حسابداری وجوه نقد

است و مشتمل بر چهار پودمان » حسابداري وجوه نقد و تحرير دفاتر قانوني « دهم

مهارتي به شرح ذيل است:

1 حسابدار دريافت ها

2 حسابدار پرداخت ها

3 حسابدار تحریر دفاتر قانونی

4 حسابدار تنخواه گردان

5 کمک حسابدار تهیه و تنظیم صورت مغایرت بانکی

6

کتاب در پودمان اول و دوم، با اولين رويداد مالي که همان دريافت وجه نقد و

يا اسناد دريافتني از مشتريان در يک واحد کاري )مغازه، فروشگاه، مؤسسات(

می باشد، آغاز و سپس به معرفي معادله حسابداري و اجزاي اصلي آن پرداخته و

نحوه دريافت اسناد و مدارک مثبته و بررسي و تأييد و صدور سند حسابداري را

آموزش داده و در پودمان دوم نقطه مقابل آن يعني پرداخت وجه نقد و يا صدور

حسابداری وجوه نقد شرکتها

اسناد پرداختني و اسناد تضمين، پرداخته است.

در پودمان سوم نحوه بررسي اسناد مثبته و صدور سند حسابداري و ثبت در دفتر

روزنامه و انتقال اقلام به دفتر کل و معين و تهيه و تنظيم تراز آزمايشي به صورت

بسيار ساده و مقدماتي مورد بررسي قرار گرفته و در پودمان چهارم به معرفي

تنخواه گردان و نحوه ثبت و نگهداري آن می پردازد و در پودمان پنجم به يکي

ديگر از فعاليت هاي حسابداري وجوه نقد يعني تهيه و تنظيم صورت مغايرت بانکي

به روش هاي متفاوت پرداخته می شود. پودمان اول تا پنجم از نرم افزار حسابداري

استفاده گرديده و در جاي خود توضيحات لازم آورده شده است.

است و مشتمل بر پنج پودمان » حسابداري خريد و فروش « کتاب دوم سال دهم نيز

حسابداری وجوه نقد شرکتها

مهارتي به شرح ذيل است:

1 حسابدار خريد کالا

2 حسابدار فروش کالا

3 حسابدار تنظيم کاردکس کالا

4 حسابدار تعديلات خريد

5 تعديلات فروش

در اين كتاب به نحوه كنترل مستندات خريد كالا نحوه محاسبه بهاي تمام شده كالاي

خريداري شده و همچنين نحوه صدور سند حسابداري كالاي خريداري شده پرداخته

است. و سپس تعريف كنترل مستندات قبل از فروش و محاسبات آن، نحوۀ صدور مجوز

خروج كالا و كنترل مستندات بعد از فروش كالا و محاسبات آن، صدور سند حسابداري

فروش كالا نحوه محاسبات و كنترل مستندات كاردكس خريد كالا و تنظيم ستون هاي

وارده و صادره و موجودي كاردكس كالا را به روش هاي مختلف م یآموزيد.

در مبحث فعالیت های یاددهی  یادگیری مطلبی در مورد هوش هفت گانه

در ضمیمه کتاب آورده شده است که توجه هنرآموزان را به خواندن آن جلب

می نما ییم.

حسابداری وجوه نقد شرکتها

7

ارزشیابی

ارزشیابی در فرایند توسعه سرمایه انسانی نقش مهمی برعهده دارد. صرف نظر از اینکه

در هنرستان یا خارج از برنامه های آموزشی رسمی یا در حین شغل انجام شود.

ارزشیابی از جمله اجزاء مهم یادگیری مادام العمر است و باید مستقیماً با

استانداردهای شایستگی حرفه مرتبط باشد.

کتاب درسی شامل 5 پودمان است که هر پودمان از دو واحد یادگیری )شایستگی(

تشکیل شده است. ارزشیابی در سه مرحله انجام می شود:

ارزشیابی از مراحل واحد یادگیری که به صورت تکوینی انجام می شود و برای

اصلاح یادگیری استفاده می شود.

ارزشیابی از واحد یادگیری که به صورت پایانی است و برای گذر از یک واحد

یادگیری به واحد یادگیری بعدی استفاده می شود.

ارزشیابی پودمان که میانگین نمرات کسب شده در واحدهای یادگیری در

مرحله دوم است و دارای نصاب می باشد.

علاوه بر ارزشیابی شایستگی های فنی که مستقیماً با شغل هنرجو در ارتباط است

شایستگی های غیرفنی نظیر استفاده صحیح از ملزومات اداری و وسایل کارگاه و

نرم افزار، مهارت های اجتماعی و شهروندی، ارتباطات و … مورد توجه است.

همان طور که در کتاب درسی ملاحظه کرده اید هر درس شامل چند پودمان و هر

پودمان شامل یک یا چند واحد یادگیری است در رویکرد جدید هنرجویان باید

شایستگی های لازم را کسب کنند بدین ترتیب که حداکثر نمره هر پودمان و واحد

یادگیری 4 است که شامل ارزشیابی مستمر 1 نمره و ارزشیابی پایانی 3 نمره است.

هنرجویان برای کسب شایستگی در واحد یادگیری باید حداقل نمره 2 از ارزشیابی

پایانی کسب نمایند و حداقل یک بار امکان جبران برای کسب شایستگی واحدهای

یادگیری برای هنرجویان وجود دارد.

نمره هر درس از میانگین نمرات پودمان که البته هر پودمان میانگین نمرات یک

یا چند واحد یادگیری است، تشکیل می شود.

حسابداری وجوه نقد شرکتها

بودجه بندی پیشنهادی

بودجه بندی پیشنهادی سالانه درس حسابداری وجوه نقد و تحریر دفاتر قانونی با

توجه به سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران 37 هفته از اول مهرماه

هر سال شروع و تا پایان خرداد ماه سال بعد ادامه خواهد داشت ) 2 هفته تعطیلات

نوروزی یعنی 35 روز 8 ساعت کارگاهی( که زمان آموزش هر پایه تحصیلی در

شاخۀ فنی حرفه ای و کاردانش 1480 ساعت است و ساعات کار هفتگی در این

شاخه حداکثر 40 ساعت و زمان هر جلسه 50 دقیقه می باشد.

8

در زیر جهت استفاده بودجه بندی پیشنهادی درس حسابداری وجوه نقد و تحریر دفاتر قانونی را که

براساس جلسه کارگاهی بینی هر روز 8 ساعت کارگاهی تنظیم گردیده است.

جدول پیشنهادی برنامه ریزی )بودجه بندی( سالانه درس حسابداری وجوه نقد و تحریر دفاتر قانونی

حسابداری وجوه نقد شرکتها

هفته آموزش فصل موضوع مطالب مورد تدریس

اول 1

ثبت دریافت و پرداخت اسناد دریافتنی و پرداختنی

موجودی نقد و طبقه بندی آن

دوم 1 اسناد تجاری

سوم 1 محاسبه سر رسید اسناد تجاری

چهارم 1 تطبیق مدارک و مستندات با آ یین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی خزانه

پنجم 1 معادله حسابداری

ششم 1 حساب و تعریف آن در حسابداری

هفتم 1 سند حسابداری

هشتم 1 حسابداری وجوه نقد

نهم 1 کسر و اضافی صندوق

دهم 1 حساب بانک

یازدهم 1 حسابداری اسناد تجاری و نکول سفته

دوازدهم 1 ثبت اسناد انتظامی  )انجام ارزشیابی(

سیزدهم 1 مرور فصل و ارزشیابی

چهاردهم 1 مرور فصل و ارزشیابی

پانزدهم 2

تحریر دفاتر قانونی

کنترل اسناد مالی

شانزدهم 2 نحوه تنظیم سند حسابداری

هفدهم 2 ثبت دفتر روزنامه

هیجدهم 2 ثبت دفتر کل و تنظیم تراز آزمایشی

نوزدهم 2 ثبت دفتر معین و تنظیم تراز آزمایشی معین  )انجام ارزشیابی(

بیستم 2 مرور فصل و ارزشیابی

بیست ویکم 2 مرور فصل و ارزشیابی

9حسابداری وجوه نقد شرکتها

بیست ودوم 3

تنخواه گردان

افتتاح حساب تنخواه گردان

بیست وسوم 3 کنترل اسناد هزینه

بیست وچهارم 3 ثبت نمون اسناد هزینه  ترمیم )شارژ( تنخواه گردان

بیست وپنجم ترمیم )شارژ( تنخواه گردان

بیست وششم بستن )تسویه( حساب تنخواه گردان  )انجام ارزشیابی(

بیست وهفتم 3 مرور فصل و ارزشیابی

بیست وهشتم 3 تعطیلات نوروزی

بیست و نهم 3 تعطیلات نورزی

سی ام 3 اخذ صورتحساب بانک  تهیه صورت ریز حساب بانک

سی ویکم 4

صورت مغایرت بانکی

مطابقت صورتحساب بانکی با گردش حساب دفاتر

سی و دوم 4 تع یین اقلام باز صورتحساب بانک و دفاتر

سی وسوم 4 تنظیم صورت مغایرت بانک به روش های متفاوت

سی وچهارم 4 تنظیم صورت مغایرت بانک به روش های متفاوت

سی وپنجم 4 ثبت اسناد اصلاحی طبق صورت مغایرت بانکی  )انجام ارزشیابی(

سی وششم 4 مرور فصل و انجام ارزشیابی

سی وهفتم 4 مرور کلیه فصول و انجام ارزشیابی

طبق برنامه درس ملی صفحه 48 ، ساعات کار هفتگی دورۀ متوسطه دوم فنی و حرفه ای متناسب با

رشته های تحصیلی حداکثر 40 ساعت در کلیه پایه ها و زمان هر جلسه 50 دقیقه می باشد.

تبصره: زمان اختصاص یافته به هر جلسه و زمان استراحت بین آنها مجموعاً 60 جلسه می باشد و

تلفیق دو جلسه درسی به ویژه در دوره ابتدایی مجاز نمی باشد.

فصل 1

ثبت دریافت وجه نقد/ اسناد دریافتنی

ثبت پرداخت وجه نقد/ اسناد پرداختنی

اسناد انتظامی

12حسابداری وجوه نقد شرکتها

محل ارایه

تجهيزات آموزشی

فضای کارگاه  اتاقی به ابعادحداقل 40 متر

یک عدد میز اداری )رایانه( هنرآموز

16 عدد میز رایانه هنرجو

16 عدد صندلی با پایه ثابت هنرجو مجهز به تنظیم ارتفاع

کمد کتابخانه حاوی کتاب های مورد نیاز )در قسمت بعدی پیشنهاد گردیده

است(

کمد وسایل هنرجو با 16 فضای مجزا

100× تخته سیاه و تخته وایت برد در دو طرف کارگاه به ابعاد 150

ویدئو پروژکتور و پرده نمایش ویدئو پروژکتور

رایانه 17 دستگاه ) 1 دستگاه هنرآموز  16 دستگاه هنرجو(

پرفراژ جگ دستی 1 دستگاه

ماشین حساب 17 دستگاه

کارگاه حسابداری با ظرفیت

حداکثر 16 نفر دارای شرایط

نرمال و نور مناسب، فضای

کافی و میز و صندلی مناسب

و اتاقی به ابعاد حداقل 40

متر

13

اسکنر 1 دستگاه

پول شمار 1 دستگاه

زونکن 17 عدد

نرم افزار مالی )خزانه داری، حقوق و دستمزد، خرید، فروش، انبار، اموال دارایی ثابت(

نرم افزار اکسل

نرم افزار ثبت اظهار نامه مالیاتی

نرم افزار مرتبط با محتوی کتب هر سه پایه

کتاب های موجود در کتاب خانه کارگاه

یک سری بسته آموزشی کلیه کتاب های مرتبط با رشته در هر سه پایه

قانون تجارت

استانداردهای حسابداری

آیین نامه های اجرایی خزانه

آیین نامه معاملاتی

قانون مالیت های مستقیم

قانون مالیات برارزش افزوده

قانون کار

آیین نامه تحریر دفاتر قانونی

آیین نامه تفکیک مخارج جاری و سرمایه ای

پوستر و فرم های حسابداری

دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر معین

چک، سفته، تراز آزمایشی، صورت مغایرت و … به میزان لازم و یا پوستر آنها

قوانین بیمه اموال و تجهیزات، سازمان تأمین اجتماعی، خدمات درمانی

ت جهيزات مصرفی

جارو خاک انداز با دسته بلند، جعبه کمک های اولیه، پرده کپسول ،A کاغذ 4

آتش نشانی مداد پاک کن، خودکار، ماژیک برای هنرآموز و هنرجو به میزان لازم

تراش رومیزی

قبل از ورود به روش تدريس پيشنهادي، لازم است بدانيد كه روش جديد بر

منطق بازار كار استوار است ي عني هم زمان كه مهارتي بايد توسط هنرجو فراگرفته

شود دانش مرتبط با آن بايد تدريس گردد گروه مؤلفين سعي كرده اند رويكرد و

چهارچوب ارایه شده توسط دفتر تأليف را اجرايي نمايند.

تذکر

14

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز با توجه به موارد مندرج در کتاب درسی و موارد مندرج در

فعالیت، هنرجويان را به بحث و تبادل نظر تشويق كرده، درنهايت سعي بر آن دارد

كه هنرجو خود با راهنمايي هنرآموز به هدف آموزشي دست يابد. البته از آنجاييك ه

هنرآموزان در طي تجربه هايي كه در تدريس دارند م یتوانند با تهيه پاورپوينت مطالب

يا تش يكل واحدي فرضي مطالب و مهارت را با همكاري هنرجويان، به هنرجو تفهيم

كنند تا هنرجو آن مطلب يا مهارت را درك كرده و سپس از کلاس خارج شود.

قابل توجه هنرآموزان اینکه یکی از رویکردهای جدید نظام آموزشی به کارگیری

شایستگی های غیرفنی می باشد، انتظار می رود در هنگ ام آموزش در تمام کتاب

نسبت به تدریس و الگو سازی این نوع شایستگی ها )کسب روزی حلال، درستکاری،

امانت داری، مدیریت زمان، مدیریت منابع، صرفه جویی و …( که در متن کتاب آمده

است تأکید و تکرار لازم را انجام دهید، همچنین با موارد مشابه الگو سازی نمایید.

به عنوان مثال در اولين فعاليت فصل 1 همان طوركه مشاهده میك​نيد تعريفي

از اسناد دريافتني يا اسناد پرداختني به ميان نيامده است اما با توضيحي كه در

قسمت بالاي فعاليت آمده هنرآموز بايد هنرجو را به تعريف اين اسناد با مثال هاي

متعدد رهنمون شود.

هنرجویان عزیز فرض کنیم که می خواهیم پول کالایی که خریداری « به عنوان مثال

به نظر شما چگونه پرداخت می کنیم. » نموده ایم را بپردازیم

پاسخ هنرجویان این خواهد بود: وجه نقد  چک …

با تشویق هنرجویانی که پاسخ داده اند، می پرسیم چه کسی می تواند راجع به چک

و نحوه استفاده از آن برای کلاس توضیح دهد. پیشنهاد می گردد هنرآموز کلیه

پاسخ های هنرجویان را اعم از صحیح و غلط روی تابلو درج نماید و به کمک آنها

صحیح و غلط بودن پاسخ ها را بحث و بررسی نماید.

البته همان طور كه بيان شد مورد گفته شده كيي از هزاران روشي است كه هنرآموزان

مي توانند بهك ارگيرند اما منظور برنام هریز درسي آن بوده كه خود هنرجو به كشف

مفاهيم و مهار تهایی كه هدف آموزشي است دست يابد و از اين روش لذت كشف

دانش و مهارت را برده، خلاقيت در او شكوفا شود.

نمايش پوستر و فيلم آموزشی

هنرآموز توضیحات کافی درباره موضوع درس را باکمک نمایش پوسترها و نمایش

فیلم های یک الی دو دقیقه ای انجام دهد. اين مورد را می توانيد توليد كنيد يا

از توليداتي كه انجام شده استفاده كنيد. البته اين مهم می تواند در ارایه تمام ی

مطالب بهك ار گرفته شود.

15

هنرآموز، می تواند تقریباً تا آخر كتاب آموزشي هنرجویان را باتوجه به شرایط

کلاس به چند گروه تقسیم بندی ک رده و از آنها بخواهد فعالیت های مطرح شده در

کتاب محتوای آموزشی را در ارتباط با مباحث مطرح شده با همکاری هم کلاسی ها

بحث ک رده و جداول مربوطه در ک تاب را تکمیل نموده و دلایل خود را برای نتایج

به دست آمده به صورت بحث گروهی مورد نقد و بررسی قرار داده و درصورت وجود

اشکال با ارایه توضیحات نسبت به رفع آن اقدام نمایند.

اگر هدف از آموزش به سبك جديد این استک ه با توجه به شرايط و موقعيت كلاسي

بتواند براي انجام هر فعاليت برنامه ريزي كنيد. تأ یکد آنکه هنرجو باید قدم به قدم با

کم کهنرآموز به لذت ک شف مفاهیم و مهارت ها دست یابد.

ارزشیابی فعالیت مستمر

پیشنهاد می گردد سؤالات و مسایل متنوع و از ساده به سخت را به کمک هنرجویان

و برای هنرجویان طراحی و در کلاس هم به روش دستی هم به روش نرم افزاری

حل نمایید. سپس جدول ارزشیابی فعالیت مستمر مربوط به هر مبحث توسط

هنرجو به دو صورت موفق و ناموفق خود ارزیابی شود و سپس هنرآموز با ذکر دلایل

مستند ارزشیابی نهایی را تکمیل می نماید این جدول به طور کامل و قابل استناد

در پایان هر مرحله کار مکتوب می شود تا مستندات نمره مستمر به رویت هنرجو

رسیده و بتواند برای مراحل بعدی شایستگی خود را اصلاح نماید.

این مرحله یکی از موارد برای تعیین نمره مستمر هنرجو است.

در شروع و پایان هر جلسه در طرح درس روزانه خود باید زمان تدریس و ارزشیابی

را در نظر بگیرید و سپس روش تدریس خود را طراحی ک رده، اقدام ک نید.

لطفاً به خاطر داشته باشید ابتدای شروع ک لاس پس از حضور و غیاب چند سؤال از

مباحث قبلی پرسیده شود تا هنرجو یقین پیدا ک ند ک ه همواره این اقدام از ابتدای

سال تا پایان سال تحصیلی توسط هنرآموز انجام می شود. زمان این قسمت بنابر

اهمیت می تواند تغ ییر ک ند ولی پیشنهاد می گردد حدود 10 دقیقه در نظر گرفته

شود.

فعالیت

تذکر 1

تذکر 2

16

ارزشیابی

ردیف شاخص های مورد ارزشیابی

خودارزیابی

هنرجو

نظر هنرآموز

موفق ناموفق موفق ناموفق

1 حضور به موقع و رعایت نظم و انضباط در کلاس و کارگاه آموزشی

2 همراه داشتن وسایل آموزشی شخصی )کتاب، دفتر، ماشین حساب و …(

3 شرکت فعال در بحث های گروهی و مسئولیت پذیری

4 پاسخ صحیح به سؤالات مطرح شده در کلاس و استدلال آن

5 ارایۀ نتیجه گیری صحیح و مستند سازی

6 تعریف وجوه نقد و اسناد تجاری

7 آشنایی با چگونگی تکمیل اسناد تجاری

8 طبقه بندی وجوه نقد و اسناد تجاری

9 تحریر )چگونگی تکمیل( اسناد تجاری

10 نحوۀ محاسبه سررسید اسناد تجاری

17

در پایان هر فصل از ک تاب های درسی سه مورد تفکر ک نید، تحقیق ک نید و بحث

کنید آورده شده است.

