حسابداری وحسابرسی وجوه نقد واوراق بهادار
حسابداری وجوه نقد واوراق بهادار نقش مهمی در تهیه صورتهای مالی دارد ودر قسمت تراز نامه قرار می گیرد وهمه سر فصلهای حسابداری با وجوه نقد ارتباط مستقیم دارد
تاییدیه وجوه نقدی واوراق بهادار یکی از تاییدیه های مهم حسابرسی می باشد که تاثیر زیادی در گزارش حسابرسی داردکه نمونه آن به شرح زیر می باشدوجوه نقد واوراق بهادار که در حسابداری در قسمت خزنه ثبت می گردد وعدم ثبت مجودی نقد وبانک صورت جریان وجوه نقد که یکی از صورتهای مالی اساسی در حسابداری می میاشد غیر ممکن می باشد وهمه سرفصلهای حسابداری با وجوه نقد واوراق بهادار ارتباط مستقیم داردفصل 11وجوه نقد و اوراق بهادار قابل داد و ستد
انواع تقلب در مورد وجوه نقد
الف) تقلب ناشی از گزارشگری متقلبانه شامل :
1- بیش از اندازه نشان دادن وجه نقد برای بهتر نشان دادن وضعیت شرکت
2- کمتر نشان دادن وجه نقد برای بدتر نشان دادن وضعیت شرکت جهت فرار از مالیات و یا داشتن حسابهای مخصوص برای پرداخت های غیرقانونی
ب) سوء استفاده از دارایی ها شامل :
1- برداشت از وجوه نقد دریافتی قبل از ثبت آنها
2- پرداخت بابت مواد و کالایی که دریافت نشده است
3- پرداخت های تکراری
4- پرداخت اضافی به کارکنان يا پرداخت به كاركنان واهي
5- پرداخت بابت مخارج شخصي رؤسا يا اشخاص وابسته
زمان لازم برای حسابرسی وجوه نقد
ارزشیابی وجوه نقد به مراتب آسانتر از ارزشیابی دیگر دارایی هاست (چون برای رسیدن به ارزش بازیافتنی آن نیاز به تأمین ذخیره نیست) ولی زمانی که حسابرسان صرف حسابرسی مانده نسبتاً اندک وجوه نقد می کنند زمان قابل توجهی است زیرا:
الف) گردش حساب وجوه نقد معمولاً به مراتب بیشتر از هر حساب دیگری است
ب) درآمدها، هزینه ها، داراییها و بدهی ها با وجه نقد سروکار دارند و رسیدگی به معاملات نقدی حسابرسان را در اثبات سایر اقلام صورت های مالی یاری می رساند.
ج) بالا بودن ریسک ذاتی وجوه نقد
3- امور مربوط به حفاظت وجوه نقد از امور دفترداری آن تفکیک گردد.
4- مشتريان را ترغيب كنيد كه بابت وجوه پرداختي خود رسيد دريافت كنند و جمع نوارهاي صندوق را به طور مرتب مشاهده و كنترل كنيد .
5- دريافتي هاي هر روز را دست نخورده به بانك بسپاريد .
6- تمام پرداخت هاي نقدي به غیر از پرداخت های اندک را با چك انجام دهيد .
7- برای پرداخت های اندک از تنخواه گردان استفاده شود.
8- صورت مغايرت بانك همه ماهه و توسط شخصي كه مسئوليتي در مورد صدور چك يا حفاظت از وجوه نقد نداشته باشد تهيه شود .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
9- ترتیبی داده شود که از هر گونه تأخیر در به حساب گذاشتن چک های دریافتی به بانک جلوگیری به عمل آید
10- پرداخت بر اساس مدارک اصلی صورت گیرد نه مدارک رونوشت و کپی
مزاياي پرداخت چك
11- چک های صادره باید به امضای حداقل دو نفر از مسئولین شرکت رسیده و ممهور به مهر شرکت باشد.
12- کلیه چکها باید به ترتیب شماره از یک دسته چک صادر شود و در هر زمان بیش از یک دسته چک مورد استفاده قرار نگیرد و چک های باطل شده به نحو مطلوبی نگهداری شود.
