه‌ :
الف ‌. كنترل‌ دارايي‌ را در نتيجه‌ رويدادهاي‌ گذشته‌ بدست‌ آورده‌ باشد ،
ب‌ . جريان‌ منافع‌ اقتصادي‌ آتي‌ مرتبط‌ به‌ دارايي‌ به‌ درون‌ واحد تجاري‌ محتمل‌ باشد، و
ج . ارزش‌ منصفانه‌ يا بهاي‌ تمام‌ شده‌ دارايي‌ به‌گونه‌اي‌ اتكاپذير قابل‌ اندازه‌گيري‌ باشد.

13 . دارايي‌ زيستي‌ مولد بايد برمبناي‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ پس از كسر استهلاك‌ انباشته‌ و كاهش‌ ارزش‌ انباشته‌ يا مبلغ‌ تجديد ارزيابي‌ ، به‌ عنوان‌ نحوه‌ عمل‌ مجاز جايگزين‌ ، منطبق‌ با الزامات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 با عنوان‌ ” حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود“ شناسايي‌ و گزارش‌ شود.
14 . به‌ استثناي‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد خريداري‌ شده‌ كه‌ تنها در زمان‌ شناخت‌ اوليه‌ به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ شناسايي‌ مي‌شود ، داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد بايد در شناخت‌ اوليه‌ و در تاريخ‌ ترازنامه‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ شود بجز در مورد توضيح‌ داده‌ شده‌ در بند 26 كه‌ نمي‌توان‌ ارزش‌ منصفانه‌ را به‌ گونه‌اي‌ اتكا پذير اندازه‌گيري‌ كرد.
15 . توليد كشاورزي‌ بايد در زمان‌ برداشت‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ شود. ارزش‌ تعيين‌ شده‌ مزبور هنگام‌ به‌كارگيري‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ ” حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا “ يا استاندارد حسابداري‌ ديگري‌ ، بهاي‌ تمام‌ شده‌ آن‌ محصول‌ محسوب‌ مي‌شود.
16 . مخارج‌ زمان‌ فروش‌ شامل‌ حق‌الزحمه‌ پرداختي‌ به‌ واسطه‌ها، ماليات‌ و عوارض‌ مربوط‌ مي‌باشد.
17 . تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ براي‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ مي‌تواند از طريق‌ گروه‌بنـدي‌ بر اساس‌ خاصه‌هاي‌ بارز آنها، براي‌ مثال‌، بر حسب‌ سن‌ يا نژاد، تسهيل‌ گردد. واحد تجاري‌، آن‌ دسته‌ از خاصه‌هايي‌ را انتخاب‌ مي‌كند كه‌ در بازار به‌ عنوان‌ مباني‌ قيمت‌گذاري‌ دارايي‌ استفاده‌ مي‌شود.
18 . واحدهاي‌ تجاري‌ غالباً قراردادهايي‌ منعقد مي‌كنند كه‌ به‌ موجب‌ آنها داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ خود را درآينده‌ بفروشند. قيمتهاي‌ قرارداد براي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ الزاماً مربوط‌ نيست‌، زيرا ارزش‌ منصفانه‌ منعكس‌كننده‌ ارزش‌ در بازار جاري‌ است‌ كه‌ در آن‌ خريدار و فروشنده‌ مطلع‌ و مايل‌ معامله‌ مي‌كنند. در نتيجه‌، ارزش‌ منصفانه‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ الزاماً به‌ علت‌ وجود قرارداد تعديل‌ نمي‌شود. در برخي‌ موارد، قرارداد فروش‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ ممكن‌ است‌ قراردادي‌ زيانبار باشد. در اين‌ صورت‌ زيان‌ ناشي از قرارداد يعني‌ مازاد مخارج‌ اجتناب‌ناپذير ايفاي‌ تعهدات‌ مربوط‌ به‌ قرارداد نسبت‌ به‌ منافع‌ حاصل‌ از آن‌، به‌ عنوان‌ ذخيره‌ شناسايي‌ مي‌شود.
19 . در صورتي‌ كه‌ بازار فعالي‌ براي‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ وجود داشته‌ باشد، مظنّه‌ بازار مبناي‌ مناسبي‌ براي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ است‌. در صورت‌ دسترسي‌ واحد تجاري‌ به‌ بازارهاي‌ فعال‌ متعدد، از مربوط‌ ترين‌ بازار استفاده‌ مي‌شود. براي‌ مثال‌، اگر واحد تجاري‌ به‌ دو بازار فعال‌ دسترسي‌ داشته‌ باشد، قيمت‌ موجود در بازاري‌ را انتخاب‌ خواهد كرد كه‌ انتظار دارد از آن‌ استفاده‌ كند.
20 . در صورتي‌ كه‌ بازار فعالي‌ وجود نداشته‌ باشد، واحد تجاري‌ از يك‌ يا چند مورد زير،
به‌ شرط‌ دسترسي‌، براي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ استفاده‌ مي‌كند:

الف ‌. قيمتهاي‌ تضميني‌ اعلام‌ شده‌ توسط‌ دولت‌،
ب . آخرين‌ قيمت‌ معامله‌ در بازار، مشروط‌ بر اين‌ كه‌ در فاصله‌ زماني‌ بين‌ تاريخ‌ آن‌ معامله‌ و تاريخ‌ ترازنامه‌ تغيير قابل‌ ملاحظه‌اي‌ در شرايط‌ اقتصادي‌ رخ‌ نداده‌ باشد،
ج . قيمتهاي‌ بازار داراييهاي‌ مشابه‌ با در نظر گرفتن‌ تعديلاتي‌ كه‌ تفاوتها را منعكس‌ مي‌كند، و
د . معيارهاي‌ خاص‌ مانند ارزش‌ ميوه‌ براساس‌ جعبه‌ و ارزش‌ گله‌ گوشتي‌ بر حسب‌ كيلوگرم‌ گوشت‌.

