حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
در حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری، سود با مقایسه درآمد با ارزش جایگزینی جاری داراییهای مصرف¬شده در فرآیند کسب سود اندازه¬گیری می¬شود. منطق این شیوه در مفهوم تداوم فعالیت قرار دارد. فرض کنید مبلغ 108 ریال از فروش یک کیلو شکر به دست می¬آورید. اگر تصمیم بگیرید که به خرید شکر ادامه دهید، شما باید شکر را به قیمت جاری بازار بخرید که بهای تمام¬شده یک کیلو شکر 104 ریال است، مانده این خرید و فروش 4 ریال است که نشاندهنده سود است.
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
برای روشن¬شدن این شیوه حسابداری تورمی، فرض کنید که در سال اول 500 کیلو شکر به مبلغ 100000 ریال خریداری کنید. در آن زمان شاخص قیمتها 100 می¬باشد. در اول سال دوم، این شکرها را به مبلغ 108000 ریال یعنی زمانی که شاخص عمومی قیمتها 110 می¬باشد، می¬فروشید ارزش جایگزینی 500 کیلو شکر مبلغ 104000 ریال می¬باشد. از این دادوستد چه مبلغ سود و زیان نصیب شرکت می-کنید؟ مبلغ سود و یا زیان حاصله بر اساس استانداردهای حسابداری جاری (بهای تمام¬شده تاریخی تعدیل¬نشده) و دو روش حسابداری تورمی به شرح زیر می¬باشد:
شرح بهای تمام¬شده تاریخی تعدیل¬نشده حسابداری تعدیل¬شده به واحد پول ثابت حسابداری تعدیل¬شده به ارزش جاری
درآمد فروش 108000 ریال 108000 ریال 108000 ریال
بهای تمام-شده
کالای فروش-رفته (100000)ریال (110000)ریال (104000)ریال
سود یا (زیان) 8000ریال (2000)ریال 4000 ریال
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
طبق این روشها، از درآمد فروش رقمی برای پوشش بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته کسر می¬گردد. ارزشی که به بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته اختصاص می¬یابد تحت هر یک از روشهای فوق¬الذکر متفاوت است.
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
در حسابداری ارزشهای جاری، افشای صورتهای مالی تعدیل¬شده به ارزشهای جاری به شرح زیر می¬باشد:
سود حاصل از عملیات مستمر شرکت بر مبنای ارزش جاری تعدیل می¬شود.
کلیه داراییها مانند موجودی کالا، اموال، ماشین¬آلات و تجهیزات به ارزش جاری هر یک از اقلام آنها نشان داده می-شوند.
سود و یا زیان ناشی از نگهداری موجودی مواد و کالا و اموال و ماشین¬آلات و تجهیزات پس از حذف آثار تورم از روی آنها نشان داده می¬شود.
تبدیل صورتهای مالی بر مبنای ارزش جاری
برای تبدیل صورتهای مالی به ارزش جاری باید هر یک از اقلام ترازنامه از بهای تمام¬شده تاریخی به ارزش جاری تبدیل گردد که این امر نیاز به شاخص دارد. ارزش جاری اقلام ترازنامه معمولاً با استفاده از شاخص فهرست بهای فروشندگان ارزیابی می-گردد.
به طور مثال اگر بهای تمام¬شده موجودی کالای پایان دوره شرکت الف مبلغ 1000000 ریال باشد برای تعیین ارزش این موجودیها به قیمت جاری باید به بازار مراجعه کرده و تعیین کنند که در تاریخ 29/12/×× این کالا به چه قیمتی به فروش می-رسد، این رقم مبنای ارزش جاری این اقلام کالا است (ارزش جایگزینی) اگر ارزش جایگزینی این کالا مبلغ 1500000 ریال باشد، این رقم ارزش جاری موجودی کالای پایان دوره شرکت است.
ارزش جاری داراییهای بدون استهلاک
شرکت الف در تاریخ 18/5/1× زمینی را به ارزش 6000000 ریال خریداری نموده است. در آن تاریخ شاخص خاص زمین 120 بوده است. حال اگر در تاریخ 29/12/1× شاخص زمین 140 شده باشد ارزش جاری زمین برابر است با:
ارزش جاری زمین 6000000×140/120=7000000
یادآوری می¬گردد ممکن است شاخص عمومی قیمتها رقم دیگری را نشان دهد که با شاخص خاص زمین همخوانی نداشته باشد و یا احیاناً با آن برابر باشد.
تبدیل داراییهای استهلاک¬پذیر
شرکت الف در تاریخ 19/1/1× ساختمانی به ارزش 6000000 ریال خریداری نمود. شاخص ساختمان در آن تاریخ 120 بوده است. در تاریخ 29/12/1× شاخص ساختمان 140 و در تاریخ 29/12/2× شاخص ساختمان 160 می¬باشد عمر مفید ساختمان 20 سال است و استهلاک به روش خط مستقیم محاسبه می¬گردد.
محاسبه استهلاک ساختمان به ارزش جاری و براساس متوسط ارزشهای ساختمان صورت می¬گیرد.
تاریخ شاخص ارزش جاری ساختمان متوسط ارزش جاری ساختمان استهلاک ساختمان
19/1/1× 120 6000000 – –
29/12/1× 140 (1)7000000 (2)6500000 6500000/20=325000
29/12/2× 160 (3) 8000000 (4) 7500000 7500000/20=375000
محاسبه:
1) 6000000×140/120=7000000
2) (6000000+7000000)/2=13000000/2=6500000
3) 6000000×160/120=8000000
4) (7000000+8000000)/2=15000000/2=7500000
مثال 10-3- شرکت سهامی خاتم ترازنامه مقایسه¬ای زیر را برای تاریخ 29/12/2× تهیه کرده است.
29/12/1× 29/12/2×
وجوه نقد 20000 61000
حسابهای دریافتنی 135000 155000
موجودی کالا 95000 87000
زمین 110000 110000
ساختمان 200000 200000
استهلاک انباشته ساختمان (8000) (16000)
وسایط نقلیه 240000 240000
استهلاک انباشته وسایط نقلیه (156000) (184000)
جمع داراییها 636000 653000
بدهیهای جاری 84000 71600
بدهیهای بلندمدت 35000 41000
اوراق قرضه پرداختنی 60000 60000
سهام عادی 310000 310000
سود و زیان انباشته و اندوخته 147000 170400
جمع و بدهیها و سرمایه 636000 653000
صورت سود و زیان شرکت منتهی به تاریخ 29/12/2× به شرح زیر می¬باشد:
درآمد فروش 1235000
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته:
موجودی کالای آغاز دوره 95000
خرید 810000
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش 905000
موجودی کالای پایان دوره (87000)
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (818000)
سود ناخالص 417000
هزینه¬های اداری و فروش 210000
هزینه استهلاک ساختمان 8000
هزینه استهلاک وسایط نقلیه 28000
جمع هزینه¬ها (246000)
سود خالص 171000
مالیات (59850)
سود خالص پس از کسر مالیات 111150
سایر اطلاعات زیر در دست است:
تاریخ خرید زمین در زمانی صورت گرفته که شاخص مصرف¬کننده 102 بوده است.
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
شاخص کل ساختمان در زمان خرید 105 می¬باشد و عمر مفید ساختمان 30 سال برآورد شده و ارزش اسقاط آن صفر است و هفت سال قبل خریداری شده است.
وسایط نقلیه در هشت سال قبل که شاخص کل 104 بوده، خریداری و استهلاک آن 10% به روش خط مستقیم و ارزش اسقاط آن صفر است.
سهام عادی شرکت مربوط به زمانی است که شاخص کل 102 بوده است. وقوع خرید و فروشها و هزینه¬ها در طی سال به طور یکنواخت بوده است.
شاخص کل در تاریخ 29/12/1× 119
شاخص کل در تاریخ 29/12/2× 125
میانگین سال 2×13 123
اطلاعات مربوط به ارزش جاری به قرار ذیل است:
29/12/1× 29/12/2×
موجودی کالا 120000 95000
زمین 145000 160000
ساختمان 230000 230000
استهلاک انباشته (14000) (23000)
وسایط نقلیه 260000 290000
استهلاک انباشته وسایط نقلیه (170000) (224000)
هزینه¬ها، به میانگین ریالهای جدید سال 2×13:
بهای تمام شده کالای فروش رفته 857000
هزینه استهلاک ساختمان 9000
هزینه استهلاک وسایط نقلیه 31500
درآمد فروش و بقیه هزینه¬ها همان ارزش ثبت¬شده تاریخی
مطلوبست: ترازنامه طبقه¬بندی نشده شرکت در تاریخ 29/12/2× به ارزشهای جاری تعدیل شده.
