حل مسائل فصل چهارم حسابداری دولتی
و کنترلهای مالی دولتی

تالیف:دکتر جعفر باباجانی
دیروز چک باطله است فردا چک وعده ای است امروز است که تنها نقدینه شماست آن را عاقلانه هزینه کنید …!!
بزرگترین لذت در زندگی انجام کاریست که دیگران می گویند:تو نمی توانی ! رومن پولانسکی
یادمان باشد با شکستن پای دیگران، ما بهتر راه نخواهیم رفت …!!!
**************
د

• خلاصه فصل چهار حسابداری و کنترلهای مالی دولتی آقای دکتر باباجانی

• فصل چهارم (برای اطلاعات بیشتر حتما” کتاب خریداری شود)

• حسابداری عملیات خزانه داری :

• خزانه سازمان و تشکیلاتی است که به عنوان صندوق دولت کلیه دریافتهای دستگاههای دولتی را متمرکز و کلیه پرداختهای مربوط به سازمانهای دولتی را با استفاده از یک شبکه پرداخت انجام می دهد .

• تعریف : خزانه‌داري كل، سازماني است كه هماهنگي امور مالي كشور و تعيين خط‌مشي سياست‌هاي مالي دولت را به عهده دارد.

  در اصل 53 قانون اساسي مقرر گرديده كه كليه دريافت‌هاي دولت در حساب خزانه‌داري كل متمركز و همه پرداخت‌ها در حدود اعتبارات مصوب و به موجب قانون انجام گيرد.

• نظام حسابداري دولتي به نحوي طراحي می‌شود كه ضمن نگهداري حساب دريافت و پرداخت و موجودي وجه نقد (كه به عمليات خزانه‌داري مرسوم است) اطلاعات مالي مربوط به وصول درآمدها و ساير دريافت‌ها و انجام هزينه‌ها و ساير پرداخت‌هاي دستگاه‌هاي دولتي را جمع‌آوري، پردازش و تلفيق نموده و صورت‌هاي مالي مورد نياز كه وضعيت مالي و درآمد و هزينه دولت را منعكس  نمايد از آن قابل استخراج باشد. (سيستم حسابداري مركزي)

• حسابهای مستقل :

• حساب مستقل وجوه عمومي

• حساب مستقل وجوه اختصاصي

• حساب مستقل وجوه سپرده

• حساب مستقل وجوه شركت‌هاي دولتي

• نکته : حساب مستقل وجوه عمومي خزانه‌داري: اين حساب مسوليت نگهداري حساب دريافت وجوه درآمدهاي عمومي و ساير منابع تامين اعتبار و پرداخت وجوه مربوط به هزينه‌هاي جاري و سرمايه‌اي دولت را به عهده دارد.

• تنخواه‌گردان خزانه:

• با توجه به قانون بودجه در حالت عادي درآمدهاي پيش‌بيني شده دولت بلافاصله در شروع سال مالي وصول نمي‌شود اما پرداخت هزينه‌هاي دستگاه‌هاي اجرائي در همان ابتداي سال مالي آغاز مي‌گردد. بنابراين لازم است مبالغي تحت عنوان تنخواه‌گردان در اختيار دستگاه‌هاي اجرائي قرار گيرد.

• بنابراين ما در مورد تنخواه گردان دو ثبت را خواهيم داشت:

• 1- وجوهي كه خزانه تحت عنوان تنخواه‌گردان از بانك مركزي دريافت مي‌دارد.

  در دفتر روزنامه حساب مستقل وجوه عمومي به شكل زير ثبت مي‌شود:

  بانك تمركز وجوه عمومي ***

                                   تنخواه گردان خزانه                     ***

• 2- وجوهي كه تنخواه گردان دستگاه‌هاي اجرائي از تنخواه گردان خزانه دريافت مي‌دارد .

  دردفترروزنامه حساب مستقل وجوه عمومي به شكل زير ثبت مي شود.

• تنخواه گردان دستگاه اجرائي          ***

                                    بانك تمركز وجوه عمومي                             ***

• حسابداري حساب مستقل وجوه عمومي: جهت یاد آوری به مراحلی که ثبت ، طبقه بندی و تلخیص فعالیتهای مالی یک بنگا اقتصادی یا یک منبع مالی در یک دوره معین انجام می شود  تا نتیجه فعالیتهای آن بنگاه یا آن منبع مالی را درپایان همان دوره گزارش نماید چرخه حسابداری می گویند.

  چرخه حسابداري حساب مستقل وجوه عمومي به شرح زی می باشد ؟

  • همه دولت‌ها وشهرداري‌ها كه سازمان‌هاي مهم غيرانتفاعي هستند و از حساب مستقل وجوه عمومي براي نگهداري حساب درآمدهاي عمومي وپرداخت هزينه‌هاي جاري و عمومي استفاده مي نمايد. لذا آشنائي با سيستم حسابداري حساب مستقل وجوه عمومي ضروري است.

