تنظیم صورتهای مالی شرکت‌های سهامی خاص
تنظیم یعنی تهیه صورتهای مالی از روی مدارک حسابداری و سایر ادعاهای صاحبکار. هدف از تنظیم، مرتب کردن ادعاهای صاحبکار به شکل صورتهای مالی است.
بیانیه استانداردهای خدمات برسی و حسابداری شماره 1 از حسابرسان می‌خواهد که پیش از ارائه خدمات صورت مالی، شناخت مناسبی از اصول و رویه‌های حسابداری رشته صنعتی که صاحبکار در آن فعالیت می‌کند و شناختی کلی از معاملات تجاری و مدارک حسابداری صاحبکار بدست آورند. حسابرسان باید ادعاهای صاحبکار را با معیار شناخت‌های مزبور بسنجند.
حسابرسان حداقل باید صورتهای تنظیم شده را از لحاظ تناسب شکل و یافتن اشتباهات با اهمیت آشکار، مطالعه کنند. حسابرسانی که به خدمات تنظیم صورتهای مالی می‌پردازند نباید اطلاعاتی را بپذیرند که ظاهرشان منطقی نیست! چنانچه اطلاعات ارائه شده توسط صاحبکار، نادرست، ناقص یا به هر شکل ناراضی‌کننده به نظر رسد، حسابرسان باید برای تجدیدنظر در آن اطلاعات اصرار ورزند. چنانچه صاحبکار از تجدیدنظر در آن اطلاعات خودداری کند، حسابرسان باید از کار کناره‌گیری نمایند. فراتر از رعایت این الزامات اولیه، حسابرسان هیچ گونه مسئولیتی برای اجرای روش‌های پی‌جویانه به منظور اثبات ادعاهای صاحبکار ندارند.
از آنجا که حسابرسان نمی‌توانند با تنظیم صورتهای مالی نسبت به مطلوبیت آن صورتهای نظری پیدا کنند، گزارش آنان نیز باید حاوی عدم اظهار نظر باشد. نمونه پیشنهادی برای گزارش حسابداران درباره تنظیم صورتهای مالی در زیر می‌آید (تأکید افزوده شده است):
تمام صفحه‌های صورتهای مالی حسابرسی نشده باید با «به گزارش حسابداران نگاه کنید» علامتگذاری شود و گزارش حسابداران نیز باید به تاریخ تکمیل تنظیم صورت‌ها تاریخگذاری گردد.
حسابداران می‌توانند درباره یک یا چند صورت مالی، بدون تنظیم مجموعه کامل صورت‌ها، گزارش تنظیم صادر کنند. صورتهای مالی نیز می‌تواند بر اساس یک مبنای جامع حسابداری به غیر از اصول پذیرفته شده حسابداری، تنظیم شود. در این صورت، مبنای حسابداری مورد استفاده باید یا در صورت‌ها یا در گزارش حسابداران افشا گردد.
انحراف از اصول پذیرفته شده حسابداری چگونگی برخورد با انحرافات از اصول پذیرفته شده حسابداری، همانند برخوردی است که در بررسی صورتهای مالی می‌شود. وجود انحراف از اصول پذیرفته شده حسابداری مستلزم توصیف آن در بند جداگانه‌ای از گزارش تنظیم حسابداران است. عدم یکنواختی در کاربرد اصول پذیرفته شده حسابداری یا وجود ابهام‌های عمده، گزارش را تعدیل نمی‌کند.
تنظیم تقریباً بدون افشا اشای موارد گوناگون و فراوان خواسته شده در اصول پذیرفته شده حسابداری احتمالاً در مورد صورتهای مالی شرکت‌های سهامی خاص چندان مفید نباشد، به ویژه، هنگامی که صورتهای مزبور برای استفاده درون سازمانی تهیه می‌شود. بنابراین، صاحبکار سهامی خاص ممکن است از حسابرسان بخواهد که صورتهای مالی آن را تقریباً با حذف کلیه موارد افشای لازم طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، تنظیم کند. حسابرسان به شرطی می‌توانند چنین صورت‌هایی را تنظیم کنند که حذف موارد افشا، در گزارش حسابداران تصریح شود. در این گونه موارد، حسابداران باید بند زیر را به آخر گزارش خود اضافه کنند:
چنانچه صاحبکار بخواهد تنها برخی از موارد افشای لازم طبق اصول پذیرفته شده حسابداری را همراه صورتهای مالی ارائه دهد، آن موارد افشا باید با «اطلاعات انتخابی- تقریباً تمام موارد افشای لازم طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، ارائه نشده است» علامتگذاری شود.
تنظیم اطلاعات در فرم های مقرر فرم‌های مقرر یعنی فرم‌های استاندارد و آماده شده توسط مقاماتی که آن فرم‌ها باید به آنها تسلیم شود. فرم درخواست وام از بانک (و اظهارنامه مالیاتی) نمونه‌ای از این گونه فرم‌هاست. حسابرسان می‌توانند صورتهای مالی را در فرم‌های مورد نیاز، تنظیم کنند. در بسیاری از موارد، اطلاعات درخواستی باید برمبنایی غیر از اصول پذیرفته شده حسابداری در فرم‌ها ارائه شود. فرض بر آن است که اطلاعات خواسته شده توسط مقامات طراح فرم، نیازهای آنان را برآورده می‌کند. بنابراین، نیازی نیست که حسابرسان انحرافات مشخصی از اصول پذیرفته شده حسابداری را فاش سازند. بیانیه استانداردهای خدمات بررسی و حسابداری شماره 3 تعدیل زیر را در گزارش تنظیم حسابداران برای موادی پیشنهاد می‌کند که فرم مزبور، افشای انحرافات از اصول پذیرفته شده حسابداری را خواسته باشد.