به ارزشهای جاری اسمی ضریب تعدیل به ارزشهای جاری تعدیل-شده
فروش 1235000 125/123 1255080
بهای تمام¬شده کالای فروش رفته 857000 125/123 (870935)
سود ناخالص 378000 384145
هزینه¬های اداری و فروش 210000 125/123 213415
هزینه¬ استهلاک ساختمان 9000 125/123 9146
هزینه استهلاک وسایط نقلیه 31500 125/123 32013
هزینه مالیات 59850 125/123 60823
(315497)
سود عملیات جاری به
ارزشهای جاری تعدیل-شده 68748
زیان قدرت خرید بابت مازاد پولی (الف)* (1312)
تغییر ارزش جاری اقلام
مذکور پس از حذف تورم (ب) ** (52128)
سود جامع به ارزشهای
جاری تعدیل¬شده 15308
الف*) محاسبه اقلام پولی آغاز دوره:
مازاد بدهیهای پولی در 1/1/2× (24000)= (60000+35000+84000)-135000+20000
ارزش تاریخی- ریال شاخص ارزش تاریخی تعدیل¬شده
مازاد بدهیهای پولی در 1/1/2× (24000) 125/119 (25210)
درآمد فروش 1235000 125/123 1255080
1211000 1229870
خرید 810000 125/123 823170
هزینه¬های اداری و فروش 210000 125/123 213415
هزینه مالیات 59850 125/123 60823
(1079850) (1097408)
131150 132462
زیان حاصل از نگهداری اقلام پولی 1312=131150-132462
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
(1) داراییهای غیرپولی ارزش جاری در تاریخ معامله شاخص تبدیل به ریالهای تبدیل¬شده ارزش جاری در تاریخ 29/12/2×
موجودی کالای
آغاز دوره 120000 125/119 126050
خرید طی دوره 810000 125/123 823170
بهای تمام شده
کالای حاضر به فروش 930000 949220
بهای تمام شده
کالای فروش رفته (857000) 125/123 (870935)
موجودی کالا ی پایان دوره 73000 78285 95000
جمع افزایش
ارزش جاری 73000-95000= 22000
تغییر ارزش جاری
ناشی از تورم 73000-95000=
تغییر ارزش جاری
ناشی از تورم 73000-7885= 5285
تغییر ارزش جاری
پس از حذف آثار تورم 78285-95000= 16715
22000
(2) داراییهای غیرپولی ارزش جاری در تاریخ معامله شاخص تبدیل به ریالهای تبدیل¬شده ارزش جاری در تاریخ 29/12/2×
ساختمان خالص
آغاز دوره 216000 125/105 257143
کسر می¬گردد
استهلاک سال جاری (9000) 125/123 (9146)
ساختمان خالص
در پایان دوره 207000 247987 207000=23000-23000
جمع افزایش
ارزش جاری 207000-207000=
تغییر ارزش جاری
ناشی از تورم 207000-247987= 40987
تغییر ارزش جاری پس
از حذف آثار تورم 247987-207000= (40987)
(2) داراییهای غیرپولی ارزش جاری در تاریخ معامله شاخص تبدیل به ریالهای تعدیل¬شده ارزش جاری در تاریخ 29/12/2×
وسایط نقلیه
خالص آغاز دوره 90000 125/104 108173
هزینه استهلاک
سال جاری (315000) 125/123 (32013)
وسایط نقلیه
خالص در پایان دوره 58500 76160 66000=224000-290000
جمع افزایش
ارزش جاری 58500-66000= 7500
تغییر ارزش جاری
ناشی از تورم 58500-76160= 177660
تغییر ارزش جاری پس
حذف آثار تورم 76160-66000= (10160)
7500
ب**)
جمع تغییرات
ارزش جاری تغییرات ارزش جاری ناشی از تورم تغییر ارزش جاری پس از حذف تورم
(1) موجودی کالا 22000 5285 16715
(2) ساختمان -0- 40987 (40987)
(3) وسایط نقلیه 7500 17660 (10160)
(4) زمین 15000 32696 (117696)
جمع 44500 96628 52128
(4) داراییهای غیرپولی ارزش جاری شاخص تبدیل به ریالهای تعدیل¬شده ارزش جاری در تاریخ 29/12/2×
زمین 145000 125/102 177696 160000
جمع افزایش ارزش جاری 145000-160000= 15000
تغییر ارزش جاری
ناشی از تورم 145000-177696=32696
تغییر ارزش جاری پس از حذف آثار تورم 177696-160000=(17696)
15000
شرکت سهامی خاتم
صورت وضعیت مالی به ارزشهای جاری تعدیل¬شده
در تاریخ 29/12/2×
شاخص ارزشهای جاری تعدبل¬شده آخرسال
داراییها
وجوه نقد معادل بهای تمام¬شده تاریخی 61000
حسابهای دریافتنی معادل بهای تمام شده تاریخی 155000
موجودی کالا از اطلاعات مفروض 95000
زمین از اطلاعات مفروض 160000
ساختمان از اطلاعات مفروض 230000
استهلاک انباشته
وسایط نقلیه از اطلاعات مفروض (23000)
بدهیها:
بدهیهای جاری معادل بهای تمام شده تاریخی 71600
بدهیهای بلندمدت معادل بهای تمام¬شده تاریخی 41000
اوراق قرضه پرداختنی معادل بهای تمام¬شده تاریخی 60000
سهام عادی 310000 125/102 379902
سود و زیان
انباشته و اندوخته مابه¬التفاوت 191498
جمع بدهیها و
حقوق صاحبان سهام 744000
تأییدیه صورتهای مالی به ارزشهای جاری تعدیل¬شده
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
داراییها ارزشهای جاری در 29/12/1× ضریب تعدیل به ارزشهای جاری تعدیل¬شده 29/12/2×
وجوه نقد 20000 125/123 20325
حسابهای دریافتنی 135000 125/123 137195
موجودی کالا 120000 125/123 121951
زمین 145000 125/123 147358
ساختمان 230000 125/123 233740
استهلاک انباشته
ساختمان (14000) 125/123 (14228)
وسایط نقلیه 260000 125/123 264228
استهلاک انباشته
وسایط نقلیه (170000) 125/123 (172764)
726000 شاخص 737805
بدهیها:
بدهیهای جاری 84000 125/123 85366
بدهیهای بلندمدت 35000 125/123 35370
اوراق قرضۀ پرداختنی 60000 125/123 60975
سهام عادی 310000 125/102 379902
سود انباشته
و اندوخته¬ها 237000 مابه-التفاوت 176192
726000 737805
صورت سود (زیان) انباشته به ارزشهای جاری تعدیل¬شده
شرح شاخص مبلغ ارزش جاری در تاریخ 29/12/2×
سود (زیان) انباشته که در تاریخ 29/12/1× تعدیل¬شده نقل از بالا 176192
اضافه می¬شود سود سال 2×13 به ارزشهای جاری تعدیل¬شده – 15308
سود انباشته و اندوخته¬ها 191500
مثال 11-3- صورت سود و زیان شرکت سهامی دانش در تاریخ 29/12/2× به شرح زیر می¬باشد:
فروش 3000000
بهای تمام¬شدۀ کالای فروش¬رفته (1000000)
سود ناخالص 2000000
هزینه¬های عملیاتی 1025000
هزینۀ استهلاکات 175000
جمع هزینه¬ها (1200000)
سود حاصله از عملیات 800000
29/12/0× 29/12/1× 29/12/2× روش استهلاک
ارزش جاری ساختمان 2000000 2800000 3200000 عمر مفید 20 سال
ارزش جاری تجهیزات 200000 300000 360000 20% خط مستقیم
ارزش جاری موجودی کالا 250000 300000
ارزش جاری زمین 575000 640000
فروش، خرید، هزینه¬ها همراه با شاخص و به طور یکنواخت تغییر می¬نماید.