هنرآموز باید با ارجاع دادن هنرجو به منابع مختلف او را تشویق به یافتن پاسخ ها

و ک نکاش در یافتن راه حل های مختلف به چالشک شانده و بهترین پاسخ ها را ارایه

دهند.

دقت هنرآموز را به این نکته جلب می نماییم ک ه مباحثی در تفکر ک نید، تحقیق

کنید و بحث ک نید آورده شده ک ه به شایستگی های غیر فنی مرتبط است ک ه شما

می دانید به عنوان نمونه اعتبار ی کحسابدار چقدر ارزشمند است. چرا ک ه اگر ی ک

حسابدار اعتبار لازم را ک سب ننماید هیچگاه ک ارفرما به او ک ار را واگذار نمی کند

پس اعتبار ک سب نمی شود مگر با دقت، تخصص، مدیریت زمان، مدیریت منابع،

راز داری، امانت داری و … از طرفی ی کحسابدار در تعاملات روزمره شغلی، افراد

متفاوتی را باید در نظر بگیرد از جمله خویشتن، جامعه کاری، خدا و محیط زیست

بنابراین هنرجو در نقش حسابدار باید تمام این موارد را مدنظر قراردهد و با تفکر و

بحث و تحقیق در مورد آن به مسئولیت خویش به عنوان ی کحسابدار آگاه شود.

مطالب بیان شده در این فصل با توجه به نیاز هنرآموز به پاسخ گویی به سؤالات

احتمالی هنرجویان گنجانده شده است و طرح سؤال از آنها مجاز نمی باشد.

تفكيك مسئوليت ها

تفکیک مسئولیت در بخش حسابداری خزانه برای کنترل بیشتر و انجام کار به نحو

بهتر در هر مؤسسه یا شرکت است كه نباید یک نفر تحت عنوان حسابدار مسئول

هر دو بخش دریافت ها و پرداخت ها باشد. یا به بیان دیگر یک حسابدار که در بخش

خزانه یک مؤسسه مشغول به کار می باشد نباید هم حسابدار بخش دریافت ها و

هم حسابدار بخش پرداخت ها باشد، زیرا احتمال اشتباه يا سوء استفاده وجود دارد.

شما م یتوانيد با تدريس به صورت نمايش اين بخش را ملموس تر به هنرجويان منتقل

كنيد. به عنوان مثال م یتوانيد ابتدا كي نفر را مسئول دريافت ها و پرداخت ها نما ييد

سپس منافع و مضرات اين كار را درحين كار عملي فرد از هنرجويان جويا شويد و

مطالب گفته شده را روي تخته بنويسيد و اگر مطلبي مانده به آن اضافه كنيد و سپس

دو نفر، كيي مسئول دريافت ها و كيي مسئول پرداخت ها را انتخاب و مسئوليت ها

را تف كيك كنيد حال از هنرجويان بپرسيد، مضراتي كه از عدم تف كيك مسئوليت ها

ممكن است شركت يا مؤسسه تحمل كند در اين حالت بسيار كمتر اتفاق م یافتد؟ و

هنرجويان به اين نتيجه برسند كه بايد تف كيك مسئوليت صورت بگيرد.

تذکر 1

تذکر 2

18

توضیحی در خصوص شخص حقیقی و حقوقی

شخص حقیقی، همان شخص طبیعی یا همان انسان است. هر فردی که زنده متولد

می شود دارای یک شخصیت حقیقی می شود و با فوت این شخصیت به پایان می رسد.

دارای یک سری خصوصیات مختص به خودش است که پس از متولد شدن آن فرد با

آن مشخصات شناخته می شود مانند: نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، کد ملی، شماره

شناسنامه و …..

شخص حقوقی همان شرکت ها هستند که پس از طی مراحل قانونی به ثبت می رسند

و یا به زبان ساده متولد می شوند و با انحلال شرکت شخصیت آنها به پایان می رسد و

دارای یک سری خصوصیات مختص به خودشان هستند که با آن مشخصات شناخته

می شوند مانند: نام شخص حقوقی، شماره ثبت، تاریخ ثبت، محل ثبت، کد اقتصادی،

شناسه ملی و …

سند بدهی چیست؟

بدهی یا دین )جمع آن دیون( بیانگر تعهد یک شخص حقیقی یا حقوقی بدهکار به

شخص حقیقی یا حقوقی دیگر بستانکار است. بدهی معمولا به دارایی واگذار شدۀ

بستانکار به بدهکار اشاره دارد، اما می تواند به عنوان استعاره برای بیان تعهدات

اخلاقی یا سایر تعاملات اقتصادی نیز استفاده شود. بازپرداخت بدهی معمولاً شامل

و بهرۀ آن است. که معمولا پرداخت بدهی در بازۀ زمانی » اصل بدهی « دو بخش

مشخصی باید صورت گیرد.

قرارداد که بین فرد قرض گیرنده و طرفی قرض دهنده منعقد می گردد، این اجازه

را صادر می کند که فرد قرض گیرنده در قبال پرداخت مبلغی اضافه تر تحت عنوان

بهره، از آن پول استفاده کند و در زمانی مشخص بدهی خود را به فرد قرض دهنده

پرداخت کند و سند به معنی برگه است و برگه ای که در آن تعهد یا دین در آن

نوشته می شود و امضا می گردد و می توان در مراجع حل اختلاف به آن استناد نمود

سند بدهی نامیده می شود.

موجودي نقد و طبقه بندي آن

لازم به ذکر است رعایت نکات زیر در نگهداری و کنترل و طبقه بندی وجوه نقد

توسط یک حسابدار خزانه الزامی می باشد:

1 هر بسته را مجدداً شمارش نمايد. )دو بار شمار(

19

2 در همه اوقات نحوه دریافت و پرداخت وجه نقد باید دارای نظمی مشخص و

معین باشد.

3 هنگام اخذ وجه، رسید دریافت وجه صادر و به پرداخت کننده تسلیم نماید.

4 هنگام پرداخت وجه، رسید دریافت وجه را از دریافت کننده وجه، دریافت نماید.

5 وجوه نقد دریافت یا پرداخت شده را در دفاتر یا در نرم افزار مربوطه درج نماید.

6 کلیه مدارک دریافت و پرداخت وجه نقد را به صورت مجزا نگهداری نماید.

7 اسناد و مدارك مربوط به دريافت ها و پرداخت ها و مانده وجه نقد را در مكان

امن و ايمن )صندوق ضدسرقت و ضد آتش سوزي( نگهداري نماید.

8 همچنین در هنگام پرداخت وجه، اخذ کارت شناسایی و درصورت لزوم،

معرفی نامه از شخصی که می خواهد وجه را دریافت نماید الزامی است.

9 اسناد واگذار شده به بانک ها را به موقع ثبت نماید.

10 کلیه اسناد و مدارک و وجوه نقد و مهرها باید دور از دسترس سایر افراد باشد.

هنرآموز می تواند قسمت فوق را با نمايش در سر كلاس بيان نمايد و اقداماتي را

انجام دهد تا خود هنرجو به مهارت خواسته شده نايل گردد.

دلایل استفاده از اسناد تجاری

1 عدم جابجایی وجوه نقد ، به دلیل حفظ امنیت و جلوگیری از سرقت آن

2 گرفتن زمان از فروشنده، جهت تهیه یا تکمیل وجه کالای خریداری شده یا

خدمات اخذ شده

3 ارایه زمان توسط فروشنده به خریدار، جهت فروش کالای بیشتر

4 استفاده از اعتبار اشخاص در محی طهای کسب و کار، جهت پرداخت بدهی در زمان

آینده

هنرآموز می تواند اين دلايل را مدنظر داشته باشد و هنرجويان را طوري رهبري

كند كه هنرجو در مباحثه با دوستان و هنرآموز به اين دلايل برسد و سپس به

توضیح در این خصوص بپردازد.

در واقع در محیط های کسب و کار، هرقدر اعتبار اقتصادی شخصی بالاتر )بهتر(

باشد، یعنی همواره به موقع به تعهدات خود عمل نموده باشد، می تواند از زمان

بیشتری جهت بازپرداخت بدهی خود استفاده نماید و طرف مقابل نیز با اطمینان

خاطر این موضوع را قبول م یکند زیرا م یداند که مطالباتش سوخت نخواهد شد و

آدم خوش حساب شریک مال مردم « از بین نخواهد رفت و یادآور این ضرب المثل

می باشد. » است

20

نحوه صحيح صدور چك

از جمله مواردی که باعث می شود جاعلین چک ها نتوانند از حساب های بانکی

اشخاص برداشت نمایند عبارت است از:

الف( تکمیل نمودن اجزا چک به صورت صحیح و درست

ب( درج تاریخ چک به صورت عددی و حروفی

ج( درج مبلغ چک به صورت ریال و تومان

د( صدور چک در وجه شماره حساب ذینفع

ه( صدور تأییدیه چک، به همراه چک و ارسال آن به بانک

و( به کارگیری فناورهای روز بابت هماهنگی با بانک مربوطه )بانک عامل( برای

پاس نمودن چک

ز( کنترل چک های صادره با ته سوش های مربوطه بر اساس صورت حساب اخذ

شده از بانک

5 روزه  یک « ح( اخذ صورت حساب از بانک در دوره های کمتر از یک ماه

» . …………. هفته ای  10 روزه و

در اينجا لازم به ذكر است كه هنرآموز با توجه به خلاقيتي كه انجام مي دهد

می تواند روش هاي تدريس متفاوتي را جهت درك مطلب بهك ارگيرد. در اينجا

word روشي ارایه شده است كه هدف از برنامه را نشان م یدهد: تعدادي چك را در

طراحي نما ييد سپس براي هر كي، از مواردی را كه در بالا ذكر شده است به گونه اي

صحيح ننويسيد اين چ كها را به تعداد هنرجويان پرينت گرفته و در کلاس توزیع

نمایید و از آنها بخواهيد چک ها را تصحیح نموده و در زونكن خود به عنوان كار

كلاسي قرار دهند و یا یک برگ کپی چک، در اختیار هنرجویان قراردهید تا به طور

صحیح تکمیل نماید و پس از ارزشیابی در زونکن قرار گیرد.

تعریف ته سوش چ کو دلایل استفاده از آن و ک نترل های آن

برداشت های معمولی از حساب جاری بانک از طریق چک صورت می گیرد. هنگام

افتتاح حساب جاری، دسته چکی از طرف بانک در اختیار صاحب حساب قرار داده

می شود که شماره حساب جاری، روی تک تک برگ های آن درج شده و اوراق آن

دارای شماره سریال چاپی می باشد. قسمت انتهایی هر چک، ته چک )ته سوش

چک( نامیده می شود که جهت اطلاع بیشتر در مورد چک های صادر شده، نزد

دارنده حساب نگهداری می شود. باید توجه داشت که چک در هر تاریخ که صادر

شود نقد شده محسوب می گردد و صدور چک مدت دار طبق قوانین جاری مملکتی

منع شده است.

با استفاده از ته سوش های دسته چک ها این امکان برای حسابدار فراهم می گردد،

تا بتواند کنترل دقیق و بهتری بر روی چک صادره از لحاظ تاریخ و مبلغ صادره و

21

درج شده بر روی برگ چک انجام دهد.

اعلامیه بستانکاری

سپردن وجوه نقد به حساب جاری، اصطلاحاً واریز به حساب بانکی نامیده می شود

و اعلامیه یا مدارکی که بانک ها در قبال واریز وجه به صاحب حساب ارایه می دهند

نام دارد. » اعلامیه بستانکار «

دارنده حساب از جمله بستانکاران بانک بوده و بانک با ارسال اعلامیه بستانکار، به

صاحب حساب اطلاع می دهد که حساب شما در دفاتر ما بستانکار شد. از این جهت

به این اعلامیه، اعلامیه بستانکار اطلاق می گردد.

سپرده دیداری

این حساب از جهت ماهیت حقوقی و کیفیت عمل همانند سپرده دیداری در

بانک های سنتی است. اشخاص حقیقی و حقوقی با افتتاح حساب جاری، وجوه اضافه

بر نیاز خود را به بانک سپرده دسته چک دریافت می کنند تا در وقت مناسب با

استفاده از خدمات حساب جاری در مبادلات پولی خود استفاده کنند و از آن جا

که انگیزه سپرده گذاران این حساب، نگهداری وجوه و تسهیل در مبادلات پولی از

طریق این خدمات بانکی است به کارگیری تعبیر قرض الحسنه صحیح نمی باشد. به

نظر می رسد اطلاق این نام به این حساب ها ناشی از این پندار است که هر قرض

بدون بهره ای )قرض الحسنه( است در حالی که این اشتباه است. مطابق مضمون آیات

و روایات، قرض الحسنه جایی است که قرض دهنده برای کسب اجر معنوی به فرد

نیازمندی کمک کرده و به او قرض بدون بهره می دهد. بنابراین اگر قرض دهنده با

اغراض دیگری چون حفظ پول، تسهیل در معاملات، نقل و انتقال وجوه و … مبلغی را

به بانک یا غیر آن قرض دهد اگر چه قرض بدون بهره هست و از نظر اسلام مجاز و

مشروع می باشد لیکن عنوان )قرض الحسنه( بر آن صدق نمی کند و چنانچه گذشت،

غالب سپرده گذاران حساب جاری با چنین اقراضی سپرده گذاری می کنند.

سپرده ریالی

سپرده قرض الحسنه جاری چیست؟ سپرده ای است که با افتتاح این نوع سپرده در

بانک، می توانید از خدمات زیر بهره مند شوید:

استفاده از دسته چک و کارت نقدی متصل به حساب: با افتتاح حساب سپرده

قرض الحسنه جاری شما علاوه بر امکان استفاده از دسته چک می توانید کارت

الکترونیکی نقدی متصل به این حساب را نیز در زمان افتتاح حساب و بدون نیاز

به مراجعه دوباره به شعبه دریافت کنید.

سپرده سرمایه گذاری چیست؟ حساب های سپرده سرمایه گذاری برای

حفظ و افزایش میزان اندوخته های شرکت با امکان دسترسی از طریق تمامی

شعب در سراسر کشور، طراحی شده اند. بانک با ارایه نرخ های سود علی الحساب

در شبکه بانکی، که به صورت روزانه محاسبه و در پایان هر ماه به حساب شرکت

22

واریز می شود، افزایش سرمایه شرکت را از طریق سرمایه گذاری در فعالیت های

اقتصادی تأمین می نماید.

شایان ذکر است شما ضمن بهره مندی از سود علی الحساب از طیف گسترده و

گوناگونی از خدمات بانکی و بانک داری الکترونیک نیز برخوردار خواهید شد.

سپرده ارزی

سپرده قرض الحسنه پس انداز ارزی: حداقل مبلغ جهت افتتاح سپرده قرض الحسنه

پس انداز ارزی 100 دلار یا معادل آن به سایر ارزی های مورد قبول می باشد.

حداقل مانده این سپرده ها 10 دلار یا معادل آن به سایر ارزهای مزبور می باشد.

نرخ ارزهای مورد قبول بانک به صورت روزانه اعلام می شود به مانده این سپرده ها

سود تعلق نمی گیرد.

سپرده قرض الحسنه جاری ارزی: حداقل مبلغ جهت افتتاح سپرده قرض الحسنه

جاری ارزی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فاقد کارت بازرگانی 5000 دلار یا

معادل آن به سایر ارزهای مورد قبول و برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارای کارت

بازرگانی 2000 دلار یا معادل آن به سایر ارزهای مورد قبول می باشد به ماندۀ این

سپرده ها سود تعلق نمی گیرد. برداشت از این سپرده با صدور چک و یا نامه در وجه

صاحب سپرده و یا سایر اشخاص حقیقی و حقوقی انجام می شود.

سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی

حداقل مبلغ برای افتتاح سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی 100 دلار یا معادل

آن به سایر ارز های مورد قبول می باشد.

سپرده های سرمایه گذاری ارزی برای دوره های یک، سه، شش، نه و دوازده ماهه

افتتاح می گردد. این سپرده ها قابل تمدید به دفعات می باشند و برای دوره های

مشابه در زمان افتتاح، متناسب با شرایط جدید تمدید می گردد. ارزهای مورد قبول

برای سپرده گذاری صرفاً دلار آمریکا، یورو و درهم امارات متحده می باشند.

سپرده گذار هر زمان که بخواهد می تواند سپرده خود را ابطال نموده و وجه آن

را دریافت نماید به منظور ابطال سپرده ارایه اصل برگ سپرده ضروری می باشد.

سپرده گذار می تواند برگ سپرده خود را جهت دریافت تسهیلات بانکی و یا

ضمانتنامه های ارزی و یا ریالی به عنوان وثیقه و تضمین در اختیار بانک قرار دهد.

سپرده های ارزی به صورت قراردادی است که بین بانک و سپرده گذار منعقد و ثابت

است بنابراین افزودن به مبلغ سپرده قبل از سررسید امکان پذیر نمی باشد. به مانده

این گونه سپرده ها سود به همان ارز پرداخت خواهد گردید.

تذکر: لازم به ذکر است حداقل مبلغ جهت افتتاح انواع سپرده و میزان سود متعلق

به سپرده به سیاست های هر بانک بستگی دارد.

23

اجزاي سفته

اجزای سفته و نحوه تكميل آن كيي از مهم ترين دانش ها و مهارت هايي است كه

یک حسابدار باید بداند اين اجزا به شرح زير می باشد:

1 مبلغ سفته )مبلغی که روی آن به صورت چاپی درج شده است(

2 هزينه خريد سفته 3 مبلغ )میزان تعهد بابت سفته(

٤ تاريخ سررسيد 5 حواله كرد

6 امضا متعهد 7 نام متعهد

8 محل اقامت 9 محل پرداخت

10 نام بستانکار 11 تاریخ صدور

از سفته تصویری به تعداد هنرجویان تهیه شود و براي استفاده مجدد می توان آن

را لمينت كرد )رو و پشت سفته( و طریقه ظهرنویسی به دوصورت:

الف( وکالت دادن به شخص دیگر جهت اخذ وجه سفته

ب( انتقال سفته به شخص دیگر، تمرین و تکرار شود.

كنترل اسناد تجاري

بهترین راه برای کنترل اسناد تجاری به کارگیری تکنولوژی روز دنیا که همان

استفاده از نرم افزار مناسب جهت کنترل موجودی و اعلام سررسید اسناد تجاری

)اسناد دریافتنی و اسناد پرداختنی( می باشد. همچنین می توان از دفتر سررسید

اسناد تجاری برای این منظور استفاده کرد. هنرآموز می تواند مطلب بيان شده را به

دلخواه با درنظر داشتن رو كيرد آموزشي جديد به هنرجويان انتقال دهد.

در ادامه هنرآموز می تواند سؤالاتی را درباره طبقه بندی و کنترل وجوه نقد و

اسناد تجاری و نحوه محاسبه سررسید اسناد تجاری به شيوه نوين طراحي و از

هنرجويان پرسش نموده و سپس پاسخ های ارایه شده از طرف هنرجویان را مورد

ارزیابی قرار دهد.

همچنین تشریح و تعریف اجزا سفته و چک و ظهرنویسی اسناد تجاری و نحوه ثبت

اسناد تجاری در نرم افزار نیز برای هنرجویان بیان گردد.

لازم به ذكر است كه در نظام پيش رو ارزشيابي كي امر مداوم است و بايد پس

از هر جلسه انجام شود و هنرجو بايد از نمره و سطح خود آگاهي يابد تا بتواند

روند پيشرفت تحصيلي خود را دنبال كرده و مسئول فراگيري دانش و مهارت در

هدف هاي آموزشي طراحي شده باشد.