13- هنگام تحریر چک مبلغ چک توسط ماشین روی چک ثبت شود.
14- افرادی که مجاز به امضای چک هستند باید مدارک و ضمائم را بررسی کرده و طوری پاراف یا باطل کنند که از ارائه مجدد آنها جهت پرداخت جلوگیری شود.
15- چک های امضا شده باید در اسرع وقت به دست ذینفع برسد و تا قبل از ارسال نزد امضا کننده چک نگهداری شود.حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
كنترل های داخلي تنخواه گردان
كنترل هاي داخلي در مورد پرداختهاي از محل تنخواه گردان در زمان ترميم مخارج انجام شده اعمال مي شود نه در زمان هر پرداخت ناچيز. هنگامي كه مسئول تنخواه گردان تقاضاي وجه مي كند ، مدارك مربوط به هر پرداخت بايد از لحاظ صحيح و كامل بودن مورد بررسي قرار گيرد و به گونه اي علامت گذاري شود كه ديگر قابل استفاده مجدد نباشد .
آزمونهاي حسابرسي تنخواه گردان نيز بر معاملات انجام شده تاكيد دارد ، نه بر موجودي پايان سال .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
وجوه تنخواه گردانها ممكن است در يك حساب بانكي جداگانه نگهداري شود ، كه در اينگونه موارد بايد كتباً به بانك دستور داده شود كه هيچ چكي را كه به نام شركت است به اين حساب منظور نكند ، كه اين كار براي پيش گيري از واريز وصولي هاي نقدي به تنخواه گردان است .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
الف) سيستم كنترل داخلي وجوه نقد را ارزيابي كنيد :
1- شناخت كافي از سيستم كنترل داخلي وجوه نقد كسب كنيد
2- خطر كنترل را برآورد و آزمون هاي اضافي كنترل ها را طراحي كنيد :
حسابرسان بايد مشخص كنند كدام آزمون هاي اضافي كنترل ها احتمالاً سبب كاستن از آزمون هاي محتوا خواهد شد تا در نتيجه هزينه كمتري واقع شود .
3- آزمونهاي اضافي كنترل ها را اجرا كنيد :
نمونه اي از اين كنترل ها عبارت است از :
الف ) جمع هاي دفتر روزنامه وجوه نقد را كنترل و نقل اقلام را از آن به حسابهاي دفاتر كل و معين رديابي كنيد.
ب ) جزئيات تعدادي از اقلام صورت دريافتهاي نقدي را با دفتر روزنامه دريافتهاي نقدي ، معين بدهكاران و فيش هاي واريز وجه به بانك مقايسه كنيد. با این مقایسه نوعی از تقلب به نام کلاه به کلاه کردن کشف می شود. کلاه به کلاه کردن یعنی کتمان کسری وجوه نقد از طریق تأخیر در ثبت وجوه نقد دریافتی
پ ) جزئيات تعدادي از پرداخت هاي نقدي ثبت شده در دفتر روزنامه پرداخت هاي نقدي را با معين بستانكاران ، سفارشهاي خريد ، گزارشهاي دريافت كالا ، فاكتورهاي خريد و چك هاي صادر شده مقايسه كنيد .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
4- خطر کنترل را دوباره برآورد و آزمونهای محتوا را طراحی کنید
7- صورت مغايرت بانك را به تاريخ تراز نامه از صاحبكار دريافت كنيد و لزوم مغايرت گيري فعاليت هاي بانكي را براي ماههاي ديگر نيز بررسي نماييد .
تهيه صورت هاي مغايرت بانك به شكلهاي زيادي صورت مي گيرد ، شكلي كه بيشتر مورد استفاده حسابرسان قرار مي گيرد با مانده طبق صورت حساب بانك شروع وبه مانده اصلاح نشده طبق مدارك حسابداري ختم مي شود، اين شكل صورت مغايرت حسابرسان را قادر مي سازد كه ثبت هاي اصلاحي موثر بر وجوه نقد را مستقيماً روي كاربرگ صورت مغايرت پياده كنند .