تنظیم صورتهای مالی هنگامی که حسابرسان استقلال ندارند از آنجا که تنظیم از جمله خدمات حسابداری است نه اعتباردهی، حسابرسان می‌توانند آن را انجام دهند، حتی در مواردی که از صاحبکارخود مستقل نباشند. حسابرسان باید عدم استقلال خود را، به شرح زیر، در آخرین بند گزارش اظهار دارند:
سایر موارد «ارتباط» با صورتهای ملی شرکت‌های سهامی عام
حسابرسان ممکن است از طریق کمک کردن به شرکت در تهیه صورتهای مالی یا ارائه صورت‌ها به صاحبکار یا دیگر اشخاص ثالث نیز با صورتهای مالی یک شرکت سهامی عام مربوط شوند. در این گونه موارد، حسابرسان هیچ گونه مسئولیتی برای اجرای روش‌های پی‌جویانه ندارند به جز آن که صورتهای مزبور را به منظور یافتن اشتباهات آشکار، بخوانند. هنگامی که حسابرسان به صورتهای مالی یک شرکت سهامی عام مربوط می‌شوند اما نه آنها را حسابرسی کرده‌اند نه بررسی، آنان باید هر صفحه از صورتهای مالی را با «حسابرسی نشده» علامتگذاری و عدم اظهار نظری به شرح زیر ارائه کنند:
چنانچه حسابرسان بدانند که صورتهای مالی حسابرسی نشده از اصول پذیرفته شده حسابداری پیروی نکرده یا اطلاعات آگاه‌کننده را افشا ننموده است باید نسبت به تجدیدنظر مناسب در آنها اصرار ورزند یا باید ایرادشان را در عدم اظهارنظر خود بگنجانند.
عدم استقلال مؤسسه حسابرسی گرچه مؤسسه حسابرسی که نسبت به صاحبکاری استقلال نداشته باشد نمی‌تواند حسابرسی یا بررسی صورتهای مالی آن را انجام دهد، اما، می‌تواند با صورتهای مالی حسابرسی نشده آن صاحبکار ارتباط داشته باشد. در چنین مواردی، حسابرسان باید به گونه خاصی از عدم اظهارنظر را ارائه کنند که در آن، عدم استقلال را افشا نمایند. عبارات زیر برای این گونه عدم اظهارنظرهای به خصوص پیشنهاد شده است:
همان گونه که ملاحظه می‌شود، دلیل عدم استقلال را گزارش بالا مشخص نمی‌کند. هیأت استانداردهای حسابرسی بر این باور است که بیان دلایل (یا دلایل) عدم استقلال، سبب سردرگمی استفادهکنندگان خواهد بود.
تنظیم صورتهای مالی برآوردی
حسابرسان می‌توانند علاوه بر رسیدگی به صورتهای مالی برآوردی، صاحبکاران خود را در تنظیم این گونه اطلاعات آینده‌نگر نیز یاری رسانند. تنظیم (صورتهای مالی برآوردی) عبارت است از گردآوری اطلاعات مالی برآوردی، تا حد مورد نیاز؛ اجرای روش‌های گوناگون پرس و جو؛ ارزیابی اطلاعات و گزارش‌ها برای حصول اطمینان از نبود اشتباهات ریاضی آشکار و عدم رعایت یکنواختی؛ و دریافت تأییدیه از صاحبکار. از آنجا که این یک امر حسابداری است نه اعتباردهی، گزارشی که صادر می‌شود هیچ گونه اطمینان صریحی نسبت به چگونگی ارائه صورت‌ها یا معقول بودن مفروضات زیربنایی آن ارائه نمی‌کند.
خلاصه گزارشگری
تعدد و گوناگونی خدماتی که حسابرسان ارائه می‌دهند، ممکن است خواننده را گیج کرده باشد. نقش حسابرسان در سال‌های اخیر تغییر بسیار یافته است تا حسابرسان بتوانند جوابگوی تقاضای جامعه برای ارائه انواع خدمات باشند. انتظار می‌رود که خدمات تنظیم، اجرای روش‌های مورد توافق، بررسی و رسیدگی که در این فصل بحث شد، عمده مسئولیت‌های حسابرسان را در سال‌های آینده تشکیل دهد. شکل 3-19 خلاصه‌ای از جنبه‌های اساسی هر یک از این خدمات را نشان میدهد.
اصطلاحاتی که در فصل 19 معرفی یا بر آن تأکید شده است.
اطمینان سلبی Negative Assurance بیان این مطلب توسط حسابرسان که پس از اجرای تکینک‌های محدود پوی‌جویانه درباره برخی از اطلاعات، تعدیل در چگونگی ارائه آن اطلاعات را ضروری نمی‌دانند. معادل اطمینان نسبی.
اطمینان سلبی Limited Assurance اطمینان داده شده توسط حسابسرانی که خدمات اعتباردهی را با دامنه کمتر از حسابرسی، انجام داده‌اند. اطمینانی به مراتب کمتر از آنچه با حسابرسی بدست می‌آید.
اعتباردهی Attestation ایجاد اطمینان نسبت به این که اطلاعات، طبق ضوابط مناسبی ارائه شده است. به عبارت دیگر، تأیید مطلوبیت و قابلیت اتکای آن اطلاعات.