ارزش جاری بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته 1145000 ریال می¬باشد.
زیان حاصله از نگهداری اقلام پولی مبلغ 67500 ریال است.
شاخص سطح عمومی قیمتها در آغاز دوره 100 و در پایان دوره 110 می¬باشد.
شرح بهای تمام¬شده H.C ارزش جاری C.C.A
فروش 3000000 3000000
بهای تمام¬شدۀ کالای فروش رفته (1000000) (1145000)
سود ناخالص 2000000 1855000
هزینه¬های عملیاتی 1025000 1025000
هزینه¬های استهلاکات 175000 *(1)216000
جمع هزینه¬ها (1200000) (1241000)
سود حاصل از عملیات 800000 614000
زیان حاصل از نگهداری اقلام پولی (67500)
سود حاصل از نگهداری اموال و ساختمان موجودی کالا *(2) 17500
سود حاصل از عملیات بر مبنای ارزش جاری 564000
*1) محاسبۀ هزینۀ استهلاکات داراییهای استهلاک¬پذیر:
تاریخ ارزش جاری ساختمان متوسط محاسبه استهلاک به ارزش جاری
29/12/1× 2800000
29/12/2× 3200000 (2800000+3200000)/2=3000000 3000000/20=150000
ارزش جاری تجهیزات متوسط ارزش جاری
29/12/1× 300000
29/12/2× 360000 (300000+360000)/2=330000 66000=20%×330000
الف) هزینه¬های استهلاک داراییهای استهلاک¬پذیر برابر است با: 216000=66000+150000
محاسبۀ سود تحقق¬یافته مربوط به نگهداری موجودی کالا:
ارزش جاری کالای فروش رفته 1145000
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (1000000)
افزایش در قیمتهای کالای فروش¬رفته 145000
بهای تمام شدۀ کالای فروش¬رفته بر حسب شاخص سطح عمومی قیمتها:
110/100×1000000= 1100000
بهای تمام¬شدۀ کالای فروش¬رفته (1000000)
افزایش در قیمتهای کالای فروش¬رفته بر حسب سطح عمومی قیمتها 100000
سود حاصل از نگهداری موجودی کالا 45000
چون شاخص اقلام کالای پایان دوره به سرعت از شاخص سطح عمومی قیمتها پیشی گرفته بنابراین سود حاصل در نگهداری اقلام کالا وجود دارد.
ریال
2-ب) ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/2× 640000
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/1× (575000)
افزایش ارزش جاری در طی سال 65000
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/1× به شاخص سطح عمومی قیمتها:
=575000×110/100 632500
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/1× (575000)
افزایش قیمت زمین در اثر تورم (شاخص سطح عمومی قیمتها) 57500
سود حاصل از نگهداری زمین پس از حذف آثار تورم 7500
2- ج) محاسبۀ ساختمان خالص در سال منتهی 12/12/1×
متوسط ارزش جاری ساختمان (2800000+2000000)/2=480000/2=2400000
استهلاک سال اول ساختمان به ارزش جاری 2400000/20=120000
ارزش جاری ساختمان خالص در سال منتهی به 29/12/1× 2680000=120000-2800000
ارزش جاری ساختمان خالص در تاریخ 29/12/2× 2930000= (150000+120000)-3200000
خالص ارزش جاری ساختمان در تاریخ 29/12/2× 2930000
خالص ارزش جاری ساختمان در تاریخ 29/12/1× (2680000)
خالص افزایش ارزش جاری ساختمان در طی سال 250000
خالص ارزش جاری ساختمان در تاریخ 29/12/1× با شاخص سطح عمومی قیمتها:
=2680000×110/100 2948000
ارزش جاری ساختمان خالص درتاریخ 29/12/1× (2680000)
خالص افزایش قیمت ساختمان در اثر تورم 268000
(شاخص سطح عمومی قیمتها)
خالص زیان حاصل از نگهداری ساختمان پس از
حذف آثار تورم (18000)
2. د) محاسبۀ تجهیزات خالص در تاریخ 29/12/1×:
متوسط ارزش جاری تجهیزات (20000+30000)/2=250000
استهلاک سال 29/12/1× 50000=20%×250000
ارزش جاری تجهیزات خالص در تاریخ 29/12/1× 250000=50000-300000
ارزش جاری تجهیزات خالص در تاریخ 29/12/2× 244000=(66000+50000)-360000
خالص ارزش جاری تجهیزات در تاریخ 29/12/2× 244000
خالص ارزش جاری تجهیزات در تاریخ 29/12/1× (250000)
خالص کاهش ارزش جاری تجهیزات در طی سال (6000)
خالص ارزش جاری تجهیزات بر حسب سطح عمومی قیمتها:
=250000×110/100 275000
خالص ارزش جاری تجهیزات در تاریخ 29/12/1× 250000
25000
فزونی سطح عمومی قیمتها نسبت به خالص ارزش جاری تجهیزات (31000)
2. هـ) هزینۀ استهلاک:
هزینۀ استهلاک بر مبنای ارزش جاری 216000
هزینۀ استهلاک بر مبنای بهای تمام¬شده تاریخی (175000)
41000
هزینۀ استهلاک بر مبنای سطح عمومی قیمتها:
=175000×110/100 192500
هزینۀ استهلاک تاریخی: (175000)
17500
فزونی افزایش قیمتهای بر مبنای ارزشهای جاری پس
از حذف آثار تورم 13500
2) سود حاصل از نگهداری اقلام موجودی کالا 45000
سود حاصل از نگهداری زمین پس از حذف آثار تورم 7500
زیان حاصل از نگهداری ساختمان خالص (18000)
زیان حاصل از نگهداری تجهیزات خالص (31000)
هزینۀ استهلاک 13500
سود حاصل از نگهداری موجودی کالا، زمین، تجهیزات، ساختمان 17000
مثال 12-3- ترازنامۀ مقایسه¬ای شرکت خوزستان به ارزش تاریخی در تاریخ 29/12/7× به شرح زیر می¬باشد:
29/12/6× 29/12/7×
وجوه نقد 20000 40500
اسناد دریافتنی 77500 87500
موجودی کالا 57500 53500
زمین 55000 55000
ساختمان 120000 120000
استهلاک انباشته ساختمان (14000) (18000)
جمع 358000 366500
حسابهای پرداختنی 52000 58500
اسناد پرداختنی 37500 40500
بدهیهای بلندمدت 20000 20000
سهام عادی 165000 165000
سود و زیان و اندوخته¬ها 83500 82500
جمع 358000 366500
سایر اطلاعات به شرح زیر دست است:
زمین در بدو تأسیس شرکت خریداری شد که در آن زمان شاخص سطح عمومی قیمتها 112 بوده است.
ساختمان در زمانی خریداری شده که شاخص سطح عمومی قیمتها 117 بوده و عمر مفید ساختمان 30 سال برآورد شده و استهلاک به روش خط مستقیم بدون ارزش اسقاط می¬باشد.اثاثه اداری در زمانی خریداری شده که شاخص سطح عمومی قیمتها 116 بوده و استهلاک آن 10% به روش خط مستقیم و بدون ارزش اسقاط است.
در اوایل سال 7×13 سود سهام نقدی به مبلغ 32500 ریال اعلام و پرداخت شد.
خرید، فروش و هزینه¬های عملیاتی و مالیات در سراسر سال به طور یکنواخت همراه با تغییرات شاخص صورت گرفته است.