8- صورت حساب مقطعي بانك را كه شامل عمليات حد اقل 7 روز كاري پس از تاريخ ترازنامه باشد از بانك دريافت كنيد .صورتحساب مقطعي بانك ، صورتحسابي است كه تعداد معيني روز كاري ( معمولاً 7 تا 10 روز ) پس از پايان سال مالي شركت را در بر مي گيرد . صاحبكار از بانك طرف حساب خود مي خواهد كه چنين صورت حسابي را تهيه و مستقيماً براي حسابرسان ارسال كند ، از اين صورت حساب براي آزمون صحت مغايرات حسابهاي بانكي صاحبكار استفاده مي شود .
جز در حالتي كه تمام دارايي هاي قابل نقل و انتقال تحت كنترل حسابرسان قرار گيرد ، امكان پنهان كاري كسري وجوه نقد از طريق نقل و انتقال بين اينگونه دارايي ها براي مسئولين و كاركنان نادرست شركت بوجود مي آيد .وجود چكهاي شخصي مديران ، كاركنان و يا مشتريان كه بمنظور راحتي آنان توسط صندوق نقد شده است جزء موجودي وجوه نقد ، امري چندان غير عادي نيست ، بديهي است كه اينگونه چكها نبايد ثبت دفتر روزنامه دريافت هاي نقدي شده باشد ، زيرا چكهاي مزبور تنها جايگزيني براي وجوه نقد موجود بوده است .
حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
11- كليه نقل و انتقالات حسابهاي بانكي را براي هفته آخر سال مورد رسيدگي و هفته اول سال بعد رديابي كنند
هدف از رديابي نقل و انتقالات بانكي ، آشكاركردن مواردي است كه با چك بازي موجودي وجوه نقد بيش از واقع نشان داده مي شود ، بسياري از واحدهاي تجاري داراي حساب بانكي نزد چند بانك مي باشند و گاه مجبور مي شوند كه وجوهي را از يك حساب به حساب ديگر منتقل كنتد . چكي كه بحساب خوابانیده مي شود معمولاً چند روز طول مي كشد كه از حساب مربوطه نقد و به حساب ديگر منظور شود ، مبلغ اين چك در طول مدت مزبور جزء موجودي هر دو حساب خواهد بود . چك بازي يعني سوء استفاده از اين فاصله زماني براي پنهان داشتن كسري وجوه نقد يا تامين نيازهاي مالي بسيار كوتاه مدت .
افشاي چك بازي :
حسابرسان با مقايسه تاريخ هاي مندرج در كاربرگ مي توانند سوء استفاده هاي رخ داده را تعيين كنند .
12- هرگونه چك با مبلغ گزاف يا غير عادي دروجه اشخاص وابسته را پي جويي كنيد
هر چك با مبلغ كلان يا غير عادي كه در وجه مديران ، رؤسا يا كاركنان شركت ، شركتهاي وابسته يا بمنظور نقد شدن ( يعني در وجه حامل يا چكي كه بتوان آن را مستقيماً از بانك نقد كرد و نياز به حساب خوابانيدن نداشته باشد ) صادر شده است را حسابرسان بايد به دقت بررسي كنند تا مشخص شود كه اينگونه چك ها الف) داراي مجوز لازم بوده و بدرستي ثبت دفاتر شده اند ب) بطور كافي در صورت هاي مالي شركت افشا شده است .