  • سیستم حسابداری برخی حسابهاي مستقل ديگر نظير حساب مستقل وجوه اختصاصي با سيستم  حسابداري حساب مستقل وجوه عمومي  لذا آشنائي با سيستم حسابداري حساب مستقل وجوه عمومي يادگيري عمليات حسابداري ساير حساب‌هاي مستقل را آسان‌تر مي‌نمايد.

  • چون منابع مالي اصلي براي تامين هزينه‌هاي جاري وسرمايه اي دستگاههاي دولتي از محل منابع مالي حساب مستقل وجوه عمومي دولت كه درخزانه‌داري متمركز است تامين مي شود .لذا اشنائي با سيستم حسابداري اين حساب ضروري است تا ارتبا ط منطقي بين حسابداري حسابهاي مستقل وجوه خزانه‌داري و حسابداري  حسابهاي مستقل دستگاههاي اجرائي تابعه دولت بيشتر احساس شود .

• نمایش چرخه حسابداری حساب مستقل وجوه عمومی

• 1)انعكاس درآمد پيش بيني شده

  براي انعكاس درآمد پيش بيني شده هر سال مالي مبلغي كه به حساب درامد پيش بيني شده واريز مي شود .حساب مذكور بدهكار ودر مقابل حسابي تحت عنوان اعتبارات مصوب بستانكار ميشود.

  درآمد پيش بيني شده       ***

                           اعتبارات مصوب    ***

• مثال:

  فرض ميشود در سال مالي 78 بودجه حساب مستقل وجوه عمومي دولت با درآمد پيش بيني شده اي به مبلغ 10000000 ريال و اعتبارات مصوب به مبلغ 9000000 ريال به تصويب مجلس شوراي اسلامي برسد .ثبت ابلاغ بودجه در دفتر روزنامه حسابداري بودجه اي حساب مستقل وجوه عمومي خزانه‌داري به شرح آرتيكل زير خواهد بود.

• درآمد پيش بيني شده 10000000

                                       اعتبارات مصوب      9000000

                                      مازاد تخصيص نيافته  1000000

       ثبت بودجه مصوب سال 78

• 1-2) دريافت تنخواه گردان خزانه از بانك مركزي :

  هنگامي كه تنخواه گردان خزانه از بانك مركزي مبلغي را به عنوان تنخواه گردان دريافت مي دارد ثبت زير را خواهيم داشت :

  بانك تمركز وجوه عمومي ***

                                          تنخواه گردان خزانه     ***

      ثبت بابت دريافت تنخواه گردان خزانه از بانك مركزي

• 2-2) در خواست وجه دستگاههاي اجرايي (تامين اعتبار )

  درخواست وجه دستگاههاي اجرايي  ***

                                                  اعتبارات پرداخت شده    ***

• ثبت بابت تامين اعتبار

• 3-2)دريافت وجه دستگاههاي اجرائي (تنخواه گردان)

  تنخواه گردان دستگاههاي اجرائي***

  بانك تمركز وجوه عمومي ***

            ثبت بابت واگذاري تنخواه گردان دستگاههاي اجرائي

• مثال:

  در ابتداي سال مالي مبلغ  1000000 ريال تحت عنوان تنخواه گردان خزانه از بانك مركزي دريافت و معادل همان مبلغ به دستگاههاي اجرائي واگذار گرديد. ثبت رويدادههاي مالي دريافت وپرداخت تنخواه گردان در دفتر روزنامه حساب مستقل وجوه عمومي به شرح ثبتهاي زير خواهد بود .

• بانك تمركز وجوه عمومي 1000000

                                                               تنخواه گردان خزانه  1000000

                             دريافت تنخواه گردان خزانه از بانك مركزي

• درخواست وجه دستگاههاياجرائي 1000000

                                                           اعتبارات پرداخت شده  1000000

                            تامين اعتباردرخواستهاي مشاوره

• تنخواه گردان دستگاههاي اجرايي 1000000

                                                       بانك تمركز وجوه عمومي  1000000

                         واگذاري تنخواه گردان به دستگاههاي اجرائي

• 3) ثبت در آمدهاي وصول شده و واريز آن به حساب خزانه :

  بانك تمركز وجوه عمومي ***

                                                  دريافتهاي وجوه عمومي ***

• مثال:

  فرض مي شود در طول سال مالي78مبلغ11000000ريال درآمدوصول شده باشد.

  بانك تمركزوجوه عمومي11000000

  دريافتهاي وجوه عمومي11000000

         واريزدرآمدهاي عمومي دستگاههاي دولتي به حساب خزانه

• 4) ابلاغ تخصيص اعتبار ابزاری است که دولتها برای ایجاد تعادل بین دریافتها و پرداختها مورد استفاغده قرار می گیرد . یکی از عوامل موثر در تخصیص اعتبار به دستگاههای اجرائی میزان وصولیهای دولت است

  مثال:

  فرض مي شود درطول سال78معادل جمع كل اعتبار مصوب (يعني 9000000ريال)اعتبارتخصيص يافته به خزانه ودستگاههاي دولتي ابلاغ گردد.در اين صورت ثبت بودجه اي زير دردفتر روزنامه حسـاب مستقل وجوه عمومي خزانه‌داري كل ضروري است.

