دستورالعمل رسیدگی عملیاتی و تنظیم گزارش مالیاتی
۱- تنظیم برنامه حسابرسی مالیاتی
به منظور تعیین درآمد واقعی مشمول مالیات و رسیدگی به دفاتر، اسناد و مدارک و صورتهای مالی مؤسسات، تنظیم برنامه حسابرسی الزامی است.
حسابرس(مأمور مالیاتی) قبل از شروع به رسیدگی به منظور دقت و سهولت در امر حسابرسی و جلوگیری از اتلاف وقت و صرف هزینه بیشتر و تعیین نحوه و حدود رسیدگی عملیاتی، نیاز به اطلاعات و مستندات و جمعآوری مدارک به شرح زیر دارد تا بتواند بر اساس آنها برنامه حسابرسی دقیق و جامعی تهیه نماید.
الف) طبقهبندی شرکتها،مؤسسات و اشخاص حقیقی مشمول ماده 96 موجود در اداره امور مالیاتی، تا حد امکان با توجه به مشابهت نوع فعالیت.
ب) طبقهبندی شرکتها و اشخاص حقوقی و حقیقی فوق با توجه به درجه اهمیت از نظر میزان فعالیت.
ج) تهیه جدولی از اقلام و اعداد مندرج در صورتحسابهای مالی که در صورت سود و زیان مؤثر میباشد.
د) مقایسه مؤدیانی که از نظر حجم و نوع فعالیت با توجه به اطلاعات جدول تهیه شده به شرح فوق تقریباً مشابه میباشد.
هـ) جمعبندی اطلاعات فوق به منظور تعیین درجه صحت عمل مؤدیان (خوب، متوسط، متقلب) و در اولویت رسیدگی قرار دادن آنها.
تنظیم گزارش مالیاتی
و)تعیین زمان لازم (زمانبندی) برای رسیدگی به دفاتر، اسناد و مدارک وصورتهای مالی. باید توجه نمود هر چه صحت عمل مؤسسهای بیتشر باشد، زمان لازم برای رسیدگی کمتر خواهد بود و هر چه حجم عملیات مؤسسهای بیشتر باشد زمان بیشتری برای رسیدگی صرف خواهد شد.
۲- جمعآوری اطلاعات و مدارک کافی مربوط به کلیه فعالیتهای مالی
الف) ازطریق مراجعه به محل یا محلهای فعالیت مؤسسه
ب) بازرسی و مشاهده کلیه قسمتها.
ج) سئوال از کارکنان و کارگران هنگام بازرسی.
د) یادداشتبرداری در بازدید از هر قسمت.
هـ) درخواست ارسال اطلاعات از سایر اداره امور مالیاتی و سازمانهای مربوطه.
و) اجرای ماده ۱۸۱ در صورت لزوم.
ز) جمعبندی نتایج حاصله از موارد فوق.
ح) مطابقت واقعیت و مشاهدات عینی و اطلاعات و آمار مکتسبه به شرح فوق با اقلام و اعداد مندرج در صورتهای مالی ارائهشده به وسیلۀ مؤسسه.
تنظیم گزارش مالیاتی
امکان دستیابی به اطلاعات مورد نیاز در رابطه با رسیدن به اهداف مورد نظر در تعیین درآمد مشمول مالیات و وصول مالیات مربوطه، از طریق رسیدگیهای معمولی دفاتر، اسناد و مدارک و صورتهای مالی ارائه شده امکان دسترسی به اطلاعات منابع مالیاتی و تعیین سود مشمول مالیات غیرممکن میباشد. لذا برای این منظور مأموران مالیاتی قبل از شروع رسیدگی و بدون توجه به سوابق مالیاتی که احتمالاً گمراهکننده میباشد.