21 . در برخي‌ موارد، منابع‌ اطلاعاتي‌ مندرج‌ در بند 20 ممكن‌ است‌ بيانگر نتايج‌ متفاوت‌ براي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد يا توليد كشاورزي‌ باشد. واحد تجاري‌، دلايل‌ چنين‌ تفاوتهايي‌ را به منظور دستيابي‌ به‌ قابل‌اتكاترين‌ براورد ارزش‌ منصفانه‌، از ميان‌ دامنه‌اي‌ از براوردهاي‌ منطقي‌ نسبتاً نزديك‌ به‌ هم‌، در نظر مي‌گيرد.
22 . بعضي ‌اوقـات‌ ممكن‌ است‌ بهـاي‌ تمـام‌ شـده‌ به‌ ارزش‌ منصفانـه‌ نزديك‌ باشـد، به ويـژه‌ در مواقعي‌ كه‌ :
الف ‌. از زمان‌ تحمل‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ اوليه‌، دگرديسي‌ زيستي‌ كمي‌ صورت‌ گرفته‌ باشد، يا
ب . انتظار نرود دگرديسي‌ زيستي‌ تأثير با اهميتي‌ بر قيمت‌ داشته‌ باشد.
درآمدها و هزينه‌هاي‌ ناشي از اندازه‌گيري‌ به‌ارزش‌ منصفانه‌
23 . درآمد ناشي از شناخت‌ اوليه‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ و نيز درآمد يا هزينه‌ ناشي از تغيير در ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ دارايي‌ زيستي‌ غيرمولد ، بايد در سود و زيان‌ دوره‌ وقوع‌ منظور شود.
24 . درآمد ممكن‌ است‌ در زمان‌ شناخت‌ اوليه‌ يك‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد ايجاد شود. باتوجه‌ به‌ اينكه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد خريداري‌ شده‌ در زمان‌ شناخت‌ اوليه‌ به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ شناسايي‌ مي‌شود، بنابراين‌ درآمد ناشي از شناخت‌ اوليه‌، مربوط‌ به‌ مواردي‌ غير از خريد مي‌باشد كه‌ از جمله‌ مي‌توان‌ به‌ تولد يك‌ گوساله‌ گوشتي‌ اشاره‌ كرد.
25 . در آمد يا هزينه‌ ناشي از شناخت‌ اوليه‌ توليد كشاورزي‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌، بايد در سود يا زيان‌ دوره‌ وقوع‌ منظور شود.
عدم‌ امكان‌ اندازه‌گيري‌ ارزش‌ منصفانه‌ به‌گونه‌اي‌ اتكا پذير
26 . اين‌ پيش‌ فرض‌ وجود دارد كه‌ ارزش‌ منصفانه‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد را مي‌توان‌ به‌ گونه‌اي‌ اتكا پذير اندازه‌گيري‌ كرد. به‌ هر حال‌ پيش‌ فرض‌ ياد شده‌ تنها در شناخت‌ اوليه‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولدي‌ كه‌ قيمت‌ يا ارزش‌ بازار آن‌ در دسترس‌ نيست‌ و ساير براوردهاي‌ ارزش‌ منصفانه‌ آن‌ به‌ وضوح‌ غيرقابل‌ اتكا است‌، مي‌تواند مصداق نداشته‌ باشد. در اين‌ موارد ، دارايي‌ زيستي‌ غير مولد بايد به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ پس از كسر هرگونه‌ كاهش‌ ارزش‌ ، اندازه‌گيري‌ شود. در هر زمان‌ كه‌ بتوان‌ ارزش‌ منصفانه‌ چنين‌ دارايي‌ را به‌ گونه‌اي‌ اتكا پذير اندازه‌گيري‌ كرد، واحد تجاري‌ بايد آن‌ را به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ كند.
27 . واحد تجاري‌ كه‌ در يك‌ مقطع‌ دارايي‌ زيستي‌ غير مولد را بر مبناي‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ كرده‌ باشد، تا زمان‌ حذف‌ يا واگذاري‌، اندازه‌گيري‌ دارايي‌ ياد شده‌ را بر همين مبنا ادامه‌ مي‌دهد.
28 . در تمامي‌ موارد، واحد تجاري‌ توليد كشاورزي‌ را در زمان‌ برداشت‌، به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ مي‌كند. اين‌ استاندارد منعكس‌كننده‌ اين‌ ديدگاه‌ است‌ كه‌ ارزش‌ منصفانه‌ توليد كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌ همواره‌ مي‌تواند به‌گونه‌اي‌ اتكا پذير اندازه‌گيري‌ شود.
29 . واحد تجاري‌ در تعيين‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ و كاهش‌ ارزش‌ توليد كشاورزي‌ پس از برداشت‌، الزامات‌ مندرج‌ در استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا را بكار مي‌گيرد.
كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌
30 . نحوه‌ عمل‌ حسابداري‌ كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌ مربوط‌ به‌ داراييهاي‌ زيستي‌، تابع‌ الزامات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 10 با عنوان‌ حسابداري‌ كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌ است‌. در مواردي‌ كه‌ دارايي‌ زيستي‌ توسط‌ دولت‌ به‌ عنوان‌ كمك‌ بلاعوض‌ دراختيار واحد تجاري‌ قرار مي‌گيرد، كمك‌ بلاعوض‌ دولت‌ معادل‌ ارزش‌ منصفانه‌ دارايي‌ زيستي‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ در زمان‌ شناخت‌ اوليه‌ است‌. نحوه‌ عمل‌ در مورد تغييرات‌ ارزش‌ منصفانه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد پس از شناخت‌ اوليه‌ تابع‌ رويه‌ مندرج‌ در بند 23 اين‌ استاندارد است‌.
افشـا
31 . واحد تجاري‌ بايد مبلغ‌ دفتري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد و غير مولد خود را به‌صورت‌ جداگانه‌ در ترازنامه‌ ارائه‌ كنـد.
32 . واحد تجاري‌ بايد موارد زير را كه‌ در دوره‌ جاري‌ ايجاد شده‌ است‌ در صورت‌ سود و زيان‌ افشا كند :
الف ‌. جمع‌ درآمدها يا هزينه‌هاي‌ ناشي از شناخت‌ اوليه‌ توليد كشاورزي‌ ،
ب . جمع‌ درآمدها يا هزينه‌هاي‌ ناشي از شناخت‌ اوليه‌ و تغييرات‌ در ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد ، و
ج‌ . سود يا زيان‌ ناشي از فروش‌ توليد كشاورزي‌ و داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد با ارائه‌ فروش‌ و بهاي‌ تمام‌ شده‌ انتسابي‌ آن‌ .
33 . واحد تجاري‌ بايد اطلاعات‌ تشريحي‌ يا كمي‌ زير را در صورتهاي‌ مالي‌ افشا كند :
الف‌. ماهيت‌ فعاليتهاي‌ مرتبط‌ با هر گروه‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ ،
ب‌ . مقادير هر گروه‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد در پايان‌ دوره‌ مالي‌ ، و
ج‌ . مبالغ‌ دفتري‌ و مقادير داراييهاي‌ زيستي‌ مولد به‌تفكيك‌ در جريان‌ رشد (مثلاً نابالغ‌) و در حال‌ بهره‌برداري‌ (مثلاً بالغ‌) .

34 . واحد تجاري‌ بايد روشها و مفروضات‌ عمده‌ به‌كار گرفته‌ شده‌ در تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ هر گروه‌ از توليد كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌ و هر گروه‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد را افشا كند.
35 . واحد تجاري‌ بايد مقدار و ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ توليد كشاورزي‌ برداشت‌ شده‌ طي‌ دوره‌ كه‌ در زمان‌ برداشت‌ تعيين‌ گرديده‌ است‌ را افشا كند.
36 . واحد تجاري‌ بايد موارد زير را افشا كند :
الف‌ . مبالغ‌ دفتري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ كه‌ در رابطه‌ با مالكيت‌ آنها محدوديت‌ وجود دارد و يا در وثيقه‌ بدهيها قرار گرفته‌ است‌ ، و
ب‌ . تعهدات‌ مربوط‌ به‌ توسعه‌ يا تحصيل‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد.