  جاري با دستگاههاي اجرائي9000000

                            اعتبارات تخصيص يافته 9000000

                         ابلاغ تخصيص اعتبار

• 5)درخواست وجه:

  به محض ابلاغ تخصيص به دستگاههاي اجرائي دستگاههاي مذكور درخواست وجه عهده خزانه صادر مي نمايند.

• مثال)

  فرض مي شوددرطول سال مالي جمع درخواست وجه هاي صادره عهده خزانه كه وجه آنها نيزدراختياردستگاههاي درخواست كننده قرار گرفته است مبلغ9000000 ريال باشد.

  ثبت بودجه اي:

  8000000=1000000-9000000

  درخواست وجه دستگاههاي اجرائي  8000000

                                                            اعتبارات پرداخت شده  8000000

       تامين اعتباردرخواست وجه هاي صادره

• ب) ثبت مالي:

• پرداخت هاي وجوه عمومي 9000000

• تنخواه گردان دستگاههاي اجرايي 1000000

• بانک تمرکزوجوه عمومي 8000000

• پرداخت وجه بابت درخواست هاي دستگاههاي دولتي وتسويه تنخواه گردان

• تذکر: شايان ذکراست که درخواست وجه هاي صادره دستگاههاي اجرايي ابتدا درقسمت حسابداري بودجه بررسي

• ودرصورت وجود اعتبارتخصيص يافته تامين اعتبارمي شود.

• 6)تسويه تنخواه گردان

• خزانه درپايان سال مالي مبلغ 1000000ريال تنخواه خودرابابانک مرکزي تسويه مي نمايد

• تنخواه گردان خزانه 1000000

• بانک تمرکزوجوه عمومي 1000000

• ثبت بابت تسويه تنخواه گردان خزانه

• ترازمانده حساب هاي بودجه ومالي حساب مستقل وجوه عمومي درپايان سال مالي:

• بستن حساب هاي موقت درپايان سال مالي:

• الف)بستن حسابهاي بودجه اي:

• 1) اعتبارات مصوب               9000000

• مازادبودجه اي 1000000

• درآمد پيش بيني شده 10000000

• 2) اعتبارات تخصيص يافته       9000000

• جاري با د ستگاههاي اجرايي 9000000

• 3) اعتبارات پرداخت شده         9000000

• درخواست وجه دستگاههاي اجرايي9000000

• ب)بستن حساب هاي موقت مالي:

• دريافتهاي وجوه عمومي 11000000

• پرداخت هاي وجوه عمومي 9000000

• مازاد تخصيص نيافته 2000000

• مازاد تخصيص نيافته

• مازاد تخصيص نيــــــافته منعکس کننده ي آن مقدار منابع مالي (داراي هاي مالي)واقعي است که براي مصارف جديددردسترس مي باشدلذا معادل مانده بستانکاراين حساب وجوه نقدمتمرکز دربانک ها و يا وجوه متمرکزدرسرمايه گذاري هاي کوتاه مدت موجود خواهد بود.

• ترازآزمايشي مانده حساب هاپس ازبستن حساب هاي

• موقت مالي و بودجه اي به تاريخ 28/12/78

• تنظيم صورت هاي مالي حساب هاي مستقل:پس ازبستن حساب هاي موقت صورت هاي مالي حساب هاي مستقل تنظيم مي شود

• صورت هاي مالي اساسي حساب هاي مستقل وجوه دولتي:   صورت هاي مالي اساسي حساب هاي مستقل وجوه دولتي شامل ترازنامه وصورت تغييرات درحساب مازاد مي باشد.

• ترازنامه حساب هاي مستقل وجوه دولتي: صورت حسابي است که وضعيت دارايي هاي جاري  بدهي هاي جاري  اندوخته هاو مازادتخصيص نيافته هر حساب مستقل را دريک زمان معين منعکس مي کند.

• حساب مستقل وجوه عمومي خزانه ترازنامه

• به تاريخ 28/12/78

• دارايي هاي جاري: بدهي هاي جاري ومازاد:

• بانک تمرکزوجوه عمومي 2000000             مازاد               2000000

• حساب مستقل وجوه عمومي خزانه

• صورت تغييرات درمازاد تخصيص نيافته

• براي دوره ي مالي منتهي به پايان اسفند 78

• مانده ابتداي سال مالي 0

• اضافه مي شود:

• دريافت هاي وجوه عمومي 11000000

• پرداخت هاي وجوه عمومي ( 9000000)

• افزايش خالص دردوره مالي 2000000

• مازاد درپايان دوره مالي 2000000

• +نوشته شده در سه شنبه نوزده