ابتدا باید به محل یا محلهای فعالیت مؤدی مراجعه و با بازرسی و مشاهده کلیه قسمتها و پرسش از کارکنان مؤسسه اطلاعات قابل قبولی به دست آورند و ضمن بازدید از محل، تعداد کارگران و کارکنان، نوع کار و تخصیص هر کدام، میزان حقوق و مزایا، ساعات کار (شیفت کاری) از نظر میزان هزینه حقوق و دستمزد،تعداد و انواع ماشینآلات،ابزارآلات،دستگاههای مستقر در محل تولید و انبار، میزان تولید هر یک از ماشینآلات، نحوه وورد و خروج کالا و مواد، و مشخصات مواد و کالای موجود در محل، نحوه فروش (نقدی و غیرنقدی) سیستم حسابداری از نظر ثبت معاملات در دفاتر، کنترل داخلی از نظر انضباط مالی و کلیه موارد بااهمیت به دقت یادداشت و پس از مراجعه به واحد مالیاتی و جمعبندی صورتهای مالی (هزینه، قیمت تمام شده کالا، فروش) موارد اختلاف را استخراج و نتیجهگیری شود که فروش و درآمد ابرازی تا چه حد با واقعیت مطابقت دارد،
تنظیم گزارش مالیاتی
ضمناً اطلاعات به دست آمده در پرونده بایگانی شده و برای سال مورد رسیدگی و سال آینده ملاک و مأخذ تعیین درآمد مشمول مالیات خواهد بود.ضمناً باید توجه شود که هر ساله این بازدید به عمل آید تا در سال آینده که صورتهای مالی رسیدگی میشود از اطلاعات سال قبل استفاده گردد. (حسابرسی ضمن سال برای سال بعد)
تعیین درآمد مشمول مالیات
مطابق ماده 106 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد مشمول مالیات در مرود اشخاص حقوقی (به استثنای درآمدهایی که طبق مقررات این قانون نحوه دیگری برای تشخیص آن مقرر شده است) از طریق رسیدگی به دفاتر طبق مقررات مواد 94 و 95 این قانون در موارد مذکور در ماده 97 به طور علیالرأس تشخیص میگردد.
بنابراین با توجه به ماده 106 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد مشمول مالیات به سه طریق به شرح زیر تعیین میگردد.
الف) از طریق علیالرأس، مطابق ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم.
ب) از طریق اعمال ضریب مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم، مشمولین بند ب ماده 107 قانون مالیاتهای مستقیم.
ج) از طریق رسیدگی به دفاتر و مدارک،مطابق مواد ۱۴۷ تا 151 قانون مالیاتهای مستقیم.
تنظیم گزارش مالیاتی
الف) از طریق علی الرأس
قبل از تعیین درآمد مشمول مالیات از طریق علیالرأس به نکات زیر توجه شود:
الف) اصولاً تعدادی از شرکتها و مؤسسات تجاری و خدماتی به علت نوع کار و فعالیت آنها و داشتن سودهای زیاد (لوازم یدکی، دارو، آهنآلات،ساختمانسازی، حقالعملکاران خرید و فروش وسائط نقلیه،مهندسین مشاور و فلزات گرانبها و غیره) مایلند درآمد مشمول مالیات آنها از طریق علیالرأس تشخیص گردد؛زیرا در صورت قبول دفاتر و رسیدگی به حسابهای آنها مالیات بیشتری خواهند پرداخت
تنظیم گزارش مالیاتی
و برای این منظور و با استفاده از حسابسازان مجرب، دفاتر را طوری تحریر مینمایند که اداره امور مالیاتی با بررسی مختصر و مقدماتی ایراد دفاتر را که عمداً در اختیار او قرار دادهاند به سادگی پیدا نموده و با رضایت خاطر از عمل خود، درآمد مشمول مالیات را بدون رسیدگی و زحمت و به علت کمی وقت از طریق علیالرأس تعیین نماید؛ غافل از اینکه دفاتر و مدارک طوری طراحی و نوشته شده است که اداره امور مالیاتی بدون اینکه خود بداند در مسیر مورد نظر مؤدی یعنی علیالرأس قرار گرفته است. بنابراین مأموران تشخیص مالیات باید هوشیار باشند که ایرادات علنی دفاتر مثل تأخیر ثبتهای زیاد، بستانکاریهای غیرمعقول صندوق و بانک، کندن پلمپ دفاتر یا پارهشدن نخ دفاتر، تراشیدن و مخدوشکردن مندرجات دفاتر احتمالاً عمدی بوده و برای سوقدادن مأموران به سوی تشخیص مالیات از طریق علیالرأس میباشد.[1]
ب) در صورتی که بخشی از فروش یا درآمد مؤدی در دفاتر ثبتشده باشد (کتمان درآمد)
۱. در صورتی که فروش کتمان شده، مربوط به کالای باشد که قیمت تمام شده تولید یا خرید آن و سایر هزینههای مربوط به آن در دفاتر ثبت شده است کل فروش یا درآمد کتمان شده در این مورد سود خالص بوده و از اعمال ضربت روی فروش یا درآمد در این حالت خودداری گردد.