شاخص سطح عمومی قیمتها عبارت است از:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
29/12/6× 131
29/12/7× 137
میانگین شاخص 135
صورت سود و زیان شرکت در سال منتهی به 29/12/2x به بهای تمام شده تاریخی عبارت است از:
فروش 627500
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (419000)
سود ناخالص 208500
هزینه¬های عملیاتی 96000
هزینۀ استهلاک ساختمان 30÷120000 4000
هزینۀ استهلاک اثاثه اداری 10%×130000 13000
جمع هزینه¬ها (113000)
سود خالص 95500
مالیات (33425)
سود خالص بعد از کسر مالیات 62075
اطلاعات زیر در مورد ارزش جاری داراییها به شرح زیر است:
29/12/6× 29/12/7×
موجودی کالا 70000 57500
زمین 82500 90000
ساختمان 125000 125000
استهلاک انباشته ساختمان (17000) (21500)
اثاثه اداری 140000 155000
استهلاک انباشته ساختمان (95000) (122000)
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته 438500
هزینۀ استهلاک ساختمان 4500
هزینۀ استهلاک اثاثه 15750
درآمد، فروش، خرید و بقیۀ هزینه¬های عملیاتی بر مبنای بهای تمام¬شده تاریخی است.مطلوبست: تهیۀ اطلاعات مکمّل ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت فوق¬الذکر به ارزشهای جاری.شرکت سهامی خوزستان
صورت سود و زیان (به ارزش جاری)
منتهی به 29/12/7×
فروش 627500
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (438500)
سود ناخالص 189000
هزینه¬های عملیاتی 96000
هزینۀ استهلاک ساختمان 4500
هزینۀ استهلاک اثاثه 15750
جمع هزینه¬ها (116250)
سود خالص 72750
مالیات (33425)
سود خالص پس از کسر مالیات 39325
سود بابت مازاد قدرت خرید پولی *(1) 2309
تغییر ارزش جاری اقلام مذکور پس از حذف آثار تورم **(2) (57400)
زبان بر مبنای ارزشهای جاری 16036
*1. محاسبه سود بابت مازاد قدرت خرید پولی
اقلام پولی آغاز دوره: داراییهای پولی آغاز دوره
وجوه نقد 20000
اسناد دریافتنی 77500
جمع داراییهای پولی 97500
بدهیهای پولی
حسابهای پرداختنی 52000
اسناد پرداختنی 37500
بدهیهای بلندمدت 20000
جمع بدهیهای پولی (109500)
اقلام پولی آغاز دوره (12000)
شرح H.C شاخص C.M.A
اقلام پولی آغاز دوره (12000) 137/131 (12550)
فروش 627500 627500
جمع دریافتیها 615500 614950
خرید 415000 – 415000
هزینه¬های عملیاتی 96000 – 96000
هزینۀ مالیات 33425 – 33425
سود سهام نقدی 32500 137/131 33989
جمع پرداختیها 576925 578414
اقلام پولی پایان دوره 38575 36536
سود حاصل از نگهداری اقلام پولی 2039=36536-38575
* محاسبۀ خرید طی دوره:
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش = موجودی کالای آغاز دوره + خرید
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته= موجودی کالای پایان دوره – بهای تمام شده کالای حاضر فروش
419000=53500- بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش
472500=53500+419000= بهای تمام¬شدۀ کالای حاضر به فروش
415000=57500-472500= خرید
**2. تغییر ارزشهای جاری اقلام مذکور پس از حذف آثار تورم:
الف) 2. محاسبۀ فزونی زمین:
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/7× 90000
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/6× (82500)
جمع افزایش ارزش جاری در سال 7× 7500
ارزش جاری زمین در اول سال به قیمت سطح عمومی قیمتها:
=82500×137/131 86279
ارزش جاری زمین در تاریخ 29/12/6× (82500)
افزایش ارزش جاری زمین در اثر تورم 3779
سود حاصل از نگهداری زمین یا افزایش قیمت زمین پس از حذف آثار تورم 3721
ب) 2. محاسبۀ فزونی ساختمان:
ارزش جاری ساختمان در تاریخ 29/12/7× 125000
استهلاک انباشته ساختمان در تاریخ 29/12/7× 21500 103500
ارزش جاری اثاثه اداری در تاریخ 29/12/6× 125000
استهلاک انباشته اثاثه اداری در تاریخ 29/12/6× 17000
(108000)
کاهش ارزش جاری ساختمان (4500)
ارزش جاری ساختمان در اول سال براساس قیمت سطح عمومی قیمتها:
108000×137/131 112947
ارزش جاری ساختمان در تاریخ 29/12/6× (108000)
2947
فزونی سطح عمومی قیمتها نسبت به ارزش جاری
ساختمان پس از حذف آثار تورم یا زیان خالص حاصل از
نگهداری ساختمان 9447
ج) 2. محاسبۀ فزونی اثاثه اداری
ارزش جاری اثاثه اداری در تاریخ 29/12/7× 155000
کسر می¬گردد، استهلاک انباشته اثاثه اداری در تاریخ 29/12/7× (122000) 33000
ارزش جاری اثاثه اداری در تاریخ 29/12/× 140000کسر می¬گردد، استهلاک انباشته اثاثه اداری در تاریخ 29/12/6× (95000) 45000کاهش ارزش جاری اثاثه اداری طی سال (112000)
ارزش جاری اثاثه اداری در اول سال به قیمت سطح عمومی قیمتها:
=45000×137/131 47061
ارزش جاری اثاثه اداری در اول سال: (45000)
2061
زیان حاصل از نگهداری اثاثه اداری یا فزونی سطح عمومی
قیمتها نسبت به ارزش جاری اثاثه اداری پس از حذف آثار تورم 14061
د) 2. محاسبۀ زیان تحقق¬یافته مربوط به نگهداری موجودی کالا:
ارزش جاری کالای فروش¬رفته 419.000
کسر می¬گردد: بهای تمام¬شده تاریخی کالای فروش¬رفته (438500) (19500)
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته بر حسب قیمت سطح عمومی قیمتها:
=438500×137/131 458584
کسر می¬گردد: بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (438500)
20084
زیان حاصل از نگهداری موجودی کالا فزونی سطح عمومی
قیمتها نسبت به ارزش جاری موجودی کالا پس از حذف
آثار تورم (39584)
هـ2.
هزینۀ استهلاک بر مبنای ارزش جاری در تاریخ 29/12/7× 19750=4000+15750
هزینه استهلاک بر مبنای بهای تمام¬شده تاریخی 17000= 4000+13000
2750
هزینۀ استهلاک بر مبنای سطح عمومی قیمتها:
17000×137/131 17779
هزینۀ استهلاک بر مبنای بهای تمام¬شده تاریخی 17000
779
فزونی افزایش ارزش جاری هزینۀ استهلاک پس از حذف
آثار تورم 1971
**2:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
سود حاصل از نگهداری زمین پس از حذف آثار تورم 3721
خالص زیان حاصله از نگهداری ساختمان پس از حذف آثار تورم (9447)
خالص زیان حاصله از نگهداری اثاثه اداری پس از حذف آثار تورم (14061)
زیان حاصله از نگهداری موجودی کالا پس از حذف آثار تورم (39584)
هزینۀ استهلاک 1971
زیان تحقق¬یافته و یا زیان تحقق¬نیافته حاصل از نگهداری
داراییهای غیرپولی (57400)
ترازنامه بر مبنای ارزش جاری در سال 29/12/6×
شرح برای بهای تمام¬شده H.C. شاخص بر مبنای ارزش جاری C.C.A
وجوه نقد 40500 – 40500
اسناد دریافتنی 87500 – 87500
موجودی کالا 53500 مفروض مسئله 57500
زمین 55000 مفروض مسئله 90000
ساختمان 120000 مفروض مسئله 125000
استهلاک انباشته ساختمان (18000) مفروض مسئله (21500)
اثاثه اداری 130000 مفروض مسئله 155000
استهلاک اثاثه اداری (102000) مفروض مسئله (122000)
366500 392000
حسابهای پرداختنی 58500 – 58500
اسناد پرداختنی 40500 – 40500
بدهیهای بلندمدت 20000 – 20000
سهام عادی 165000 137/112 201830
سود و زیان انباشته 82500 71170
جمع 366000 392000
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مثال 13-3: حسابدار شرکت سهامی الف اطلاعات زیر را فراهم نموده که در تهیۀ اطلاعات مکمّل صورتهای مالی به واحد پول ثابت و ارزشهای جاری به شما کمک نماید:
شرکت سهامی الف
صورت سود و زیان
منتهی به 29/12/3×
فروش 310000 ریال
بهای تمام¬شده کالای فروش رفته و هزینه¬ها
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته: 155000
هزینه استهلاک 25000
هزینه¬های عملیاتی 100000
جمع هزینه¬ها (280000)
سود خالص 30000
سایر اطلاعات به شرح زیر در دست است:
1. تغییرات در شاخص عمومی قیمتها در خلال سال به شرح زیر می-باشد:
شاخص آغاز دوره 70
میانگین شاخص در طی سال 75
شاخص پایان دوره 80.5
نرخ تورم (70-80.5)÷70= 15%
اقلام در صورت سود و زیان به واحد پول ثابت با میانگین شاخص قدرت خرید محاسبه می¬گردد.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
2. شرکت فقط محصولات خاصّی را می¬فروشد و برای محاسبه بهای تمام¬شده کالای فروش از روش FIFO استفاده می¬کند. بهای تمام¬شدۀ کالای تمام¬شدۀ کالای فروش¬رفته بر مبنای بهای تمام¬شده تاریخی به شرح زیر می¬باشد:
تعداد ارزش هر واحد مبلغ کل
از موجودی کالای آغاز دوره 7000 5 35000
از خریدهای طی دوره 20000 6 120000
27000 574 155000
مبلغ 35000 ریال موجودی کالای آغاز دوره از زمانی است که شاخص آن 70 بوده است. (تهیۀ اطلاعات کل خرید و یا موجودی کل پایان دوره ضروری و الزامی نمی¬باشد).
