جدول کار حسابرسی داخلی

فرض کنید حسابرسان داخلی شرکت سرزمین چوب می­خواهند جدول کار حسابرسی سال آینده شرکت را تدوین کنند. شرکت سرزمین چوب دارای دو دایره اصلی چوب بری و تولید کاغذ است. این شرکت یک کارخانه تولید تخته چندلایی نیز در درون چوب بری دارد. دفتر مرکزی شرکت در رشت و کارخانه تولید کاغذ آن در همان نزدیکیها قرار دارد و دو کارگاه چوب­بری و کارخانه تولید تخته چند لایی آن در رامسر واقع شده است. شکل 4-5 نمودار سازمانی شرکت سرزمین چوب را با پنج رده مدیریت آن نشان می­دهد. هر رده مدیریت شرکت در کنج راست گوشه نشان دهنده موقعیتهای مختلف است.

مدیریت شرکت سرزمین چوب با این دو دایره چنان برخورد می­کند که گویی دو شرکت مستقل از یکدیگرند. هر یک از این دو دایره چنان سازماندهی شده­اند که حسابداری، مدیریت عملیات و کارگزینی خود را دارد. اداره مرکزی شامل واحدهای حقوقی، حسابرسی داخلی، حسابداری گروه و مدیریت مالی است.

جدول کار حسابرسی داخلی

حسابرسان تصمیم گرفتند از واحدهای عملیاتی به عنوان عامل اصلی برای تشخیص قسمتهای قابل حسابرسی استفاده کنند. واحدهای عملیاتی شرکت، طبق نمودار سازمانی شرکت است.

عامل ثانویه مورد نظر حسابرسان، میزان جزئیات لازم برای تکمیل هر حسابرسی است که براساس ساعات مورد انتظار برای انجام حسابرسی سنجیده می­شود. میزان جزیئات لازم برای تکمیل هر حسابرسی را می­توانند با انتخاب واحدهای عملیاتی با اندازه­های از پیش تعیین شده، از بین رده­های پنجگانه مدیریت، کنترل (یا محدود) کنند.

گرچه حسابرسان شرکت سرزمین چوب ناآگاهانه سایر استراتژی­های انتخاب قسمتهای قابل حسابرسی را به کار نگرفتند، اما نتیجه استراتژی بخصوصی که انتخاب کردند سازمان شرکت را چنان تقسیم می­کند که دست کم با سه نوع استراتژی، منطبق است. به دلیل استقلال نسبی دایره­ها، واحدهای عملیاتی گوناگون شرکت تابع مناطق جغرافیایی و همچنین، مراکز تصمیم­گیری اداری جدا می­باشند. مبالغ ریالی هنگفتی نیز در هر یک از واحدهای عملیاتی جریان می­یابد.

حسابرسان چنین استدلال می­کنند که اداره کارامد حسابرسیهای بزرگتر از این دشوار است و مدیران آنها نیز گزارشهای با فاصله زمانی کوتاه­تر و فراوانتر را به گزارشهای بلند و هرازگاهی ترجیح می­دهند.

تعدادی از وظایف مورد رسیدگی که در ستون چهارم شکل آمده است ساعات براوردی حسابرسی مانند حسابداری گروه و مدیریت مالی، مدیریت مالی شرکت، مدیریت مالی چوب بری، تولید چوب بری، بازاریابی کاغذ و حسابداری کاغذسازی خیلی بیش از 500 ساعت برای حسابرسی نیاز دارند اما این وظایف یا دایره­ها در رده­های مدیریت 4 یا 5 قرار دارند. حسابرسان با تقسیم حسابرسی این وظایف به وظایف زیر مجموعه آنها مدیریت رده 5 می­توانند اندازه­های حسابرسی مطلوب نظرشان را چنان حفظ کنند که از پوشش حسابرسی وظایف بزرگتر نیز اطمینان یابند.

جدول کار حسابرسی داخلی

برای مثال مدیریت مالی چوب بری با براورد 560 ساعتی بیرون از محدوده 500 ساعت قرار می­گیرد.  حسابرسی جداگانه دفتر کل 160 ساعت، بدهکاران 160 ساعت، بستانکاران 160 ساعت، حقوق و دستمزد 80 ساعت و حسابداری صنعتی 140 ساعت تمام وظایف زیر مجموعه مدیریت مالی را پوشش می­دهد و بدین ترتیب حسابرسی مدیریت مالی چوب بری آسانتر انجام می­گیرد. گرچه جمع ساعات این حسابرسیهای جداگانه به 700 ساعت می­رسد اما هر یک از حسابرسیها کمتر از 500 ساعت زمان خواهد برد.