۲. اما در مواردی که فروش کتمان شده، مربوط به کالایی باشد که قیمت تمام شده خرید یا تولید آن در دفاتر ثبت نگردیده است،باید روی فروش یا درآمد کتمان شده اعمال ضریب گردد.
ج) در صورتی که مؤدی مالیاتی در دوران معافیت، به هر علت از ابراز درآمد یا فروش خود در اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و صورت سود و زیان خودداری کرده باشد (درآمد کتمانشده) با استناد به تبصره ماده 193 قانون مالیاتهای مستقیم، آن قمست از درآمد یا فروش ابراز نشده از طریق علیالرأس مشمول مالیات بوده و مؤدی نمیتواند از معافیت مالیاتی استفاده نماید.
ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم
در موارد زیر درآمد مشمول مالیات مؤدی از طریق علیالرأس تشخیص میشود.
بند ۱ ماده 97- در صورتی که تا موعد مقرر قانونی (۴ ماه پس از پایان سال مالی) ترازنامه و حساب سود و زیان یا حساب درآمد و هزینه تسلیم نشده باشد.
توجه شود در اجرای این بند، در مورد مؤدیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه هستند، در صورت عدم تسلیم اظهارنامه، در صورتی که مودی مالیاتی ترازنامه و حساب سود و زیان خود را به موقع تسلیم کرده باشد،مهلت رسیدگی طبق ماده 226 قانون مالیاتهای مستقیم یکسال است نه پنج سال.
بند 2 ماده 97- در صورتی که مؤدی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی،از ارائه دفاتر یا مدارک حساب در محل کار (اقامتگاه قانونی) خودداری نماید. در اجرای این بند هرگاه مؤدی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری نماید، چنانچه مربوط به هزینه باشد از احتساب آن جزء هزینههای قابل قبول خودداری میشود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق علیالرأس تعیین خواهد شد.تنظیم گزارش مالیاتی
در اجرای بند ۲ ماده 97 به نکات زیر توجه شود:
الف) در مورد مهلت تعیین شده در برگ دعوت ارائه دفاتر و اسناد و مدارک، مقررات مواد 613 و 614 قانون آئیین دادرسی مدنی رعایت گردد.
ماده 613- هرگاه روز آخر موعد، مصادف شود با روز تعطیل ادارات، آن روز به حساب نمیآید و روز آخر موعد، روزی خواهد بود که ادارات بعد از تعطیل باز میشود.
ماده 614- مواعدی که ابتدا آن، تاریخ ابلاغ یا اعلام است، روز ابلاغ و اعلام و همچنین روز اقدام، جزء مدت محسوب نمیشود.
ب) اوراق مالیاتی،به خصوص دعوت ارائه دفاتر و اسناد و مدارک و برگ تشخیص مالیات در مورد اشخاص حقوقی، حتماً‌باید به مدیران یا کارکنان حقوقبگیر ابلاغ گردد. ابلاغ اوراق مالیاتی به غیر مؤدی یا افرادی که رابطه استخدامی با مؤدی ندارند، قانونی نبوده و موجب مرور زمان مالیاتی میگردد. ابلاغ اوراق مالیاتی به سرایدار یک ساختمان که در استخدام مؤدی نیست قانونی نمیباشد.
ج) در صورتی که قسمتی از مدارک مربوط به فروش یا درآمد ارائه نگردد، به شرح زیر عمل میشود:
۱- درآمد مشمول مالیات آن قسمت از درآمد یا فروش که مدارک آن ارائه نشده از طریق علیالرأس و با اعمال ضریب تعیین میشود.