3. استهلاک در ارتباط با تجهیزاتی است که چندین سال قبل خریداری شده که شاخص کل در آن زمان 40 بوده است. بهای تمام-شده تجهیزات 250000 ریال و عمر مفید آن 10 سال و ارزش اسقاط آن پس از پایان عمر مفید صفر است. ارزش جایگزینی تجهیزات در آغاز دوره مبلغ 490000 ریال و در پایان دوره 535000 ریال است. استهلاک انباشته تجهیزات در آغاز دوره 195000 ریال و در پایان دوره 240000 ریال است.
4. داراییهای پولی شرکت در سراسر سال جاری مبلغ 55000 ریال و بدهیهای پولی آن 100000 ریال است.
مطلوبست: تهیۀ اطلاعات مکمّل بر مبنای واحد پول ثابت، ارزشهای جاری و بهای تمام شده و محاسبۀ سود و زیان حاصل از اقلام پولی. ضمناً موارد زیر را نیز ارائه فرمایید:
الف) بهای تمام¬شده کالای فروش رفته به واحد پول ثابت
ب) هزینۀ استهلاک به واحد پول ثابت
ج) سود و یا زیان حاصل از اقلام پولی
د) بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته بر مبنای ارزشهای جاری
هـ) هزینۀ استهلاک بر مبنای ارزشهای جاری
شرکت سهامی الف
صورت سود و زیان تعدیل¬شده بر مبنای تغییرات قیمت
منتهی به تاریخ 29/12/3×
به بهای تمام¬شده تاریخی تعدیل¬شده به شاخص سطح عمومی قیمتها تعدیل¬شده به ارزشهای جاری
فروش 310000 310000 310000
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته 155000 (1) 157500 (4) 162000
هزینۀ استهلاک 25000 (2) 46875 (5) 51250
هزینه¬های عملیاتی 100000 100000 100000
جمع بهای تمام¬شده و هزینه¬ها (280000) (304375) (313250)
سود و یا زیان خالص 30000 5625 (3250)
سود حاصل از قدرت خرید (3) 7750
زیان حاصله از نگهداری اقلام غیرپولی پس از حذف آثار تورم 27250
تمرینات
تمرین 1: شرکت سهامی آگفا بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (دوربین) خود را بر مبنای ارزش تاریخی و بر اساس روش FIFO به شرح زیر محاسبه می¬نماید.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
واحد ارزش هر واحد مبلغ کل
از موجودی کالای آغاز دوره 400 40 ریال 16000
از خریدهای طی دوره: 1700 42 ریال 71400
2100 87400
موجودی کالای آغاز دوره مربوط به زمانی است که شاخص سطح عمومی قیمتها 320 بوده است. در طی سال میانگین سطح عمومی قیمتها 350 و میانگین ارزش جایگزینی هر دوربین 42 ریال بوده است.
مطلوبست: محاسبۀ بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (دوربین¬ها) در طی سال
الف) بر مبنای واحد پول ثابت
ب) بر مبنای ارزشهای جاری.
تمرین2: شرکت سهامی الف تجهیزاتی را به مبلغ 300000 ریال موقعی که شاخص عمومی قیمتها 120 بوده، خریداری نموده است. استهلاک این تجهیزات با عمر مفید 15 سال، به روش خط مستقیم بوده و ارزش اسقاط آنها صفر است. در تاریخ 29/12/4X شاخص عمومی قیمتها 180 و بهای جایگزینی این تجهیزات 468000 ریال می-باشد.
هزینۀ استهلاک این تجهیزات را در تاریخ 29/12/4x بر اساس روشهای زیر محاسبه نمایید:
الف) بهای تمام¬شده تاریخی
ب) واحد پول ثابت
ج) ارزشهای جاری
تمرین 3: حسابداری شرکت سهامی خراسان اطلاعات زیر را به عنوان اطلاعات مکمّل بر مبنای واحد پول ثابت و ارزشهای جاری در سال جاری تهیه می¬نماید:
صورت سود و زیان= بر مبنای ارزش تاریخی
حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
منتهی به تاریخ 29/12/××
فروش خالص 6200000 ریال
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته (3100000) ریال
سود ناخالص 3100000
هزینۀ استهلاک 500000 ریال
هزینه¬های عملیاتی 2000000 ریال
جمع هزینه¬ها (250000)
سود خالص 600000
1. تغییرات شاخص عمومی قیمتها در خلال سال جاری به شرح زیر بوده است:
شاخص آغاز دوره 140
شاخص پایان دوره 161
متوسط شاخص 150
نرخ تورم 15%
اقلام در صورت سود و زیان در سال جاری بر مبنای میانگین قدرت خرید بیان می¬گردد.
2. شرکت محصولات خاصّی را می¬فروشد و روش قیمت¬گذاری موجودیها بر مبنای FiFo است. بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته شامل واحدهای فروش به شرح زیر می¬باشد:
واحد ارزش هر واحد جمع کل
موجودی کالای آغاز دوره 14000 5 70000
از خریدهای سال جاری 40000 6 240000
بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته 54000 574 310000
مبلغ 70000 ریال موجودی کالای آغاز دوره، موقعی که شاخص 140 بوده، خریداری شده است. (تهیۀ اطلاعات کل خرید یا موجودی کالای پایان دوره ضروری و الزامی نیست)حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
3. استهلاک داراییهای شرکت در ارتباط با تجهیزاتی است که شرکت چند سال قبل آن را تحصیل نموده و شاخص در آن زمان 80 بوده است، بهای تمام¬شده تجهیزات 500000 ریال و عمر مفید آنها 10 سال و روش استهلاک خط مستقیم بدون ارزش اسقاط می¬باشد. ارزش جایگزینی در آغاز سال 980000 ریال و در پایان سال 1070000 ریال می¬باشد.
4. داراییهای پولی شرکت در سراسر سال جاری 110000 ریال و بدهیهای پولی آن 200000 ریال است.
مطلوبست: تهیۀ اطلاعات مکمل بر مبنای واحد پول ثابت و ارزشهای جاری. همچنین ضمن ارائه سود و یا زیان حاصل از اقلام پولی محاسبات زیر را انجام دهید:
الف) بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته به واحد پول ثابت
ب) هزینۀ استهلاک به واحد پول ثابت
ج) سود و یا زیان حاصل از اقلام پولی
د) بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته بر مبنای ارزش جاری
هـ) هزینۀ استهلاک بر مبنای ارزش جاری
تمرین 4: اطلاعات زیر از دفاتر شرکت سهامی شاهرود در طول دو سال اول و دوم استخراج شده است:
عمر مفید 3×13 4×13
موجودی کالای آغاز دوره – 300000 400000
خرید – 1100000 1000000
موجودی کالای پایان دوره – 400000 320000
ساختمان: تاریخ خرید 1/1/3× 25 800000 –
اثاثه اداری: تاریخ خرید 1/7/3× 12
60000 –
ماشین¬آلات: تاریخ خرید 1/10/3× 8 32000 –
شاخص قیمتها در تاریخ 1/1/3× و 1/1/4× 190 202
شاخص قیمتها در تاریخ 29/12/3× و 29/12/4× 202 214
مطلوبست: محاسبۀ بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته در سالهای 3×13 و 4×13 در صورتی که روش قیمت¬گذاری کالا FiFo باشد و برای افزایش موجودی کالای پایان دوره بر اساس متوسدد. کلیۀ موجودیهای کالای آغاز دوره از خریدهای تاریخ 1/1/3× می¬باشد.