24

نمونه دفتر اسناد دریافتنی و پرداختنی

نمونه دفتر اسناد دریافتنی

کنترل مجوزها و امضاهای مجاز

برای هر گونه پرداختی باید یک حسابدار امضاهای مجاز )امضاهایی که می توانند

مجوز پرداخت صادر کنند( را کنترل نماید. در واقع در هر شرکتی برای هر نوع و هر

دفتر اسناد دریافتنی دفتر اسناد پرداختنی

همچنین می توان این گونه دفاتر را به صورت فایلی در اکسل ساخت، و از این

طریق کنترل های لازم را اعمال نمود:

25

میزان پرداختی براساس آیین نامه داخلی شرکت دستورالعمل خاصی وجود دارد

که بیانگر این موضوع است که هر شخص در شرکت تا چه میزان اجازه خرج دارد

و حسابدار باید پس از تهیه برگه مجوز پرداخت براساس این آیین نامه، مجوزها و

امضاهای مجاز را کنترل نماید.

شمارش وجه نقد

همان طور که در مبحث وجوه نقد اشاره شد یک حسابدار در بخش خزانه دقیقاً

بایستی با نحوه شمارش و چیدمان وجه نقد آشنایی کامل پیدا کند و لازم است

ضمن شمارش وجه نقد با دقت در شمارش )دیدن( و با استفاده از دستگاه های

موجود به صحت وجوه نقد پی ببرد و وجوه نقد جعلی را تفکیک نماید.

تحریر چک/ سفته براساس قانون چ ک)تجارت(

باید توجه شود کلیه چک ها و سفته های صادر مطابق با دستورالعمل های مندرج

در قانون تجارت باشد.

نگهداری اسناد صادره و مدارک مثبته در گاو صندوق تا زمان مراجعه ذی نفع

کلیه اسناد و مدارک دال بر پرداخت وجه نقد با اسناد تجاری )مجوز پرداخت،

امضاهای مجاز، برگه اسناد تجاری، وجوه نقد( را تا مراجعه ذی نفع در گاوصندوق

نگهداری شود.

دریافت معرفی نامه، مدرک شناسایی و انطباق آن با مراجعهک ننده و مستند سازی

مدارک مذکور

از الزامات پرداخت به هر شخص حقیقی و حقوقی، دریافت مدرک رسمی و معتبر

می باشد که باید ضمیمه سند حسابداری مربوطه گردد.

تحویل چ ک/ سفته / وجد نقد و دریافت رسید پرداخت چ ک/ سفته / وجه

نقد )امضای تحویل گیرنده و مهر مربوطه بر روی برگه پرداخت(

پس از کنترل معرفی نامه و دریافت مدارک شناسایی و تطبیق آن با حامل

معرفی نامه به جهت پرداخت، لازم است تحویل گیرنده وجوه اسناد پرداختنی که

نامش در معرفی نامه قید گردیده است. برگه پرداخت را امضا نماید یا مهر نماید. که

این امضا و مهر بیانگر این است که ایشان وجوه مربوطه یا اسناد پرداختنی صادره

از سوی شرکت را دریافت نموده است.

ثبت به موقع پرداخت های وجد نقد، اسناد پرداختنی )صدور سند

حسابداری(؛ براساس اعلامیه دریافتی از بان کیا اخذ صورت حساب از

بان ک

برای ایجاد یکنواختی در دفاتر دریافت یا پرداخت ها لازم است کلیه اعلامیه های

وصولی از بانک در اسرع وقت در دفاتر ثبت شود. این عمل از بروز مغایرت جلوگیری

می نماید و اختلاف فی مابین صورت حساب و دفاتر را به حداقل می رساند.

26

پیگیری و هماهنگی لازم جهت تأمین نقدینگی اسناد صادره در سر

رسید )داشتن نقدینگی ک افی(

لازم است که یک حسابدار خزانه به طور مرتب سر رسید اسناد دریافتنی و

پرداختنی را کنترل نماید و از بروز چک برگشتی جلوگیری نماید.

نگهداری صحیح چک های ابطالی و تهیه فهرست اسناد ابطالی با دلیل

ابطال آنها و نحوه ارسال آن به بانک

هر حسابدار باید با طریقه صحیح ابطال چک آشنا باشد و ابطال چک بدین صورت

است که باید ابتدا با خودکار قرمز روی برگ چک بنویسد )باطلی( و سپس چک

را پانچ نماید. البته باید توجه نماید که شماره حساب و شماره چک مندرج روی

برگ چک از بین نرود.

شتاب

شبکۀ تبادل اطلاعات بین بانکی )شتاب( از سال 1381 با هدف یکپارچه کردن و

به هم پیوستن سامانه های کارت تمامی بانک های کشور آغاز به کار کرد. در حال

به عنوان سوئیچ ملی کارت بانک در کشور ایفای نقش نموده » شتاب « حاضر مرکز

و تمام بانک های کشور در آن عضویت دارند.

عملیات تحت پوشش شتاب دامنۀ وسیعی از تبادلات، از قبیل برداشت وجه نقد،

خرید الکترونیکی، انتقال وجه، پرداخت قبوض و مانده گیری را در برمی گیرد.

مرکز شتاب به طور متوسط روزانه بیش از دو و نیم میلیون تراکنش را پردازش

می کند.

عضویت در مرکز مزبور تابع مقررات حاکم بر مرکز شتاب است.

عملکرد مرکز شتاب در زمینه تسویه بین بانکی، رفع مغایرات، آمار عملکرد شبکه

بانکی در زمینه کارت، خودپرداز، پایانه فروش و پایانه شعب از بخش آمار و

داده های عملکرد قابل دسترسی می باشد.

ساتنا چیست؟

سامانه ساتنا سامانه الكترون كيي تسويه ناخالص آني است كه از آذر ماه 1385 به

منظور پوشش انتقالات بين بانكي الكترون كي راه اندازي شده و از شهريور 1386

تبادلات مشتريان بانكي به كي ديگر را نيز به انجام مي رساند. در حقيقت ساتنا سامانه ای

الكترونیكی است كه پردازش و تسویه تراكنش های بین بانكی و دستور پرداخت های

فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می دهد. مشتريان بانكي مي توانند با استفاده

از امكانات ساتنا بدون محدوديت مبلغ و بدون پرداخت كارمزد وجه را از كي حساب

در كي بانك به حسابي ديگر در بانكي ديگر منتقل كنند. به عبارت ديگر در این

سامانه مشتریانی كه به عنوان مثال در بانك ملی دارای یكی از انواع حساب )جاری،

27

پس انداز و كوتاه مدت( می باشند، می توانند نسبت به انتقال وجوه )مبالغ بیش از

یكصد و پنجاه میلیون ریال( به حساب خود و یا سایر افراد در سایر بانك ها اقدام نمایند.

سامانه یاد شده به مشتریان یك بانك این امكان را م یدهد با مراجعه به شعب بانك

و یا از طریق سامان هاینترنتی بانك حوال ههایی با مبالغ بیش از یكصد و پنجاه میلیون

ریال را به هر حسابی در هر بانكی انتقال دهند. از مزایای به كارگیری ساتنا امنیت،

سرعت و سادگی انجام عملیات آن می باشد. وجوه حواله شده ساتنا حداكثر تا پايان

وقت اداري درخواست حواله به حساب مقصد واريز مي شود و جايگزيني براي انواع

چك هاي رم زدار بين بانكي و اسكناس و چك هاي مسافرتي است.

روش انجام كار بدين صورت است كه حواله الكترونیك پول از یك حساب در یك

بانك به حساب دیگر در بانك دیگر، اثرات مثبتی در ارایه خدمات بانكی دارد. از جمله:

مشتری با یك بار مراجعه به بانك حواله دهنده، این خدمت را دریافت م یكند درحالی

كه با چ كهای رمزدار لازم است به بانك دریافت كننده وجه نیز مراجعه كند. بنابراین

حواله الكترونیكی بین بانكی موجب كاهش مراجعه به شعب بانك ها م یشود. استفاده

از چ كهای رمزدار و ایران چك برای انتقالات بین وجوه بین بانك ها مستلزم حمل

فیزیكی آنها توسط مشتری است كه خطرات گم شدن، سرقت و نظایر آن را دربردارد.

همچنین تردد بین بانك مبدأ و مقصد هزین های است كه مشتری پرداخت م یكند. با

توجه به امكان صدور حواله الكترونیكی بین بانكی از طریق اینترنت )سبا(، مشتری

نیاز به مراجعه به شعب بانك را نیز نخواهد داشت.

مزایای ساتنا م یتواند موارد ذکر شده باشد: حوال ههای ساتنا بدون محدودیت

جغرافیایی و بدون کارمزد و بین شهرهای مختلف، طی روز انجام م یشوند.  مشتریان

دارای حساب به عنوان مثال در بانك ملی برای صدور حوال ههای ساتنا به یكی از شعب

بانك ملی و یا از طریق سامانه اینترنتی بانك )سبا( با در اختیار داشتن شماره حساب

شبای بانك مقصد مراجعه نمایند  شماره حساب شبای هر بانك صرفاً از سوی همان

بانك ارایه م یگردد.

سیستم پایا

حتماً برای شما هم پیش آمده وارد اینترنت بان کتان شده و ببینید برای انتقال

وجه دو امکان در اختیار دارید یعنی دو گزینه وجود دارد: انتقال وجه از طریق

ساتنا و پایا. اما این دو سیستم چه هستند و چه تفاوت هایی با هم دارند.

هردو این سیستم ها سامانه انتقال وجه بین بانکی هستند که هم سریع اند و هم

مطمئن اما هرکدام شرایط و قوانین خاص خودشان را دارند و شما با دانستن

شرایط هرکدام بهتر می توانید تصمیم بگیرید.

سامانه پایاپای الکترونیکی )پایا( از روش های الکترونیک برای پرداخت های خرد

28

و سامانه تسویه ناخالص آنی )ساتنا( برای پرداخت های کلان و حواله های فوری

است که هیچ کارمزدی نیز برای آنها در نظر گرفته نشده است. تفاوت ماهیتی این

دو سیستم نیز در این است که در سیستم ساتنا عملیات طی نیم ساعت انجام

می شود، اما در سیستم پایا با تأخیر یک یا دو ساعت صورت می گیرد.

)پایا( زیر ساخت مبادله پیام های مالی مبتنی بر شماره حساب بانکی بوده و تسویه

صورت خواهد » ساتنا « بین بانکی مبادلات انجام شده توسط این سامانه از طریق

متصل بوده و عملیات تسویه را در » ساتنا « مستقیماً به » پایا « گرفت. به این منظور

پایان هر چرخه پایاپای به صورت خودکار انجام خواهد داد.

در سیستم ساتنا تسویه حساب و واریز به حساب مشتری به صورت تک تک

و در زمان درخواست به بانک مرکزی و بانک مقصد ارسال می شود و سرعت

به نسبت قابل قبولی دارد که هم اکنون بین 2 ثانیه تا 20 دقیقه در بانک های

مختلف متفاوت است اما در پایا ارسال به بانک در ساعت های مشخصی و به صورت

11/ 9 صبح و 5 / 7 صبح، 5 / دسته ای از بانک مبدا به بانک مقصد صورت می گیرد 5

صبح و واریز به حساب مقصد بسیار با تأخیر است و تا آخر وقت اداری روز مورد

تقاضا در بعضی شرایط طولانی می شود.

سقف انتقال پایا 150،000،000 ریال در شعبه می باشد.

انتقال وجوه از طریق پایا حدد 2 ساعت و نیم طول می کشد تا به حساب مقصد

انتقال یابد.

انتقال وجه از طریق ساتنا از شعب بانک ملی محدودیت مبلغی ندارد.

اگر تمایل دارید تا وجهی را به سرعت به یک سپرده در بانک دیگری انتقال دهید

از ساتا استفاده کنید.

اگر تمایل دارید تا وجهی را به یک سپرده در بانک دیگری انتقال دهید اما نیازمند

انجام این کار در تاریخ فعلی نیستید از پایا استفاده کنید.

درباره پایاپای الکترون کی )پایا(

پایاپای الکترونیک )پایا( زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حساب انبوه به

شمار آمده و ستون فقرات حواله ها و انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل

به گونه ای طراحی شده که می تواند دستور پرداخت های متعدد را از » پایا « می دهد

طرف بانک ها دریافت، پردازش و برای انجام به بانک های مقصد ارسال نماید. متناظرا بانک ها نیز می توانند دستور پرداخت های مشتریان خود را به صورت انفرادی یا انبوه

ارسال کنند. سامانه » پایا « دریافت و برای پایاپای و انجام در بانک های مقصد به

برداشت « و » انتقال اعتبار « پایاپای الکترونیک در درون خود دارای دو هسته جداگانه

است که ارایه خدمات ارزش افزوده را برای بانک ها میسر می سازند. » مستقیم

29

هسته انتقال اعتبار یا انتقال مستقیم همانند یک سامانه حواله بین بانکی عمل

می نماید، با این تفاوت که این سامانه علاوه بر پذیرش حواله های انفرادی قادر

خواهد بود تا حواله های انبوه شامل تعداد بسیار زیادی دستور پرداخت را نیز از

ارایه خدمات » پایا « بانک ها و مشتریان آن ها دریافت و پردازش نماید. قابلیت های

زیر را در شبکه بانکی میسر خواهد ساخت.

شبا چيست؟

شبا در حقيقت مشخصات ملی شناسه حساب بانکی ایران است و هر بانكي شباي

مخصوص به خود را دارد.

شبا به چه منظوري راه اندازي شد؟

سيستم شبا به منظور تسهیل و استانداردسازی مبادلات بین بانکی و بین المللی

بانک های کشور تعریف و تبیین شده و در تمام سامانه های پرداخت بین بانکی

مستقل از نظام شماره گذاری » شبا « . منحصراً از این نوع حساب استفاده می شود

از شماره حساب مربوط به » شبا « داخلی هریک از بانک ها است، اما در محاسبه

مطابق با ضوابط » شبا « . نظام شماره گذاری داخلی بانک ها استفاده به عمل می آید

تنظیم می شود. IBAN

چيست؟ IBAN ضوابط

شناسه ای است که یک ،»Internet Bank Account Number« حروف اختصاری

شماره حساب خاص را در یک بانک به صورت یکتا معرفی می کند. این شناسه مطابق

تولید شده و به منظور یکسان سازی ISO با استاندارد بین المللی 2007  13616

شماره حساب های بانکی در سطح بین المللی به منظور تسهیل تبادلات بین بانکی،

مورد استفاده قرار م یگیرد.

ارایه راهکار پیشنهادی

در قسمت آ يين نامه ها و دستورالعمل هاي اجرايي خزانه و تطبيق مدارك و

مستندات فعاليت هایی ذكر شده كه هنرآموز با توجه به محتوا و رو كيرد آموزشي

جديد بايد به گونه اي عمل كند كه هنرجويان موارد كنترلي را یافته و اصلاح كنند.

البته شما می توانيد اسناد مثبته اي با هنرجويان طراحي كرده موارد قانوني را در آن

درج نما ييد و سند مثبته طراحي شده را تكميل نما ييد اين كار می تواند به صورت

نمايشي نيز صورت گيرد. يا با كمك نمایش پوسترها و نمایش فیلم های عموماً یک

الی دو دقیقه ای انجام دهد.

30

در جلسه بعد در آغاز کلاس هنرآموز از مباحث مطرح شده در بخش نظری

سؤالاتی دربارۀ موجودی نقد، اسناد تجاری در مؤسسات و چگونگی مسائل

کاربردی را طراحی و با در اختیار قرار دادن فرم سند حسابداری، یک مسئله را

حل نموده و با طراحی مسایل از ساده به سخت فرآیند یادگیری را کامل نمایند.

با توجه به اینکه وقتی چک در وجه حساب بانکی اشخاص باشد، ذی نفع ملزم

می شود که شماره حساب و نام بانک و نام شعبه بانکی خود را به صورت کتبی اعلام

نماید که این امر باعث ایجاد کنترل مضاعف در پرداخت می گردد، چون می توان

ابتدا از طریق بانک به صحت اطلاعات شخص پی برد. ضمناً با واریز وجه به حساب

بانکی، قابلیت پیگیری ایجاد شده و درصورت بروز اختلاف مدرک محکمه پسندی

در اختیار می باشد.

ويژگي هاي اساسي اطلاعات حسابداري

در این خصوص باید گفت: اطلاعات حسابداری که باید:

الف( مربوط باشد.

ب( به موقع باشد.

ج( صحیح باشد.

د( قابل مقایسه باشد

حتماً باید مستند باشد یعنی در هرجایی که لازم شد بتوان به آنها استناد کرد،

پس نمی شود از یک تکه کاغذ که قیمت یک کالا روی آن نوشته شده به عنوان

فاکتور استفاده کرد. ضمناً باید قابل رسیدگی باشد، بدین نحو که مطابق قوانین و

مقررات مربوطه تهیه شده باشد. هنرآموز می تواند براي درك بهتر اين موضوع، موارد

متفاوتي را طرح و براي هنرجو بيان تا تشخيص دهد.

از هنرآموزان تقاضا می شود كه در مورد نقش حسابدار توضيح دهند به اين مفهوم

كه براي پاسخ دادن به سؤالات استفاده كنندگان داخلي و خارجي نياز به اطلاعات

حسابداري است، ارایه اطلاعات در مورد سودآوري، توان مالي و جريان هاي نقدي از

اهم كارهاي كي حسابدار است. اين اطلاعات امكان مقايسه شركت ها و مؤسسات را

فراهم م یآورد، بنابراين ارایه اطلاعات مفيد براي تصميم گيري هاي اقتصادي بسيار

حایز اهميت است. در فعاليت گفته شده از هنرجو پرسيده شده چه ويژگي هایی

اطلاعات مالي را مفيد می سازد؟

در پاسخ بايد گفت: اطلاعات مالي با اهميتي كه:

قابل اتكا باشند.

مربوط باشند.

به موقع باشند.

31

حرفه حسابداري به دنبال شناسايي، اندازه گيري و گزارشگري صحيح مالي است چرا

كه اطلاعاتي را كه گزارش م یكند بر تصميمات اقتصادي خرد و كلان جامعه تاثير گذار

می باشد بنابراين بايد توضيح دهيم كه چه نوعي از اطلاعات قابليت اتكا دارد؟

اطلاعات بايد بدون اشتباه و تمايلات جانبدارانه باشد، پس اين اطلاعات بايد داراي

ويژگي هاي زير باشد:

كامل بودن: اطلاعات بايد با توجه به اهميت آن كامل باشد. حذف بخشي از

اطلاعات ممكن است باعث گمراهي استفاده كنندگان شود.

احتياط: سعي شود دارايي ها و در آمد ها مطابق واقعيت درج شود و نبايد بنابر

احتياط به كم نشان دادن در آمدها و دارايي ها و بيشتر نشان دادن هزينه و بدهي

منجر گردد.

بي طرفي: اطلاعات بايد بدون تمايلات جانبدارانه باشد و نبايد براي رسيدن به

نتيجه اي از قبل تع يين شده تهيه گردد.

بيان صادقانه: ارقام حسابداري بايد تا حدامكان واقعيت اقتصادي، منابع، تعهدات

يا معاملات و ساير رويدادها را نشان دهد.

رجحان محتوا بر شكل: اطلاعات بايد بيان گر صادقانه معاملات و ساير رويدادهايي

كه مدعي بيان آنهاست باشد، لازم است كه اين اطلاعات بر اساس محتوا و واقعيت

اقتصادي و نه فقط به صورت شكل قانوني در نظر گرفته شود.

چه نوع اطلاعاتي مربوط است؟

اطلاعاتي كه بر تصميم گيري ها تأثيرگذار باشد:

ارزش پيش بيني كنندگي: سودمندي براي پيش بيني نتايج رويدادهاي آتي.

ارزش تأييد كنندگي: در تأ ييد يا تصحيح ارزيابي هاي گذشته استفاده كنندگان

اطلاعات مالي تأثيرگذار باشد.