۲- درآمد مشمول مالیات آن قسمت از درآمد یا فروش که مدارک آن ارائه گردیده،به طریق زیر تعیین میشود:
1-2- اگر قیمت تمام شده کالا و خدمات فروخته شده معلوم باشد، ابتدا میزان غیرقابل قبول آن برگشت میشود تا قیمت تمام شده قابل قبول کالا و خدمات فروخته شده معلوم گردد. سپس سایر هزینههای اداری و مالی (مشترک) نیز به شرح فوق رسیدگی و مبلغ غیرقابل قبول آن برگشت میشود. در نهایت پس از کسر قیمت تمام شده،قابل قبول کالا و خدمات و هزینههای قابل قبول (مشترک) از فروش یا درآمدی که مدارک آن ارائه شده، درآمد مشمول مالیات این بخش نیز تعیین و با درآمد مشمول مالیات بند ۱ فوق جمع میشود تا کل درآمد مشمول مالیات به دست آید.
2-2- در صورتی که قیمت تمام شده کالا و خدمات فروخته شده معلوم نباشد، کل هزینههای شرکت اعم از مستقیم و مشترک (قیمت تمام شده کالا و خدمات و هزینههای اداری مالی) به نسبت فروش یا درآمد مستند و غیرمستند، تقسیم شده و پس از برگشت هزینههای غیرقابل قبول از سهم فروش مستند (مدارک ارائه شده) و کسر آن از درآمد و فروش (مستند) درآمد مشمول مالیات تعیین میشود.
۳- در صورتی که مدارک مربوط به فروش داراییها ارائه نگردد به شرح زیر عمل شود.
الف) در صورتی که مدارک خرید ارائه میگردد و تاریخ خرید معلوم است ابتدا باید از طریق محاسبه، و با توجه به تاریخ خرید دارایی، استهلاک دارایی فروش رفته، از زمان خرید دارایی تا زمان فروش مشخص گردد و پس از کسر ذخیره استهلاک محاسبه شده به شرح فوق، از قیمت تمام شده،قیمت دفتری دارایی فروش رفته مشخص میگردد. برای تعیین سود فروش دارایی باید ابتدا قیمت فروش دارایی را از طریق تحقیق و بررسی تعیین و پس از کسر قیمت دفتری دارایی که به شرح فوق معلوم گردیده از فروش برآوردی، سود فروش دارایی به دست میآید.
تنظیم گزارش مالیاتی
باید توجه شود اگر با بررسی سوابق شرکت معلوم گردد، دارایی برای مدتی متوقف شده است، استهلاک زمان توقف دارایی معادل ۳0٪ استهلاک زمان کارکرد است.
ب) در صورتی که اسناد و مدارک مربوط به خرید دارائی ارائه نگردد، چون تاریخ خرید دارایی معلوم نیست و استهلاک دارایی قابل محاسبه نمیباشد،فرض میشود که دارایی کاملاً مستهلک شده و ارزش دفتری آن صفر است. بنابراین کل فروش برآوردی دارایی سود تلقی میگردد.
ج) باید توجه شود در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک مرود قبول واحد مالیاتی قرار گرفته است و اسناد و مدارک قابل قبول و معتبر فروش دارایی ارائه گردیده به هیچ عنوان نمیتواند ارزش فروش دارایی را برآورد نموده و قیمت فروش دارایی طبق دفاتر و مدارک ارائهشده باید مورد قبول قرار گیرد.
بند۳ ماده 97- در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات، به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آییننامه مربوط مورد قبول واقع نشود،در این صوتر مراتب با ذکر دلایل کافی کتباً به مؤدی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیأتی متشکل از سه نفر حسابرس منتخب وزیر امور اقتصادی و دارایی احاله گردد. مؤدی میتواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ، با مراجعه به هیأت مزبور نسبت به رفع اشکال رسیدگی و ادای توضیح کتبی در مورد نحوه رعایت موازین قانونی و آییننامه حسب مورد اقدام نماید.
تبصره- در اجرای بند ۳ این ماده، دو ماه به مهلت رسیدگی موضوع ماده 156 این قانون اضافه میشود.