37 . واحد تجاري‌ بايد صورت‌ تطبيقي‌ از تغييرات‌ مبالغ‌ دفتري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد در ابتدا و انتهاي‌ دوره‌ را ارائه‌ كند. درج‌ اطلاعات‌ مقايسه‌اي‌ ضروري‌ نيست‌. اين‌ صورت‌ تطبيق‌ بايد شامل‌ موارد زير باشد:
الف ‌. درآمدها يا هزينه‌هاي‌ ناشي از تغييرات‌ در ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش،
ب‌ . افزايشهاي‌ ناشي از خريد،
ج‌ . كاهشهاي‌ ناشي از فروش،
د . كاهشهاي‌ ناشي از برداشت‌، و
ﻫ . ساير تغييرات‌.

38 . سايرالزامات‌ افشاي‌ مربوط‌ به‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد براساس‌استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 با عنوان‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود خواهد بود.
39 . فعاليت‌ كشاورزي‌ اغلب‌ در معرض‌ مخاطرات‌ جوي‌، بيماريها و ساير مخاطرات‌ طبيعي‌ است‌. اگر رويدادي‌ واقع‌ شود كه‌ به‌ لحاظ‌ اندازه‌، ماهيت‌ يا وقوع‌ ، آگاهي‌ از آن‌ براي‌ تحليل‌ عملكرد واحد تجاري‌ مفيد باشد، ماهيت‌ و مبلغ‌ درآمد و هزينه‌ مربوط‌ طبق‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 6 با عنوان‌ گزارش‌ عملكرد مالي‌ افشا مي‌شود. وقوع‌ بيماري‌ ويروسي‌ مهلك‌، سيل‌، خشكسالي‌ يا سرماي‌ شديد و هجوم‌ حشرات‌ نمونه‌هاي‌ بارزي‌ از اين‌ موضوع‌ هستند.
40 . در مواردي‌ كه‌ اندازه‌ گيري‌ ارزش‌ منصفانه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد به‌گونه‌اي‌ اتكا پذير ميسر نباشد (رجوع‌ شود به‌ بند 26) واحد تجاري‌ در پايان‌ دوره‌ مالي‌ بايد درخصوص‌ اين‌ داراييها موارد زير را افشا كند :
الف . شرحي‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد ،
ب‌ . تشريح‌ دلايل‌ عدم‌ امكان‌ اندازه‌گيري‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ به‌گونه‌اي‌ اتكا پذير ،
ج . درصورت‌ امكان‌، دامنه‌ براوردهايي‌ كه‌ به‌ احتمال‌زياد ارزش‌ منصفانه‌ در آن‌ قرار مي‌گيرد، و
د . مبلغ‌ دفتري‌ ناخالص‌ و كاهش‌ ارزش‌ انباشته‌ در ابتدا و پايان‌ دوره‌.
41 . درصورتي‌ كه‌ ارزش‌ منصفانه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد كه‌ قبلاً به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ پس از كسر كاهش‌ ارزش‌ انباشته‌ اندازه‌گيري‌ شده‌ است‌ طي‌ دوره‌ جاري‌ به‌ گونه‌اي‌ اتكا پذير قابل‌ اندازه‌گيري‌ باشد، واحد تجاري‌ بايد موارد زير را درخصوص‌ اين‌ داراييها افشا كند :
الف . شرحي‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد ،
ب‌ . تشريح‌ اين‌ كه‌ چرا ارزش‌ منصفانه‌ به‌ گونه‌اي‌ اتكا پذير قابل‌ اندازه‌گيري‌ شده‌ است‌ ، و
ج‌ . آثار تغيير مبناي‌ اندازه‌گيري‌.
تاريخ‌ اجرا
42 . الـزامـات‌ ايـن‌ استـانـدارد حسابـداري‌ در مورد كليـه‌ صـورتهـاي‌ مالي‌ كـه‌ دوره‌ مالـي‌ آن‌ منتهي‌ بــه‌ 30 اسفند 1383 يا پس از آن‌ مي‌باشد، لازم‌الاجراست‌.
مطابقت‌ با استانداردهاي‌ بين‌المللي‌ حسابداري‌
43 . به استثناي‌ موارد زير، با اجراي‌ الزامات‌ اين‌ استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ شماره‌ 41 با عنوان‌ كشاورزي‌ نيز رعايت‌ مي‌شود :
الف . براساس‌ استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ شماره‌ 41 باعنوان‌ كشاورزي‌ ، كليه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ بايد به‌ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ شود، مگر اينكه‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ به‌گونـه‌اي‌ اتكاپذير ميسر نباشـد. اما براساس‌ اين‌ استاندارد، باتوجه‌ به‌ شرايط‌ محيطي‌ كشور و نبود بازار فعال‌ براي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد، اين‌ داراييها به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ طبق‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 باعنوان‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود اندازه‌گيري‌ مي‌شود.
ب‌ . طبق‌ استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ شماره‌ 41 با عنوان‌ كشاورزي‌، كمك‌ بلاعوض‌ دولتي‌ مربوط‌ به‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد كه‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ شناسايي‌ مي‌شود درصورتي‌ كه‌ آن‌ كمك‌ مشروط‌ نباشد در زمان‌ قابليت‌ وصول‌ و در صورتي‌ كه‌ مشروط‌ باشد در زمان‌ احراز شرايط‌ مقرر به‌ عنوان‌ درآمد شناسايي‌ مي‌شود. اما براساس‌ اين‌ استاندارد، تمام‌ كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌ در رابطه‌ با داراييهاي‌ زيستي‌ مولد طبق‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 10 با عنوان‌ كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌ شناسايي‌ مي‌شود.

اصلاحات‌ ساير استانداردهاي‌ حسابداري‌

اين‌ استاندارد، استانداردهاي‌ حسابداري‌ موجود را به‌ شرح‌ زير اصلاح‌ مي‌كند. براي‌ سهولت‌ تشخيص‌ اصلاحات‌، متون‌ جديد در زمينه‌ ترام‌دار ارائه‌ مي‌شود و روي‌ متون‌ حذف‌ شده‌ خط‌ كشيده‌ مي‌شود.