ثبات رویه: در تهيه اطلاعات بايد با توجه به هدف آن از ميان روش هاي پذيرفته

شده، يك روش )طبق دستور العمل هاي مؤسسه( را برگزيد كه مبتني بر فايده آن

در تصميم گيري باشد.

چه خصوصياتي ارایه اطلاعات مالي را مفيد م یسازد؟

قابل فهم بودن: اطلاعات مالي نمی توانند آن قدر ساده باشند كه براي هركس

قابل فهم باشد ليكن بايد براي اشخاصي كه دانش نسبي درباره حسابداري دارند و

حسابداری وجوه نقد شرکتها

خواهان مطالعه و تحليل اطلاعات مالي می باشند قابل فهم باشد.

قابل مقايسه بودن: استفاده كنندگان اطلاعات مالي بايد بتوانند اطلاعات ارایه

32

شده از كي واحد اقتصادي را طي زمان با پيشينه همان واحد اقتصادي و انواع

ديگر واحد هاي اقتصادي مشابه از لحاظ عملكرد، وضعيت و انعطاف پذيري مالي

را مقايسه كنند.

تفكيك رويدادهاي مالي از غير مالي

در این بخش هنرآموز م یبایست مفهوم فعالیت اقتصادی و رویدا دهای مالی، و

همچنین بیان این مطلب که تفاوت رویدادهای دارای اثر مالی و رویدادهای دارای

اثر غیرمالی در یک مؤسسه چیست را به هنرجو بیاموزد. به عنوان مثال م یتوانيد

رويدادهاي متفاوتي از مالي و غيرمالي عنوان از هنرجو بخواهيد كه اين رويدادها را

براساس ويژگ يهایی كه اين دو رويداد را از هم تف كيك میك​ند، مجزا كنند و حتي تا

جايي پيش برود كه هنرجويان مثال هايي از رويداد مالي از غيرمالي را تهيه نمايند.

حسابداری وجوه نقد شرکتها

معادله حسابداري

لازم است توجه داشته باشيم كه رو كيرد جديد يادآور می شود دانش لازم هر

مهارت هم زمان با آموزش آن مهارت بايد آموزش داده شود بنابراين مانند نظام

آموزشي قديم نمی توان دانش را جدا تدريس كرد و پس از آن مهارت را به هنرجو

آموخت در اينجا می طلبد كه هنرآموز با رو كيرد كشف رابطه توسط هنرجو معادله

حسابداري را درس بدهد. فعاليت ها در اين قسمت بر همين اساس شكل گرفته

است. بيشترين تأ يكد فراگيري معادله حسابداري بايد حين حل مثال حسابداري

باشد. پس از اينكه مثال با كمك هنرجو قدم به قدم حل شد مسائلي را كه از پیش

هنرآموز تهيه كرده به هنرجو ارایه نموده تا در كلاس مباحثه و مسائل را حل كنند

از اين رهگذر هنرجو به كشف مهارت نايل مي گردد و اين راهكار موجب ترغيب

هنرجو گشته، تا مطالب را بهتر فرا بگيرد.

سيستم حسابداري ثبت دو طرفه

در برخی موارد بعضی از حسابداران، ثبت های مرکب را به چند ثبت ساده تبدیل

و هریک را جداگانه در دفاتر مربوطه ثبت م یکنند یا اسناد حسابداری را که دارای

شمارۀ متفاوتی است به صورت ادغام ثبت، که این امر گاهی باعث بروز مشکل در

رسیدگی دفاتر شده و تطبیق اسناد و دفاتر را دچار مشکل نموده و امکان پیگیری

میسر نیست.

در این مبحث به هنرجویان تأکید شود که درصورت کشف اشتباه در صدور اسناد

حسابداری که در دفاتر مربوطه ثبت گردیده است، نباید آن سند یا اسناد را به هیچ

33حسابداری وجوه نقد شرکتها

عنوان اصلاح یا ابطال نمود. بلکه باید نسبت به صدور سند اصلاحی اقدام نمود. لازم

به ذکر است که برای صدور سند اصلاحی نیاز به مدارک و مستندات لازمه می باشد

و باید ضمیمه سند اصلاحی مربوطه گردد.

حسابداري وجوه نقد

هرگونه برداشت از هر حساب بانکی به صورت های زیر انجام می پذیرد:

الف( از طریق صدور چک

حضور صاحب حساب یا قائم مقام قانونی او به « ب( از طریق فرم برداشت از حساب

» همراه کارت شناسایی معتبر  کارت ملی، در بانک الزامی است

ج( کار تهای بانکی

د( براساس احکام صادره از سوی مراجع قضایی )دادگاه ها(

ه( بر اساس بازداشت نامه های صادره از سوی شعبات سازمان تأمین اجتماعی

انواع تضامین عبارت اند از:

الف( چک ب( سفته

ج( وجه نقد د( وثیقه ملکی

ه( چک های بانکی رمز دار و( اوراق قرضه بی نام

ز( سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس

و ……………………………….

ارایه راهكار آموزشي پيشنهادي

مفاهيم معادله حسابداري و اجزاي آن و حساب ها و ماهيت حساب ها براساس معادله

حسابداري را آموزش داده و طريقه صدور سند حسابداري به صورت دستي )كاغذي( را

بيان نموده و پس از انجام تمرين عملي مربوطه و تكرار لازم هنرجو بايد بتواند ماهيت

حساب ها را تشخيص داده، سند صادر نمايد.

در راستای آموزش هنرجویان، به صورت کاربردی، لازم است در تمامی مراحل آموزش

به صورت نظری  عملی و کار با نرم افزار به صورت توأم باشد.

توضیحات لازم در رابطه با آموزش نرم افزار در صفحات بعدی آورده شده است.

تذکر 1

34

نمونه هایی از فرم هاي مختلف براي استفاده

شماره :

تاریخ : ……….……

سند پرداخت وجه

دریافت کننده : ………………………………………

شرح پرداخت مبلغ

……………………………………………

……………………………………………

……………………………………………

……………………………………………

………

………

………

………

مبلغ به حروف :

وجه نقد/ چ ک….… عهده بان ک…..… حساب جاری …..…

تنظیم کننده …… تصویب کننده …..… دریافت کننده …..…

بسمه تعالی

سند حسابداری

شماره :

ردیف روزنامه : تاریخ :

صفحه روزنامه: پیوست :

بستانکار

)ریال(

بدهکار

)ریال(

مبلغ

دفتر شرح )ریال(

کل

جمع

رئیس انجمن اولیا و مربیان رئیس واحد آموزشی

از فرم هاي متفاوتي استفاده كنيد تا

هنرجو با فرم هاي مختلف دريافت و

پرداخت و سند و تأیيديه ها و….. آشنايي

حاصل نمايد.

35

صفحه ٣ از ٤ فرم واخواهی

شرح واخواهی با ذکر دلایل مربوط به نقض رسیدگی یا نقض مقررات قانونی :

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

………………………………………………………………….

بنا به دلایل فوق و با ضمیمه کردن مدارک ذیل در اجرای مقررات ماده 251 قانون

مالیات های مستقیم درخواست نقض رأی و تجدید رسیدگی دارم.

1

2

3

نام و نام خانوادگی مهر و امضاء

سازمان امور مالیاتی کشور

36

رسید پرداخت تنخواه

مبلغ به )حروف( : …………….………… ریال )به عدد( …………….………… ریال

در وجه : …………………………….

بابت : …………………………….

به شرح…… برگ اسناد و مدارک مثبته قابل مشاهده در پیوست صورت خلاصه تنخواه پرداخت گردید.

تنخواه دار تأییدکننده دریافت کننده

نام: ………………….

نام خانوادگی: ………….

شماره تماس: ………….

امضاء

توزیع نسخ : برگ سفید )حسابداری( برگ زرد )تنخواه گردان(

تاریخ ………………………

مبلغ ……………………… ریال

معادل ……………………… تومان

بابت ………………………

توسط ………………………

اینجانب ………………………

پرداخت گردید

تاریخ ……………………..

مبلغ ……………………… ریال، معادل ……………………… تومان

بابت ……………………… توسط دانش آموز ………………………

کلاس ……………………. به اینجانب ……………………… پرداخت گردید

37

شماره:

تاریخ:

فرم ک ارپردازی

بابت درخواست

شماره نام واحد کد واحد

شماره سند تاریخ سند مبلغ سند ملاحظات

ردیف شرح مثبته

جمع ک ل

شماره سند

حسابداری

تایید ک ننده:

نام:

امضاء

تنخواه گردان:

نام:

امضاء:

38

اخلاق و آیین رفتار حرفه ای حسابداری

در اجرای وظایف محول شده به سازمان حسابرسی، در سال 1377 ، آیین رفتار

حرفه ای حسابداران براساس آیین رفتار حرفه ای مصوب فدراسیون بین المللی

حسابداران و با توجه به شرایط و اوضاع و احوال کشور تدوین و با تصویب مجمع

عمومی سازمان حسابرسی از ابتدای سال 1378 لازم الاجرا شد. از آن جایی که

حرفه حسابداری به عنوان یک خدمت مبتنی بر اعتماد عمومی محسوب می شود

)یعنی وجود و تداوم این حرفه منوط به جلب اعتماد جامعه است( ضروری است،

هنرجویان با مباحث اخلاقی مطرح در زمینه تحصیلی خود آشنا شوند. به عبارت

دیگر، آشنایی با آیین رفتار حرفه ای و داشتن تفکر اخلاقی، جزو مهارت های

ضروری ای است که هنرجویان ضمن مباحث درسی باید آن را فراگیرند. به این

سبب، اخلاق و آیین رفتار حرفه ای حسابداران در بخش مربوط بحث شده است و

کلیاتی را به شرح ذیل جهت اطلاع هنرآموزان عرضه می داریم.

نقش، وظیفه و مسئولیت حسابداران حرفه ای در قبال جامعه، صاحبان سرمایه و

دیگر اشخاص ذیحق و ذینفع ایجاب می کند که آنان اصول عمومی اخلاق حسنه را

در همه جنبه ها رعایت و به آیین رفتار حرفه ای مدّون و منسجمی پایبند باشند تا

پذیرش، اعتبار و احترام اجتماعی را که لازمه فعالیت در هر حرفه تخصصی است،

به دست آورند. حرفه حسابداری نیز از این قاعده مستثنی نیست و به تعبیری تنها

فلسفه ادامه حیات حرفه حسابداری جلب اعتماد عموی است. به این منظور در این

بخش از راهنمای هنرآموز به توضیح و تبیین اخلاق اسلامی و آیین رفتار حرفه ای

خواهیم پرداخت. مطالب ارایه شده در این بخش راهنمایی برای تصمیم گیری

هنرآموزان و هنرجویان در مواجهه با چالش های اخلاقی است.

و علم اخلاق » خلق و خوی ها « علامه علی اکبر دهخدا در لغتنامه ، اخلاق را جمع

سه بخش فلسفه « تعریف کرده است و آن را یکی از » دانش بد و نیک خویی ها « را

تدبیر انسان نفس خود را با یک تن « می داند که عبادت است از » یا حکمت عملیه

مجموعه عادت ها « دکتر حسن انوری در فرهنگ بزرگ سخن، اخلاق را .» خاص را

تعریف کرده و در ادامه به » و رفتارهای فرهنگی پذیرفته میان مردم یک جامعه

عطف می دهد. دائر.. ه المعارف مصاحب، علم اخلاق را » رفتار شایسته و پسندیده «

تعریف کرده است و » بررسی و تبیین ارزش اعمال انسانی برحسب اصول اخلاقی «

اضافه می کند که درباره وجدان انسان و مسئولیت او از لحاظ اعمالش، نظریه های

مختلفی در طی تاریخ ابراز شده و اصحاب فلسفه های مختلف، عوامل وگوناگونی

چون دین، فطرت و تجربه را اساس اخلاق دانسته اند.

39

تعریف علم اخلاق

با مراجعه به اصلی ترین منابع کلاسیک و متعارف علم اخلاق در حوزه علوم اسلامی

و دقت در موارد کاربرد آن در قرآن و احادیث، علم اخلاق را می توان به شرح زیر

تعریف کرد:

علم اخلاق، علمی است که صفات نفسانی خوب و بد و اعمال و رفتار اختیاری متناسب

با آنها را معرفی می کند و شیوه تحصیل صفات نفسانی خوب و انجام اعمال پسندیده

و دوری از صفات نفسانی بد و اعمال ناپسند را نشان می دهد.

براساس این تعریف، علم اخلاق علاوه بر گفت و گو از صفات نفسانی خوب و بد، از

اعمال و رفتار متناسب با آنها نیز بحث می کند. غیر از این، راهکارهای رسیدن به

فضیلت ها و دوری از رذیلت ها  اعم از نفسانی و رفتاری  را نیز مورد بررسی قرار

می دهد. بنابراین موضوع علم اخلاق، عبارت است از:

صفات و اعمال خوب و بد، از آن جهت که برای انسان قابل تحصیل و اجتناب

می باشند. از آن جا که مبدأ و بازگشت رفتار و صفات خوب و بد انسان به روح و روان

دانسته اند. » نفس انسانی « آدمی است، بعضی از عالمان اخلاق، موضوع علم اخلاق را

هدف نهایی علم اخلاق این است که انسان را به کمال و سعادت حقیقی خود که

همانا هدفِ اصلی خلقت جهان و انسان است، برساند. تفسیر واقعی و تحقق این

کمال و سعادت به آن است که انسان به قدر ظرفیت و استعداد خود، چه در صفات

نفسانی و چه در حوزه رفتاری، جلوه گاه اسماء و صفات الهی گردد، تا در حالی که

همه جهان طبیعی و بی اراده به تسبیح جمال و جلال خداوندی مشغول اند، انسان

با اختیار و آزادی خویش، مقرّب ترین و کامل ترین مظهر الهی باشد.

ملاک و معیار سنجش خوبی یا بدی ی کصفت یا رفتار

براساس نظر علامه طباطبایی، معیار یا ملاک سنجش خوبی یا بدی یک صفت یا

رفتار، سازگاری یا ناسازگاری آن صفت یا رفتار با طبع والا و روح و روان ملکوتی

انسان است. طبع والا و روح و روان ملکوتی انسان که واقعیت او تا حدی به آن

بستگی دارد، به بیان دیگر، آن بعد روحانی انسان که از صمیم دل به یک رشته امور

کشش و تمایل دارد و از یک رشته امور نیز گریزان است. در این کشش ها و گریزها

تمام انسان ها یکسان بوده و استثنایی در میان آنها وجود ندارد.

این بعد روحانی، قسمت بالایی از واقعیت انسان را تشکیل می دهد و تمام انسان ها

با همه اختلافات و تضادی که در قلمرو تمایلات حیوانی )طبیعت سفلی( دارند،

در قلمرو تمایلات روحانی )طبیعت علوی( کاملاً مشترک بوده و در تمایلات و

کشش ها و یا انزجارها و گریزها کوچک ترین اختلافی ندارند. برای مثال تمام

انسان ها عدل و داد و امانتداری و وفای به عهد را ستوده؛ و در مقابل ستم و جور،

خیانت و پیمان شکنی را نکوهش می کنند. بنابراین، ملاک حسن )خوبی( و قبح

)بدی( سازگاری و ناسازگاری با طبع ملکوتی و روحانی انسان است، یعنی فعل

سازگار با این طبع زیبا و ناسازگار با آن، قبیح و نازیبا خواهد بود.

40

اخلاق و انتظارات اجتماعی

اخلاق و انتظارات اجتمااعی در کلی ترین حالت خود شامل چهار ارزش زیر می شود:

صداقت و راستگویی

انصاف و برابری

امانت داری

وفاداری و احساس مسئولیت اجتماعی

اخلاق و اصول اخلاق حرفه ای باید جایگاهی بالاتر از قانون داشته باشد همچنان که

قوانین جاری هر کشوری نیز از اخلاق نشأت می گیرد و اخلاق، هیچ گاه به متن

قانونی تبدیل نمی شود. توسعه و تنوع فعالیت های اقتصادی کوشش در جهت

خصوصی سازی شرکت های دولتی و عملیات تصدی دولت به افزایش شمار و

گسترش دامنه فعالیت های شرکت های سهامی عام و بسط فزاینده بازار سرمایه در

طول دهه گذشته انجامید؛ و نیاز به اعمال نظارت مالی بر واحدهای تولید، بازرگانی

و خدماتی را در جهت حفظ منافع عمومی، حفظ حقوق و منافع صاحبان سرمایه

و دیگر اشخاص ذیحق و ذی نفع تشدید کرد.

رفع این نیاز مستلزم فراهم سازی اطلاعات مالی قابل اعتماد، مربوط و قابل مقایسه

توسط شرکت ها و مؤسسات مختلف و تهیه و ارایه آن مستلزم استفاده از خدمات

حسابداران حرفه ای در واحدها و همچنین استفاده از حسابداران حرفه ای مستقل

در بررسی اطلاعات و حسابرسی صورت های مالی است. نقش، وظیفه و مسئولیت

حسابداران حرفه ای در قبال جامعه، صاحبان سرمایه و دیگر اشخاص ذیحق و

ذی نفع ایجاب می کند که آنان اصول عمومی اخلاق حسنه را در همه جنبه ها

رعایت و به آیین رفتار حرفه ای مدون و منسجمی پایبند باشند تا پذیرش، اعتبار

و احترام اجتماعی را که لازمه فعالیت در هر حرفه تخصصی است، به دست آورند.

اخلاق

از واژه اخلاق در فرهنگ نامه های مختلف تعاریف متعددی شده است که برخی از

این تعاریف عبارت اند از: علامه علی اکبر دهخدا در لغتنامه خود، اخلاق را جمع

تعریف کرده و معتقد » دانش بد و نیک خویی ها « و علم اخلاق را » خلق و خوی ها «

است که عبارت است » سه بخش فلسفه یا حکمت عملیه « است که اخلاق یکی از

دائر.. ه المعارف مصاحب علم اخلاق .» تدبیر انسان نفس خود را یا یک تن خاص را « از

تعریف کرده » بررسی و تعیین ارزش اعمال انسانی برحسب اصول اخلاقی « را

است، همچنین تعریفی که در فرهنگ بزرگ سخن دکتر حسن نوری از اخلاق

مجموعه عادت ها و رفتارهای فرهنگی « آورده به این صورت است که اخلاق را

رفتار شایسته « معرفی کرده و در ادامه آن را به » پذیرفته میان مردم یک جامعه

عطف داده است. در دائر.. ه المعارف برتانیکا گفته شده است اصطلاح » و پسندیده

اخلاق در مورد تئوری ها و سیستم های ارزش های اخلاقی نیز کاربرد دارد. در

این دائر.. ه المعارف، اخلاق به سه شاخه یا رشته تقسیم شده: اخلاق نظری، اخلاق

41

هنجاری و اخلاق کاربردی اخلاق نظری یا فرا اخلاق به موضوعات مرتبط با ماهیت

مفاهیم و قضاوت های اخلاقی می پردازد. اخلاق هنجاری یا دستوری ضوابط و

معیارهایی برای چگونه زندگی کردن فراهم می آورد و در آن، خوب و بد، درست و

نادرست و نظایر آن تعریف و چگونگی انتخاب بین آنها و راه درست عمل کردن را

براساس قواعد معین بیان می کند. اخلاق کاربردی در واقع ادامه اخلاق هنجاری

است که در آن کاربرد تئوری های اخلاق هنجاری در اخلاقیاتی نظیر حقوق بشر،

برابری نژادی و جنسیتی، عدالت و مسائل مشابه مورد بحث واقع می شود.

با توجه به تعاریفی که آورده شده می توان نتیجه گرفت که اخلاق و آئین رفتار

حرفه ای در شاخه اخلاق کاربردی جای می گیرد و حاوی یک نظام ارزشی است

که براساس آن، بد و خوب، و درست و نادرست رفتار صاحبان یک حرفه تعریف

و بیان می شود.