13- چگونگي ارائه و كفايت افشاي وجوه نقد را در صورت هاي مالي ارزيابي كنيد.حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
رقم وجوه نقد مندرج در تراز نامه بايد تنها وجوهي را شامل باشد كه براي عمليات جاري شركت در دسترس مي باشد . موجوديهاي پول خرد و تنخواه گردان با وجودي كه براي استفاده هاي عمومي شركت نمي باشد معمولاً ناچيز است و جزء وجوه نقد در ترازنامه ارائه مي شود. موجودي هاي محدوديت دار نزد بانك مانند وجوه مربوطه به اقساط بدهيهاي بلند مدت يا وجوه استهلاكي اوراق قرضه نبايد جزء وجوه نقد باشد .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
حساب آرايي
اصطلاح حساب آرايي به اعمالي گفته مي شود كه قبل از تاريخ ترازنامه صورت مي گيرد تا وضعيت نقدينگي را بهبود بخشد يا اعمالي كه بهبود تصوير مالي شركت را سبب گردد . حسابرسان پيش از تأييد چگونگي ارائه وجوه نقد در ترازنامه بايد با استفاده قضاوت حرفه اي خود تعيين كنند كه حساب آرايي صاحبكارشان به ارائه گمراه كننده صورتهاي مالي منجر شده است يا خير.
رسيدگي هاي ضمني به وجوه نقد
مؤسسات حسابرسي كوشش مي كنند روشهاي رسيدگي به وجوه نقد را كه امكان اجراي آن بيش از پايان سال مالي وجود دارد درطول سال اجرا كنند تا از تراكم كار رسيدگي در ايام بلافاصله پس از پايان سال مالي جلوگيري شود .
هدفهاي حسابرسان از رسيدگي به اوراق بهادار قابل داد و ستد
کفایت سیستم کنترل داخلی
وجود و مالکیت
کامل بودن
ارزشیابی
صحت محاسبات ریاضی
کفایت افشا و مطلوبیت ارائه
حسابرسان همزمان با حسابرسي اوراق بهادار قابل داد و ستد حسابهاي درآمد بهره و سود سهام و درآمد بهره دريافتني مربوط وهچنين حساب سود و زيان حاصل از فروش اوراق بهادار را نيز رسيدگي مي كنند. حسابرسان بايد رسيدگي به وجوه نقد و رسيدگي به اوراق بهادار قابل داد و ستد را بطور همزمان انجام دهند تا بتوانند سوء استفاده هاي از نوع جايگزيني هاي غير مجاز (مانند فروش اوراق بهادار واستفاده از وجوه حاصل ازآن براي پنهان داشتن كسري موجودي نقد) بين حسابها را كشف كنند .
كنترلهاي داخلي اوراق بهادار قابل داد و ستد
عوامل عمده سيستم كنترل داخلي اوراق بهادار قابل داد و ستد شامل موارد زير است :
1- تفكيك وظايف صدور مجوز خريد و فروش اوراق بهادار ، حفاظت از اوراق بهادار و ثبت سرمايه گذاريها و واگذاري اين مسئوليتها به افراد مستقل .
2- وجود صورت ريز كاملي از تمام اوراق بهادار متعلق به شركت و درآمدهاي بهره و سود سهام آنها .
3- خريد اوراق بهادار به نام شركت .
4- بازرسي عيني اوراق بهادار بطور متناوب توسط حسابرسان داخلي يا مسئول ديگري كه نسبت به صدور مجوز ( خريد و فروش ) نگهداري يا ثبت اوراق بهادار در دفاتر شركت مسئوليتي نداشته باشد .حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
وجود فهرستي كامل از كليه اوراق بهادار متعلق به شركت و اوراق بهادار اماني نزد شركت از لحاظ سيستم رضايتبخش كنترل داخلي بسيار ضروري است . مدارك ثبت اوراق بهادار اغلب شامل كارت معين براي هر يك از آنهاست . اطلاعات مندرج در كارت معين اوراق بهادار عبارت است از : نام كامل شركت صادر كننده ، ارزش اسمي ، شماره گواهينامه ، تعداد سهام يا اوراق قرضه ، تاريخ تحصيل ، نام كارگزار بورس ، بهاي تمام شده و هرگونه بهره يا سود دريافتي . خريد و فروش اوراق بهادار معمولاً به يكي از مسئولين مالي شركت واگذار مي شود كه وي نيز زير نظر كميته سرمايه گذاري هئيت مديره به اين كار مي پردازد .