تعدیل داراییها و استهلاک انباشته آن¬ها را حساب کنید (ارزش اسقاط کلیۀ داراییها صفر می¬باشد).حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
تمرین 5: طبق آمار اقتصادی بانک مرکزی، شاخص قیمتها سالیانه 12% ترقی دارد. در هر یک از موارد زیر سود و یا زیان حاصل از اقلام پولی را که ناشی از تغییر شاخص است محاسبه نمایید و شاخص پایه را 100 در نظر بگیرید.
اقلام پولی آغاز دوره اقلام پولی پایان دوره
الف)
صندوق 150000 150000
حسابهای دریافتنی 120000 120000
ب)
صندوق 200000 200000
حسابهای پرداختنی 50000 50000
بدهیهای بلندمدت 110000 110000
ج)
صندوق 100000 100000
زمین 300000 300000
اوراق قرضه پرداختنی 125000 125000
حسابهای دریافتنی 200000 200000
حسابهای پرداختنی 75000 75000
د)
صندوق 50000 50000
زمین و ساختمان 200000 200000
اسناد پرداختنی 80000 80000
تمرین 6: شرکت سهامی صابر اطلاعات زیر را در مورد داراییهای بلندمدت خود در سال 29/12/7× افشاء نموده است:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
سال خرید بهای تمام¬شده استهلاک انباشته تا 29/12/6× عمر مفید
1×13 1000000 600000 10
3×13 2500000 1000000 10
5×13 3000000 400000 15
6×13 500000 100000 5
7×13 1300000 – 5
شاخص عمومی قیمتها به شرح زیر می¬باشد:
1×13 100 4×13 120
2×13 105 5×13 130
3×13 110 6×13 135
7×13 145
مطلوبست: تعدیل بهای داراییها و استهلاک انباشته مربوط به آنها در تاریخ 29/12/7×
(روش استهلاک خط مستقیم است)
تمرین 7: شرکت سهامی البرز در سال 1350 فعالیت خود را آغاز نموده است. در تاریخ 29/12/74 شرکت تصمیم گرفت تا ترازنامه تعدیل¬شده بر اساس سطح عمومی قیمتها را به عنوان اطلاعات مکمل برای سهامداران تهیه و ارائه نماید.
ترازنامه شرکت در تاریخ 29/12/4× به شرح زیر است:
شرکت سهامی البرز
صورت وضعیت مالی
به تاریخ 29/12/4×
صندوق 180000 حسابهای پرداختنی 300000
حسابهای دریافتنی 350000 اسناد پرداختنی 450000
موجودی کالا 742300 هزینه¬های پرداختنی 79900
زمین 1720000 جمع بدهیهای جاری 829900
ساختمان 2115000 بدهیهای بلندمدت: اوراق قرضه پرداختنی 1250000
استهلاک انباشته (705000) جمع بدهیها 2079900
1410000 حقوق صاحبان سهام
سرمایه 1000000
صرف سهام 200000
سود انباشته 1122400 2322400
جمع داراییها 4401300 جمع بدهیها و حقوق صاحبان سهام 4402300
کلیۀ سهام شرکت در سال 1350 صادر و به فروش رسیده است.
زمین در سال 1350 خریداری شده است.
عمر مفید ساختمان 30 سال و استهلاک به روش خط مستقیم بوده و ارزش اسقاط آن صفر است.
اوراق قرضه شرکت در سال 1360 صادر گردیده است.
کالاها به روش FiFO ارزیابی گردیده و کلیۀ موجودی کالاهای پایان دوره از خریدهای سال جاری می¬باشد.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مطلوبست: تهیۀ ترازنامه تعدیل¬شده با شاخص سطح عمومی قیمتها در سال 1374.
فرض شود شاخص هر سال کلیۀ تغییرات همان سال را نشان دهد.
سال شاخص قیمتها سال شاخص قیمتها
1350 60 1368 88
1355 68 1370 98
1360 75 1371 101
1365 80 1372 106
1366 83 1373 110
1367 85 1374 121
تمرین 8: صورت سود و زیان و ترازنامه مقایسه¬ای شرکت سهامی دانشمند در سالهای اول و دوّم به شرح زیر می¬باشد:
سال اول سال دوم
فروش 6000000 8000000
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته:
موجودی کالای آغاز دوره 1100000 1300000
خرید 4000000 5600000
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش 5100000 6900000
موجودی کالای پایان دوره (1300000) (1600000)
بهای تمام¬شده کالای فروش رفته (3800000) (5300000)
سود ناخالص 2200000 2700000
هزینۀ استهلاک 100000 100000
هزینه¬های عملیاتی 1800000 2000000
جمع هزینه¬ها (1900000) (2100000)
300000 600000
سود انباشته آغاز دوره – 200000
جمع 300000 800000
سود سهام پیشنهادی (100000) (200000)
سود انباشته نقل به سال بعد 200000 600000
داراییها: سال تأسیس سال اول سال دوم
وجوه نقد 1200000 600000 800000
حسابهای دریافتنی – 800000 1000000
موجودی کالا 1100000 1300000 1600000
زمین 700000 700000 700000
ساختمان خالص 1000000 900000 800000
4000000 4300000 4900000
بدهیها
حسابهای پرداختنی 400000 500000 700000
اسناد پرداختنی 600000 600000 600000
جمع بدهیها 1000000 1100000 1300000
سرمایه- سهام عادی 3000000 3000000 3000000
سود انباشته – 200000 600000
جمع بدهیها و حقوق صاحبان سهام 4000000 4300000 4900000
سایر اطلاعات زیر در دست است:
1. شاخص قیمتها در سه سال متوالی به شرح زیر است:
زمان تأسیس مؤسسه 100
پایان سال اول 104
پایان سال دوم 108
میانگین شاخص برای سال اول 102
میانگین شاخص برای سال دوم 106
2. خرید و فروش و هزینه¬ها با متوسط شاخص در نظر گرفته شود (خرید و فروش در طول دوره به طور یکنواخت انجام می¬گیرد).
3. موجودی کالا به روش FiFo ارزیابی گردیده است.
4. سود سهام در پایان هر سال اعلام می¬گردد.
5. عمر مفید ساختمان 10 سال و ارزش اسقاط آن صفر است.
مطلوبست: تهیۀ صورتهای مالی تعدیل¬شده بر اساس شاخص قیمتها در پایان سال اول و پایان سال دوم.
مسائل:
مسئله 1: صورت سود و زیان ترازنامه مقایسه¬ای شرکت سهامی مرند برای سال تأسیس و سال اول فعالیت به شرح زیر در دست است:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
فروش 500000
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
موجودی کالای آغاز دوره 90000
خرید 340000
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش 430000
موجودی کالای پایان دوره (1300000)
بهای تمام¬شده کالای فروش رفته (300000)
سود ناخالص 200000
هزینۀ استهلاک ساختمان 20000
هزینۀ استهلاک اثاثه اداری 1000
هزینه¬های اداری و فروش 150000
جمع هزینه¬ها (171000)
سود خالص 29000
مالیات (9000)
سود خالص پس از کسر مالیات 20000
سود سهام پیشنهادی (10000)
سود انباشته نقل به سال بعد 10000
سایر اطلاعات زیر در دست است:
شاخص قیمتها در آغاز سال تأسیس 120
شاخص قیمتها در پایان سال تأسیس 130
شاخص قیمتها در پایان سال اول 140
موجودی کالای پایان دوره به روش LiFo ارزیابی می¬گردد.
موجودی کالای آغاز دوره کلاً از موجودیهای آغاز تأسیس بوده است.
ساختمان در آغاز سال تأسیس و اثاثه اداری در اردیبهشت¬ماه سال اول خریداری شده است.
خرید و فروش و هزینه¬ها به طور یکنواخت همراه با تغییرات شاخص در طی سال انجام گرفته است.