در اجرای بند ۳ ماده 97 به نکات زیر توجه شود:
الف)در صورتی که ایراداتی دفاتر،منطبق با موضوع ماده ۲۰ آییننامه نحوه تحریر و تنظیم و نگهداری دفاتر،به هیأت موضوع بند ۳ ماده ۹۷ اعلام گردد،اعلام اداره امور مالیاتی باید تحت عنوان رد دفاتر باشد و هیأت مذکور نیز به علت عدم رعایت موازین قانونی (ماده ۲۰ آییننامه) رأی به رد دفاتر خواهد داد.
ب) در صورتی که ایرادات موضوع ماده ۲۰ آییننامه در دفاتر مشاهده نگردیده اما مؤدی مقررات مربوط به دستورالعمل صادره از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی، در خصوص رعایت مقررات (کد اقتصادی)و با استفاده از فاکتور نمونه را رعایت ننموده و یا از کد جعلی و یا کد دیگران استفاده نموده و یا ضمائم (صورت گردش انواع مواد اولیه مصرفی در تولید، صورت قیمت واحد انواع کالاهای تولید به تفکیک،صورت گردش انواع کالاهای خریداری یا تولیدشده به تفکیک) همراه اظهارنامه،ترازنامه و حساب سود و زیان تسلیم حوزه مالیاتی ننموده و یا ظرف یک ماه مقرر، به هیأت سه نفری تسلیم نکرده باشد، در این حالت دفاتر،ایراد قانونی نداشته و رد نمیشود و بلکه دفاتر مؤدی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات قابل رسیدگی نیست و هیأت سه نفری نیز تحت همین عنوان میبایستی اظهارنظر نماید.
ج) در اجرای تبصره بند ۳ ماده 97،زمان دو ماه به مهلت رسیدگی اضافه خواهد شد که مأموران تشخیص مالیات حداکثر تا موعد مقرر (چهارماه پس از پایان سال مالی)موارد رد یا غیرقابل رسیدگیبودن دفاتر را به هیأت سه نفری اعلام (ابلاغ) نمایند. در غیر این صورت پس از مهلت مقرر،مالیات مشمول مرور زمان خواهد شد.
د)در اجرای تبصره ۲ ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم،در موارد تشخیص علیالرأس،هرگاه طبق اسناد و مدارک ابرازی یا به دست آمده،امکان تعیین درآمد واقعی مؤدی وجود داشته باشد (به نفع یا به ضرر مؤدی) اداره امور مالیاتی مکلف است درآمد مشمول مالیات را بر اساس رسیدگی به استناد و مدارک مزبور با دفاتر حسب مورد تعیین نماید.به طور مثال در صورتی که سود ابرازی مؤدی در اظهارنامه، بیشتر از میزان درآمد مشمول مالیات از طریق علیالرأس (در دفاتر) باشد،مطابق تبصره مذکور، سود ویژه ابرازی (واقعی) به جای درآمد مشمول مالیات ملاک مأخذ محاسبه مالیات خواهد بود.هـ) باید توجه شود که مسائل جزئی و پیش پا افتاده به هیأت سه نفری اعلام نگردد. اعلام موارد جزئی و بیاهمیت جز بدبینی مؤدیان و اتلاف وقت و صرف هزینه، فایده دیگری ندارد.
و) برای تعیین درآمد مشمول مالیات از طریق علیالرأس لازم است دو عامل، قرینه مالیاتی و ضریب مالیاتی در یکدیگر ضرب شود.تنظیم گزارش مالیاتی
درآمد مشمول مالیات از طریق علیالرأس = قرینه مالیاتی × ضریب مالیاتی
ز) تعیین قرینه مالیاتی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات. اداره امور مالیاتی باید از طریق تحقیق و بررسی و به دست آوردن اطلاعات و مدارک کافی و در صورت لزوم از طریق اجرای ماده ۱۸۱ قانون مالیاتها، در نهایت فروش و یا درآمد مؤدی را که متناسب با وضعیت و موقعیت شغلی و حجم عملیات مؤدی باشد تعیین نماید. مطابق ماده ۲37 قانون مالیاتهای مستقیم، برگ تشخیص مالیات باید بر اساس مأخذ صحیح و متکی به دلایل و اطلاعات کافی و به نحوی تنظیم گردد که کلیه فعالیتهای مربوط و درآمدهای حاصل از آن به طور صریح در آن قید و برای مؤدی روشن باشد. بدیهی است در صورتی که درآمد مشمول مالیات تشخیص شده توسط واحد مالیاتی، متکی به اسناد و مدارک و اطلاعات کافی و به طور منطقی و قانونی تعیین شده باشد،مؤدی مالیاتی چارهای جز تمکین نخواهد داشت. در غیر این صورت پرونده سالها در مراجع مالیاتی لاینحل باقی مانده،موجب اتلاف وقت و صرف هزینه برای مؤدی و وزارت امور اقتصادی میگردد.