ارزش های اصول اخلاق حرفه ای

اصول اخلاق حرفه ای دارای بار و ارزش های والایی است که رعایت آنها در رعایت

هنجارهای اجتماعی بسیار نقش آفرین است و این مستلزم شناخت اولیه و اساسی

از اصول مذکور است. اخلاق از نظر جامعه شناسی یعنی رعایت حقوق و انتظارات

اجتماعی از روی میل و اختیار، این انتظارات اجتماعی شامل تأمین نیازها و رعایت

حقوق مردم می شود.

شکل گیری و تولد اصول اخلاق حرفه ای برگرفته از فرهنگ کل جامعه است. به

این معنی زمانی که فردی وارد سازمانی می شود به راحتی متوجه می شود که آن

سازمان دارای نوعی رفتار ویژه است که در تک تک افرادش قابل مشاهده است.

گرچه این نوع رفتار خاص را فرهنگ سازمانی نامیده اند ولی آنچه مسلم است،

این است که همین فرهنگ چارچوب هایی را تعریف می کند که به عنوان اصول

اخلاق حرفه ای آن سازمان مطرح است. اول اصول اخلاقی با تمام ویژگی هایش

که برگرفته از فرهنگ کلی جامعه )عقاید، مذهب، آداب و روسوم و … ( است

شکل می گیرد و در مرحله دوم در درون سازمان حالت اختصاصی تری به خود

گرفته و به عنوان فرهنگ سازمانی متبلور می شود و در درون این سازمان نیز

افراد شاغل و طبقات مختلف دارای خرده فرهنگ های خاص تری هستند که آنها

را از دیگران متمایز می کند، همه این ها باعث می شود که در میان این گروه ها و

سازمان ها نوعی تعصب کاری خاص شکل می گیرد که آن را اصول اخلاق حرفه ای

می نامند. در نهایت و با توجه به مطالب گفته شده می توان اظهار کرد که اخلاق

حرفه ای متأثر از اخلاق سازمانی است.

عوامل رشد و توسعه اخلاق حرفه ای

اساساً میزان توسعه و رشد اخلاق حرفه ای بستگی به میزان کارکرد موفق اخلاق

حرفه ای و همین طور میزان تغییر پذیری آن دارد. هر قدر مزایای حاصل از رعایت

42

اخلاق حرفه ای فراگیرتر باشد میزان تعهد به اصول آن از درجه بالاتری برخوردار

است. هر قدر محدودیت های اعمال شده ناشی از اصول اخلاق حرفه ای منطقی تر

و در رشد سازمان مؤثر تر باشد، پایبندی به آن محکم تر خواهد بود. به طور مثال

هر چه اثر اصول اخلاق حرفه ای یک سازمان در ایجاد حسن مالکیت در اعضای

سازمان موفق تر باشد رضایت اعضاء بیشتر و تحمل مشکلات برایشان آسان تر است

و در پایبندی به اصول آن اصرار جمعی به اصرار فردی حاکم می شود. انسجام

گروهی عامل اصلی رشد و توسعه این اصول در یک حرفه خاص است. البته خود

انسجام گروهی نیز متأثر از عوامل متعددی است. عده ای بر این عقیده اند که

رضایت شغلی باعث افزایش تعهد به اصول اخلاق در حرفه می شود ضمن تأیید

نظر این عده باید یادآور شد که همان گونه که در ادبیات مدیریت نیز بیان شده

است؛ رضایت شغلی در مقابلش نارضایتی شغلی را نیز دارد. نارضایتی شغلی هم

می تواند باعث شکل گیری نوعی اصول اخلاق حرفه ای گردد. اطلاع رسانی و مطلع

ساختن اعضاء از آخرین اخبار مربوطه و تأکید بر شفافیت مالی و همچنین تعیین

نحوه ارتباط با سایر سازمان های دولتی و غیردولتی و پذیرش تصمیمات گروهی

که با نظر اکثریت اتخاذ شده و از همه مهم تر فراهم آوردن شرایط لازم برای رقابت

عادلانه و بازارهای جدید در توسعه آئین رفتار حرفه ای می تواند مفید واقع شود.

اصول بنیادی اخلاق و رفتار حرفه ای

درستکاری:درستکاری از ملزومات کار حسابدار حرفه ای است و باید در روابط

حرفه ای و معاملات خود درستکار باشد. واژه های مانند صداقت، صراحت و انصاف،

لازمه درستکاری است.

واقع بینی: حسابدار حرفه ای باید در قضاوت حرفه ای و کسب و کار خود،

واقعیات را در نظر بگیرد، و اجازه ندهد که پیش داوری، جانب داری، تضاد منافع و

یا نفوذ دیگران بر قضاوت حرفه ای و کار او تأثیر بگذارد.

صلاحیت و مراقبت حرفه ای: حسابدار به عنوان یک شخص با صلاحیت،

باید از یک رشته دانش های عمومی مربوط برخوردار بوده همچنین درک عمیقی

از فرایند حسابداری و موضوع مورد رسیدگی که اطلاعات از آن استخراج شده

نیز داشته باشد. حسابدار حرفه ای باید دانش و مهارت حرفه ای خود را در زمینه

تحولات، روش ها و تکنیک های جدید و قوانین و مقررات به سطحی ارتقا دهد

که صاحب کار یا کارفرمای وی اطمینان یابد که از خدمات حرفه ای کارآمدی

برخوردار می شود.

رازداری: حسابدار حرفه ای باید اطلاعاتی را که در جریان ارائه خدمات حرفه ای

43

به دست می آورد محرمانه تلقی کند و بدون مجوز صریح صاحب کار یا کارفرما چنین

اطلاعاتی را افشا نکند، مگر آن که حق یا وظیفه قانونی یا حرفه ای، افشای اطلاعات

مزبور را مجاز کرده باشد.

آداب حرفه ای:حسابدار حرفه ای باید در برخورد با دیگران در حین انجام وظایفش،

با ادب و احترام رفتارکند. همچنین باید قوانین و مقررات را رعایت و از انجام اعمالی

که می تواند حرفه را بی اعتبار کند، بپرهیزد.

اما لازم به ذکر است که وضعیت های گوناگون و عوامل متعدد و مختلفی به صورت

بالقوه می تواند موجبات نقض و عدم رعایت اصول بنیادی را در عمل فراهم آورد، که

در زیر به آنها اشاره می شود:

منافع شخصی: خطر نقض اصول درستکای و واقع بینی در صورت وجود هرگونه

منافع مالی مستقیم و یا منافع مالی غیرمستقیم با اهمیت حسابدار حرفه ای است. این

خطر ممکن است از منافع مستقیم یا غیرمستقیم نشأت بگیرد.

تجدیدنظر:خطر نقض اصل واقع بینی در مواردی که نتایج کار یا قضاوت حسابدار

حرفه ای در معرض چالش قرار می گیرد و وی ناگزیر به ارزیابی مجدد و تجدید نظر

در آن می شود.

حمایت یا مخالفت:نقض اصل واقع بینی در مواردی که حسابدار حرفه ای در مسئله

یا دعوایی به طرفداری یا مخالفت با صاحب کار یا کارفرمایش موضع گیری می کند.

قرابت: خطر نقض اصول بنیادی در مواقعی حسابدار حرفه ای به دلیل رابطه

نزدیک،آگاهی از مسائل و یا دانستن ویژگی های صاحب کار یا کارفرمایش به وی

اعتماد کامل پیدا می کند.

تهدید: خطر اصول بنیادی حسابدار حرفه ای به دلیل تهدید یا ترس از صاحب کار،

کارفرما، شخص یا مرجعی مقتدر و یا فشارهایی دیگر اما قوانین و مقررات هر کشور

همچنین مراجع حرفه ای تدابیری را جهت جلوگیری از نقض اصول بنیادی توسط

حسابداران حرفه ای اتخاذ می کند که به شرح زیر می باشد:

وجود شرایط لازم برای ورود به حرفه، شامل تحصیلات، کارآموزی و تجربه

آموزش و بازآموزی مستمر

قوانین و مقررات پیشرفته برای مدیریت واحدهای تجاری

استاندارهای حرفه ای

مقررات انتظامی )انضباطی( مصوب مراجع قانونی یا جوامع حرفه ای

44

اهم عوامل ایمنی مقرر توسط حرفه،قوانین و مقررات

تحصیلات،کارآموزی و تجربه لازم برای ورود به حرفه؛ الزامات مربوط به بازآموزی

مستمر

استانداردهای حرفه ای وضع شده و اجرای تدابیر انتظامی و انضباطی

کنترل کیفیت کارهای انجام شده توسط مؤسسه ای دیگر

و قوانین و مقررات مصوب در مورد استقلال مؤسسات حسابرسی و حسابداران

مستقل یا رسمی

اهم عوامل ایمنی لازم در واحد تحت بررسی

انتخاب حسابرس توسط مدیریت واحد یا شرکت تحت حسابرسی به تصویب مرجع

دیگری در شرکت برسد کارکنان شرکت یا واحد تحت حسابرسی که تصمیمات

مدیریتی را اتخاذ میک نند صالح و لایق باشند. خط مشی ها و روش های واحد یا

شرکت تحت حسابرسی بر گزارشگری مالی منصفانه تأکید داشته باشد در شرکت

یا واحد تحت حسابرسی روش مدونی برای ارجاع خدمات حرفه ای، به غیر از

حسابرسی، وجود داشته باشد.

ساختار راهبری شرکت از جمله کمیته حسابرسی، امکان نظارت کافی را بر کارکرد

و ارتباطات شرکت با مؤسسه تحت حسابرسی فراهم کرده باشد.

اهم عوامل ایمنی در مؤسسه حسابرسی

مدیریت مؤسسه حسابرسی براهمیت استقلال حسابرسان تأکید داشته باشد و از

اعضای گروه حسابرسی بخواهد که منافع عمومی را در نظر بگیرند.

تدابیری در مورد آموزش و آگاهک ردن حسابرسان در زمینه مسائل مرتبط

با واقع بینی اتخاذ شده باشد: خط مشی و روش هایی در مورد کنترل کیفیت

حسابرسی های انجام شده مستقر باشد.

کارهای غیرحسابرسی یک صاحب کار، توسط شریک و گروه کار جداگانه ای انجام شود.

خط مشی و روش هایی برای جلوگیری از اثر گذاری مسئولان کارهای غیرحسابرسی

یک صاحبک ار بر گروهی که کار حسابرسی را انجام می دهند مستقر شده باشد.

حسابدار مستقل )یا رسمی( دیگری از شرکا یا مدیران ارشد مؤسسه حسابرسی،

کارهای انجام شده توسط گروه انجام دهند. حسابرسی را بررسی، تأیید و گزارش

را امضا کند.

شرکا و مدیران ارشد مؤسسه حسابرسی در حسابرسی های مختلف جا به جا شوند.

از مؤسسه حسابرسی دیگری خواسته شود بخشی از رسیدگی های انجام شده را به

صورت نمونه ای مجدداً رسیدگی کند؛ هر یک از اعضای گروه حسابرسی که منافع

مالی یا روابطی با صاحب کار دارد که ممکن است به نقض استقلال وی تعبیر شود

از گروه حسابرسی مرتبط برکنار شود.

تحریر دفاتر قانونی

فصل 2

46

ارایه راهكار آموزشي پيشنهادي

همان طور كه تا كنون متوجه شده ايد هدف از تدريس آن است كه هنرجويان با

كمک هنرآموز به مفاهيم درسي برسند يعني با تعاملي كه در محيط كارگاه بين

هنرجويان و هنرآموز صورت مي گيرد هنرجو فرایند آموزش را پی گیری نماید.

همان گونه كه ملاحظه مي فرماييد، ابتداي پودمان با فعاليت ) 1( شروع شده است

يعني هنرجويان با انجام فعاليت و به ترتيبي كه در كتاب آمده، با برخي از اسناد

مثبته آشنا شده و سپس مي آموزند كه چرا بايد ثبتي براي فعاليت هاي مالي زده

شود و با انواع فرم هاي ثبت آشنا مي شوند مرحله به مرحله سند، دفتر روزنامه،

دفتر كل و دفتر معين و …… را براي فعاليت هاي مالي تهيه نمايد. اين مهم به شیوه

دستي و نرم افزاري آموزش داده می شود.

در فعاليتي كه بعد از تعريف سند آورده شده، بايد هنرجو بر اساس تعريف سند

و آنچه تا كنون مشاهده نموده از قبض يا فاكتور، اجزاي سند را با كمي اغماض

و كمك شما حدس بزند بعد از اينكه روي تخته اين اجزا را در كادر فرم مشخص

كرديد به قسمت بعد برويد تا هنرجو از كشف خود كه اجزاء را درست تشخيص

داده لذت آموختن را تجربه كند. و بقيه فعاليت ها نيز به همين ترتيب :

به عنوان مثال فعاليت سند شمارۀ 3 را با گروه هنرجويان تعامل كرده و جدول را

مانند جدول زير تكميل نمايند.

تجزیه و تحلیل در معادله حسابداری قاعده ثبت عنوان حساب

یک دارایی از نوع اثاثه افزایش میی ابد افزایش دارایی در قسمت بدهکار ثبت می شود اثاثه

یک بدهی از نوع حساب های پرداختنی

افزایش میی ابد

افزایش بدهی در قسمت بستانکار ثبت می شود حساب های پرداختنی

47

تذکر

يا سند شماره 5 را به ترتيب زير هنرجويان تكميل كنند.

شماره سند: 5 تعمیر گاه تلفن همراه اهری شماره صفحه دفتر روزنامه: 1

91 سند حسابداری تعداد ضمایم: 2 /3/ تاریخ سند: 22

ردیف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

10 1 موجودی نقد  بانک 20،000،000

23 وام پرداختنی 20،000،000

جمع: بیست میلیون ريال 20،000،000 20،000،000

شرح سند: دریافت وام از بانک

تنظیم کننده: رئیس حسابداری: مدیر مالی:

رويداد سند 9 را هنرجويان با كمك شما تكميل نمايند.

تجزیه و تحلیل در معادله حسابداری قاعده ثبت عنوان حساب

یک بدهی از نوع حساب های پرداختی کاهش

میی ابد

کاهش بدهی در قسمت بدهکار ثبت

می شود حساب های پرداختنی

یک دارایی از نوع موجودی نقد  بانک کاهش

میی ابد

کاهش دارایی در قسمت بستانکار ثبت

می شود موجودی نقد  بانک

شركت در اين فعاليت ها همچنان ك  ه مي دانيد قسمتي از ارزشيابي هنرجو است كه

بايد مد نظر قرار گيرد.

تعداد ضمائم مورد نیاز در سند توسط هنرآموز توضیح داده شود مثلاً 5 برگ

سند دو رویداد خرید یک باب مغازه، تصویر چک صادره، رسید تحویل چک به

فروشنده، تصویر مبایعه نامه، تصویر بنچاق مغازه، تصویر سند مالکیت مغازه

توجه

48

نمايش پوستر و فيلم آموزشی

هنرآموز توضیحات کافی درباره موضوع درس را با کمک نمایش پوسترها و نمایش

فیلم های عموماً یک الی دو دقیقه ای انجام دهد. اين مورد را مي توانيد توليد كنيد

يا از توليداتي كه انجام شده استفاده كنيد.

شماره سند: 9 تعمیر گاه تلفن همراه اهری شماره صفحه دفتر روزنامه: 2

91 سند حسابداری تعداد ضمایم: ندارد /4/ تاریخ سند: 5

ردیف کد

حساب شرح مبلغ جزء مبلغ

بدهکار

مبلغ

بستانکار

11 1 حساب های پرداختی 10،000،000

10 موجودی نقد  بانک 10،000،000

جمع: ده میلیون ريال 10،000،000 10،000،000

حسابداری وجوه نقد شرکتها

شرح سند:

تنظیم کننده: رئیس حسابداری: مدیر مالی:

هنرآموز، هنرجویان را باتوجه به شرایط کلاس به چند گروه تقسیم بندی کرده و از

آنها می خواهد فعالیت های مطرح شده در کتاب محتوای آموزشی را در ارتباط با

وجوه نقد و اسناد تجاری با همکاری همک لاسی های خود بحث کرده و با مداد در

جداول مربوطه در کتاب، را تکمیل نموده و دلایل خود را برای نتایج به دست آمده

به صورت بحث گروهی با کل کلاس مورد نقد و بررسی قرار داده و درصورت وجود

اشکال با ارایه توضیحات نسبت به رفع آن اقدام نمایند.

طریقه نصب نرم افزار مالی

در اين قسمت حل تمرين را به دو روش بايد حل كرد يكي دستي و دومي بر اساس

نرم افزار حسابداري كه اجرای روش حل دستي را به شما هنرآموز واگذار كرده چرا

كه تجربه فراوان داريد و خلاقيتي كه جهت آموزش به خرج خواهيد داد مناسب

49

محيط ياددهي و يادگيري كارگاه شماست اما سيستم نرم افزاري مرحله به مرحله

به صورت زير است.

برای استفاده از نرم افزار همان طور كه در راهنماي آن عنوان شده عمل مي كنيم

لازم است مراحل زير به ترتيب انجام شود:

برنامه نصب گردد.

وارد محيط نرم افزار مربوطه شده

در ابتدا سال مالي را در سيستم نرم افزاري به ترتيب زير تعريف مي كنيم.

پس از باز شدن برنامه بر روي قسمت شركت كليك مي كنيم مانند تصويرزير

وقتي روي شركت كليك كرديد منوي فرايند راه اندازي ظاهر مي گردد.

روي منوي فرايند راه اندازي كليك مي كنيد.

صفحه اي باز مي گردد كه در آن همان طور كه در تصوير مشاهده مي كنيد منوي

سال مالي ظاهر مي گردد.

منوي سال مالي را كليك كرده تصوير زير را خواهيد ديد.

در اينجا در قسمت عنوان سال مورد نظر را درج مي كنيد.

در قسمت تاريخ شروع، تاريخ ابتداي سال مالي را درج مي كنيد.

50

در قسمت تاريخ خاتمه، تاريخ پايان سال مالي را درج مي كنيد.

در قسمت وضعيت قابل ذكر است كه حتماً بايد گزينه فعال را راه اندازي كنيد.

سپس حساب ها را تعريف مي كنيم البته سيستم خود برخي حساب ها را به صورت

پيش فرض در سيستم تعريف كرده است كه اگر منوي حساب ها را انتخاب كنيم

به صورت زير پنجره اي باز مي شود:

51

فرض كنيد شما حساب موجودي نقد را مي خواهيد روي قسمت دارايي هاي جاري

علامت + را كليك مي كنيد و شكل زير نمايان مي شود:

همان گونه كه ملاحظه مي كنيد انواع حساب ها را مي توانيد انتخاب كنيد.

از طرفي شما مي توانيد براي تعريف حساب هاي بانكي جديد، صندوق جديد،

دستگاه كارت خوان جديد، دسته چك جديد و….. كليه عمليات مربوط به دريافت

و پرداخت ابتدا در قسمت راست صفحه قسمت پايين صفحه قسمت دريافت و

پرداخت را كليك كنيد.

در صفحه اي كه در قسمت بالاي صفحه ظاهر مي گردد كه مي توانيد فرايند هر

عملياتي را كه بخواهيد انجام دهيد.

52

با تكميل كردن اطلاعات مورد نياز اكنون سيستم آمادگي لازم براي صدور سند

حسابداري را دارد كه در قسمت راست پايين صفحه وارد حسابداري شده منوي

جديدي باز شده روي سند حسابداري كليك مي كنيم.

وقتي روي سند حسابداري جديد كليك كرديم صفحه زير باز مي گردد كه مي توانيم

اطلاعات سند را در آن وارد كنيم.

53

پس از ثبت اطلاعات در سند در قسمت بالاي صفحه اطلاعات ثبت شده در سند را

ذخيره مي كنيم البته همان طور كه در تصوير مي بينيد امكان پرينت هم مي باشد.

