حسابداری ناشران اوراق مشارکت
برخی از صاحبنظران وحسابداران حرفه ای بین محتوای اوراق مشارکت به عنوان یک وسیله تامین مالی ونوع وانواعی از اوراق قرضه که در کشورهای صنعتی متداول است تفاوتی قایل نشده اندوحسابداری اوراق مشارکت را تابع روشهای حسابداری اوراق قرضه دانسته اند.اگر چه بین اوراق مشارکت واوراق قرضه شباهت هایی وجود دارد ولی تفاوتهای آن به حدی است که بکارگیری روشهای حسابداری خاص ومتناسبی را لازم می سازد.ودر کشورهای صنعتی نیز که انتشار انواع اوراق قرضه یا در اصطلاح عام تر اوراق بدهی متداول است نحوه حسابداری تامین مالی طرحهای بزرگ از جمله مسایلی است که لزوم بکارگیری روشهای خاص حسابداری را حسب مورد ایجاب کرده ودر استانداردهای حسابداری هم نکاتی درباره آنها آمده است.
حسابداری ناشر اوراق مشارکت
در مقابل این نظریه برخی دیگر از صاحبنظران وحسابداران حرفه ای طرحهای موضوع اوراق مشارکت را از مصادیق مشارکت عملی می دانند اگر چه نحوه حسابداری مشخصی را تاکنون ارایه نکردهاندولی حسابداری ان را را تابع استانداردهای حسابداری این نوع از فعالیت را می دانندجای توضیح است استانداردهای حسابداری مشارکت عملی در مواردی کاربرد دارد که سرمایه گذار در مشارکت عملی در امور مربوط به مشارکت با شریک اجراکننده کنترل مشترک ودر اداره مشارکت نفوذ موثر داشته باشد ودر غیر این صورت فعالیت مربوط تابع استانداردهای مربود به سرمایه گذاری یا اعطای وام می شود.
در مورد اوراق مشارکت که خریداران اوراق طبق ماده 3قانون منحصرا در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک می باشندوبه موجب ماده 3آیین نامه مربوط ناشربه وکالتاز خریداران نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق جهت اجرای طرح اقدام می نماید نه کنترل مشرکی وجود دارد ونه دارندگان اوراق در اداره امور سرمایه گذاری انجام شده دخالت دارند بنابراین استانداردهای حسابداری مربوط به مشارکت عملی هیچ گونه کاربردی در مورد اوراق مشارکت نمی تواند داشته باشد
حسابداری ناشر اوراق مشارکت
تفاوت اوراق مشارکت واوراق قرضه
اوراق مشارکت برای طرح ویا طرحهای مشخصی منتشر می شود حال آنکه در مورد اوراق قرضه چنین الزامی وجود ندارد
به اوراق مشارکت سودی به عنوان علی الحساب به نرخ معین تعلق می گیرد وسود قطعی آن در پایان طرح ویا در سر رسید اوراق مشارکت از محل سود قطعی طرح تعیین وما به التفاوت پرداخت می شود در صورتی که در اوراق قرضه اعطای چنین سودی معمول نیست.
ناشران اوراق مشارکت باید در مقاطعی از زمان وضعیت مالی وعملکرد اجرای طرح موضوع اوراق مشارکت را گزارش کنند لکن اوراق قرضه چنین الزامی را ندارند.
اوراق قرضه می تواند به کسر یا به صرف منتشر شود حال آنکه اوراق مشارکت تنها به مبلغ اسمی صادر می شود.
حسابداری ناشر اوراق مشارکت
بازپرداخت اصل وپرداخت سود علی الحساب اوراق مشارکت حسب مورد توسط دئلت مورد اوراق مشارکت طرحهای عمرانی ویا توسط بانک عامل تضمین میشود وبه این ترتیب خطر نکول در مورد هیچ یک از انواع آن وجد ندارد در حالی که این خطر در مورد اوراق قرضه شرکتها هست ودر مواردی الزام حسابداری در پی دارد .
استانداردهای حسابداری اوراق مشارکت ناشران اوراق را از لحاظ رعایت الزامات حسابداری به چهار گروه تقسیم میشود:
ناشرانی که حسابداری آنها را تحت مقرراتوالزامات حسابداری دولتی است یعنی دولت ودستگاههای دولتی در اجرای طرهای عمرانی.
ناشرانی که حسابداری آنها تحت مقررات والزامات حسابداری سازمانهای محلی وموسسات غیر انتفاعی است نظیر شهرداریها وموسسات ونهادهای عمومی غیر دولتی .
ناشرانی که نسبت به مجموعه ای از داراییهای سود آور اوراق مشارکت صادر می کنند نظیر بانک مرکزی ایران
ناشرانی که حسابداری آنها تحت مقررات وضوابط حسابداری موسسات انتفاعی است لزوما از اصول واستانداردهای حسابداری مالی تبعیت می کنند نظیر شرکتهای دولتی خصوصی وشرکتهای وابسته به شهرداری ونهادهای عمومی غیر دولتی