بررسی Review گونه‌ای اعتباردهی، اساساً با بکارگیری روش‌های تحلیلی و پرس و جو به منظور دادن اطمینان سلبی نسبت به پیروی اطلاعات گزارش شده از ضوابط معیّن.
برآوردهای مالی Financial Frorecasts صورتهای مالی پیش‌بینی‌شده‌ای که وضعیت مالی، نتایج عملیات و گردش وجوه نقد مورد انتظار یک شرکت را برای یک یا چند سال آینده نشان میدهد.
پیش‌بینی‌های خاص مالی Financial Projections صورتهای مالی پیش‌بینی شده‌ای که نتایج مورد انتظار را با در نظر گرفتن یا یا چند پیش‌فرض نشان میدهد.
تنظیم (صورتهای مالی) Compilation خدمتی حسابداری شامل تهیه گزارش‌ها از روی مدارک صاحبکار. در تنظیم، هیچ‌گونه اطمینانی داده نمی‌شود.
شرکت سهامی عام Public Company شرکتی که سهام آن در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود یا شرکتی که سهام آن در حال پذیرش برای معامله در بورس اوراق بهادار است.
شرکت سهامی خاص Nonpublic Company شرکتی به غیر از شرکت‌هایی که سهام آنها در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود یا به غیر از شرکتی که در جهت معامله اوراق بهادار خود در بورس اوراق بهادار اقدامات لازم را به عمل می‌آورد.
صورتهای مالی برآوردی Propspective Financial Statements برآوردهای مالی یا پیش‌بینی خاص مال، شامل خلاصه مفروضات عمده و اهم رویه‌های حسابداری.
گزارش سیستم کنترل داخلی Report on Internal Control این گزارش می‌تواند برمبنای مطالعه خاص از سیستم کنترل داخلی یا براساس ارزیابی حسابرسان از سیستم کنترل داخلی که در طول حسابرسی صورتهای مالی صاحبکار انجام می‌دهند، صادر می‌شود.
گزارش ویژه Special Report گزارش حسابرسان که درباره هر یک از موارد زیر صادر شود: 1) صورتهای مالی تهیه شده براساس یک مبنای جامع حسابداری به غیر از اصول پذیرفته شده حسابداری، 2) عناصر صورتهای مالی، 3) رعایت مفاد قراردادها یا 4) اطلاعات حسابرسی شده‌ای که در فرم‌های مقرر ارائه می‌شود.
نامه پشتیبانی Comfort Letter نامه‌ای که حسابرسان مستقل طبق قانون اوراق بهادار 1933 برای ضامن انتشار (پذیره‌نویس) و دوباره اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس می‌نویسند. نامه پشتیبانی به مسائلی چون استقلال حسابرسان و پیروزی اطلاعات حسابرسی نشده از مقررات کمیسیون اوراق بهادار و بورس می‌پردازد.
نامه مدیریت Management Letter گزارشی به مدیریت حاوی پیشنهادهای اصلاحی برای رفع هر گونه نارسایی سیستم کنترل داخلی که بر اثر مطالعه و ارزیابی کنترل‌های داخلی توسط حسابرسان کشف می‌شود. نامه مدیریت علاوه بر تأمین اطلاعاتی مفید برای مدیریت، در مواردی که یک ضعف کنترلی به زیان صاحبکار منجر شود نیز می‌تواند در کاهش مسؤولیت حسابرسان مؤثر باشد. به گزارش سیستم کنترل داخلی نیز نگاه کنید.
پرسش و مسأله
گروه 1- پرسش
1-19. نظر خود را درباره مطلب زیر بنویسید:
«حسابرسان به کارهای مربوط به امور اعتباردهی می‌پردازند و حسابداران، خدمات حسابداری را ارائه می‌دهند».
2-19. آیا حسابرسانی که به حسابرسی صورتهای مالی می‌پردازند باید استانداردهای اعتباردهی را رعایت کنند؟ توضیح دهید.
3-19. تمایز بین نقش اعتباردهی در موارد «نشر عمومی» و «نشر محدود» (گزارش حسابرسان) را بنویسید.
4-19. «کلیه شرکت‌ها باید به طور سالانه حسابرسی شوند». این مطلب را ارزیابی کنید.
5-19. آیا حسابرسان مستقل می‌توانند نسبت به صورتهای مالی که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری ارائه نشده است، نظر موافق (مقبول) اظهار کنند؟ توضیح دهید.
6-19. آیا حسابرسان در مکماتبات خود با صاحبکارشان باید خود را حسابرس بخوانند یا حسابدار؟
7-19. صدور یک گزارش ویژه براساس روش‌های مورد توافق، نشانه کار حسابرسی است یا ارائه خدمات حسابداری؟
8-19. در بررسی صورتهای مالی سه ماهه یک شرکت سهامی عام چه روش‌هایی اجرا می‌شود؟
9-19. انواع گزارش‌های حسابرسان را برای شرکت‌های داخلی کشور که آن را منحصراً برای استفاده در خارج از کشور می‌خواهند، بنویسید.
10-19. حسابرسان در ارتباط با صورتهای مالی شرکت‌های سهامی خاص چه خدماتی را می‌توانند ارائه دهند؟
11-19. تفاوت بین صورتهای مالی یک شرکت سهامی خاص و حسابرسی را بنویسید.
12-19. انواع روش‌هایی را بنویسید که در بررسی صورتهای مالی یک شرکت سهامی خاص اجرا می‌شود.