خلاصهای از آییننامه اصلاحی نحوه تنظیم و تحریر و نگاهداری دفاتر، موضوع تبصره یک ماده ۹۵
ماده ۱ مقررات این آییننامه شامل مؤدیانی است که در موعد مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم، ترازنامه و حساب سود و زیان یا درآمد و هزینه خود را با رعایت مقررات مربوط تسلیم مینماید.
تنظیم گزارش مالیاتی
تبصره:مؤدیان در انتخاب یکی از رویههای حسابداری بر اساس استانداردهای حسابداری آزاد هستند ولی باید در سالهای بعد نیز همان رویه را اعمال نمایند و در صورتی که به جهات مشخص، تغییر روش داده باشند مکلفند، اثرات حاصل از تغییر رویه را به صورتهای مالی مشخص وطی یادداشتی جداگانه پیوست اظهارنامه به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند.
مشخصات دفاتر قانونی
ماده ۲- دفاتر قانونی مشمول این آییننامه عبارتست از کلیه دفاتر روزنامه و کل اعم از مشترک یا جدا از یکدیگر و دفاتر مشاغل که قبل از ثبت هر گونه عملیات حسابداری در آنها از طرف نماینده اداره ثبت اسناد و در مورد دفتر مشاغل از طرف ادارات دارایی ذیربط امضاء و پلمپ گردیده و به فارسی تحریر شده باشد.تبصره ۱- اشتباه در شمارهگذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از پلمپ دفاتر در مراجع مذکگور موجب بیاعتباری دفاتر نخواهد بود.تبصره ۲-از پلمپ خارج شدن یکی از دفاتر روزنامه یا کل موجب بیاعتباری دفاتر نخواهد بود مشروط بر آنکه ضمن اعلام مراتب به اداره امور مالیاتی،اقدام به پلمپ مجدد دفتر مذکور شود یا پس از بستن ذیل آخرین ثبت دفتر قبلی ادامه فعالیت در دفتر پلمپ شده دیگر ثبت گردد.
ماده ۳- مؤدیان مکلفند برای هر سال مالی فقط از دفاتر پلمپ شده و ثبتشده ظرف یکسال قبل استفاده نمایند مگر اینکه در اثناء سال به علت تمامشدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در این صورت مجاز هستند دفاتر جدید پلمپ و ثبت نمایند و ادامه عملیات مالی را در دفاتر جدید ثبت کنند،درج تعداد و مشخصات دفاتر مأخوذه برای استفاده در هر سال مالی در اظهارنامه مالیاتی آن سال الزامی است.
تبصره ۲- تأخیر تحریر عملیات در صورتی که به منظور سوءاستفاده نباشد تا 15 روز به تشخیص اداره امور مالیاتی، و پیش از آن به تشخیص هیئت سه نفری موضوع بند سوم ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم به قانونیبودن دفتر خللی وارد نخواهد کرد.
تبصره ۳- در صورتی که دفاتر پلمپشده توسط مقامات قضایی یا سایر مراجع قانونی و یا به عللی از دسترس مؤدی خارج شود و صاحب دفتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف ۳۰ روز دفاتر جدیدی پلمپ و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید ثبت کند، تأخیر ثبت عملیات در این مدت موجب غیرقانونی شناخت دفاتر نخواهد بود.
تبصره ۴- در مورد مؤسسات جدیدالتأسیس تأخیر ثبت دفاتر برای اولین سال تأسیس تا ۳۰ روز از تاریخ ثبت شخصی حقوقی، و یا تاریخ شروع به کار سایر اشخاص، مجاز خواهد بود.