حسابرسان داخلي يا يكي از مسئولين شركت در فواصل زماني كوتاه و به طور مرتب اوراق بهادار موجود را بازرسي ، شماره سريال و ديگر مشخصات آنها را با مدارك حسابداري مقايسه كند و حسابهاي معين اوراق بهادار را با دفتر كل مطابقت دهد ، اين روش مكملي است براي كنترل داخلي مربوط به تفكيك وظايف صدور مجوز ، دفتر داري و حفاظت ( داراييها ) .
برنامه حسابرسي اوراق بهادار
سیستم کنترل داخلی را ارزیابی کنید.
کسب شناخت از سیستم کنترل داخلی
براورد خطر کنترل و طراحی آزمون اضافی کنترل
اجرای آزمون اضافی کنترل
براورد دوباره خطر کنترل و طراحی آزمون های محتوا
آزمون های محتوای معاملات و مانده های پایان سال را اجرا کنید.
دریافت صورت ریزاوراق بهادارو حسابهای مربوط وتطبیق با دفترکل (صحت محاسبات ریاضی)
بازرسی اوراق بهادار و گرفتن تاییدیه برای اوراق بهادار نزد دیگران (وجود و مالکیت)
سندرسی خرید و فروش اوراق بهادار و تعیین ارزش بازاراوراق بهادار (ارزشیابی)
اجرای روش های تحلیلی و محاسبه درآمد اوراق بهادار (کامل بودن)
ارزیابی روش حسابداری اوراق بهادار (ارزشیابی نحوه ارائه و افشا)
ارزیابی نحوه ارائه و افشا در صورت های مالی (نحوه ارائه و افشا)
كاربرگهاي منعكس كننده سيستم كنترل داخلي مي تواند شامل نمودگر ، پرسشنامه يا شرح نوشته باشد، معاملات انتخابي از خريد و فروش اوراق بهادار در سيستم حسابداري رديابي مي شود تا اعمال شدن واقعي كنترل ها اثبات گردد . براي مثال خريد اوراق قرضه بايد مصوبه كميته سرمايه گذاري را داشته باشد و مدارك دريافتي از كارگزار بورس بايد دريافت سفارش خريد و اجراي آن را نشان دهد.
گزارش كتبي معاملات ماهانه اوراق بهادار يكي از ابزارهاي پر ارزش كنترل داخلي است. حسابرسان علاوه بر رسيدگي به اعلاميه ها و صورتحسابهاي كارگزاران بورس و حسابهاي وجوه نقد مربوط به معاملات انتخابي از بين خريد ها و فروشهاي طي سال بايد معاملات مربوط به اوراق بهادار را براي دو يا سه هفته بعد از تاريخ ترازنامه نيز بررسي كنند .
سرمايه گذاريهاي ثبت شده به روش ارزش ويژه
سرمايه گذاري در آن گروه از سهام عادي شركت ها كه نفوذ قابل ملاحضه اي را در عمليات و رويه هاي مالي شركت سرمايه پذير به وجود مي آورد بايد با استفاده از روش ارزش ويژه ثبت شود. مانند مالكيت 20 % از سهام با حق رأي شركت سرمايه پذير .
حسابرسان در موارد برخورد با سرمايه گذاريهاي ثبت شده به روش ارزش ويژه بايد درباره صحت ثبت اوليه آنها در دفاتر مطمئن شوند .
حسابرسان بايد شواهد مربوط به مبالغ درآمد بعدي اينگونه سرمايه گذاريها وچگونگي ثبت آنها ونيز، هرگونه تعديلي را كه در حساب سرمايه گذاريها بعمل آمده است بدست آورند ، شواهد مزبور معمولاً از صورتهاي مالي حسابرسي شده شركت سرمايه پذير كسب مي شود .
حسابداری وحسابرسی وجوه نقد
تائيديه وجوه نقدي و اوراق بهادار
بدينوسيله تاييد مي گردد وجوه نقدي و اوراق بهادار موجود نزد اينجانب در تاريخ به شرح زير مي باشد :
1- موجودي نقد ريال
2- اوراق بهادار ( شرح كامل )
امضاء : تاريخ :http://www.tax.gov.ir
تاییدیه وجوه نقدی واوراق بهادارتاییدیه وجوه نقد واوراق بهادار