13-19. آیا برای خدمات بررسی و حسابداری نیز به موافقتنامه حسابرسی نیاز است؟ توضیح دهید.
14-19. در مورد شرکت‌های سهامی خاص، آیا حسابرسان می‌توانند نسبت به صورتهای مالی که اساساً فاقد الزامات افشا طبق اصول پذیرفته شده حسابداری است، گزارش ارائه کنند؟ توضیح دهید.
15-19. اگر حسابرسان مستقل متوجه شوند صورتهای مالی که مشغول تنظیم آن می‌باشند حاوی انحراف با اهمیتی از اصول پذیرفته شده حسابداری است، چه باید بکنند؟ توضیح دهید.
16-19. منظور از «نامه پشتیبانی» چیست؟ بحث کنید.
17-19. هدف از رسیدگی به پیش‌بینی‌های مالی چیست؟
18-19. آیا حسابرسان می‌توانند براساس ارزیابی سیستم کنترل داخلی که در اجرای حسابرسی به عمل آورده‌اند، نسبت به سیستم کنترل داخلی گزارش دهند؟ توضیح دهید.
19-19. مراحل مورد نیاز را برای اظهار نظر نسبت به یک سیستم کنترل داخلی حسابداری، بنویسید.
20-19. حسابرسی عملکرد مدیریت چیست؟
21-19. استفادهکنندگان عمده از گزارش‌های حسابرسی عملکرد مدیریت چه کسانی می‌باشند؟ بحث کنید.
22-19. دو گونه از کارهایی را نام ببرید که حسابرس مستقل می‌تواند انجام دهد بدون آنکه نسبت به صاحبکارش استقلال داشته باشد.
گروه 2- پرسش‌های تحلیلی
23-19. مؤسسه حسابرسی روشن‌بین رسیدگی به صورتهای مالی سال منتهی به 30 آذر 4×13 شرکت دُرفام را به گونه‌ای رضایت‌بخش به پایان رسانیده است. یادداشت‌های همراه صورتهای مالی که شرکت به پیوست اظهارنامه مالیاتی (صورتهای مالی براساس فرض نقدی) ارائه داده است حاکی از درگیری شرکت در یک دعوای طولانی و به مبلغی گزاف به دلیل نقض امتیاز یکی از شرکت‌های رقیب است. مبلغ خسارت ناشی از این دعوا در تاریخ تکمیل رسیدگی‌ها، غیرقابل تعیین است. صورتهای مالی سال قبل همراه صورتهای مالی سال جاری ارائه نشده است.
مطلوب است:
تنظیم گزارش ویژه و موافق (مقبول) حسابرسان درباره شرکت دُرفام. گزارش حسابرسان باید دو بند توضیحی داشته باشد؛ یکی برای توصیف مبنای حسابداری مورد استفاده و دیگری، تأکید بر دعوای مطرح شده. گزارش را خطاب به شرکت دُرفام بنویسید.
24-19. گزارش حسابرسان در مواردی که خدمات حسابداری ارائه می‌کنند، هیچ گونه اطمینانی به دست نمی‌دهد. از این رو، چنین گزارش‌هایی را می‌توان «گزارش ویژه» نامید.
مطلوب است:
الف- تشریح کامل موافقت یا عدم موافقت خود با مطلب بالا.
ب- بحث درباره انواع عمده گزارش‌های ویژه.
پ- ذکر نمونه‌ای از خدمات حسابداری.
25-19. استانداردهای اعتباردهی، سه شکل اصلی ارتباط (حسابرسان) را با اطلاعات به رسمیت می‌شناسد.
الف- سه شکل ارتباط را بنویسید.
ب- نوع اطمینانی را که هر یک از سه شکل تأمین می‌کند، بنویسید.
26-19. صورتهای مالی شرکت ورجاوند، سهامی عام، شامل ترازنامه به تاریخ 30 بهمن و صورتهای سود و زیان و سود (زیان) انباشته برای سال منتهی به آن تاریخ است. گزارش حسابداران پیوست صورتهای مالی مزبور حاوی سه بند با عبارات گزارش استاندارد موافق (مقبول) و بند چهارمی به شرح زیر بود:
پاسخ دهید:
الف- ایا مؤسسه حسابرسی بیدگل و همکاران در رسیدگی به صورتهای مالی شرکت ورجاوند دارای استقلال بوده‌اند؟ توضیح دهید.
ب- آیا گزارش حسابرسان را رسا می‌دانید؟ توضیح دهید.
27-19. بسیاری از مؤسسات حسابرسی به گزارشگری درباره عناصر، حساب‌ها و اقلام خاص صورتهای مالی می‌پردازند.
مطلوب است:
الف- بحث درباره دو نوع گزارش ویژه‌ای که می‌تواند نسبت به عناصر، حساب‌ها و اقلام خاص صورتهای مالی ارائه شود.
ب- بیان دلیل محدودیت نشر گزارش‌های مربوط به استفاده از روش‌های مورد توافق درباره اطلاعات مالی
28-19. شرکت پیمان، سهامی خاص، از شما خواسته است که صورتهای مالی سال منتهی به 31 شهریور ××13 آن را بررسی کنید. به منظور آماده‌سازی خود برای اجرای کار، شما بیانیه‌های استانداردهای خدمات بررسی و حسابداری را مطالعه می‌کنید.
مطلوب است:
الف- بحث درباره روش‌های لازم برای اجرای بررسی صورتهای مالی.