اصلاحات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ ” حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا “
اين‌ استاندارد بند 2 استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 را به‌ شرح‌ زير اصلاح‌ مي‌كند.
2 . اين‌ استاندارد، نحوه‌ ارزشيابي‌ و انعكاس‌ موجودي‌ مواد و كالا را در صورتهاي‌ مالي‌ تشريح‌ مي‌كند و موارد زير را دربر نمي‌گيرد :
الف . كار در جريان‌ پيشرفت‌ پيمانهاي‌ بلندمدت‌ (رجوع‌ شود به‌استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 9 باعنوان‌ ” حسابداري‌ پيمانهاي‌ بلند مدت‌“) ،
ب‌ . ابزارهاي‌ مالي‌ پيچيده‌ ،
ج‌ . موجودي‌ گله‌هاي‌ دام، توليد كشاورزي‌ ، محصولات‌ جنگلي‌ و معدني‌ در مواردي‌ كه‌ اين‌ اقلام‌ در صنايع‌ مربوط‌ به‌ خالص‌ ارزش‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ مي‌شود، و
د . توليدات‌ كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌ و داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد مربوط‌ به‌ فعاليت‌
كشاورزي‌ (رجوع‌ شود به‌ استـانـدارد حسابداري‌ شماره‌ 26 باعنوان‌
” فعاليتهاي‌ كشاورزي‌“).
اين‌ استاندارد عناوين‌ فرعي‌ زير و همچنين‌ بند جديد 21 الف‌ را بين‌ بندهاي‌ 21 و 22 به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 اضافه‌ مي‌كند :

بهاي‌ تمام‌ شده‌ توليد كشاورزي‌ برداشت‌ شده‌ از داراييهاي‌ زيستي‌
21 الف‌ – طبق‌ استـانـدارد حسـابـداري‌ شمـاره‌ 26، با عنوان‌ فعاليتهـاي‌ كشـاورزي‌،
توليدات‌كشاورزي‌ كه‌ توسط‌ واحد تجاري‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ برداشت‌ مي‌شود،
در شناخت‌ اوليه‌ به‌ ارزش‌ منصفانـه‌ پس‌ از كسـر مخـارج‌ براوردي‌ زمـان‌ فـروش‌
انـدازه‌گيـري‌ مي‌شـود. براي‌ بكارگيري‌ اين‌ استاندارد، اين‌ مبلغ‌ ، بهاي‌ تمام‌ شده‌ موجودي‌ در
آن‌ تاريخ‌ است‌.

اصلاحات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11، با عنوان‌ ” حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود “
اين‌ استاندارد بند 3 استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 را به‌ شرح‌ زير اصلاح‌ مي‌كند.
3 . اين‌ استاندارد نحوه‌ حسابداري ‌ اقلام‌ زير را مورد بحث‌ قرار نمي‌دهد :
الف. جنگلها و منابع‌ طبيعي‌ مشابهي‌ كه‌ احيا شونده‌ است‌، و
ب‌ . حق‌ امتياز معادن‌، اكتشاف‌ و استخراج‌ مواد معدني‌ و نفت‌، گاز طبيعي‌ و ساير منابع‌ مشابهي‌ كه‌ احيا شونده‌ نيست‌، را مورد بحث‌ قرار نمي‌دهد.
هرگـاه‌ دارايي‌ ثابت‌ مشهودي‌ در امر توسعـه‌ يا نگهداري‌ فعاليتهـا يا داراييهـاي‌ يـاد شـده‌ مندرج‌ در بندهاي‌ الف‌ يا ب‌ مورد استفاده‌ قرار گيرد، ولي‌ از فعاليتها يا داراييهاي‌ مزبور قابل‌ تفكيك‌ نباشد، الزامات‌ اين‌ استاندارد در مورد آن‌ كاربرد دارد.
اين‌ استاندارد بند جديد 79 الف‌ را بين‌ بندهاي‌ 79 و 80 به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11
اضافه‌ مي‌كند :
79 الف‌ – سايـر اطلاعـات‌ مربوط‌ به‌ داراييهـاي‌ زيستي‌ مولـد مربوط‌ به‌ فعاليتهـاي‌ كشـاورزي‌ بايد طبق‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26 با عنوان‌ ” فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ “ افشا شود.

اصلاحات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 3 با عنوان‌ ” درآمد عملياتي‌ “
اين‌ استاندارد بند 7 استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 3 را به‌شرح‌ زير اصلاح‌ مي‌كند.
7 . در اين‌ استاندارد درآمد عملياتي‌ حاصل‌ از موارد زير مطرح‌ نمي‌شود :
الف ‌. سود سهام‌ حاصل‌ از سرمايه‌گذاريهايي‌ كه‌ به‌ روش‌ ارزش‌ ويژه‌ به‌حساب‌ گرفته‌ مي‌شود،
ب‌ . پیمانهای‌ بلندمدت‌ (رجوع‌ شود به استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 9 باعنوان‌ حسابداري‌ پيمانهاي‌ بلند مدت‌)،
ج‌ . قراردادهاي‌ اجاره‌،
د . كمكهاي‌ بلاعوض‌ و ساير كمكهاي‌ مشابه‌ دولتي‌ (رجوع‌ شود به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 10 با عنوان حسابداري‌ كمكهاي‌ بلاعوض‌ دولت‌)،
ﻫ . قراردادهاي‌ بيمه‌ در شركتهاي‌ بيمه،
و . شناخت‌ اوليه‌ توليد كشاورزي‌ و شناخت‌ اوليه‌ و تغييرات‌ ارزش‌ منصفانه‌ داراييهاي
زيستي‌ غيرمولد مربوط‌ به‌ فعاليت‌ كشاورزي‌ (رجوع‌ شود به‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26 با عنوان‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌)،
ز . استخراج‌ مواد معدني‌ ، و
ح‌ . تغيير ارزش‌ ساير داراييهاي‌ جاري‌ از قبيل‌ سرمايه‌گذاريها (در مؤسسات‌ تخصصي‌ سرمايه‌گذاري‌) يا سرمايه‌گذاري‌ در املاك‌ در واحدهاي‌ تجاري‌ كه‌ به‌ خريد و فروش‌ املاك‌ اشتغال‌ دارند.