هنرآموز محترم شما مي توانيد به هنرجويان خود يادآوري كنيد كه به قسمت

راهنماي نرم افزار رفته و نياز هاي خود را با نظارت شما مرتفع سازند.

زماني كه سند در نرم افزار ثبت شود بقيه موارد را به صورت خودکار می توان تنظیم

نمود. ولي لازم است كه زمان و توضيحات كافي به هنرجو داده شود تا هنرجو خود

سندها را زده و سپس پيگيري نمايد كه اين اسنادي را كه وارد سيستم نرم افزاري

كرده وارد دفتر روزنامه، معين و كل مي گردد.

ارایه راهكار آموزشي پيشنهادي

در اين قسمت حل تمرين را به دو روش بايد حل كرد يكي دستي و دومي بر اساس

نرم افزار حسابداري كه حل دستي را طبق موارد مطرح شده در كتاب درسي براي

ثبت دفاتر روزنامه، كل، معين و تنظيم تراز آزمايشي به هنرآموز واگذار گردیده

است.

ابتدا لازم است هنرجويان را با استفاده از فرم هاي كاغذي دفاتر نام برده شده، آشنا

كرده و تمرينات عملي با توجه به تجربه و خلاقیت شما در تدریس طراحي و توسط

هنرجويان حل شده تا كاملاً مهارت ثبت دستي را فرا گرفته و آنگاه آنها را با ثبت

سيستم نرم افزاري قدم به قدم مانند آنچه كه در قسمت سند حساب داري گفته

شد آشنا نماييد. و نمونه مسايل را با سيستم نرم افزاري حل نماييد.

» حسابداری عملی « و » اصول حسابدای 2 « می توانید از مسائل متنوع کتاب های

نظام قبلی استفاده نمایید.

نکته

تنخواه گردان

فصل 3

56

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

بر اساس مکانيزم هاي کنترل داخلي، مناسب ترين روش در حفاظت از وجوه نقد يک

واحد اقتصادي استفاده از حساب بانکي است. با اين وجود قريب به اتفاق، واحدهاي

تجاري براي انجام عمليات روزمره خود ناگزير به پرداخت نقدي بابت برخي هزينه هاي

جزئي و فوري هستند که امکان استفاده از حساب بانکي )چک( براي اين پرداخت ها

را غير ممکن مي سازد. براي مثال، هزينه هايي مانند اياب و ذهاب )آژانس و پيک(،

خريد مقادير اندک برخي مواد ضروري و فوري )مانند ملزومات آبدارخانه( و پرداخت

قبوض و صورت حساب هاي هزينه، از جمله مواردي است که استفاده از حساب بانکي

براي پرداخت آنها، هزينه هايي را به واحد تجاري تحميل ميک ند و يا به صورت کلي

پرداخت آنها از طريق حساب بانکي امکان پذير نيست.

واحدهاي تجاري به منظور کنترل هرچه بيشتر اين هزينه ها و پرداخت هاي مرتبط

با آن، اقدام به ايجاد حسابي به نام تنخواه گردان در واحد تجاري خود مي نمايند.

وظيفه اصلي تنخواه گردان، انجام پرداخت هاي مربوط به هزينه هاي جزئي و روزانه

واحد تجاري است. براي کنترل هر چه بيشتر بر عمليات تنخواه گردان، به طور

معمول دستورالعمل نحوه عمليات تنخواه گردان تدوين مي گردد. به اين ترتيب با

ايجاد تنخواه گردان، مبلغي وجه نقد در اختيار يکي از افراد معتبر و امين از واحد

تدارکات قرار داده مي شود که اين شخص مسئول تنخواه گردان ناميده مي شود. و

به طور معمول در قبال مبلغ پرداخت شده به مسئول تنخواه گردان، از وي معادل

وجه سپرده شده و يا حتي تا چند برابر اين مبلغ ، اسناد تضمين معتبر و بدون

تاريخ دريافت ميک نند.

مسئول تنخواه گردان بر اساس دستورالعمل، هزينه هاي مجاز را انجام داده و ظرف

دوره زماني معيني )مانند روزانه، هفتگي يا ماهانه( فهرست هزينه هاي انجام

شده را به همراه مدارک و اسناد هزينه به دايره حسابداري تحويل مي دهد. دايره

حسابداري ضمن کنترل اسناد هزينه، با مراجعه به دستورالعمل تنخواه گردان،

مجاز بودن انجام هزينه از سوي مسئول تنخواه گردان را نيز بررسي مي نمايد. پس

از تأييد اسناد هزينه از طرف دايره حسابداري، چکي معادل هزينه هاي تأييد شده

در اختيار مسئول تنخواه گردان قرار داده مي شود که به آن تمديد )ترميم، تأمين

يا شارژ( مجدد تنخواه گردان گفته مي شود. و در طول دوره مالي بارها اين رويداد

تکرار مي گردد. درپايان دوره مالي مسئول تنخواه گردان علاوه بر اسناد هزينه، اگر

وجه نقدي نزد وي باشد، آن وجه نقد را به حساب بانکي واحد تجاري واريز و اصل

فيش واريز بانکي را نيز ضميمه اسناد هزينه نموده و به دايره حسابداري تحويل و

به اين ترتيب حساب تنخواه گردان بسته شده و تسويه مي گردد.

57

انواع روش هاي تنخواه گردان

حسابداران به منظور انجام عمليات حسابداري تنخواه گردان، از دو روش متفاوت

تنخواه گردان با مبلغ متغير و تنخواه گردان با مبلغ ثابت استفاده ميک نند. لازم

به ذکر است که استفاده از روش مبلغ متغير يا مبلغ ثابت به معني متفاوت بودن

عمليات تنخواه گردان در واحدهاي تجاري نيست بلکه روش متغير و ثابت دو روش

متفاوت براي حسابداري عمليات تنخواه گردان است. در روش تنخواه گردان با

مبلغ ثابت، مانده حساب تنخواه گردان پس از ايجاد، تا انتهاي دوره مالي و بستن

حساب تنخواه گردان تغيير نخواهد کرد. در روش تنخواه گردان با مبلغ متغير، با

ارايه اسناد هزينه توسط مسئول تنخواه گردان، حساب تنخواه گردان به ميزان

اسناد هزينه تأييد شده بستانکار و با تأمين )شارژ( مجدد، تنخواه گردان بدهکار

مي شود. به اين ترتيب حساب تنخواه گردان در طی دوره به طور مرتب بدهکار و

بستانکار خواهد شد.

مراحل تنخواه گردان:

به طور کلي تنخواه گردان داراي چهار مرحله است که عبارتند از:

1 مرحله اول ايجاد )افتتاح( حساب تنخواه گردان

2 مرحله دوم ثبت هزينه هاي تنخواه گردان

3 مرحله سوم ترميم )شارژ( حساب تنخواه گردان

4 مرحله چهارم بستن )اختتام( حساب تنخواه گردان

در روش تنخواه گردان ثابت مراحل 2 و 3 در هم ادغام شده و در يک رويداد

مالي درج مي گردد.

تنخواه گردان با مبلغ ثابت

مرحله اول ايجاد تنخواه گردان: هنگام ايجاد تنخواه گردان، معادل مبلغ

تنخواه گردان، چکي به تنخواه دار داده مي شود و وي با وصول مبلغ چک؛ وجه لازم

را براي انجام هزينه ها در اختيار مي گيرد. براي مثال فرض کنيد مؤسسه ايران مهر

1394 با اخذ يک فقره سفته بدون تاريخ به مبلغ 200,000 ريال /4/ در تاريخ 1

شماره 0126067 )سري / ل( به عنوان وثيقه و تضمين لازم از آقاي اسدي، با

صدور چک شماره 181121 به مبلغ 200,000 ريال از حساب جاري 876 بانک

ملت در وجه ايشان به عنوان مسئول تنخواه گردان ، حساب تنخواه گردان را ايجاد

نمايد. در تجزيه و تحليل اين رويداد مالي مشخص مي گردد که معادل مبلغ چک

تذکر

58

ارايه شده به آقاي اسدي ، حساب هاي انتظامي  ديگران نزد ما )سفته اخذ شده

از آقاي اسدي( را معادل وجه سفته بدهکار و حساب طرف حساب هاي انتظامي

ديگران نزد ما را بستانکار نموده و ثبت اخذ تضمين را انجام داده، حسابي به نام

تنخواه گردان آقاي اسدي در دفاتر شرکت بدهکار و حساب موجودي نقد  بانک

نيز بستانکار مي گردد. و سند حسابداري اين رويدادهاي مالي به قرار زير است:

شماره سند: مؤسسه ايرانمهر شماره صفحه دفتر روزنامه:

1394 سند حسابداري تعداد ضمائم: /4/ تاريخ سند: 1

رديف کد

حساب شرح مبلغ جزء مبلغ

بدهکار

مبلغ

بستانکار

حساب هاي انتظامي  ديگران نزد ما 200,000

طرف حساب هاي انتظامي  ديگران نزد ما 200,000

جمع: 200,000 200,000

شرح : بابت اخذ سفته شماره 0126067 )سري / ل( از آقاي اسدي جهت تضمين تنخواه گردان

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

شماره سند: مؤسسه ايرانمهر شماره صفحه دفتر روزنامه:

1394 سند حسابداري تعداد ضمائم: /4/ تاريخ سند: 1

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

تنخواه گردان آقاي اسدي 200,000

موجودي نقد  بانک 200,000

جمع: 200,000 200,000

شرح : صدور چک شماره 181121 از حساب جاري 876 بانک ملت در وجه آقاي

اسدي بابت افتتاح تنخواه گردان

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

59

تنخواه گردان با مبلغ متغير

مرحله اول ايجاد تنخواه گردان:

براي استفاده از اين روش هم براي هنرجويان توضيح داده شود که مرحله افتتاح

تنخواه گردان در هر دو روش تنخواه گردان ثابت و متغير يکسان است.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز درباره شيوه هاي کنترل اسناد مثبته و فاکتورها، سؤالات

مختلف را از هنرجويان پرسيده تا از حضور ذهن و آمادگي آنان براي شروع درس

جديد اطمينان حاصل نموده و سپس درباره نحوه پرداخت مخارج جزئي و خريد

سؤالاتي را مطرح تا هنرجويان نظرات خود را مطرح نمایند. بهتر آن است که کليه

اين اظهار نظرهاي هنرجويان )اعم از صحيح و يا اشتباه( در تابلو کلاس درج گردد تا

با بررسي و بحث درباره هر کدام از آنها نتيجه گيري لازم صورت گرفته و سپس روي

موارد ناصحيح خط کشيده و بطلان آنها اثبات گردد. و بعد از آن هنرآموز موضوع

درس را مطرح مي نمايد.

راهکار

در اين مرحله شرايطي را که يک سند مثبته بايد داشته باشد تا مورد تأييد دايره

حسابداري قرار بگيرد را به هنرجويان تذکر دهد. شرايطي مانند:

معتبر بودن فاکتورها

مخدوش نبودن فاکتورها و اسناد مثبته

صحيح بودن محاسبات و جمع فاکتورها

رعايت موازين قانوني مانند )ماليات بر ارزش افزوده، تخفيف هاي اعمال شده و… .(

ممهور بودن فاکتورها و اسناد

مرتبط بودن هزينه ها

……………….

مسئول تنخواه گردان از محل مبلغ دريافتي، هزينه هاي لازم و ضروري را انجام داده

و اسناد و مدارک مثبته را جمع آوري نموده و پس از بررسي و کنترل به ترتيب تاريخ

وقوع هزينه ها، آنها را در فرم گزارش تنخواه گردان که به صورت صفحه بعد مي باشد:

60

مؤسسه ……………………..

گزارش تنخواه گردان …………..

واحد حسابداري

خواهشمند است، اسناد و مدارک ضميمه جمعاً به تعداد….. فقره را رسيدگي و وجه آن

را به مبلغ ….. ريال پرداخت فرماييد.

رديف

مشخصات مدارک

شرح مقدار

تعداد

قيمت

هر واحد

قيمت

کل ملاحظات

تاريخ شماره نام فروشنده

جمع

امضاي مسئول تنخواه گردان امضاي تأييدک ننده

درج نموده و اين فرم را با تمام اسناد و مدارک مثبته آن، در زمان مقرر که در

دستورالعمل هاي تنخواه گردان معين شده است، تحويل دايره حسابداري مي نمايد.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز از مباحث مطرح شده در بخش نظري سؤالاتي درباره

شرايط اسناد مثبته و چگونگي تأييد و رد آن در مؤسسات و شرکت ها بر اساس

آيين نامه ها و دستورالعمل هاي تنخواه گردان را انجام داده و از پوستر و فيلم

آموزشي در اين خصوص استفاده نما یید. ضمناً می توانید با گروه بندی هنرجویان از

آنها بخواهید به صورت فرضی یک نفر را به عنوان مسئول تنخواه انتخاب و با مبالغ

فرضی گزارش تنخواه گردان را تنظیم نمایند و یا یک نمونه گزارش تنخواه تکمیل

شده به کلاس آورده و بررسی نما یید و در پايان چند نمونه مسئله به همراه فرم

گزارش تنخواه گردان در اختيار هنرجويان قرار داده تا تکمیل و کنترل گردد.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز دربارۀ شيوه هاي کنترل اسناد مثبته و فاکتورها، سؤالات

مختلف را از هنرجويان پرسيده تا از حضور ذهن و آمادگي آنان براي شروع درس

61

جديد اطمينان حاصل نموده و سپس دربارۀ نحوۀ تعريف رويه هاي ثبت نمودن

هزينه ها و ترميم تنخواه گردان سؤالاتي را مطرح تا هنرجويان نظرات خود را

مطرح نمایند و بهتر آن است که کليه اين اظهار نظرهاي هنرجويان )اعم از صحيح

و يا اشتباه( در تابلو کلاس درج گردد تا با بررسي و بحث درباره هر کدام از آنها

نتيجه گيري لازم صورت گرفته و سپس روي موارد ناصحيح خط کشيده و بطلان

آنها اثبات گردد. و بعد از آن هنرآموز موضوع درس را مطرح مي نمايد و سپس اسناد

هزينه را با آيين نامه هاي داخلي و دستورالعمل هاي تنخواه گردان از نظر مجاز بودن

انجام هزينه مورد بررسي قرار داده و هنگامي که هزينه ها، مورد تأييد قرار گرفت،

اقدام به صدور چکي معادل جمع مبالغ مخارج تأييد شده در وجه تنخواه دار بابت

تأمين وجوه تنخواه گردان مي نمايد. پیشنهاد می شود شرکتی فرضی در نظر گرفته

و مسئول تنخواه گردان در کلاس انتخاب و گزارش تنخواه گردان را تکمیل نموده و

تنخواه را افتتاح و ترمیم نموده و حساب تنخواه گردان را بسته و تبادل نظر نماید.

ر اهکار

فرض کنيم که آقاي اسدي مخارج زير را انجام و اسناد هزينه آن را به شرح

زير ارايه نموده باشد:

94/4/4 ( پرداخت مبلغ 60,000 ريال بابت هزينه حمل اثاثه خريداري شده.

94/4/9 ( پرداخت قبض تلفن مؤسسه به مبلغ 80,000 ريال.

94/4/14 ( خريد مبلغ 40,000 ريال ملزومات اداري.

مؤسسه ايرانمهر

گزارش تنخواه گردان آقاي اسدي

واحد حسابداري

خواهشمند است، اسناد و مدارک ضميمه جمعاً به تعداد 3 فقره را رسيدگي و وجه

آن را به مبلغ 180,000 ريال پرداخت فرماييد.

رديف

مشخصات مدارک

شرح مقدار/تعداد قيمت هر واحد قيمت کل ملاحظات

تاريخ شماره نام فروشنده

94/4/4 1 پیک بادپا کرايه حمل 60,000

94/4/9 2 مخابرات قبض تلفن 80,000

94/4/14 3 فروشگاه کوروش خريد ملزومات 40,000

جمع: يکصد و هشتاد هزار ريال 180,000

امضاي مسئول تنخواه گردان امضاي تأ ييد کننده

62

و سند حسابداري آن در روش تنخواه گردان ثابت به صورت زير است:

شمارۀ سند: مؤسسۀ ايرانمهر شمارۀ صفحۀ دفتر روزنامه:

1394 سند حسابداري تعداد ضما ي م : 3 /4/ تاريخ سند: 15

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

هزينه اياب و ذهاب 60,000

هزينۀ تلفن 80,000

ملزومات 40,000

موجودي نقد  بانک 180,000

جمع: يکصد و هشتاد هزار ريال 180,000 180,000

شرح: بابت صدور چک شماره 181642 در وجه آقاي اسدي بابت ثبت هزينه هاي انجام

شده توسط تنخواه گردان

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

و سند حسابداري ثبت هزينه هاي انجام شده آن در روش تنخواه گردان متغير

به صورت زير است:

شمارۀ سند: مؤسسۀ ايرانمهر شمارۀ صفحۀ دفتر روزنامه:

1394 سند حسابداري تعداد ضمايم: 3 /4/ تاريخ سند: 15

رديف کد

حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ

بستانکار

هزينۀ اياب و ذهاب 60,000

هزينۀ تلفن 80,000

ملزومات 40,000

تنخواه گردان آقاي اسدي 180,000

جمع: يکصد و هشتاد هزار ريال 180,000 180,000

شرح: بابت ثبت هزينه هاي انجام شده توسط تنخواه گردان آقاي اسدي

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

63

و سند حسابداري ترميم مبلغ تنخواه در روش تنخواه گردان متغير به صورت زير است:

شمارۀ سند: مؤسسۀ ايرانمهر شمارۀ صفحۀ دفتر روزنامه:

1394 سند حسابداري تعداد ضمايم: 3 /4/ تاريخ سند: 15

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

تنخواه گردان آقاي اسدي 180,000

موجودي نقد  بانک 180,000

جمع: يکصد و هشتاد هزار ريال 180,000 180,000

شرح: بابت صدور چک شماره 181642 در وجه آقاي اسدي بابت ثبت هزينه هاي انجام

شده توسط تنخواه گردان

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز از مباحث مطرح شده در بخش نظري سؤالاتي دربارۀ صدور

سند حسابداري ثبت هزينه ها و ترميم تنخواه گردان در مؤسسات و شرکت ها را

انجام داده و از پوستر و فيلم آموزشي در اين خصوص استفاده نموده و در پايان

چند نمونه مسئله به همراه فرم گزارش تنخواه گردان در اختيار هنرجويان قرار داده

تا مسايل را حل نمايند و کنترل گردد.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز از مباحث مطرح شده در بخش نظري سؤالاتي درباره صدور

سند حسابداري ثبت هزينه ها و ترميم تنخواه گردان در مؤسسات و شرکت ها را

انجام داده و از پوستر و فيلم آموزشي در اين خصوص استفاده نموده و در ادامه

درباره لزوم بستن حساب هاي موقت در پايان دوره مالي )که بايد درباره فرض

پايان دوره مالي هم بحث نمود( مطالبي را با کمک هنرجويان مطرح نموده وسپس

نحوه بستن حساب تنخواه گردان آموزش داده شده و در پايان چند نمونه مسئله به

همراه فرم سند حسابداري در اختيار هنرجويان قرار داده تا مسايل را حل نمايند

و کنترل گردد.