ب- تشریح محتوای گزارش مربوط به بررسی صورتهای مالی.
پ- بحث درباره مسئولیت‌های خود در صورتی که صورتهای مالی، حاوی انحرافی با اهمیت از اصول پذیرفته شده حسابداری باشد.
29-19. شرکت آرمین، یک شرکت سهامی خاص، از شما خواسته است پیشنهادتان را برای حسابرسی صورتهای مالی آن ارائه دهید. پس از بررسی‌های لازم در مورد شرکت و سیستم‌های مدیریت و حسابداری آن، به مدیرعامل شرکت اطلاع می‌دهید که حق‌الزحمه حسابرسی، حدود 000/000/1 ریال خواهد شد. مدیرعامل شرکت تا حدود زیادی متعجب می‌شود و پس از مذاکره با دیگر اعضای هیأت مدیره، به شما اطلاع میدهد که شرکت وی توان تحمل چنین هزینه‌ای را ندارد.
مطلوب است:
الف- توصیف راه‌کارهای دیگری که مدیریت شرکت می‌تواند به جای حسابرسی صورتهای مالی داشته باشد.
ب- تشریح مواردی که شرکت آرمین باید پیش از تصمیم‌گیری نسبت به نوع خدماتی که شما می‌توانید به شرکت ارائه کنید، مورد توجّه قرار دهد.
30-19. آقای ورزیده، حسابرس مستقل، صورتهای مالی شرکت آینه‌ساز، سهام عام و کوچک، را تهیه و تنظیم کرده است. آقای ورزیده صورتهای مالی شرکت را طبق استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی، حسابرسی نکرده است و درباره استانداردهایی که باید رعایت کند تردید دارد.
مطلوب است:
الف- توصیف مراجعی که آقای ورزیده می‌تواند به آنها مراجعه کند.
ب- بحث درباره مفهوم ارتباط حسابرسی مستقل با صورتهای مالی.
پ- تشریح مسئولیت‌های آقای ورزیده در ارتباط با تهیه و تنظیم صورتهای مالی.
31-19. مدیریت شرکت تعاونی شهرک دنا شما را برای امور ثبت و دفترداری شرکت به کار گرفته است. از شما انتظار می‌رود که صورتهای مالی حسابرسی نشده را تنظیم و همراه با گزارش استاندارد تنظیم صورتهای مالی ارائه کنید. ضمن انجام دادن کار متوجه می‌شوید که مدارک پشتوانه‌ای برای 000/500/2 ریال از خرج کردهای مدیریت شرکت، وجود ندارد. مدیر شرکت به شما می‌گوید که تمام مخارج، به درستی انجام شده است.
مطلوب است:
تشریح اقداماتی که در این شرایط باید به عمل آورید.
32-19. در ارتباط با عرضه عمومی اوراق قرضه شرکت گیتی، ضامن انتشار اوراق قرضه شرکت از حسابرسان مستقل شرکت گیتی خواسته است تا یک نامه پشتیبانی حاوی اطمینان هرچه بیشتر نسبت به صورتهای مالی سه ماهه منتهی به 31 خرداد شرکت (که حسابرسی نشده است) به ضامن بدهد. حسابرسان مستقل، نسبت به صورتهای مالی سال منتهی به 29 اسفند سال گذشته شرکت، نظر موافق (مقبول) اظهار کرده‌اند. حسابرسان همچنین، صورتهای مالی دوره سه ماهه منتهی به 31 خرداد شرکت گیتی را مورد بررسی قرار داده‌اند و با هیچ موردی برخورد نکرده‌اند که تردید آنان را نسبت به درستی صورتهای مالی 31 خرداد برانگیزد.
مطلوب است:
الف- تشریح مطالبی که می‌تواند درباره صورتهای مالی حسابرسی نشده در نامه پشتیبانی مطرح شود.
ب- توصیف سایر مواردی که به طور متداول در نامه‌های پشتیبانی می‌آید.
33-19. شرکت وارسته قصد دارد اوراق قرضه منتشر کند. مدیریت شرکت مزبور به منظور افزایش قابلیت داد و ستد این اوراق تصمیم گرفته است که برآوردهای مالی را همراه اعلامیه پذیره‌نویسی، ارائه کند. مدیریت شرکت وارسته از مؤسسه حسابرسی شما خواسته است که برآوردهای مالی مزبور را رسیدگی کنید تا بر اعتبار آنها افزوده شود.
مطلوب است:
الف- تشریح اقداماتی که برای رسیدگی به برآوردهای مالی ضرورت دارد.
ب- توصیف محتوای گزارش مربوط به برآوردهای مالی (گزارش را ننویسید).
34-19. حسابرسی صورتهای مالی شرکت کاشان را سال‌هاست که شما به عهده دارید. مدیرعامل شرکت کاشان اخیراً مقاله‌ای را درباره مزایای حسابرسی عملکرد مدیریت خوانده و اکنون، با پرسش‌های زیادی درباره حسابرسی عملکرد مدیریت به شما مراجعه کرده است.
مطلوب است:
الف- تشریح تفاوت بین حسابرسی صورتهای مالی و حسابرسی عملکرد مدیریت.
ب- توصیف استفادهکنندگان عمده از گزارش‌های حسابرسی عملکرد مدیریت.
پ- نام بردن انواع حسابرسانی که به حسابرسی عملکرد مدیریت می‌پردازند.
35-19. بهترین پاسخ را برای پرسش‌های زیر انتخاب کنید و دلیل انتخاب خود را به طور کامل توضیح دهید.
