چگونگی تشکیل پرونده مالیاتی
هیأت حل اختلاف مالیاتی در موارد زیر با تشکیل پرونده شروع به رسیدگی می‌نماید:
مبحث اول: ارجاع اداره امور مالیاتی
1- همانگونه که در مباحث پیش گفته بیان شد برابر ماده 238 ق.م.م با ابلاغ برگ تشخیص به مؤدی، چنانچه وی نسبت به آن معترض باشد می‌تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتباً تقاضای رسیدگی مجدد نماید. چنانچه مسئول مربوط دلایل و مستندات مؤدی را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی بداند یا اینکه آنها را مؤثر در تعدیل درآمد تشخیص دهد حسب مورد اقدام می‌نماید، در غیر این صورت مراتب را مستدلاً در ظهر برگ تشخیص منعکس و پرونده امر را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می‌دهد.
متعاقب آن دبیرخانه هیأت با تشکیل پرونده و ثبت آن جهت رسیدگی به موضوع اعضای هیأت و مؤدی و همچنین نماینده اداره امور مالیاتی را دعوت می‌نماید.
2- مطابق تبصره ذیل ماده 239 ق.م.م چنانچه برگ تشخیص مالیات طبق مقررات تبصره ماده 203 و ماده 208 این قانون ابلاغ شده باشد و مؤدی به شرح مقررات ماده 239 ق.م.م اقدام نکرده باشد در حکم معترض به برگ تشخیص مالیات شناخته شده و پرونده امر جهت رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می‌شود.
3- وفق تبصره مذکور (ماده 239) در صورتی که مؤدی ظرف مهلت سی روز از تاریخ ابلاغ کتباً به برگ تشخیص اعتراض کند پرونده امر برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می‌گردد.
مبحث دوم: شکایت مؤدی
مؤدی در موارد زیر مستقیماً به رئیس امور مالیاتی یا دبیرخانه هیأت (حسب مورد) مراجعه و با طرح شکایت درخواست رسیدگی می‌نماید:
1- وفق ماده 242ق.م.م اداره امور مالیاتی موظف است در هر مورد که به علت اشتباه در محاسبه، مالیات اضافی دریافت شده و همچنین در مواردی که مالیاتی طبق مقررات این قانون قابل استرداد می‌باشد، وجه قابل استرداد را از محل وصولی جاری ظرف یک ماه به مؤدی پرداخت کند. چنانچه درخواست استرداد از طرف مؤدی به عمل آمده باشد و اداره امور مالیاتی آن را وارد نداند مطابق ماده 243 همان قانون مؤدی می‌تواند ظرف سی روز از تاریخ اعلام نظر اداره یاد شده از هیأت حل اختلاف مالیاتی درخواست رسیدگی کند.
رأی شماره 150-15/4/1382 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص استرداد مالیات اضافه دریافت شده از اشخاص می‌گوید:
کلاسه پرونده: 81/171
شماره دادنامه: 150- تاریخ: 15/4/1382
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: مدیر کل دفتر حقوقی وزارت امور اقتصادی و دارایی.
موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض آراء صادره از شعب 6 و 16 دیوان عدالت اداری.مقدمه:الف- شعبه ششم در رسیدگی به پرونده کلاسه 77/2055 موضوع شکایت آقای امیر میرزائیان خمسه به طرفیت اداره دارایی خراسان – واحد مالیات تعاون ملی به خواسته اعتراض به مالیات تعاون ملی به شرح دادنامه شماره 1647 مورخ 9/8/1379 چنین رأی صادر نموده است، در مهلت مقرر در ماده 4 قانون اصلاح مالیات تعاون ملی درخواست طرح موضوع در هیأت حل اختلاف مالیاتی و استرداد مالیات پرداختی اضافه مطرح نشده و نیز با عنایت به رأی وحدت رویه شماره 166 مورخ 11/9/1374 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که الزام وزارت دارایی به ارسال پرونده به هیأت حل اختلاف بدون اعتراض کتبی مؤدی را فاقد محمل قانونی دانسته و در نهایت تخلفی از ناحیه سازمان مشتکی عنه احراز نمی‌گردد علیهذا حکم به بطلان شکایت شاکی صادر می‌گردد. این رأی به شرح دادنامه شماره 242 مورخ 26/2/1380 مورد تأیید شعبه ششم تجدیدنظر قرار گرفته است. تشکیل پرونده مالیاتی
ب- شعبه شانزدهم در رسیدگی به پرونده کلاسه 73/668 موضوع شکای آقای علی قاضی به طرفیت اداره امور اقتصادی و دارایی خراسان – واحد مالیات تعاون ملی برای بازسازی به خواسته اعتراض به رأی شماره 50 مورخ 30/3/1369 و تقاضای ابطال آن و استرداد اضافه دریافتی مالیاتی به شرح دادنامه شماره 276 مورخ 5/3/1375 چنین رأی صادر نموده است، حکم موضوع ماده 4 قانون اصلاح قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی نسبت به موضوع استرداد اضافه مالیات پرداختی مقید به زمان خاصی نبوده و در هر حال طبق تبصره ماده 11 آئین نامه اجرایی معطوف به ماده 8 قانون مالیات ملی برای بازسازی قابل استرداد می‌باشد، علیهذا حکم به ورود شکایت و طرح موضوع در هیأت حل اختلاف موضوع ماده 8 فوق‌الاشعار را صادر می‌دارد. این رأی به شرح دادنامه شماره 502 مورخ 12/5/1376 مورد تأیید هیأت دوم تجدیدنظر قرار گرفته است.
-مشاور مالیاتی-شرکت حسابداری -مشاور مالی -وکیل مالیاتی
ج- شعبه شانزدهم در رسیدگی به پرونده کلاسه 77/144 موضوع شکایت آقای عظیم عظیم‌زاده به طرفیت اداره امور اقتصادی و دارایی خراسان – واحد مالیات تعاون ملی به خواسته اعتراض به آراء مورخ 3/2/1370 و تقاضای ابطال آن و برگشت اضافه دریافتی مالیات براساس ماده 7 اصلاحی قانون تعاون ملی به شرح دادنامه شماره 1734 مورخ 7/10/1377 چنین رأی صادر نموده است، نظر به اینکه به موجب ماده 2 قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی مصوب 3/2/1371 مجلس شورای اسلامی ضریب حق واگذاری طبقات زیرزمین و بالای همکف از رقم پنج به رقم دو تقلیل یافته و قانون مذکور نیز که از تاریخ 1/1/1367 قابل اجراء می‌باشد، وجوه اضافی دریافتی از اشخاص را قابل استرداد دانسته است، علیهذا مستنداً به تبصره ماده 2 فوق‌الاشعار و بخشنامه و دستورالعمل مورخ 15/5/1371معاون درآمدهای مالیاتی مبنی بر اینکه در مورد مؤدیانی که مالیات آنها براساس ضوابط قانون فوق‌الاشعار کاهش می‌یابد اعم از اینکه مالیات قطعی شده یا نشده باشد و یا اینکه پرداخت شده باشد مازاد بر تبصره ماده یک آئین نامه اجرایی معوطف به ماده 8 قانون یاد شده پس از تأیید هیأت حل اختلاف مالیاتی قابل استرداد می‌باشد. علیهذا حکم به ورود شکایت و نقض رأی معترض عنه و طرح مجدد پرونده در هیأت حل اختلاف جهت رسیدگی و اظهارنظر درباره تقاضای استرداد مالیات اضافی پرداختی صادر می‌دارد. این رأی، به شرح دادنامه شماره 89 مورخ 14/2/1378 در حد رسیدگی مجدد در کمیسیون حل اختلاف مالیاتی مورد تأیید قرار گرفته است.