64

راهکار

مرحله ثبت بستن )اختتام( تنخواه گردان

مرحلۀ قبل يعني مرحله ثبت هزينه ها و تمديد تنخواه گردان به صورت مداوم و

مستمر در مؤسسات انجام مي گردد، تا اینکه در پايان دوره مالي بايد حساب هاي

واسطه اي و موقت بسته شود و طبق دستورالعمل هاي اجرايي تنخواه گردان،

مسئول تنخواه گردان بايد با واحد حسابداري تسويه حساب نمايد و مانده حساب

تنخواه گردان صفر شده و بسته شود. براي اين رويداد سه حالت ممکن است اتفاق

بيفتد که به قرار زير انجام مي شود:

1 تمامي مبلغ تنخواه گردان براي پرداخت مخارج به مصرف رسيده باشد:

مسئول تنخواه گردان اسناد هزينه را به ترتيب تاريخ وقوع، در فرم گزارش

تنخواه گردان درج و اصل اسناد را ضميمه فرم نموده و به واحد حسابداري تحويل

مي نمايد و پس از تأييد هزينه ها سند حسابداري به شرح زير صادر مي گردد:

شمارۀ سند: مؤسسه…… شماره صفحه دفتر روزنامه:

تاريخ سند: سند حسابداری تعداد ضمايم:

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ

بدهکار

مبلغ

بستانکار

××× …… هزينه

××× …… هزينه

××× …… هزينه

××× …… تنخواه گردان آقاي

××× ××× جمع

شرح : بابت ثبت هزينه هاي انجام شده و بستن تنخواه گردان آقاي…………………

تنظيمک ننده : تأييدک ننده : تصويبک ننده:

2 کل مبلغ تنخواه گردان به صورت کامل و خرج نشده و نزد مسئول

تنخواه گردان موجود باشد: در اين تاريخ هنوز هزينه اي انجام نشده، و تمام مبلغ

را به حساب بانک شرکت واريز و اصل فیش را به عنوان مدرک به واحد حسابداري

ارايه مي نمايد و سند حسابداري اين رويداد به صورت صفحه بعد است:

65حسابداری وجوه نقد شرکتها

شماره سند: مؤسسه….. شماره صفحه دفتر روزنامه:

تاريخ سند: سند حسابداري تعداد ضمايم:

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

××× موجودي نقد بانک

××× ….. تنخواه گردان آقاي

××× ××× جمع

شرح : بابت واريز وجه تنخواه به حساب بانک مؤسسه و بستن تنخواه گردان آقاي…..

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

3 بخشي از وجوه نقد بابت مخارج پرداخت شده است و مابقي وجه نزد

مسئول تنخواه گردان موجود مي باشد: در اين حالت مبلغ موجودي نقدي نزد

تنخواه دار به حساب بانک شرکت واريز و فيش پرداخت نقدي آن، ضميمه اسناد و

مدارک گرديده و اصل اسناد به حسابداري تحويل و با مسئول تنخواه گردان تسويه

حساب مي گردد و سند حسابداري بستن تنخواه گردان به صورت زير است:

شمارۀ سند: مؤسسه….. شماره صفحه دفتر روزنامه:

تاريخ سند: سند حسابداري تعداد ضمايم:

رديف کد حساب شرح مبلغ جزء مبلغ بدهکار مبلغ بستانکار

××× ….. هزينه

××× ….. هزينه

××× موجودي نقد – بانک

××× ….. تنخواه گردان آقاي

××× ××× : جمع

شرح : بابت ثبت هزينه هاي انجام شده و بستن تنخواه گردان آقاي …..

تنظيمک ننده: تأييدک ننده: تصويبک ننده:

66حسابداری وجوه نقد شرکتها

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

در آغاز کلاس هنرآموز از مباحث مطرح شده در بخش نظري عملی سوالاتي

درباره صدور سند حسابداري ثبت هزينه ها و ترميم تنخواه گردان در مؤسسات و

شرکت ها را انجام داده و از پوستر و فيلم آموزشي در اين خصوص استفاده نماید.

در پايان چند نمونه مسئله به همراه فرم سند حسابداري در اختيار هنرجويان قرار

داده تا مسايل را حل نمايند و کنترل گردد.

راهکار آموزشي پيشنهادي

مرحله ثبت بستن )اختتام( تنخواه گردان:

مرحله قبل يعني مرحله ثبت هزينه ها و تمديد تنخواه گردان به صورت مداوم و

مستمر در مؤسسات انجام مي گردد، پس اين سيکل کاري مرتب تکرار مي شود

تا اينک ه در پايان دوره مالي بايد حساب هاي واسطه اي و موقت بسته شود و

طبق دستورالعمل هاي اجرايي تنخواه گردان مسئول تنخواه گردان بايد با واحد

حسابداري تسويه حساب و مانده حساب تنخواه گردان صفر شده و بسته شود. براي

اين رويداد سه حالت ممکن است اتفاق بيفتد که به قرار صفحه بعد انجام مي شود:

به طور خلاصه عمليات تنخواه گردان به روش ثابت و روش متغير را مي توان در

جدول زير نمايش داد:

67حسابداری وجوه نقد شرکتها

جدول مقايسه اي تنخواه گردان به روش هاي متغير و ثابت

حسابداري تنخواه گردان به روش متغير حسابداري تنخواه گردان به روش ثابت

مرحله شرح بدهکار بستانکار شرح بدهکار بستانکار

افتتاح

تنخواه گردان الف

موجودي نقد  بانک

بابت افتتاح تنخواه گردان

×××

×××

تنخواه گردان الف

موجودي نقد  بانک

بابت افتتاح تنخواه گردان

×××

×××

تمديد تنخواه

هزينه ….

هزينه ….

تنخواه گردان الف

بابت ثبت هزينه ها

×××

×××

××× …. هزينه ×××

××× …. هزينه

××× موجودي نقد  بانک

تنخواه گردان الف بابت تأمين و شارژ تنخواه گردان

موجودي نقد  بانک

بابت تأمين و شارژ

تنخواه گردان

×××

×××

) بستن تنخواه) 1

هزينه ….

هزينه ….

تنخواه گردان الف

بابت ثبت هزينه ها و بستن

تنخواه گردان

×××

×××

×××

هزينه ….

هزينه ….

تنخواه گردان الف

بابت ثبت هزينه ها و بستن

تنخواه گردان

×××

×××

×××

حسابداری وجوه نقد شرکتها

) بستن تنخواه) 2

موجودي نقد  بانک

تنخواه گردان الف

بابت بستن تنخواه گردان

×××

×××

موجودي نقد  بانک

تنخواه گردان الف

بابت بستن تنخواه گردان

×××

×××

) بستن تنخواه) 3

هزينه ….

هزينه ….

موجودي نقد  بانک

تنخواه گردان الف

بابت ثبت هزينه ها و بستن

تنخواه گردان

×××

×××

×××

×××

هزينه ….

هزينه ….

موجودي نقد  بانک

تنخواه گردان الف

بابت ثبت هزينه ها و بستن

تنخواه گردان

×××

×××

×××

×××

68حسابداری وجوه نقد شرکتها

در برخي مؤسسات و شرکت ها چنانچه فعاليت مورد نظر، به صورت پروژه اي باشد

)مانند ترخيص کالاها و ماشين آلات از گمرکات ورودي کشور و پرداخت حقوق

ماهانه براي کارکنان و کارگران يک بخش از پروژه راه سازي(، در اين صورت فقط

مراحل اوّل )افتتاح تنخواه گردان( و چهارم )بستن تنخواه گردان( انجام مي شود.

با اينکه در آيين نامه ها و دستورالعمل هاي مربوط به تنخواه گفته شده که در

پايان دوره مالي کليه مبالغ موجود نزد مسئول تنخواه گردان بايد به حساب بانک

شرکت واريز شده و مانده تنخواه گردان صفر گردد ؛ اما به دليل مشکلاتي که

ممکن است به صورت ناگهاني و غير مترقبه براي مؤسسات و شرکت ها به وجود

آيد؛ به ويژه دربخش خصوصي مبلغي تنخواه به صورت ساير حساب هاي دريافتني

نزد مسئول تنخواه جهت استفاده در شرايط ويژه )مانند ترکيدگي لولۀ آب و…(

به امانت مي ماند.

در خاتمه مباحث اين پودمان از همکاران عزيز و گرامي در خواست مي گردد، تا

مطالب مورد نظر را با روش ها و تکنيک هاي عملي و کاربردي مختلف و با روش هاي

ايجاد خلاقيت در کلاس و به وجود آوردن فضاي شاد از طريق تمرينات عملي و

به وجود آوردن فضاي کلاس به صورت محيط هاي کار بيروني )کار به صورت واقعي(

هنرجويان را به سمت پويايي و به دست آوردن تجربه از طريق مواجهه با مسايل

خاص و موردی، که ممکن است در محيط کار اجرايي با آن روبه رو شوند آماده

نمايند.

تهیه صورت مغایرت بانکی

فصل 4

70

ارایه راهکار آموزشي پيشنهادي

چرا بايد صورت مغايرت بانکي تهيه گردد؟

هدف از تهيه صورت مغايرت بانکي چيست؟

چه زماني بايد صورت مغايرت بانکي را تهيه نمود؟

مراحل تهيه صورت مغايرت بانکي چگونه است؟

صورت مغايرت بانکي به چه روش هايي انجام مي گردد؟

در شروع اين پودمان يادآور مي گردد که همکاران و هنرآموزان گرامي با اين

پرسش ها و سؤالاتي از اين قبيل هنرجويان خود را در کلاس به چالش کشيده

و نظرات مختلفي را که هنرجويان مطرح مي کنند در تابلو کلاس درج نمودهحسابداری وجوه نقد شرکتها

)صرفنظر از صحيح و يا احتمالاً غلط بودن آن( تا هنرجویان قدرت اظهار نظر

و گفتن افکار خود در کلاس را به دست آورند. سپس با توجه به نکات مورد نظر

در مباحث درسي باز هم با همکاري خود هنرجویان، درست يا نادرست بودن

نظريه هاي ارایه شده را بررسي نماييد تا به اين ترتيب با حداقل امکانات، يک کلاس

درس پويا و خلاق و به دور از روش هاي سنتي هنرآموز محوري )ايراد سخنراني

توسط هنرآموز( داشته باشيم و به جاي شنونده بودن صرف هنرجویان که موجب

خستگي و بي حوصلگي آنان می گردد، و به اشکال مختلف از گوش دادن به مباحث

از طرق مختلف )اجازه گرفتن براي خروج از کلاس، بازي کردن با وسايل خود

و…( شانه خالي مي نمايند، جلوگيري شود.

تهيه صورت حساب بانکي

چنانچه هنرجويان دريابند نظرات آنها در کلاس شنيده مي شود و فرصت

اظهارنظر و دفاع از نظرات خود را پيدا مي کنند، کلاس درس را پذيرفته و

مشتاق حضور در کلاس درس مي شوند.

چرا بايد صورت مغايرت بانکي تهيه گردد؟

هدف از تهيه صورت مغايرت بانکي چيست؟

چه زماني بايد صورت مغايرت بانکي را تهيه نمود؟

به طور مثال در کلاس درس مطرح نماييم که مانده يکي از حساب هاي بانکي

ريال است و در همين زمان طبق صورت حساب )A( مؤسسه در زمان خاصي مبلغ

ريال را نشان مي دهد، و مدير )B( اخذ شده از بانک براي همان حساب مبلغ

مؤسسه قصد صدور چکي را دارد و از ما به عنوان حسابدار مي خواهد تعيين نماييم

حداکثر مبلغي را که مي تواند چک صادر نمايد چه رقمي است؟ در این زمان ما

71حسابداری وجوه نقد شرکتها

به عنوان حسابدار اين مؤسسه چه جوابي مي توانيم بدهيم؟

آيا مبلغ مانده طبق دفاتر مؤسسه صحيح است؟

آيا مبلغ مانده طبق صورت حساب ارسالي از بانک صحيح است؟

حداکثر مبلغ چکي که در اين لحظه در مؤسسه مي توان صادر نمود چه

رقمي است؟

اين سؤالات و سؤالاتي از اين قبيل ما را وادار مي نمايد که کنکاش نماييم تا

حساب ها را در دفاتر خود کنترل مجدد نماييم و آن را با صورتحساب هايي که از

بانک دريافت مي کنيم تطبيق دهيم تا اختلاف هاي احتمالي به وجود آمده را کشف

و آن را اصلاح نماييم.

به فرآيندي که منجر به بررسي دفاتر و مطابقت دادن اقلام با صورت حساب دريافتي

از بانک مي گردد تا در نهايت به رفع اين اختلاف منجر شود، تهيه صورت مغايرت

بانکي گفته مي شود.

چه زماني بايد صورت مغايرت بانکي را تهيه نمود؟

معمولاً در اجراي فعاليت هاي حسابداري در پايان دوره زمانی موردنظر )بنابر

سیاست های مؤسسات( گزارشي از فعاليت ها تهيه مي گردد که يکي از مهمترين اين

گزارش ها گزارشي است به نام تراز آزمايشي، که حسابداران کنترل مي نمايند

گردش عمليات و مانده حساب ها تا اين لحظه )تاريخ مورد نظر( درست است يا

خير؟ البته لازم به تذکر است که اگر جمع ستون هاي بدهکار و بستانکار اين تراز

آزمايشي با هم موازنه و برابر بود الزاماً به اين معني نيست که همه عمليات درست

و صحيح انجام شده، زيرا ممکن است اقلامي درج نشده و يا حساب ها به نوعي

اشتباهات موجود را پوشش داده باشد که جمع تراز آزمايشي برابر گردد، اما اگر

جمع تراز آزمايشي برابر نگردد اين اطمينان به وجود مي آيد که اشتباهاتي وجود

دارد که بايد مورد شناسايي قرار گرفته و رفع گردد. پس مناسب ترين زمان براي

تهيه و تنظيم صورت مغايرت بانکي طبق دستورالعمل های اجرایی مغایرت بانکی

مؤسسات است.

مراحل تهيه صورت مغايرت بانکي چگونه است؟

براي آشنايي همکاران گرامي با آنچه در اين پودمان پيش رو داريم مراحل تهيه و

تنظيم صورت مغايرت بانکي در قالب يک نمودار به صورت صفحه بعد نمايش داده

مي شود:

72

همان طور که در نمودار مشاهده مي گردد تهيه صورت مغايرت بانکي مراحلي به

شرح زير دارد:

1 اخذ صورت حساب از بانک مربوط به هر حساب به صورت مجزا

2 تهيه صورت ريز دفتر معين )دفتر کل( از هر حساب بانک

3 مطابقت دادن صورت ريز دفاتر مؤسسه با صورتحساب اخذ شده از بانک

4 تعيين اقلام بسته و اقلام باز

5 تهيه صورت مغايرت بانکي طبق يکي از روش هاي موجود

6 صدور سند حسابداري اصلاحي براي اقلام باز دفاتر

7 ارسال نامه به بانک جهت رفع اشتباهات انجام شده توسط بانک

مراحل تهیه و تنظیم صورت مغایرت بانکی

تهیه دفتر معین )دفترکل( حساب بانک اخذ صورت حساب از بانک

مطابقت دادن اقلام دفتر معین

)دفترکل( مؤسسه با صورت حساب

اخذ شده از بانک

تعیین اقلام بسته

شماره مدرک و مبلغ یکسان

است و مورد تأ یید است بنابراین

خورده و )( در فرم ها علامت

فعالیت دیگری ندارد.

تعیین اقلام باز

شماره مدرک و یا مبلغ یکسان

نیست و در دفاتر مؤسسه و

یا صورت حساب اخذ شده از

بانک اختلاف وجود دارد که دور

موارد اختلاف دار یک خط بسته

می کشیم.

طبق اسناد و مدارک موجود بررسی انجام

شده و دلیل باز بودن اقلام باز تع یین

می شود.

تنظیم صورت مغایرت بانکی طبق یکی از

روش های موجود

73

اخذ صورتحساب از بانک جهت هر حساب به صورت مجزا

در اين مرحله براي هر حساب بانک به صورت مجزا درخواست صورتحساب را

براي يک محدوده زماني معين )از تاريخ ……. تا تاريخ …….( به صورت کتبي از

بانک مي نماييم و بانک صورتحساب را براي حساب مشخص شده در دوره زماني

درخواست شده تهيه و سپس آن را تأييد )ممهور به مهر بانک( و تحويل نماينده

مؤسسه مي نمايد.

ضمنا با استفاده از خدمات نوين سيستم بانکي مي توان با استفاده از اينترنت بانک

با تعيين نمودن محدوده زماني معين صورتحساب بانکي را از اينترنت بانک دریافت

کرده و استفاده نمود. ولي اگر اين صورتحساب براي ارایه به مراجع قضايي باشد به دليل

عدم تأييد بانک )ممهور نبودن صورتحساب توسط بانک( قابل استفاده نمي باشد. از

همکاران و هنرآموزان گرامي تقاضا مي شود نحوه استفاده از اينترنت بانک را در کارگاه

به هنرجويان ارايه نمايند.

ارایه راهکار آموزشي پيشنهادي

چرا بايد صورت مغايرت بانکي تهيه گردد؟

هدف از تهيه صورت مغايرت بانکي چيست؟

چه زماني بايد صورت مغايرت بانکي را تهيه نمود؟

مراحل تهيه صورت مغايرت بانکي چگونه است؟

صورت مغايرت بانکي به چه روش هايي انجام مي گردد؟

در شروع اين پودمان يادآور مي گردد که همکاران و هنرآموزان گرامي با اين

پرسش ها و سؤالاتي از اين قبيل هنرجويان خود را در کلاس به چالش کشيده

و نظرات مختلفي را که هنرجويان مطرح مي کنند در تابلو کلاس درج نموده

)صرفنظر از صحيح و يا احتمالاً غلط بودن آن( تا هنرجویان قدرت اظهار نظر

و گفتن افکار خود در کلاس را به دست آورند. سپس با توجه به نکات مورد نظر

در مباحث درسي باز هم با همکاري خود هنرجویان، درست يا نادرست بودن

نظريه هاي ارایه شده را بررسي نماييد تا به اين ترتيب با حداقل امکانات يک کلاس

درس پويا و خلاق و به دور از روش هاي سنتي هنرآموز محوري )ايراد سخنراني

توسط هنرآموز( داشته باشيم و به جاي شنونده بودن صرف هنرجویان که پس از

چند دقيقه موجب خستگي و بي حوصلگي آنان شده و به اشکال مختلف از گوش

دادن به مباحث از طرق مختلف )اجازه گرفتن براي خروج از کلاس، بازي کردن با

وسايل خود و…( شانه خالي مي نمايند، جلوگيري شود.

74

فعالیت هنرآموز، هنرجويان را با توجه به شرايط کلاس به چند گروه تقسيم بندي کرده

و از آنها مي خواهد فعاليت هاي مطرح شده در کتاب محتواي آموزشي را در

ارتباط با صورت حساب بانکي و نحوه تهيه نمودن آن و چگونگي طريقه کنترل

آن، با همکاري دوستان هم گروه خود بحث کرده و با مداد در جداول مربوطه در

کتاب را تکميل نموده و دلايل خود را براي نتايج به دست آمده به صورت بحث

گروهي با کل کلاس مورد نقد و بررسي قرار داده و درصورت وجود اشکال با ارایه

توضيحات نسبت به رفع آن اقدام نمايند.

در ادامه هنرآموز سؤالاتي را درباره صورت حساب بانکي و نحوه تهيه آن و

چگونگي طريقه کنترل آن در کلاس مطرح نموده و سپس پاسخ هاي ارایه شده

از طرف هنرجويان را مورد ارزيابي قرار دهد.