پيوست‌ شماره‌ 1
نمونه‌ صورتهاي‌ مالي‌

اين‌ پيوست‌ به‌منظور آشنايي‌ با نحوه‌ اجراي‌ بعضي‌ از الزامات‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26 تهيه‌ شده‌ است‌ و بخشي‌ از استاندارد محسوب‌ نمي‌شود.
در اين‌ پيوست‌ خلاصه‌ اهم‌ رويه‌هاي‌ حسابداري‌ مربوط‌ به‌ داراييهاي‌ زيستي‌ و توليدات‌ كشاورزي‌ و همچنين‌ نحوه‌ ارائه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد و غيرمولد و توليدات‌ كشاورزي‌ در ترازنامه‌ همراه‌ با افشاي‌ اطلاعات‌ مرتبط‌ در يادداشتهاي‌ توضيحي‌ مشخص‌ شده‌ است‌. افزون‌ براين‌ نحوه‌ ارائه‌ تغييرات‌ ارزش‌ منصفانه‌ در صورت‌ سود و زيان‌ و نحوه‌ افشاي‌ هزينه‌هاي‌ توليد در يادداشتهاي‌ توضيحي‌ مشخص‌ شده‌ است‌. نمونه‌هاي‌ مربوط‌ به‌ صورت‌ جريان‌ وجوه‌ نقد و صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ در استانداردهاي‌ مربوط‌ مشخص‌ شده‌ است‌ و به‌دليل‌ نبود تفاوت‌ خاص‌، اين‌ نمونه‌ها در اينجا ارائه‌ نشده‌ است‌. اين‌ نمونه‌ دربرگيرنده‌ بخشي‌ از صورتهاي‌ مالي‌ است‌ و نبايد به‌ عنوان‌ يك‌ مجموعه‌ كامل‌ و جامع‌ درنظر گرفته‌ شود.

‌پيوست‌ شماره‌ 1 (ادامه‌)
شركت‌ نمونه‌
ترازنامه‌
در تاريخ‌ 29 اسفندماه‌ 2×13

29/12/1×13 29/12/2×13 یادداشت ‌ بدهيها و حقوق صاحبان‌ سهام 29/12/1×13 29/12/2×13‌ یادداشت داراييها
میلیون ریال میلیون ریال میلیون ریال میلیون ریال
بدهيهاي‌ جاري‌ : داراييهاي‌ جاري‌ :
180 155 حسابها و اسناد پرداختني‌ تجاري‌ 80 100 موجودي‌ نقد
140 110 ساير حسابها و اسناد پرداختني‌ 65 150 حسابها و اسناد دريافتني‌ تجاري‌
25 40 پيش‌ دريافتها 75 85 ساير حسابها و اسناد دريافتني‌
235 250 سود سهام‌ پرداختني‌ 330 300 داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد
100 80 تسهيلات‌ مالي‌ دريافتي‌ 180 145 موجودي‌ مواد و كالا
40 45 سفارشات‌ و پيش‌ پرداختها
680 635 جمع‌ بدهيهاي‌ جاري‌ 770 825 جمع‌ داراييهاي‌ جاري‌
بدهيهاي‌ غيرجاري‌ : داراييهاي‌ غير جاري‌ :
80 90 حسابها و اسناد پرداختني‌ بلندمدت‌ 800 900 داراييهاي‌ زيستي‌ مولد
140 230 تسهيلات‌ مالي‌ دريافتي‌ بلندمدت‌ 950 810 ساير داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود
220 320 30 45 ساير داراييها
200 235 ذخيره‌ مزاياي‌ پايان‌ خدمت‌ كاركنان‌
420 555 جمع‌ بدهيهاي‌ غيرجاري‌ 780ر1 755ر1 جمع‌ داراييهاي‌ غيرجاري‌
حقوق صاحبان‌ سهام‌ :
200ر1 200ر1 سرمايه‌ (×× سهم‌ ××× ريالي‌ تمام‌ پرداخت‌شده‌)
70 80 اندوخته‌ قانوني‌
30 30 ساير اندوخته‌ها
150 80 سود (زيان‌) انباشته‌
450ر1 390ر1 جمع‌ حقوق صاحبان‌ سهام‌
550ر2 580ر2 جمع‌ بدهيها و حقوق صاحبان‌ سهام‌ 550ر2 580ر2 جمع‌ داراييها
يادداشتهاي‌ توضيحي‌ … تا … مندرج‌ در صفحات‌ … تا … ، جزء لاينفك‌ صورتهاي‌ مالي‌ است‌.

پيوست‌ شماره‌ 1 (ادامه‌)
شركت‌ نمونه‌
صورت‌ سود و زيان‌
براي‌ سال‌ مالي‌ منتهي‌ به‌ 29 اسفندماه‌ 2×13

1×13 2×13 يادداشت
ميليون ريال ميليون ريال ميليون ريال
700 840 ارزش‌ منصفانه‌ توليدات‌ كشاورزي‌
200 260 خالص‌ افزايش‌ ارزش‌ منصفانه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد
900 100ر1
800 200 ر1 خالص‌ فروش‌ توليدات‌ كشاورزي‌ و داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد
( 650) ( 800) بهاي‌ تمام‌ شده‌ انتسابي‌
150 400
050ر1 500ر1 درآمدهاي‌ عملياتي‌
( 735) ( 223ر1) هزينه‌هاي‌ توليد
( 91) ( 120) هزينه‌هاي‌ فروش‌، اداري‌ و عمومي‌
( 826) ( 343ر1)
224 157 سود عملياتي‌
80 70 سود فروش‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد
15 10 خالص‌ ساير درآمدها و هزينه‌هاي‌ غيرعملياتي‌
( 45) ( 50) هزينه‌هاي‌ مالي‌
50 30
274 187 سود قبل‌ از ماليات‌
( 1) ( 2) ماليات‌*
273 185 سود خالص‌
گردش حساب سود (زيان) انباشته
273 185 سود خالص‌
87 150 سود انباشته‌ ابتداي‌ سال‌
360 335 سود قابل‌ تخصيص‌
كسر مي‌شود :
( 10) ( 10) انتقال‌ به‌ اندوخته‌ قانوني‌
( 200) ( 245) سود سهام‌ پرداختني
150 80 سود انباشته‌ در پايان‌ سال‌
* مبلغ‌ ماليات‌، مربوط‌ به‌ درآمد حاصل‌ از فعاليتهاي‌ غيركشاورزي‌ است‌.
يادداشتهاي‌ توضيحي‌ … تا … مندرج‌ در صفحات‌ … تا … ، جزء لاينفك‌ صورتهاي‌ مالي‌ است‌.

پيوست‌ شماره‌ 1 (ادامه‌)
شركت‌ نمونه‌
يادداشتهاي‌ توضيحي‌ صورتهاي‌ مالي‌
سال‌ مالي‌ منتهي‌ به‌ 29 اسفندماه‌ 2×13

يادداشتهاي‌ توضيحي‌ صورتهاي‌ مالي‌
خلاصه‌ اهم‌ رويه‌هاي‌ حسابداري‌
يادداشت‌ … ـ داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد (گوساله‌ گوشتي‌) باتوجه‌ به‌ گروه‌ سني‌، نژاد و كيفيت‌ به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ شناسايي‌ مي‌شود. مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ شامل‌ كارمزد فروش‌، ماليات‌ و عوارض‌ مربوط‌ مي‌باشد. افزايش‌ و كاهش‌ ناشي از شناسايي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد به‌ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ در سود و زيان‌ دوره‌ وقوع‌ منظور مي‌شود.