د- شعبه ششم در رسیدگی به پرونده کلاسه 76/2240 موضوع شکایت آقای عباس جوهری به طرفیت اداره امور اقتصادی و دارایی خراسان به خواسته شکایت از عدم اعمال اصلاحیه قانون مالیات تعاون ملی به شرح دادنامه شماره 219 مورخ 25/2/1378 چنین رأی صادر نموده است، با توجه به ماده 2 و قسم اخیر ماده 7 قانون اصلاح قانون مالیات تعاون ملی که طی آن حق واگذاری زیرزمین و طبقات بالای همکف را مشمول دو برابر ارزش معاملاتی تعیین کرده و اضافه دریافتی را از این بابت قابل استرداد به مؤدیان ذکر نموده است و حسب محتویات پرونده استنادی مالکین دارای یک واحد پاساژ دارای پلاک ثبتی 4042/4026 بخش یک مشهد بوده‌اند که براساس بند 2 ماده 5 قانون قبل از اصلاح مورد محاسبه قرار گرفته و با عنایت به اینکه از ناحیه سازمان مشتکی عنه دفاع مؤثری به عمل نیامده است فلذا شکایت شکات نامبردگان فوق وارد تشخیص و حکم به نقض و ابطال برگ‌های مطالبه مالیات تعاون ملی مربوط به شکات و برگ‌های مالیات قطعی مربوطه و رسیدگی مجدد به موضوع و استرداد اضافه مالیات دریافتی به شکات صادر می‌گردد. این رأی به شرح دادنامه شماره 645 موره 18/5/1378 شعبه اول تجدید نظر مورد تأیید قرار گرفته است. تشکیل پرونده مالیاتی
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین دری نجف آبادی و با حضور رؤسای شعب بدون و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
نظر به ماده 2 ماده اصلاح قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی موضوع اصلاح بند 2 ماده 5 قانون مذکور در باب تقلیل ضریب ارزش معاملاتی اماکن تجاری در جهت تعیین حق واگذاری آنها در قسمت زیرزمین و طبقات بالای همکف و ضرورت استرداد مالیات اضافه دریافت شده از اشخاص در اجرای اصلاحیه فوق‌الذکر و اینکه مطالبه اضافه پرداختی بابت مالیات مذکور به حکم قانون مقید و محدود به زمان خاصی نشده است، بنابراین دادنامه شماره 219 مورخ 25/2/1378 شعبه 6 بدوی و دادنامه‌های شماره 276 مورخ 5/3/1375 و 1734 مورخ 7/10/1377 شعبه 16 بدوی دیوان که در شعب تجدیدنظر مورد تأیید قرار گرفته موافق اصول و موازین قانونی تشخیص داده می‌شود. این رأی به استناد قسمت اخیر ماده 20 اصلاحی قانون دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان و سایر مراجع ذیربط در موارد لازم‌الاتباع است. تشکیل پرونده مالیاتی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری – دری نجف آبادی (زاهدی، عاطفه، حقوق مالیاتی در رویه قضائی، صص 84-81).
1- برابر ماده 216 قانون مذکور مؤدی می‌تواند نسبت به اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت با مراجعه به دبیرخانه هیأت طرح شکایت نموده و درخواست رسیدگی نماید.
به عقیده نگارندگان منظور از اقدامات اجرایی در این ماده، عملیات اجرایی است، نه دستور اجرا. به عنوان مثال مؤدی مدعی است اموالی که مشمول مستثنیات دین است توسط اجرا توقیف شده است. و یا اینکه شخص ثالثی مدعی است اموال وی به جای اموال مؤدی توقیف شده است.
3- مطابق ماده 33 قانون مالیات برارزش افزوده ناظر به ماده 216 ق.م.م مؤدی می‌تواند با مراجعه به دبیرخانه هیأت نسبت به تشخیص و تعیین مالیات «بر ارزش افزوده» اعتراض و درخواست رسیدگی نماید. در تمام موارد مذکور هیأت حل اختلاف مالیاتی مکلف به رسیدگی و اتخاذ تصمیم است.