تهيه صورتحساب بانکي وکنترل اعلاميه هاي بدهکار و بستانکار

چندين مورد صورت حساب بانکي در اختيار هنرجويان قرار داده و درباره اجزاي

آن بحث نماييد.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

دفتر کل حساب بانک چه دفتري است؟

دفتر معين حساب بانک ها چه دفتري است؟

حساب هاي تفضيلي دفاتر بانک چه کاربردي در حسابداري دارد؟

در شروع اين پودمان يادآور مي گردد که همکاران و هنرآموزان گرامي با سؤالاتي

از اين قبيل هنرجويان خود را در کلاس به چالش کشيده و نظرات مختلفي را

که هنرجويان مطرح مي کنند در تابلو کلاس درج نموده )صرفنظر از صحيح و

يا احتمالاً غلط بودن آن( تا هنرجویان قدرت اظهار نظر و گفتن افکار خود در

کلاس را به دست آورند.سپس با توجه به نکات مورد نظر در مباحث درسي با

همکاري خود هنرجویان، درست يا نادرست بودن نظريه هاي ارايه شده را بررسي

نماييد تا به اين ترتيب با حداقل امکانات يک کلاس درس پويا و خلاق و به دور از

روش هاي سنتي هنرآموز محوري )ايراد سخنراني توسط هنرآموز( داشته باشيم و

به جاي شنونده بودن صرف هنرجویان که پس از چند دقيقه موجب خستگي و

بي حوصلگي آنان شده و به اشکال مختلف از گوش دادن به مباحث از طرق مختلف

)اجازه گرفتن براي خروج از کلاس، بازي کردن با وسايل خود و…( شانه خالي

مي نمايند، جلوگيري شود.

75

تهيه صورت ريز دفتر معين )دفتر کل( از هر حساب بانک:

در اين مرحله اگر مؤسسه فقط داراي يک حساب بانک باشد پس يک حساب بانک

در دفتر کل دارد ولي اگر مؤسسه در چند بانک مختلف داراي حساب بانکي باشد،

در دفتر کل يک سرفصل به نام حساب بانک ايجاد شده و در دفتر معين بانک ها به

ازاي هر بانک يک حساب جداگانه نگه داري مي شود.

چنانچه مؤسسات از دفاتر چاپي استفاده مي کنند )از نرم افزار رايانه اي استفاده

نشود( براي تهيه صورت ريز حساب بانک در محدوده زماني مورد نظر از دفاتر

رونوشت )تصویر( تهيه نموده تا براي تنظيم صورت مغايرت استفاده گردد و در

مؤسساتي هم که از سيستم نرم افزاري براي حسابداري استفاده مي گردد، با تعيين

محدودۀ زماني مناسب از آن حساب بانک گزارش را چاپ تا بر اساس آن تنظيم

صورت مغايرت انجام شود.

از هنرآموزان گرامي تقاضا مي شود نحوۀ دريافت گزارش حساب و تعيين محدوده زماني

را ب هصورت عملي نشان داده و ب هصورت کار کارگاهي توسط هنرجويان اجرا شود.

ارایه راهکار آموزشي پيشنهادي

دفتر کل حساب بانک چه دفتري است؟

دفتر معين حساب بانک ها چه دفتري است؟

حساب هاي تفضيلي دفاتر بانک چه کاربردي در حسابداري دارد؟

در شروع این پودمان یادآور می گردد که همکاران و هنرآموزان گرامي با سؤالاتي

از اين قبيل هنرجويان خود را در کلاس به چالش کشيده و نظرات مختلفي را که

هنرجويان مطرح مي کنند در تابلو کلاس درج نموده )صرفنظر از صحيح و يا احتمالاً

غلط بودن آن( تا هنرجویان قدرت اظهار نظر و گفتن افکار خود در کلاس را به دست

آورند. سپس با توجه به نکات مورد نظر در مباحث درسي باز هم با همکاري خود

هنرجویان، درست يا نادرست بودن نظريه هاي ارايه شده را بررسي نماييد تا به اين

ترتيب با حداقل امکانات يک کلاس درس پويا و خلاق و به دور از روش هاي سنتي

هنرآموز محوري )ايراد سخنراني توسط هنرآموز( داشته باشيم و به جاي شنونده

بودن صرف هنرجویان که پس از چند دقيقه موجب خستگي و بي حوصلگي آنان

شده و به اشکال مختلف از گوش دادن به مباحث از طرق مختلف )اجازه گرفتن براي

خروج از کلاس، بازي کردن با وسايل خود و…( شانه خالي مي نمايند، جلوگيري شود.

تهيه صورت ريز دفتر معين )دفتر کل( از هر حساب بانک:

در اين مرحله با طراحي مسايل مختلف و در اختيار قرار دادن صورت ريز دفاتر

معين و يا کل دربارۀ اجزاي آن بحث و ماهيت اقلام و چگونگي بدهکار و بستانکار

شدن موارد را بررسي نمايند.

76

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

مطابقت دادن صورت ريز دفاتر مؤسسه با صورتحساب اخذ شده از بانک:

در اين مرحله بايد اقلام درج شده در صورتحساب اخذ شده از بانک را با اقلام درج

شده در صورت ريز دفاتر مؤسسه مطابقت داد به اين صورت که:

1 شمارۀ مدرک رويداد مورد نظر بايد در دفاتر با همان شماره در صورتحساب

بانک درج شده باشد.

2 مبلغ رويداد مورد نظر بايد در دفاتر با همان مبلغ در صورتحساب بانک درج

شده باشد.

3 مبالغ بدهکار درج شده در دفاتر بايد با همان شماره مدارک و مبلغ در ستون

بستانکار صورتحساب درج شده باشد.

4 مبالغ بستانکار درج شده در دفاتر بايد با همان شماره مدارک و مبلغ در ستون

بدهکار صورتحساب درج شده باشد.

اين نکته ضروري است در بحث کنترل اقلام دفاتر مؤسسه با اقلام صورتحساب

بانک به شماره و مبالغ اسناد توجه مي نما ييم نه به تاريخ آن رويداد.

از هنرآموزان گرامي درخواست مي گردد که تفاوت نحوۀ ثبت رويدادهاي مربوط به

دريافت و پرداخت وجه در دفاتر مؤسسه با نحوه ثبت اين رويداد ها تفاوت دارد و

به چه دليلي اين تفاوت وجود دارد. بحث کافي را به عمل آورده و ثبت هاي کافي

را ب هصورت عملي در کلاس و کارگاه انجام دهند.

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

مطابقت دادن صورت ريز دفاتر مؤسسه با صورتحساب اخذ شده از بانک:

با ارايه يک مسئله و تنظيم آن در تابلو کلاس به صورت دفتر کل مؤسسه و صورت

حساب اخذ شده از بانک به صورت مجزا نحوه تطبيق دادن موارد درج شده در

صفحات قبل را با کمک هنرجو مرحله به مرحله در کلاس انجام و کنترل نما یید.

تذکر

77

ارايه راهکار آموزشي پيشنهاد ي

تعيين اقلام بسته و اقلام باز: مشاهده نموديد که اگر شماره مدرک و مبالغ اقلام

بدهکار دفتر کل )معين( سر فصل حساب بانک با اقلام بستانکار صورتحساب بانک

هردو مورد همخواني داشته و درست باشد؛ و همچنين اقلام بستانکار دفتر کل

)معين( سر فصل حساب بانک با اقلام بدهکار صورتحساب بانک نيز مطابق باشد

کنار هر دو علامت )√( قرار داده و به آنها اقلام بسته گفته مي شود که نشانگر

درست عمل شدن آن رويداد در دفاتر مؤسسه و بانک است و مورد تأييد قرار

گرفته است.

اگر شماره مدرک و مبلغ اقلام در دفتر کل )معين( سر فصل حساب بانک با

صورتحساب بانک منطبق نباشد و يا اقلامي در دفتر کل )معين( سر فصل حساب

بانک باشد ولي در صورتحساب بانک درج نشده باشد و برعکس ؛ به اين گونه موارد،

اقلام باز گفته مي شود. و بايد به طور دقيق مورد بررسي قرار گرفته و دليل باز بودن

آن مشخص شود و همچنين تعيين گردد اين اختلاف از سوي مؤسسه مي باشد يا

از طرف بانک، تا بتوان آن را اصلاح نمود.

مبالغي را که يکي از طرفين )مؤسسه يا بانک( آن را در دفاتر خود ثبت نموده ولي

طرف ديگر، آن را تا تاريخ معيني ثبت نکرده باشد، اقلام باز ناميده مي شود.

چنانچه حسابدار مؤسسه اطلاعات را در دفاتر خود )تا زمان مشخصي( ثبت نموده ولي

بانک آن اطلاعات را به هر علتي تا آن زمان معين در دفاتر خود ثبت نکرده باشد،

به اين گونه اقلامي که دور آن خط بسته )دايره( کشيده ايم، اقلام باز دفاتر مي گويند.

به مبالغي که مؤسسه )شرکت( آنها را در دفاتر خود ثبت کرده ولي در دفاتر بانک

ثبت نشده است اقلام باز دفاتر مي گويند.

چنانچه بانک اطلاعات را در دفاتر خود )تا زمان مشخصي( ثبت نموده ولي

حسابدار مؤسسه آن اطلاعات را تا آن زمان معين در دفاتر خود ثبت نکرده باشد،

به اين گونه اقلامي که دور آن خط بسته )دايره( کشيده ايم، اقلام باز صورتحساب

بانک مي گويند.

به مبالغي که بانک آنها را در دفاتر خود ثبت کرده ولي در دفاتر مؤسسه )شرکت(

ثبت نشده است اقلام باز صورتحساب مي گويند.

78

سپس جداولي تهيه نموده و اقلام باز دفاتر را با ذکر علت آن مشخص نموده و

همين کار را براي اقلام باز صورت حساب نيز انجام مي دهيم. به اين ترتيب دليل

باز بودن هريک از اقلام باز دفاتر مؤسسه و يا اقلام باز صورتحساب بانکي مشخص

مي گردد. مانند مثال زير:

اقلام باز دفتر معين مؤسسه ايرانيان

رديف تاريخ شرح بدهکار بستانکار علت

7/20 1 صدور چک شماره 13128 بابت

خريد اثاثه

2,300,000 اشتباه

حسابدار

اقلام باز صورتحساب بانک

رديف تاريخ شماره سند شرح بدهکار بستانکار علت

201 7/16 1 کارمزد بانکي 4,500 نرسيدن

اعلاميه بدهکار

79

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

تعيين اقلام بسته و اقلام باز

جداولي تهيه نموده و اقلام باز دفاتر را با ذکر علت آن مشخص و همين کار را براي

اقلام باز صورت حساب نيز انجام مي دهيم. و به اين ترتيب دليل باز بودن هريک

از اقلام باز دفاتر مؤسسه و يا اقلام باز صورتحساب بانکي مشخص مي گردد. مانند

مثال زير:

اقلام باز دفتر معين مؤسسه ايرانيان

رديف تاريخ شرح بدهکار بستانکار علت

7/20 1 صدور چک شماره 13128 بابت

خريد اثاثه

2,300,000 اشتباه

حسابدار

اقلام باز صورتحساب بانک

رديف تاريخ شماره سند شرح بدهکار بستانکار علت

201 7/16 1 کارمزد بانکي 4,500 نرسيدن

اعلاميه بدهکار

80

فعالیت

صورتحساب بانک شرکت اندیشه و حساب بانک در دفتر معین ارایه گردیده است.

مطلوب است:

الف( تطبیق اقلام مندرج در صورتحساب بانکی و دفتر معین شرکت و تع یین اقلام باز.

13 به روش های مذکور. X ب( تهیه صورت مغایرت بانکی به تاریخ اول بهمن ماه 3

ج( انجام اصلاحات لازم در دفتر روزنامه شرکت اندیشه.

شرکت اندیش ه سپرده قرض الحسنه جار ی بانک ………….

شماره حساب 21835541 صندوق پستی تلفن

13X3/10/ 13 تاریخ قبل 1 X3/10/ شماره صورتحساب 141 تاریخ 30

در صورت نیاز به دریافت روزانه صورتحساب مراتب را به شعبه خود منعکس

نما یید.

تاریخ مؤثر شماره

چک

کد

معامله

بدهکار ریال بستانکار

ریال

مانده از قبل/

جدید

13X3/10/15

13X3/10/17

13X3/10/20

13X3/10/28

13X3/10/29

13X3/10/29

13X3/10/30

451،170

451،171

854،195

33

33

38

45

45

07

38

400،000

295،000

500

200

450،000

110،000

850،000

10،184،000

9،784،000

9،489،000

9،939،000

9،938،500

9،938،200

10،048،200

10،898،200

در بایگانی این صورتحساب دقت فرما یید زیرا هیچ گونه صورتحساب دیگری

ارسال نخواهد شد.

81

خواهشمند است نظریات خود را ظرف 7 روز به ادارۀ حسابگری ارسال فرما یید.

توضیح کدها

کد معامله 33 چک های صادره صاحب حساب

کد معامله 38 چک های ارایه شده به بانک

کد معامله 45 کارمزد بانکی

کد معامله 07 واریزهای نقدی

حساب بانک ها

حساب جای شماره ………. دفتر معین شرکت اندیشه

شماره

سند

تاریخ شرح بدهکار بستانکار عطف مانده

روز ماه

1

15

17

20

25

28

10

10

10

10

10

10

مانده نقل از صفحه قبل

پرداخت طی چک شماره 451،170 در وجه آقای …..

پرداخت طی چک شماره 451،171 در وجه آقای …..

وصول وجه چک واگذاری به بانک شماره ….

پرداخت طی چک 451،172 در وجه آقای ….

واریز وجه طی حواله ارسالی از شهرستان توسط آقای ….

54،972،000

450،000

250،000

44،788،000

400،000

295،000

145،000

بد 10،184،000

جمع 45،628،000 55،672،000 بد 10،044،000

حل مسئله

شرکت اندیش ه سپرده قرض الحسنه جار ی بانک ………….

شماره حساب 21835541 صندوق پستی تلفن

13X3/10/ 13 تاریخ قبل 1 X3/10/ شماره صورتحساب 141 تاریخ 30

82

در صورت نیاز به دریافت روزانه صورتحساب مراتب را به شعبه خود منعکس نما یید.

تاریخ مؤثر شماره چک کد معامله بدهکار ریال بستانکار ریال مانده از قبل/ جدید

13X3/10/15

13X3/10/17

13X3/10/20

13X3/10/28

13X3/10/29

13X3/10/29

13X3/10/30

451،170

451،171

854،195

33

33

38

45

45

07

38

√ 400،000

√ 295،000

500

200

√ 450،000

110،000

850،000

10،184،000

9،784،000

9،489،000

9،939،000

9،938،500

9،938،200

10،048،200

10،898،200

حساب بانک ها

حساب جای شماره ………. دفتر معین شرکت اندیشه

شماره

سند

تاریخ شرح بدهکار بستانکار عطف مانده

روز ماه

1

15

17

20

25

28

10

10

10

10

10

10

مانده نقل از صفحه قبل

پرداخت طی چک شماره 451،170 در وجه آقای …..

پرداخت طی چک شماره 451،171 در وجه آقای …..

وصول وجه چک واگذاری به بانک شماره ….

پرداخت طی چک 451،172 در وجه آقای ….

واریز وجه طی حواله ارسالی از شهرستان توسط آقای ….

54،972،000

√450،000

250،000

44،788،000

√400،000

√295،000

145،000

بد 10،184،000

جمع 45،628،000 55،672،000 بد 10،044،000

83

روش های مانده واقعی

صورت مغایرت بانکی

شرکت اندیشه

مانده طبق دفاتر موسسه 10،0٤4،000 مانده طبق صورتحساب ارسالی به بانک 10،898،200

اضافه نشود. اضافه نشود.

واریزی نقدی 110،000 واریزی پایان وقت )سپرده بین راهی( 250،000

وصول چک، ارایه شده ، بانک 850،000 جمع افزایش 250،000

)نرسیدن اعلامیه بستانکار( جمع 11،148،200

جمع افزایش 960،000

جمع 11،004،000

کسر شود کسر شود:

145،000 کارمزد بانکی 500 چک معوقه شماره 451172

کارمزد بانکی 300

) جمع کاهش ) 800 ( جمع کاهش ) 145،000

مانده واقعی 11،003،200 مانده واقعی 11،003،200

روش رسیدن از مانده دفاتر مؤسسه به مانده صورتحساب

مانده طبق دفاتر مؤسسه 10،044،000

اضافه می شود:

واریزی نقدی 110،000

چک ارایه شده به بانک 850،000

145،000 چک معوقه شماره 451172

جمع افزایش 1،105،000

جمع 11،149،000

کسر شود:

کارمزد بانکی 500

کارمزد بانکی 300

واریز وجه توسط مشتری 250،000

) جمع کاهش ) 250،800

مانده طبق صورتحساب ارسالی 10،898،200

84

روش رسیدن از مانده صورتحساب ارسالی به مانده دفتر کل مؤسسه

مانده طبق صورتحساب ارسالی بانک

10،898،200

اضافه شود: 500

کارمزد بانکی 300

واریز وجه توسط مشتری 250،000

جمع افزایش

250،800

جمع

11،149،000

کسر شود.

واریزی نقدی 110،000

چک ارایه شده به بانک 850،000

145،000 چک معوقه شماره 451172

جمع کاهش

)1،105،000(

مانده طبق دفاتر مؤسسه

10،044،000

هنرآموز، هنرجويان را با توجه به شرايط کلاس به چند گروه تقسيم بندي کرده و

از آنها مي خواهد فعاليت هاي مطرح شده در کتاب محتواي آموزشي را در ارتباط

با نحوه تع يين اقلام بسته و اقلام باز و دلايل آن و چگونگي طريقه کنترل آن، با

همکاري دوستان هم گروه خود بحث و با مداد جداول مربوطه در کتاب، تکميل

نموده و دلايل خود را براي نتايج به دست آمده به صورت بحث گروهي با کل

کلاس مورد نقد و بررسي قرار داده و درصورت وجود اشکال با ارايه توضيحات

نسبت به رفع آن اقدام نمايند.

در ادامه، هنرآموز سؤالاتي را در ارتباط با نحوه تع يين اقلام بسته و اقلام باز و

دلايل آن و چگونگي طريقه کنترل آن، در کلاس مطرح نموده و سپس پاسخ هاي

ارايه شده از طرف هنرجويان را مورد ارزيابي قرار دهد.

فعالیت

85

ارايه راهکار آموزشي پيشنهادي

صدور سند حسابداري اصلاحي براي اقلام باز دفاتر:

حال که توانستيم از طريق تنظيم صورت مغايرت بانکي مانده واقعي حساب بانک

را شناسايي و محاسبه نماييم، بايد اختلاف موجود بين مانده دفاتر مؤسسه را با

مانده واقعي رفع نماييم. و براي اين کار با انجام ثبت هاي اصلاحي بايد حساب

بانک را برحسب موارد به دست آمده افزايش يا کاهش دهيم تا مانده حساب بانک

اصلاح گردد.

در حالتي که بيش از يک بار حساب بانک بايد بدهکار و يا بستانکار گردد، مي توان

از ثبت هاي مرکب استفاده نمود و بهتر است استفاده از اين ثبت ها با طرح مسايل

مختلف آموزش داده شود.

ارسال نامه به بانک جهت رفع اشتباهات انجام شده توسط بانک

اما در مورد اختلاف موجود بين مانده صورتحساب ارسالي بانک و مانده واقعي به

ترتيب زير عمل مي نماييم:

1 اگر واريزي پايان وقت )سپرده بين راهي( وجود داشته باشد، نيازي به

اطلاع رساني به بانک نمي باشد زيرا به صورت خودکار در مدت يک الي دو روز

درسيستم بانکي ثبت انجام مي شود.

2 اگر چک هايي وجود داشته باشد که مؤسسه در بستانکار حساب بانک از

موجودي خود کسر نموده ولي در بدهکار صورتحساب عمل نشده )چک هاي

بين راهی، چک هاي معوق( نيازي به اطلاع رساني به بانک نمي باشد زيرا به محض

ارايه چک توسط ذينفع به بانک از حساب کسر مي گردد.

3 اما اگر به غير از دو مورد گفته شده در بالا، بانک از حساب بانک مؤسسه مبالغ

اشتباه برداشت نموده يا واريز نموده با ارسال نامه کتبي به بانک پيگير رفع مشکل

مي گرديم

شرکت حسابداری ارمان پرداز خبره