يادداشت‌ …. ـ توليدات‌ كشاورزي‌ استحصال‌ شده‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ (گوشت‌، ميوه‌ و شير) در زمان‌ برداشت‌ به‌ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ شناسايي‌ مي‌شود. افزايش‌ يا كاهش‌ ناشي از شناخت‌ اوليه‌ توليدات‌ كشاورزي‌ در سود و زيان‌ دوره‌ وقوع‌ منظور مي‌شود. ارزش‌ منصفانه‌ تعيين‌ شده‌ در زمان‌ برداشت‌ به‌ عنوان‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ توليدات‌ كشاورزي‌ محسوب‌ و تا زمان‌ فروش‌، برمبناي‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ گزارش‌ مي‌شود.

يادداشت‌ …. ـ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد (گله‌ شيري‌ و درختان‌ ميوه‌) برمبناي‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ شناسايي‌ مي‌شود. مخارج‌ توليد در رابطه‌ با داراييهاي‌ زيستي‌ مولد تا زمان‌ آماده‌سازي‌ اين‌ داراييها براي‌ آغاز بهره‌برداري‌ به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ منظور مي‌شود. اين‌گونه‌ مخارج‌ پس از بهره‌برداري‌، تنها در صورتي‌ به‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ اضافه‌ مي‌شود كه‌ موجب‌ افزايش‌ عمر مفيد دارايي‌ يا بهبود اساسي‌ در كيفيت‌ بازدهي‌ آنها شود. ساير مخارج‌ توليد در دوره‌ وقوع‌ به‌ سود و زيان‌ منظور مي‌شود.

يادداشت‌ …. ـ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد با توجه‌ به‌ عمر مفيد براوردي‌ داراييها و ارزش‌ اسقاط‌ براساس‌ نرخها و روشهاي‌ زير مستهلك‌ مي‌شود :

روش‌ دوره‌ / نرخ‌ استهلاك‌ دارايي‌
نزولي‌
خط‌ مستقيم‌
خط‌ مستقيم‌ ×× %
×× سال‌
×× سال‌‌ گله‌ شيري‌
درخت‌ سيب‌
درخت‌ پسته‌

پيوست‌ شماره‌ 1 (ادامه‌)
شركت‌ نمونه‌
يادداشتهاي‌ توضيحي‌ صورتهاي‌ مالي‌
سال‌ مالي‌ منتهي‌ به‌ 29 اسفندماه‌ 2×13

يادداشت‌ …. ـ داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد :
گوساله‌ گوشتي‌
مبلغ‌ مقدار
ميليون‌ ريال تن‌
‌330 29 در 29 / 12 / 1 × 13
100 خالص‌ تغييرات‌ در ارزش‌ منصفانه‌
29 خريد
(99) فروش‌
(50) برداشت‌
(10) ساير تغييرات‌
300 5/19 در 29 / 12 / 2 × 13

ارزش‌ منصفانه‌ گوساله‌ گوشتي‌ براساس‌ مفروضات‌ اصلي‌ زير تعيين‌ شده‌ است‌ :
الف‌ . تغييرات‌ عمده‌اي‌ در شرايط‌ بازار در سال‌ آينده‌ انتظار نمي‌رود.
ب‌ . تمام‌ گوساله‌هاي‌ گوشتي‌ به‌طور زنده‌ و در بازار … به‌فروش‌ خواهد رسيد.
ج‌ . براي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ از ميانگين‌ قيمت‌ فروش‌ در 10 روز آخر سال‌ مالي‌ استفاده‌ شده‌ است‌.

يادداشت‌ …. ـ موجوديهاي‌ مواد و كالا :
1 × 13 2 × 13
خالص‌ خالص‌ ذخيره‌ كاهش‌ ارزش‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌
ميليون‌ ريال‌ ميليون‌ ريال‌ ميليون‌ ريال‌ ميليون‌ ريال‌
45
80
55 26
60
59 (14)
ـ
ـ 40
60
59 ميوه‌
يونجه‌
جو
180 145 (14) 159 جمع‌

پيوست‌ شماره‌ 1 (ادامه‌)
شركت‌ نمونه‌
يادداشتهاي‌ توضيحي‌ صورتهاي‌ مالي‌
سال‌ مالي‌ منتهي‌ به‌ 29 اسفندماه‌ 2×13

يادداشت‌ … ـ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد
جدول‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ و استهلاك‌ انباشته‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد بشرح‌ زير است ‌:
مبلغ دفتري – ميليون ريال استهلاک انباشته – ميليون ريال بهاي تمام شده – ميليون ريال
مانده‌ در
29/12/1×13 مانده‌ در
29/12/2×13 مانده‌ در
29/12/2×13 نقل‌ و انتقالات‌ و سايرتغييرات‌ استهلاك‌ انباشته‌ داراييهاي‌ فروخته‌شده‌
استهلاك‌ دوره‌ مانده‌ در
29/12/1×13 مانده‌ در
29/12/2×13 نقل‌وانتقالات‌
وسايرتغييرات‌ داراييهاي‌
فروخته‌شده‌ داراييهاي‌
اضافه‌ شده‌ مانده‌ در
29/12/1×13 شرح‌ اقلام‌
221 235 35 ـ (2) 8 29 270 ـ (30) 50 250 گاوهاي‌ شيري‌
140 180 45 ـ (3) 10 38 225 5 (95) 137 178 گاوهاي‌ نر مولد
159 160 51 ـ (4) 9 46 211 43 (47) 10 205 درختان‌ ميوه‌ ثمردار
520 575 131
ـ (9) 27 113 706 48 (172) 197 633 جمع‌
200 130 130 (5) (65) ـ 200 گوساله‌ها و تليسه‌ها
80 195 195 (43) ـ 158 80 درختان‌ ميوه‌ قبل‌ از ثمردهي‌
280 325 325 (48) (65) 158 280 جمع‌
800 900 131 ـ (9) 27 113 031ر1 ـ (237) 355 913 جمع‌ كل‌

يادداشت‌ …. ـ اطلاعات‌ مقداري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد :

1×13 2×13
درحال‌ بهره‌برداري‌ :
124 رأس‌ 130 رأس‌ گاوهاي‌ شيري‌
15 رأس‌ 15 رأس‌ گاوهاي‌ نر

درختان‌ ميوه‌ ثمردار :
450 اصله‌ 500 اصله‌ سيب‌
310 اصله‌ 310 اصله‌ پسته‌

قبل‌ از بهره‌ برداري‌ :
72 رأس‌ 75 رأس‌ گوساله‌ها و تليسه‌ها
150 اصله‌ 150 اصله‌ درختان‌ پسته‌

يادداشت‌ …. ـ مقدار و ارزش‌ منصفانه‌ توليدات‌ كشاورزي‌ برداشت‌ شده‌ طي‌ دوره‌ بشرح‌ زير است‌ :

ارزش‌ منصفانه‌ در زمان‌برداشت‌ مقدار شرح‌ اقلام‌
ميليون‌ريال‌
50
320
470 10 تن‌
40 تن‌
12 هزار ليتر گوشت‌
ميوه‌
شير
840

ارزش‌ منصفانه‌ ميوه‌ و گوشت‌ باتوجه‌ به‌ قيمت‌ عمده‌ فروشي‌ به‌ترتيب‌ در بازار ….. و بازار ….. تعيين‌ شده‌ است‌. شير توليدي‌ شركت‌ تماماً به‌ كارخانه‌ … فروخته‌ مي‌شود و ارزش‌ منصفانه‌ آن‌ براساس‌ قيمت‌ فروش‌ توافق‌ شده‌ با اين‌ كارخانه‌ تعيين‌ شده‌ است‌.