نکته جالب توجه دیگر در ارتباط با شکل 5-5 این است که براورد حسابرسی برخی از وظایف به کمتر از 500 ساعت نیاز دارد. حسابرسان چگونه تصمیم می­گیرند که کل وظیفه را حسابرسی کنند یا آن را به زیر مجموعه آن تقسیم نمایند. برای مثال حسابرسان باید بین انجام دادن یک حسابرسی از دایره بازاریابی چوب بری یا سه حسابرسی جداگانه از هر یک از ناحیه­های فروش سه  ناحیه 1-140 ساعت، ناحیه 2-120 ساعت و ناحیه 3-120 ساعت یکی را انتخاب کنند. گرچه این یک انتخاب قضاوتی است و از یک مورد به مورد  دیگر فرق می­کند اما یک عامل اصلی است که حسابرسان را در انتخاب خود کمک می­کند و آن عبارت است از میزان همبستگی بین وظایف زیر مجموعه و در نتیجه میزان خطر موجود بین

وظایف زیر مجموعه.

وظایف زیر مجموعه­ای که خیلی بهم وابسته­اند از سطح خطر مشابه­ای برخوردارند زیرا خطر هر یک بر سطح خطر سایرین اثر می­گذارد. از سوی دیگر وظایف زیر مجموعه­ای که کاملاً متفاوت و مستقل از یکدیگر باشند دارای خطرهای مشابه می­باشند. برای مثال فرایندهای چوب بری و چسب زنی کارخانه تخته چندلایی به شدت به یکدیگر وابسته­اند. در نتیجه حسابرسان احتمالاً کل کارخانه تخته چند لایی را در قالب یک حسابرسی مورد رسیدگی قرار می­دهند اما ناحیه­های مختلف فروش شرکت سرزمین چوب به نوعی مستقل از یکدیگر عمل می­کنند. در نتیجه حسابرسان به جای انجام دادن یک  حسابرسی از کل دایره بازاریابی، هر یک از ناحیه­های سه  فروش را به عنوان یک قسمت قابل حسابرسی جداگانه در نظر می­گیرند.

جدول کار حسابرسی داخلی

حسابرسان شرکت سرزمین چوب سپس استراتژی خود را برای تشخیص قسمتهای قابل حسابرسی، به شرح زیر تدوین می­کنند:

• تعیین واحدهای عملیاتی.
• تعریف قسمتهای قابل حسابرسی به گونه­ای که هیچ یک از حسابرسیها به بیش از 500 ساعت نیاز نداشته باشد.
• در موارد وجود حق انتخاب بین یک وظیفه بزرگ یا زیر مجموعه­های آن به طور جداگانه، قسمت مورد رسیدگی براساس استقلال نسبی (یا میزان همبستگی) وظایف زیر مجموعه آن تعیین می­شود. این استراتژی، پارامترهای لازم را برای تشخیص قسمتهای قابل حسابرسی در یک دوره بودجه­ای، تعیین و مشخص می­کند.

جدول کار حسابرسی داخلی

مرحله سوم: مرتب کردن قسمتهای قابل حسابرسی براساس اولویت (یا خطر)

مهمترین عامل در رده­بندی قسمتهای قابل رسیدگی، خطرنسبی آنهاست. بیانیه استانداردهای حسابرسی داخلی شماره 9 «براورد خطر» چنین مقرر می­دارد که «فرایند براورد خطر باید ابزار لازم را برای تدوین جدول کار حسابرسی فراهم کند». منابع اطلاعاتی گوناگونی به این فرایند یاری می­رسانند: مدیریت و اعضای هیئت مدیره، کارکنان واحد حسابرسی داخلی، حسابرسان مستقل، قوانین و مقررات، تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی و عملیاتی، گزارشهای حسابرسی در دوره­های پیش و روندهای صنعتی و اقتصادی. بدیهی است که با پیدایش تغییر در وضعیتها، اولویت­بندی حسابرسی نیز می­تواند تغییر کند و سبب ضرورت بررسی اولویتهای تعیین شده حسابرسی در فواصل زمانی کوتاه، شود.

پژوهشهای آقایان جیمز ام. پاتون، جان اچ. ایوانز و باری ال. لوییس (چارچوبی برای ارزیابی خطر در حساب