هر گونه افزایش در موجودی کالای پایان دوره نسبت به آغاز دوره در ارتباط با خریدهای اول تیرماه بوده است.
سود سهام در پایان دی¬ماه هر سال اعلام و پرداخت می¬گردد.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مالیات در پایان سال محاسبه و اعلام ثبت می¬گردد.
سال تأسیس سال اول
داراییها:
وجوه نقد 40000 50000
اسناد دریافتنی خالص 30000 30000
اسناد دریافتنی 30000 10000
موجودی کالا 90000 130000
پیش¬پرداختها 40000 50000
اثاثه اداری خالص – 10000
ساختمان خالص 270000 250000
جمع 500000 530000
بدهیها:
حسابهای پرداختنی 30000 21000
اسناد پرداختنی 30000 29000
سود سهام پیشنهادی – 10000
پیش¬دریافتها 40000 50000
اوراق قرضه پرداختنی 100000 110000
سهام عادی 300000 300000
سود انباشته – 10000
جمع 500000 530000
مطلوبست: ترازنامه تعدیل¬شده بر اساس شاخص قیمتها (C.M.A)
مسئله 2: اطلاعات زیر از دفاتر شرکت یاسمن در طول دو سال 73 و 74 استخراج شده است:
73 74
موجودی کالای آغاز دوره 200000 150000
خرید 550000 500000
موجودی کالای پایان دوره 150000 160000
هزینه¬ها 50000 65000
هزینۀ استهلاک وسائط نقلیه 10000 10000
فروش 700000 720000
اقلام پولی آغاز دوره 50000 –
شاخص قیمتها در 1/1/73 190
شاخص قیمتها در 29/12/73 202
شاخص قیمتها در 29/12/74 214
شاخص قیمتها در زمان خرید وسائط نقلیه در تاریخ 1/2/73 می¬باشد.
ارزیابی موجودی کالا به روش LIFO بوده و افزایش موجودی کالای پایان دوره سال 74 در ارتباط با خریدها که در آن زمان شاخص قیمتها در ابتدای خردادماه می¬باشد.
موجودی کالای آغاز دوره مربوط به خریدهایی است که در تاریخ 1/1/73 انجام گرفته است.
خرید و فروش¬ها و هزینه¬ها با متوسط شاخص انجام گرفته است و تغییر شاخص در سراسر سالها به طور یکنواخت و در ماههای مختلف به طور مساوی صورت گرفته است.
مطلوبست: تهیۀ صورت سود و زیان برای سال 74 براساس شاخص سطح عمومی قیمتها.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مسئله 3: شرکت سهامی سیستان در تاریخ 1/1/3×13 اقدام به خرید ماشین¬آلاتی به ارزش 200000 ریال نمود که در آن زمان شاخص سطح عمومی قیمتها 210 بود. ارزش جاری این ماشین¬آلات در تاریخ 29/12/5× مبلغ 280000 ریال و در تاریخ 29/12/6× مبلغ 340000 ریال می¬باشد. این ماشین¬آلات هر سال به نرخ 10% به روش خط مستقیم مستهلک می¬گردد و ارزش اسقاط آن صفر می-باشد. اطلاعات زیر در مورد شاخص سطح عمومی قیمتها به شرح زیر می¬باشد:
29/12/5× 240
29/12/6× 256
متوسط شاخص در سال 6× 248
مطلوبست:
ارائه هزینه استهلاک سال 6×13 به ارزش تاریخی تعدیل¬شده در تاریخ 29/12/6×
محاسبۀ ارزش جاری ماشین¬آلات در تاریخهای 29/12/5× و 29/12/6× پس از کسر استهلاک
محاسبۀ هزینۀ استهلاک سال 6×13
مسئله 4: شرکت سهامی بستان اطلاعات زیر را دربارۀ موجودی کالا افشاء می¬نماید:
به بهای تمام¬شده به ارزش جاری
موجودی کالا در تاریخ 1/1/6× 90000 100000
خرید در طی سال 6×13 600000 600000
موجودی کالا در تاریخ 29/12/6× 164000 190000
خریدها در سراسر سال به طور یکنواخت بوده و فروش کالا در طی سال به طور یکنواخت و میانگین ارزش جاری هر واحد 50 ریال است. که طی همان سال به 10800 واحد فروخته شد. وضعیت شاخص سطح عمومی قیمتها در سال 6×13 به شرح زیر می¬باشد:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
شاخص در 1/1/6× 200
میانگین شاخص 230
شاخص در تاریخ 29/12/6× 264
مطلوبست:
1. محاسبۀ بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته به ارزشهای جاری تعدیل¬شده در تاریخ 29/12/6×، روش قیمت¬گذاری بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته بر مبنای FiFO است و شاخص سطح عمومی قیمتها در تاریخ تحصیل مانده¬های آغاز و پایان دوره موجودی کالا به ترتیب 196 و 260 می¬باشد.
2. برای موجودی کالا در طی سال 6×13:
جمع تغییر ارزش جاری، تغییر ارزش جاری ناشی از تورم و تغییر ارزش جاری پس از حذف تورم را با تعدیل ساختن، بر حسب شاخص جاری 29/12/6× و میانگین شاخص سال جاری محاسبه نمایید.
مسئله 5: شرکت سهامی هرمزگان ترازنامه مقایسه¬ای زیر را برای سالهای 7X13و 8×13 تهیه کرده است:
7×13 8×13
وجوه نقد 60000 86000
حسابهای دریافتنی 200000 180000
موجودی کالا 200000 180000
زمین 135000 135000
ساختمان 225000 225000
استهلاک انباشته (41000) (49000)
اثاثه اداری 210000 265000
استهلاک انباشته اثاثه اداری (100000) (122500)
جمع 809000 831500
حسابهای پرداختنی و اسناد پرداختنی و غیره 109000 122000
بدهیهای بلندمدت 75000 81000
اوراق قرضی پرداختنی 45000 45000
سهام عادی 335000 335000
سود و زیان انباشته 245000 248500
جمع 809000 831500
سایر اطلاعات به شرح زیر در دست است:
صدور سهام عادی و خرید زمین در زمانی بوده که شاخص سطح عمومی قیمتها 208 بوده است.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
ساختمان در زمانی خریداری شده که شاخص عمومی قیمتها 214 بوده است. عمر مفید ساختمان 30 سال و ارزش اسقاط آن صفر است.
اثاثه اداری در زمانی خریداری شده که شاخص سطح عمومی قیمتها 212 بوده است. استهلاک آن 10% به روش خط مستقیم، ارزش اسقاط صفر و بهای تمام¬شدۀ آن 35000 ریال است.
بخشی از این اثاثه اداری در زمانی خریداری شده که شاخص سطح عمومی قیمتها 217 و بهای تمام¬شدۀ آن 85000 ریال است. قسمت دیگری از اثاثه اداری در زمانی که شاخص سطح عمومی234 بوده تحصیل شده است. در پایان سال 8x اثاثه اداری به بهای تمام-شده 40000 ریال خریداری شد. استهلاک را یکساله محاسبه نمایید مگر آنکه اثاثه اداری در پایان سال خریداری شده باشد.
در تاریخ 7/1/8x مبلغ 60000 ریال سود سهام نقدی اعلام و پرداخت شد.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
موجودی کالای آغاز دوره با شاخص کل 214 بوده و موجودی کالای پایان دوره با شاخص کل (سطح عمومی قیمتها) تاریخ خرید 250 می¬باشد.
وقوع فروشها، هزینه¬های عملیاتی، هزینۀ مالیات بر درآمد و خریدها در سراسر سال 8×13 به طور یکنواخت فرض گردد.
شاخص کل (سطح عمومی قیمتها) عبارت است از:
در تاریخ 29/12/7× 242
در تاریخ 29/12/8× 254
میانگین شاخص در سال 8×13 250
صورت سود و زیان شرکت در سال منتهی به 29/12/8× به شرح زیر می¬باشد:
فروش 1260000
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته:
موجودی کالای آغاز دوره 120000
خرید طی سال 835000
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش 955000
موجودی کالای پایان دوره (112000)
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته (843000)
سود ناخالص 417000
هزینه¬های عملیاتی 210000
هزینۀ استهلاک ساختمان 8000
هزینۀ استهلاک اثاثه اداری 22500
جمع هزینه¬ها (240500)
سود خالص 176500
مالیات 70600
سود خالص 105900
مطلوبست: تهیۀ صورت سود و زیان و ترازنامه شرکت سهامی هرمزگان به ارزش تاریخی تعدیل¬شده (روش C.M.A) در تاریخ 29/12/8×.