يادداشت … ـ هزينه‌هاي‌ توليد :
1×13 2×13
ميليون‌ ريال‌ ميليون‌ ريال‌
340 462 هزينه‌هاي‌ خوراك‌ دام‌
48 120 هزينه‌هاي‌ باروري‌
99 120 هزينه‌هاي‌ بهداشتي‌
10 27 هزينه‌ استهلاك‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد
14 31 هزينه‌ استهلاك‌ تجهيزات‌ توليدي‌
25 26 هزينه‌ كود و سم‌
370 600 هزينه‌ دستمزد كاركنان‌
45 25 ساير هزينه‌هاي‌ توليدي‌
951 411ر1
( 216) ( 188) مخارج‌ تخصيص‌ يافته‌ به‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد
735 223ر1

پيوست‌ شماره‌ 2
مباني‌ نتيجه‌گيري‌

پيشينه‌
1 . براساس‌ مصوبه‌ شماره‌ 57 مورخ‌ 7/5/1380 كميته‌ تدوين‌ استانداردهاي‌ حسابداري‌، كارهاي‌ تحقيقاتي‌ لازم‌ براي‌ تدوين‌ استاندارد حسابداري‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ توسط‌ كارشناسان‌ و گروه‌ كارشناسي‌ مديريت‌ تدوين‌ استانداردها شروع‌ شد. در فرايند تحقيقات‌، فعاليتهاي‌ زيرصورت‌ گرفته‌ است:
الف ‌. بررسي‌ روشهاي‌ حسابداري‌ شركتهايي‌ كه‌ در زمينه‌ كشاورزي‌ فعاليت‌ مي‌كنند.
ب . مطالعه‌ استانداردهاي‌ حسابداري‌ تدوين‌ شده‌ توسط‌ مراجع‌ حرفه‌اي‌ معتبر.
ج . بررسي‌ تحقيقات‌ انجام‌ شده‌ در زمينه‌ حسابداري‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌.
د . نظرخواهي‌ از برخي‌ شركتها كه‌ در زمينه‌ كشاورزي‌ فعاليت‌ مي‌كنند.
ﻫ . تشكيل‌ جلسات‌ متعدد گروه‌ كارشناسي‌ براي‌ جمع‌ بندي‌ نتايج‌ تحقيقات‌.

2 . كميتـه‌ تدويـن‌ استانداردهـاي‌ حسابداري‌ براسـاس‌ نتايج‌ مطالعات‌ انجام‌ شده‌ و همچنين‌ استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ شماره‌ 41 با عنوان‌ كشاورزي‌، تدوين‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 26 با عنوان‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ را در دستور كار قرار داد و پس از حدود30 جلسه‌
بحث‌ و تبادل‌نظر، متن‌ پيشنهادي‌ استاندارد تصويب‌ شد.
دلايل‌ تدوين‌ استاندارد حسابداري‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌
3 . كميته‌ تدوين‌ استانداردهاي‌ حسابداري‌ به‌دلايل‌ زير تدوين‌ استاندارد حسابداري‌ مربوط‌ به‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ را ضروري‌ تشخيص‌ داده‌ است:
الف‌ . استفاده‌ از روشهاي‌ حسابداري‌ متفاوت‌ توسط‌ شركتها براي‌ معاملات‌ و رويدادهاي‌ مشابه‌،
ب‌ . مستثني‌ شدن‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ از دامنه‌ كاربرد بعضي‌ از استانداردهاي‌ حسابداري‌ موجود (همانند استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا و استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 3 با عنوان‌ درآمد عملياتي‌ )،

ج‌ . ماهيت‌ خاص‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ از جمله‌ وجود دگرديسي‌ زيستي‌، و
د . هماهنگي‌ بيشتر با استانداردهاي‌ بين‌المللي‌ حسابداري‌ باتوجه‌ به‌ تدوين‌ استاندارد بين‌المللي‌ حسابداري‌ شماره‌ 41 با عنوان‌ كشاورزي‌.
اندازه‌گيري‌ داراييهاي‌ زيستي‌
4 . براي‌ اندازه‌گيري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مربوط‌ به‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ دو رويكرد اصلي‌ ارزش‌ منصفانه‌ و بهاي‌ تمام‌ شده‌ وجود دارد كه‌ هركدام‌ از اين‌ رويكردها مبتني‌بر استدلالات‌ خاصي‌ است‌.
5 . كاربرد ارزش‌ منصفانه‌ براي‌ اندازه‌گيري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مربوط‌ به‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ براساس‌ استدلالات‌ زير است‌ :
الف ‌. تغييرات‌ ارزش‌ منصفانه‌، آثار تغييرات‌ ناشي از دگرديسي‌ زيستي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ را بهتر منعكس‌ مي‌كند،
ب‌ . الگوي‌ زماني‌ وقوع‌ مخارج‌ در موارد زيادي‌ با الگوي‌ دگرديسي‌ زيستي‌ متفاوت‌ است‌،
ج‌ . براي‌ بسياري‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ بازار فعال‌ وجود دارد و درنتيجه‌ ارزش‌ بازار قابل‌ اتكا براي‌ آنها وجود دارد،
د . به‌دليل‌ مشكلات‌ تخصيص‌ هزينه‌ها در رويكرد بهاي‌ تمام‌ شده‌، در برخي‌ از مواقع‌ ارزش‌ منصفانه‌ از بهاي‌ تمام‌ شده‌ قابل‌ اتكاتر است‌، و
ﻫ . اطلاعات‌ مبتني‌بر ارزش‌ منصفانه‌ مربوط‌ تر از اطلاعات‌ مبتني‌بر بهاي‌ تمام‌ شده‌ تاريخي‌ است‌.