الف- هنگامی که حسابرسان درباره سیستم کنترل داخلی یک واحد تجاری، گزارش موفق (مقبول) ارائه می‌کنند به معنای کدام مورد زیر است؟
1) احتمال تقلب مدیریت یا کارکنان، بعید است.
2) واحد تجاری، قانون مدنی را نقض نکرده است.
3) صورتهای مالی واحد تجاری، حسابرسی شده است.
4) مدارک مالی و حسابداری شرکت به اندازه‌ای قابل اتکاست که تهیه صورتهای مالی را ممکن می‌سازد.
ب- گزار‌های ویژه برای کدام مورد زیر مناسب است؟
1) بررسی محدود از صورتهای مالی میان دوره‌ای.
2) رعایت الزامات قانونی مربوط به صورتهای مالی حسابرسی شده.
3) برآوردها (ی مالی).
4) مطالعات امکان‌سنجی.
پ- کدام یک از روش‌های زیر برای بررسی صورتهای مالی یک شرکت سهامی خاص ضروری نیست؟
1) پرس و جو از مدیریت شرکت.
2) پرس و جو درباره رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه.
3) هر گونه روشی که برای یافتن روابط غیرعادی بین اطلاعات ارائه شده، طراحی شده باشد.
4) ارزیابی سیستم کنترل داخلی.
ت- کدام مورد زیر، حسابرسی عملکرد مدیریت را به بهترین وجه توصیف می‌کند؟
1) مستلزم بررسی مستمر کنترل‌های داخلی اداری، تا جایی که به عملیات شرکت مربوط می‌شود، توسط حسابرسان داخلی است.
2) بر پیاده‌سازی و استقرار کنترل‌های مالی و حسابداری در یک شرکت نوپا تأکید دارد.
3) بر یافتن زمینه‌هایی از عملیات تأکید دارد که با ایجاد کنترل‌های داخلی می‌توان ضایعات آن راکاهش داد.
4) به منظور اثبات مطلوبیت ارائه نتایج عملیات شرکت، طراحی شده است.
ث- حسابرسان در کدام گزارش زیر نباید اطمینان سلبی ارائه کنند؟
1) گزارش استاندارد تنظیم درباره صورتهای مالی یک شرکت سهامی خاص.
2) گزارش استاندارد بررسی درباره صورتهای مالی یک شرکت سهامی خاص.
3) گزارش استاندارد بررسی درباره صورتهای مالی میان دوره‌ای یک شرکت سهامی عام.
4)نامه استاندارد پشتیبانی درباره گزارش‌های مالی همراه تقاضای پذیرش (در بورس اوراق بهادار).
ج- نامه پشتیبانی معمولاً توسط کدام مقام زیر امضا می‌شود؟
1) حسابرس مستقل.
2) صاحبکار.
3) وکیل حقوق صاحبکار.
4) حسابرس داخلی.
گروه 3- مسأله
36-19. مؤسسه حسابرسی بابک و همکاران در تاریخ 12 تیر 5×13 حسابرسی صورتهای مالی موزه تمدن را برای سال منتهی به 29 اسفند 4×13 به پایان رساند. موزه تمدن، صورتهای مالی مقایسه‌ای را با استفاده از روش نقدی ارائه می‌کند. داراییها، بدهی‌ها، وجوهات مربوط به امور خاص گوناگون، درآمد و هزینه‌ها هنگامی شناسایی می‌شود که وجه نقد مربوط دریافت یا پرداخت شود به جز آن که موزه تمدن، برای ساختمان‌ها و تجهیزات خود ذخیره استهلاک نیز در نظر می‌گیرد. از دیدگاه مؤسسه حسابرسی بابک، سه صورت مالی که موزه تمدن براساس یک مبنای جامع حسابداری به غیر از اصول پذیرفته شده حسابداری تهیه می‌کند برای مقاصد موزه کفایت دارد و مؤسسه حسابرسی بابک می‌خواهد درباره صورتهای مالی موزه تمدن گزارش ویژه حسابرسان را صادر کند.
مطلوب است:
تهیه پیش‌نویس گزارش حسابرسان درباره صورتهای مالی مقایسه‌ای موزه تمدن.
37-19. شرکت خدمات کاریابی شرکتی است که برای مشتریان خود، کارکنان موقت می‌یابد. مدارک حسابداری شرکت براساس وجوه نقد دریافتی و پرداختی ثبت و نگهداری می‌شود. شما صورتهای مالی شرکت را برای سال منتهی به 29 اسفند 6×13 حسابرسی کرده و به این نتیجه رسیده‌اید که صورتهای مالی شرکت، طبق روش بالا به نحو مطلوب ارائه شده است.
مطلوب است:
الف- تنظیم پیش‌نویس گزارش موافق (مقبول) حسابرسان نسبت به صورتهای مالی شرکت (صورت داراییها وبدهی‌ها و صورت درآمدهای دریافت شده و هزینه‌های پرداخت شده) برای سال منتهی به 29 اسفند 6×13.
ب- توصیف و توجیه تعدیلاتی که نسبت به گزارش استاندارد مربوط به صورتهای مالی مبتنی بر فرض تعهدی اعمال کرده‌اید.