مسئله 6: شرکت سهامی بوشهر در تاریخ 29/12/2× ارزشهای جاری زیر را مورد ساختمان خود گزارش نموده است:
سال 1×13 2×13
ساختمان 8500000 10000000
استهلاک انباشته (3180000) (4200000)
5320000 5800000
هزینۀ استهلاک تاریخی در صورت سود و زیان منتهی به تاریخ 29/12/2× مبلغ 500000 ریال و بر مبنای ارزشهای جاری 600000 ریال است. شاخص سطح عمومی قیمتها در آغاز سال 2×13 مساوی 240 و در پایان معادل 2×13 مساوی 280 بوده است.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مطلوبست: محاسبۀ سود و یا زیان نگهداری پس از حذف آثار تورم ساختمان در تاریخ 29/12/2×.
مسئله 7: شرکت حمل¬ونقل سوسنگرد کامیونهای خود را در تاریخهای زیر تحصیل نموده است:
تاریخ تحصیل بهای تمام¬شده تاریخی ارزش جاری در تاریخ 1/1/4× ارزش جاری در تاریخ 29/12/4× شاخص کل
1/1/1× 800000 1000000 1250000 200
1/1/2× 600000 800000 900000 230
31/6/3× 500000 600000 800000 250
استهلاک کامیونها (بدون ارزش اسقاط بوده است) و روش آن خط مستقیم است. یادآوری می¬گردد استهلاک باید بر حسب ماه در نظر گرفته شود. اطلاعات مربوط به شاخص کل به شرح زیر می¬باشد:
1/1/4× 260
29/12/4× 280
میانگین شاخص در سال 4× 270
مطلوبست:1. محاسبۀ هزینۀ استهلاک سال 4×13 کامیونها بر حسب واحد پول ثابت (C.M.A)
2. محاسبۀ ارزش جاری کامیونها پس از کسر استهلاک در تاریخهای 1/1/4× و 29/12/4×
3. محاسبۀ هزینۀ استهلاک کامیونها در سال 4×13 بر اساس ارزش جاری
4. سود و یا زیان حاصل از نگهداری کامیونها را ارائه نمایید.
مسئله 8: فروشگاه لوازم ورزشی اصلی، بهای تمام¬شده موجودی کالای خود را در تاریخ 1/1/1× به مبلغ 112000 ریال اعلام نمود. بهای تمام¬شده کالای فروش¬رفته بر مبنای ارزش. جاری 500000 ریال می¬باشد. موجودی کالای پایان دوره در تاریخ 29/12/1× به ارزش تاریخی، 90000 ریال و به ارزش جاری 118000 ریال بود. فروشها و خریدها در طی سال یکنواخت صورت گرفته است. خریدها طی سال به مبلغ 400000 ریال بالغ گردید. وضعیت شاخصهای کل در تاریخهای زیر چنین بوده است:
1/1/1× 150
29/12/1× 180
میانگین شاخص سالانه 168 بوده است.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مطلوبست:
محاسبه سود یا زیان حاصله از نگهداری موجودی کالا به ریال¬های جاری در تاریخ 29/12/1×.
مسئله 9: ترازنامه مقایسه¬ای شرکت سهامی قزوین به ارزشهای تاریخی به شرح زیر می¬باشد:
29/12/4× 29/12/5×
داراییهای پولی 200000 261000
موجودی کالا 100000 92000
زمین 115000 115000
وسائط نقلیه 205000 205000
استهلاک انباشته وسائط نقلیه (13000) (21000)
ماشین¬آلات و تجهیزات 245000 245000
استهلاک انباشته ماشین¬آلات (161000) (189000)
691000 708000
بدهیهای پولی 89000 102000
بدهیهای بلندمدت 135000 315000
سود انباشته 152000 150000
691000 708000
صورت سود و زیان شرکت سهامی قزوین برای سال منتهی به تاریخ 29/12/4×:
فروش 1240000
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته (823000)
سود ناخالص 417000
هزینۀ عملیاتی 210000
هزینۀ استهلاک وسائط نقلیه 8000
هزینۀ استهلاک ماشین¬آلات 28000
(246000)
سود خالص 171000
مالیات 94850
سود خالص پس از کسر مالیات 76150
سایر اطلاعات زیر در دست است:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
خرید زمین در زمان تأسیس شرکت بوده و کلیۀ سهام در همان زمان صادر و به فروش رسیده است. شاخص کل در آن تاریخ 208 بوده است.
وسایط نقلیه در زمانی خریداری شده که شاخص کل 214 بوده و استهلاک به روش خط مستقیم با نرخ %3 1/3 در سال محاسبه شود و ارزش اسقاط آن صفر است.
نرخ استهلاک ماشین¬آلات 10% به روش خط مستقیم و با ارزش اسقاط صفر است. شاخص کل در زمان خرید 212 می¬باشد.
در اوایل سال 5×13 سود سهام نقدی معادل 50000 ریال اعلام و پرداخت گردید.
انجام خرید، فروش، هزینه¬های عملیاتی و پرداخت مالیات در سراسر سال یکنواخت بوده و وضعیت شاخص کل به شرح زیر می-باشد:
29/12/5× 254
29/12/4× 242
میانگین سال 5× 250
اطلاعات مربوط به ارزش جاری به قرار زیر است:
29/12/4× 29/12/5×
موجودی کالا 125000 100000
زمین 150000 165000
وسایط نقلیه 235000 235000
استهلاک انباشته (19000) (28000)
ماشین¬آلات 265000 295000
استهلاک انباشته (175000) (229000)
هزینه¬ها به میانگین ریالهای سال 9×13
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته 862000
هزینۀ استهلاک وسائط نقلیه 9000
هزینۀ استهلاک ماشین¬آلات 31500
درآمد فروش و کلیه هزینه¬ها به ارزش تاریخی
مطلوبست:
تهیۀ ترازنامه سود و زیان در تاریخ 29/12/5×به ارزشهای جاری تعدیل شده.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
مسئله 10: شرکت سهامی آبادان در تاریخ 1/1/1×13 تأسیس گردیده است. این شرکت صورت سود و زیان و ترازنامه مقایسه¬ای خود را برای سال 2× و 3×13 به بهای تمام¬شده تاریخی به شرح زیر اعلام نمود:
29/12/2× 29/12/3×
داراییهای پولی 27000 38600
موجودی کالا 20000 18000
داراییهای بلندمدت 21000 29400
استهلاک انباشته (11000) (17400)
جمع 57000 68600
بدهیهای پولی 24000 29000
سهام عادی 25000 30000
سود انباشته 8000 9600
جمع 57000 68600
صورت سود و زیان برای سال منتهی به تاریخ 29/12/3×
فروش 80000
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته:حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
موجودی کالای آغاز دوره 20000
خرید 42000
بهای تمام¬شده کالای حاضر به فروش (18000)
بهای تمام¬شده کالای فروش-رفته (44000)
سود ناخالص 36000
هزینه¬های اداری و فروش (15000)
هزینه¬های استهلاک (6400)
جمع هزینه¬ها (21400)
سود خالص 14600
هزینۀ مالیات (9000)
سود خالص پس از کسر مالیات 5600
اطلاعات زیر در دست است:
بخشی از داراییهای بلندمدت در بدو تأسیس و بخشی در تاریخ 1/1/3× خریداری شده است. استهلاک داراییهای بلندمدت بر مبنای 6 سال عمر مفید به روش مجموع سنوات محاسبه می¬شود. در زمان تحصیل و انتشار سهام اولیه شاخص کل 94 بوده است.
موجودی کالا به روش FIFO (اولین صادره از آخرین وارده) محاسبه شده و موجودی اول دوره سال 1373 کلاً از موجودی کالای بدو تأسیس می¬باشد.حسابداری بر مبنای ارزشهای جاری
خرید، فروش و هزینه¬ها با متوسط شاخص و در طی سال یکنواخت انجام می¬شود.