6 . كاربرد بهاي‌ تمام‌ شده‌ براي‌ اندازه‌گيري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مربوط‌ به‌ فعاليتهاي‌ كشاورزي‌ براساس‌ استدلالات‌ زير است‌ :
الف ‌. در بيشتر موارد، بهاي‌ تمام‌ شده‌ تاريخي‌ از ارزش‌ منصفانه‌ قابل‌اتكاتر است‌، زيرا بهاي‌ تمام‌ شده‌ حاصل‌ معاملات‌ واقعي‌ و داراي‌ شواهد كافي‌ است‌،
ب‌ . ارزشهاي‌ منصفانه‌ محصولات‌ داراي‌ نوسانات‌ زياد است‌ و مبناي‌ مناسبي‌ براي‌ اندازه‌گيري‌ نيست‌،
ج‌ . استفاده‌ از ارزشهاي‌ منصفانه‌ در هر دوره‌ مالي‌ هزينه‌ تهيه‌ اطلاعات‌ را افزايش‌ مي‌دهد،
د . رويكرد بهاي‌ تمام‌ شده‌ رايج‌تر از رويكرد ارزشهاي‌ منصفانه‌ است‌، و
ﻫ . در موردبرخي‌ داراييهاي‌ زيستي‌ به‌ويژه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد بازار فعال‌ وجود ندارد.

7 . كميته‌ پس از انجام‌ بررسيهاي‌ لازم‌ به‌ اين‌ نتيجه‌ رسيد كه‌ براي‌ مقاصد اندازه‌گيري‌، داراييهاي‌ زيستي‌ را به‌ دو گروه‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد و غيرمولد طبقه‌بندي‌ كند. در مورد داراييهاي‌ زيستي‌ مولد بازار فعالي‌ هم‌اكنون‌ وجود ندارد بنابراين‌ استفاده‌ از ارزش‌ منصفانه‌ به‌دليل‌ نبود ارزشهاي‌ بازار قابل‌ اتكا به‌طور منظم‌ مناسب‌ نمي‌باشد. علاوه‌ بر اين‌ شناسايي‌ درآمدها و هزينه‌هاي‌ تحقق‌ نيافته‌ داراييهاي‌ مولد در صورت‌ سود و زيان‌ يا صورت‌ سود و زيان‌ جامع‌ مشكل‌آفرين‌ است‌. به‌ همين‌ دليل‌ كميته‌ تشخيص‌ داد كه‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ مولد بهتر است‌ براساس‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 11 با عنوان‌ حسابداري‌ داراييهاي‌ ثابت‌ مشهود انجام‌ شود. اما داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد بايد براساس‌ ارزشهاي‌ منصفانه‌ اندازه‌گيري‌ شود مگر در موارد استثنايي‌ كه‌ ممكن‌ است‌ اندازه‌گيري‌ داراييهاي‌ زيستي‌ غير مولد براساس‌ ارزشهاي‌ منصفانه‌، قابل‌ اتكا نباشد.
8 . يكي‌ از روشهاي‌ تعيين‌ ارزش‌ منصفانه‌ استفاده‌ از جريانهاي‌ نقدي‌ تنزيل‌ شده‌ مي‌باشد. كميته‌ به‌ دلايل‌ زير اين‌ روش‌ را نپذيرفته‌ است‌ :
الف . براورد جريانهاي‌ نقدي‌ و همچنين‌ نرخ‌ تنزيل‌ در محيط‌ اقتصادي‌ كشور بسيار قضاوتي‌ خواهد بود و در اكثر موارد منجر به‌ ارزشهاي‌ قابل‌ اتكا نمي‌شود، و
ب . به‌دليل‌ گسترش‌ دامنه‌ قضاوت‌، زمينه‌ تحريف‌ صورتهاي‌ مالي‌ تقويت‌ مي‌شود.
نحوه‌ عمل‌ مخارج‌ زمان‌ فروش‌
9 . براساس‌ اين‌ استاندارد داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد براساس‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ مي‌شود. مخارج‌ زمان‌ فروش‌ شامل‌ حق‌الزحمه‌ پرداختي‌ به‌ واسطه‌ها، ماليات‌ و عوارض‌ مربوط‌ مي‌باشد. مخارج‌ زمان‌ فروش‌ شامل‌ هزينه‌ حمل‌ و ساير هزينه‌هاي‌ لازم‌ جهت‌ انتقال‌ دارايي‌ به‌ بازار نيست‌ زيرا ارزش‌ منصفانه‌ در اين‌ استاندارد برابر ارزش‌ بازار پس از كسر هزينه‌هاي‌ حمل‌ و ساير هزينه‌هاي‌ لازم‌ براي‌ انتقال‌ دارايي‌ به‌ بازار است‌.
10 . مخارج‌ زمان‌ فروش‌ به‌ اين‌ دليل‌ كسر مي‌شود كه‌ مبلغ‌ دفتري‌ دارايي‌ بايد نشان‌دهنده‌ منافع‌ اقتصادي‌ مورد انتظار دارايي‌ باشد. ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ نشان‌دهنده‌ منافع‌ اقتصادي‌ است‌ كه‌ انتظار مي‌رود در تاريخ‌ ترازنامه‌ از دارايي‌ بدست‌ آيد. كسر نكردن‌ مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ موجب‌ انتقال‌ زيان‌ به‌ دوره‌هاي‌ آتي‌ مي‌شود.
اندازه‌گيري‌ توليدات‌ كشاورزي‌
11 . طبق‌ اين‌ استاندارد، توليدات‌ كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌ بايد به‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ شود. پس از برداشت‌، اين‌ مبلغ‌ به‌ عنوان‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ انتسابي‌ توليدات‌ كشاورزي‌ محسوب‌ مي‌شود و حسابداري‌ آن‌ براساس‌ استاندارد حسابداري‌ شماره‌ 8 با عنوان‌ حسابداري‌ موجودي‌ مواد و كالا خواهد بود.
12 . كميته‌ به‌ دليل‌ وجود مشكلات‌ تخصيص‌ بهاي‌ تمام‌ شده‌ به‌ توليدات‌ كشاورزي‌، هماهنگي‌ مبناي‌ اندازه‌گيري‌ توليدات‌ كشاورزي‌ برداشت‌ شده‌ از داراييهاي‌ زيستي‌ غيرمولد با مبناي‌ اندازه‌گيري‌ اين‌گونه‌ داراييها، وجود ارزشهاي‌ منصفانه‌ قابل‌ اتكا و استفاده‌ بعضي‌ از شركتها از روش‌ ارزش‌ منصفانه‌، به‌ اين‌ نتيجه‌ رسيد كه‌ توليدات‌ كشاورزي‌ در زمان‌ برداشت‌ بايد براساس‌ ارزش‌ منصفانه‌ پس از كسر مخارج‌ براوردي‌ زمان‌ فروش‌ اندازه‌گيري‌ شود. پس از زمان‌ برداشت‌، براي‌ هماهنگي‌ روش‌ اندازه‌گيري‌ توليدات‌ كشاورزي‌ با ساير موجوديها بايد از روش‌ بهاي‌تمام‌ شده‌ طبق‌استاندارد حسابداري‌ شماره ‌8 باعنوان‌ حسابداري‌ موجودي‌مواد و كالا استفاده‌ شود.حسابداری فعالیتهای کشاورزی