تشخیص درآمد مشمول مالیات و محاسبه مالیات مؤدیان از طریق علی الرأس رعایت نکات زیر ضروری است:
همانطوری که قبلاً گفته شد قبل از تعیین درآمد مشمول مالیات و مطالبه مالیات باید ابتدا مؤدیان مالیاتی را شناسایی و طبقهبندی نمود و با توجه به درجه نسبی صحت عمل هر کدام و نوع و حجم فعالیت آنها، درآمد مشمول مالیات متناسب با وضعیت شغلی آنها را تعیین نمود. برای این منظور مؤدیان مالیاتی از نظر صحت عمل و الزام به تکالیف قانونی به طبقات زیر تقسیم میشوند.
۱- مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه مالیاتی، دفاتر و اسناد و مدارک تسلیم نمی نمایند.
۲- مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه غیرواقعی تسلیم ولی از ارائه دفاتر و اسناد و مدارک به حوزه مالیاتی خودداری مینمایند. باید توجه نمود که تهیه و تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان (صورتهای مالی) بدون وجود دفاتر و اسناد و مدارک امکانپذیر نمیباشد.
3- مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه و دفاتر و اسناد و مدارک تسلیم نموده ولی از ابراز فروش و درآمد واقعی خودداری مینمایند (کتمان درآمد)
4- مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه مالیاتی خود را با نشاندادن زبان تسلیم حوزه مالیاتی مینمایند.
5- مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه و دفاتر و اسناد و مدارک تسلیم نموده ولی دفاتر آنها به دلایل جزئی مندرج در آییننامه تحریر دفاتر مردود میگردد.
تشخیص درآمد مشمول مالیات
مؤدیان گروه اول و دوم
میتوان به این نتیجه رسید که مالیات مطالبهشده سنوات گذشته این قبیل مؤدیان طوری است که عدم تسلیم اظهارنامه و دفاتر و اسناد و مدارک به تبع آنها بوده و در صورت تسلیم اظهارنامه و نگهداری دفاتر قانونی مالیات بیشتری میپردازند. لذا ممیزین مالیاتی باید مالیات این دسته از مودیان را تا حدی افزایش دهند که آنها مجبور شوند به تکالیف قانونی خود عمل نمایند.
تشخیص درآمد مشمول مالیات
مؤدیان گروه سوم
در مورد مؤدیان گروه سوم که سابقه کتمان درآمد دارند باید توجه شود که در سالهای بعد در صورتی که حجم عملیات آنها کاهش نداشته و روند صعودی درآمد ادامه دارد، مالیات هر ساله نسبت به سنوات قبل باید افزایش معقولی داشته باشد.
مؤدیان گروه چهارم
تعدادی از مؤدیان مالیاتی هر ساله اظهارنامه خود را با نشاندادن مبلغ قابل توجهی زیان به اداره امور مالیاتی تسلیم مینمایند و مالیات مطالبه شد را که با واقعیت تطیق نمینماید،پس از اعتراض بیمورد و به منظور معوقماندن مالیات و دریافت تخفیف از مراجع حل اختلاف و استفاده از معافیت جریمه پرداخت مینمایند، سوابق گذشته این قبیل مؤدیان نشان میدهد که جمع مالیات پرداخت شده آنها با اضافه زیانهای ابرازی در سنوات گذشته چندین برابر سرمایه بوده و هنوز بدون ورشکستگی به فعالیت خود ادامه میدهد
تشخیص درآمد مشمول مالیات
مؤدیان گروه پنجم
به نظر میرسد تا زمانی که مسئولین و مدیران ارشد مالیاتی کشور درباره گروههای چهارگانه فوق تصمیم جدی نگیرند وضع به همین منوال ادامه خواهد یافت. به نظر میرسد برای این گونه مؤدیان و مؤدیانی که هر ساله اظهارنامه بدون فعالیت تسلیم مینمایند،برای جبران هزینههای رسیدگی،مثل کشورهای پیشرفته، حداقل مالیات (A.M.T) در نظر بگیرند و یا برای مؤدیان متقلب و خلافکار جریمههای سنگینی از قبیل لغو پروانه فعالیت،تعطیل محل کسب، زندان و جرائم نقدی غیرقابل بخشش در نظر بگیرند تا از ادامه رو به رشد تخلف جلوگیری شود.
تشخیص درآمد مشمول مالیات
بندب ماده 107 اصلاحی: درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی خارجی بابت واگذاری امتیازات و سایر حقوق خود از ایران و واگذاری فیلمهای سینمایی به عنوان بها با حق نمایش فیلم به مأخذ ۲۰ تا ۴۰ درصد مجموع وجوهی که ظرف یکسال عاید آنها میگردد.
۱. در صورتی که کارفرما وزارتخانه، شرکت دولتی یا شهرداری باشد. ضریب ۲0٪
۲. اگر کارفرما شرکت تولیدی باشد. ضریب ۲0٪
۳. بابت واگذاری فیلمهای سینمایی ضریب ۲0٪
سایر موارد ضریب ۳0٪
تشخیص درآمد مشمول مالیات
فصل سوم
حسابرسی مالیاتی شرکتها و موسسات پیمانکاری
در مورد پیمانکاران خارجی در صورتی که تاریخ انعقاد قرارداد تا پایان سال 81 باشد درآمد مشمول مالیات آنها با اعمال ضریب 12٪ موضوع بند الف ماده 107 بر روی وجوه ناخالص دریافتی تعیین میشود و مالیات تکلیفی که باید به وسیله کارفرما کسر شود به میزان ۳٪ وجوه پرداختی است،اما در صورتی که تاریخ انعقاد قرارداد از اول سال 82 به بعد باشد مطابق حکم تبصره ۵ ماده 107 درآمد مشمول مالیات پیمانکاران خارجی مثل پیمانکاران ایرانی از طریق رسیدگی به دفاتر تعیین و مالیات تکلیفی آنها مطابق ماده ۱۰۴ به میزان 5٪ وجوه پرداختی است.
تشخیص درآمد مشمول مالیات
رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک پیمانکاران برای تعیین درآمد مشمول مالیات عیناً مثل مؤسسات تولیدی میباشد، با این تفاوت که در مؤسسات تولیدی، بهای تمام شده کالای ساخته شده و مبلغ فروش قطعی معلوم میباشد ولی در پیمانکاری بهای تمام شده کالای ساخته شده و مبلغ فروش قطعی معلوم میباشد ولی در پیمانکاری بهای تمام شده طرح یا پروژه مورد پیمان و درآمد آن خصوصاً نسبت به کار انجام شده در پیمانهای ناتمام در پایان هر سال مالی مشخص نبوده بلکه تعیین آن بر اساس برآورد و تخمین میباشد. بنابراین در حسابرسی مالیاتی مؤسسات پیمانکاری، تعیین درآمد هر پیمان ناتمام در پایان سال مالی نیازمند آشنایی کامل با روشهای متداول حسابداری خاص این گونه مؤسسات است. از این رو خلاصهای از روشهای مرسوم در این زمینه را ذیلاً یادآور میشود.