تنظیم گزارش مالیاتی
مادۀ 14- کلیه عملیات ثبت شده در دفاتر روزنامه،هر ماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل نقل شود.
مادۀ15- مؤسساتی که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روشهای حسابداری خود خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر پلمپشده باشند حداکثر تا ۴ ماه پس از سال مالیاتی و در غیر این صورت کلیه معاملات شعب خود را ظرف سی روز از تاریخ وقوع در دفتر روزنامه مرکز ثبت کنند.
ماده 16- پلمپ دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ پلمپ هیچگونه عمل مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تأخیر پلمپ تا حد مجاز مقرر در تبصرههای ۳ و۴ ماده ۱۳ این آییننامه در مورد دفتر روزنامه یا حسب مورد دفتر مشاغل و ماده ۱۴ در مورد دفتر کل، موجب غیرقانونی شناختن دفاتر نخواهد بود.تنظیم گزارش مالیاتی
ماده 18- اشخاص حقوقی و مشمولین بند الف ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 27/11/1380 مکلفند صورتهای مالی نهایی خود را با رعایت استاندارد حسابداری شماره یک که از طرف مراجع ذیربط اعلام گردیده و بر اساس آخرین استانداردهای حسابداری تهیه و تنظیم نمایند.
تخلف از تکالیف مقرر در این آییننامه در موارد زیر موجب رد دفاتر میباشد (ماده ۲۰)
۱- در صورتی که دفاتر ارائه شده به نحوی از پلمپ خارج شده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
۲- عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی و پولی در دفاتر به شرط احراز .
۳- عدم ثبت عملیات شعبه در دفاتر مرکزی طبق مقررات ماده ۱۵ این آییننامه.
4- عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر پلمپ و ثبت شده ولو نانویس.
5- تراشیدن، پاککردن و محوکردن مندرجات دفاتر با وسایل شیمیایی، رنگ و جوهر به منظور سوءاستفاده.
6- جای سفیدگذاشتن بیش از حد معمول در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل به منظور سوءاستفاده.
7- در اجرای مقررات تبصره ۳ ماده ۱۳ این آییننامه در مواردی که دفاتر به ادعای مؤدی از دسترس وی خارج شده و غیراختیاریبودن موضوع مورد تأیید اداره امور مالیاتی ذیربط قرار نگیرد.
تنظیم گزارش مالیاتی
8- عدم تطبیق مندرجات دفاتر قانونی یا دفاتر مشاغل یا اطلاعات موجود در سیستمهای الکترونیکی در مورد اشخاصی که از سیستمهای مذکور استفاده مینمایند.
9- تأخیر تحریر دفاتر روزنامه و دفتر مشاغل زائد بر حد مجاز مقرر در تبصرههای ۲ و ۳ و ۴ ماده ۱۲ و تأخیر تحریر دفتر کل زائد بر حد مقرر در ماده ۱۴.
10- در صورتی که مؤدیان مالیاتی از اوراق بخصوص ماده 169 استفاده ننمایند.
11- عدم ارائه دستورالعمل کار با نرمافزارهای مالی مورد استفاده اشخاصی که از سیستمهای مکانیکی یا الکترونیکی استفاده مینمایند.
12- اشتباه حسابداری در صورت ارائه مستندات مربوط چنانچه بر پایه استانداردهای حسابداری در دفاتر همان سال اصلاح شود به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
13- در صورتی که ثابت شود اسناد ثبت شده در ماشینهای الکترونیکی ظرف مهلتهای مقرر در مواد 13 و 14 و 17 آییننامه قطعی نشده باشد.
14- تهیه و تنظیم صورتهای مالی بدون رعایت مقررات ماده 18 این آییننامه.
ماده ۲۱- هیأت سه نفری حسابرسان موضوع بند ۳ ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم در مواردی که با توجه به دلایل مؤدی و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استانداردهای حسابداری و درجه اهمیت و ایرادات مطروحه از سوی اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر، احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمینماید،میتوانند نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام نمایند.
تنظیم گزارش مالیاتی
[1] در صورتی که مؤدی مالیاتی به تکالیف قانونی خود عمل نکند مالیات متعلقه از طریق علیالرأس تعیین میشود.