38-19. آقای نوروز لاله‌گون، یکی از اعضای کم تجربه تیم رسیدگی شما، صورتهای مالی شرکت تره‌بار را تنظیم کرده است. آقای لاله گون پیش‌نویس گزارش حسابرسان را به شرح زیر برای بررسی به شما ارائه نموده است:
مطلوب است:
توصیف نارسایی‌های گزارش بالا، بیان دلایل اینکه چرا نارسا می‌باشد و توصیف چگونگی اصلاح گزارش. مخاطب، امضا و تاریخ گزارش را بحث نکنید. پاسخ خود را به شکل زیر سازمان دهید:
نارسایی | دلیل | چگونگی اصلاح |
39-19. مؤسسه حسابرسی میلاد پس از تکمیل ارزیابی سیستم کنترل داخلی که در راستای حسابرسی صورتهای مالی شرکت وینا صورت گرفته گزارش زیر را درباره سیستم کنترل داخلی شرکت صادر کرده است:
مطلوب است:
تهیه فهرست نارسایی‌ها و از قلم افتادگی‌های گزارش بالا و توضیح هر یک و تشریح چگونگی اصلاح آنها. پاسخ خود را به شکل زیر سازمان دهید:
نارسایی از قلم افتادگی | چگونگی اصلاح |
40-19. صورتهای مالی شرکت تیراژه هرگز توسط حسابرسان مستقل، حسابرسی نشده است. مدیریت شرکت تیراژه از آقای بردبار، حسابرس مستقل، خواسته است که گزارشی درباره سیستم کنترل داخلی شرکت ارائه دهد. این مأموریت مشاوره مدیریت شامل رسیدگی به صورتهای مالی شرکت تیراژه نیست. آقای بردبار پس از تکمیل ارزیابی سیستم کنترل داخلی شرکت تیراژه تصمیم دارد گزارشی تهیه و ارائه کند که الزامات استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی مربوط به گزارشگری درباره سیستم کنترل داخلی در آن رعایت شده باشد.
مطلوب است:
الف- توصیف محدودیت‌های ذاتی که در ارزیابی اثربخشی بالقوه هر سیستم کنترل داخلی باید مورد توجّه قرار گیرد.
ب- تشریح و مقایسه ارزیابی سیستم کنترل داخلی به عنوان بخشی از حسابرسی صورتهای مالی با مطالعه و ارزیابی سیستم کنترل داخلی به منظور اظهارنظر درباره آن به گونه‌ای که موارد زیر را دربرگیرد:
1) هدف‌های بررسی یا مطالعه.
2) دامنه بررسی یا مطالعه.
3) نوع و محتوای گزارش.
پاسخ خود را به شکل زیر سازمان دهید:
حسابرسی صورتهای مالی | گزارش سیستم کنترل داخلی حسابداری |
41-19. محدودیت مسئولیت‌های حرفه‌ای حسابرسان مستقل در مواردی که با صورتهای مالی حسابرسی نشده ارتباط پیدا می‌کنند، اغلب سوء تعبیر می‌شود. چنانچه حسابرسان مستقل مقررات حرفه‌ای را در جریان انجام دادن مأموریت‌های خود رعایت کنند و سایر اقدامات مناسب را به عمل آورند، این سوء تعبیرها می‌تواند به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد.
مطلوب است:
هفت وضعیت در زیر تشریح شده است که حسابرسان مستقل ممکن است در موارد ارتباط آنان با صورتهای مالی حسابرسی نشده با آن روبروشوند.
تشریح مختصر میزان مسئولیت حسابرسان مستقل و، در صورت مناسب تشخیص دادن، اقداماتی که باید برای به حداقل رسانیدن این گونه سوء تعبیرها به عمل آورند.
1) از حسابرسان مستقل به طور تلفنی برای ثبت دفاتر و تنظیم صورتهای مالی دعوت شده است. صاحبکار بر این باور است که حسابرسان را برای حسابرسی صورتهای مالی و رسیدگی به مدارک مالی به کار دعوت کرده است.
2) گروهی سرمایه‌گذار، مالک یک کشت و صنعت می‌باشند که زیر نظر یک نماینده مستقل اداره می‌شود. این گروه برای تنظیم صورتهای مالی سه ماهه از حسابرسان مستقل دعوت کرده است. حسابرسان، صورتهای مالی را از روی اطلاعاتی تهیه می‌کنند که نماینده مزبور در اختیارشان می‌گذارد. سرمایه‌گذاران در نهایت متوجه می‌شوند که صورتهای مالی کشت و صنعت به دلیل سوءاستفاده نماینده مستقل از وجوه نقد، ناردرست می‌باشد. گروه مزبور از پرداخت حق‌الزحمه حسابرسان مستقل، خودداری و آنان را برای کشف نکردن این سوء استفاده، سرزنش می‌کند، چون معتقد است که حسابرسان مستقل نباید به اظهارت نماینده مستقل اتکار می‌کردند.
3) حسابرسان مستقل ضمن مقایسه تراز آزمایشی با دفتر کل متوجه حسابی به نام «حق‌الزحمه حسابرسی» می شوند که صورتحساب‌های سه ماهه‌ای حسابرسان را بابت خدمات حسابداری شامل تنظیم صورتهای مالی حسابرسی نشده سه ماهگی، در آن ثبت کرده است.
4) نامه زیر را حسابرسان همراه صورتهای مالی حسابرسی نشده یک شرکت سهامی عام به شرکت ارائه داده‌اند:
5)حسابرسان مستقل به منظور تعیین درستی طبقه‌بندی حساب‌ها، تعدادی از فاکتورهای صاحبکار را رسیدگی کردند. حسابرسان وجود نداشتن برخی از فاکتورها را در کاربرگ‌های خود یادداشت نمودند، اما، کار دیگری انجام ندادند، چون بر این تصور بودند که فقدان این فاکتورها بر صورتهای مالی حسابرسی نشده که مشغول تنظیم آن بودند، اثری ندارد. هنگامی که نهایتاً صاحبکار متوجه شد که تعدادی از فاکتورهایش گم شده است به حسابرسان هنگامی که نهایتاً صاحبکار متوجه شد که تعدادی از فاکتورهایش گم شده است به حسابرسان مستقل ایراد گرفت که نبایستی این موضوع را نادیده می‌گرفتند و مسئولیتشان ایجاب می‌کرد که لااقل این موضوع را به صاحبکار اطلاع دهند.
6) حسابرسان مستقل پیش‌نیوس صورتهای مالی حسابرسی نشده از روی مدارک صاحبکار تنظیم کردند. ضمن مرور این صورت‌ها با صاحبکار، آگاه شدند که زمین و ساختمان به قیمت‌های تجدید ارزیابی منعکس شده است.
7) برای تنظیم صورتهای مالی حسابرسی نشده از حسابرسان مستقل دعوت شده است. حسابرسان ضمن انجام دادن مأموریت خود متوجه تعدادی از اقلام صورت‌ها می‌شوند که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری، تعدیل صورت‌ها و یادداشت‌های همراه را ایجاب می‌کند. مدیر امور مالی شرکت با تعدیل صورتهای مالی موافقت دارد، اما، به تعدیل یادداشت‌های همراه صورتهای مالی اعتقادی ندارد، چون فکر می‌کند صورتهای مالی مزبور، حسابرسی نشده است.
42-19. آقای زادمهر، حسابرس مستقل، صورتهای مالی شرکت کنگان، سهامی عام، را برای سال منتهی به 31 خرداد 6×13 را بررسی می‌کند. مأموریت آقای زادمهر طبق موافقتنامه مربوط شامل اظهار نظر نمی‌شود.
مطلوب است:
الف- توضیح دلیل (یا دلایل) این که بررسی، مبنایی برای اظهارنظر را فراهم نمی‌آورد.
ب- توصیف روش‌های بررسی که آقای زادمهر باید اجرا کند و هدف هر یک از آن روش‌ها.
پاسخ خود را به شکل زیر سازمان دهید:
روش | هدف روش |
43-19. آقای کوهزاد، صاحب و مدیر یک شرکت کوچک، تلفنی از آقای بهزاد، حسابرس مستقل، می‌خواهد که صورتهای مالی شرکت را تنظیم کند و تأکید می‌نماید که صورتهای مالی را ظرف دو هفته و برای مقاصد تأمین مالی از خارج از شرکت می‌خواهد. هنگامی که آقای بهزاد درباره نحوه استفاده از صورتهای مالی درخواستی سؤال کرد، پاسخ درستی از آقای کوهزاد نشنید. آقای بهزاد مجاب شده است که آقای کوهزاد فکر می‌کند وی، صورتهای مالی را حسابرسی خواهد کرد و برای پیشگیری از آشفتگی تصمیم می‌گیرد از تشریح این که کارش فقط تنظیم صورتهای مالی خواهد بود، خودداری کند. آقای بهزاد با این تصور که اگر کار در مدت دو هفته پایان پذیرت، حق‌الزحمه هنگفتی دریافت خواهد کرد، این مأموریت را می‌پذیرد و بیدرنگ شروع به کار می‌کند.
آقای بهزاد ضمن انجام دادن کار با هزینه پرداخت نشده‌ای به نام «حق‌الزحمه‌های حرفه‌ای» برخورد که مانده آن، حق‌الزحمه وی بود. آقای بهزاد به حسابدار شرکت پیشنهاد می‌کند که نام حساب را به «حق‌الزحمه حسابرسی محدود» تغییر دهد. آقای بهزاد به منظور تشخیص درستی طبقه‌بندی حساب‌ها، تعدادی از فاکتورها را نیز بررسی کرد. برخی از فاکتورها موجود نبود که آقای بهزاد شماره آنها را در کاربرگ‌هایش یادداشت نمود و توضیحی بر آنها نوشت که در نوبت بعدی باید پیگیری شود. آقای بهزاد همچنین متوجه شد که داراییهای ثابت شرکت به قیمت برآوردی جایگزینی در مدارک شرکت ثبت شده است. آقای بهزاد با توجّه به مدارک موجود، ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت حقوق صاحبان سهام را تنظیم کرد. علاوه بر این، آقای بهزاد پیش‌نویس یادداشت‌های همراه صورتهای مالی را تدوین نمود، اما، فکر کرد که هر گونه اشاره‌ای به قیمت‌های جایگزینی سبب گمراهی استفادهکنندگان خواهد شد. به همین دلیل، به آقای کوهزاد پیشنهاد کرد مفهوم و آثار بهای تمام شده برآوردی جایگزینی داراییهای ثابت را در نامه‌ای جداگانه برای استفادهکنندگان توضیح دهد. آقای بهزاد صورتهای مالی و یادداشت‌های همراه آن را با ذکر یادداشت زیر بر روی هر صفحه آنها برای آقای کوهزاد پست کرد.
مطلوب است:
شناسایی اقدامات نامناسب آقای بهزاد و بیان آنچه آقای بهزاد باید برای پیشگیری از هر یک از اقدامات نامناسب، انجام می‌داد.
اقدام نامناسب | اقدامی که برای پیشگیری از این اقدام نامناسب باید انجام می‌گرفت |
