بررسی تحلیلی مالی و تولیدی  

عبارت است از محاسبه نسبتها و تعیین روندها با استفاده از اطلاعات مالی و تولیدی. تعیین این نسبتها و روندها امکان مقایسه عملیات قسمت مورد رسیدگی را با عملکرد گذشته آن متوسطهای صنعت عملکرد دیگر شرکتها و سایر قسمتهای مورد رسیدگی در درون سازمان به وجود می­آورد. در اینجا اطلاعات و جزییات کاربردی آن را مطرح می­کنیم. (مقایسه، نسبتها و تجزیه و تحلیل روندها)

بررسی­های تحلیلی، چند منظوره اجرا می­شود. درک بهتری از عملیات قسمت مورد رسیدگی را بطور کمی (یا مقداری) تامین می­کند.

نوسان­ها و روندهای گوناگون را آشکار و زمینه­های خاص بالقوه مخاطره­آمیز را برای حسابرسان، مشخص می­کند و حسابرسان را در تخصیص زمان به زمینه­هایی یاری می­دهد که بیشترین خطر را دارد یا نسبت به آن بیشترین نگرانی وجود دارد.

بررسی­های تحلیلی به روش­های گوناگون انجام می­شود.

مثالی در زیر می­آید:

• جمع­های سال جاری را با جمع­های سال پیش مقایسه کنید.

• جمع­های سال جاری را تجزیه و به جمع­های اجزای تشکیل دهنده آن، تبدیل و این جمع­های اجزا را با اقلام مشابه سال پیش مقایسه کنید.

• نتایج عملیات را با مبالغ بودجه شده مقایسه کنید.

• روابط بین حسابها را رسیدگی کنید.

• نسبتهای مالی و تولیدی، درصدها و روندها را با متوسط صنعت مقایسه کنید.

• رابطه اطلاعات مالی را با اطلاعات تولیدی تعیین کنید.

• نسبتها، درصدها و روندها (ی قسمت مورد رسیدگی) را با اطلاعات مشابه سایر قسمتهای سازمانی مقایسه کنید.

• عملکرد سازمان را با اطلاعات اقتصادی مقایسه کنید.

• اطلاعات مالی و تولیدی را برای یافتن اقلام غیر عادی، مطالعه کنید.

تمایز بارز بین بررسی تحلیلی حسابرسان داخلی و بررسی تحلیلی انجام شده توسط حسابرسان برای خدمات بررسی، سطح استاندارد شده آن است. حسابرسان مستقل هنگام اجرای بررسیهای تحلیلی، مجموعه­ای به نسبت استاندارد شده از نسبتهای مالی، روندها و تجزیه و تحلیلهای مقایسه­ای را انجام می­دهند اما حسابرسان داخلی باید این معیارهای بررسی را از جنبه­های گوناگون حسابرسی در نظر بگیرند.

حسابرسان داخلی با توجه به ماهیت متفاوت حسابرسی داخلی باید ضوابط بررسی را متناسب با هر مورد کار حسابرسی تعیین کنند. بررسی تحلیلی از دیدگاه حسابرسان داخلی به همان اندازه ارزشمند است که برای حسابرسان مستقل، اما ضوابط ویژه حسابرسی داخلی به اندازه ضوابط مورد نظر در حسابرسی مستقل، قابل پیش­بینی نیست.

مثال: فرض کنید حسابرسان داخلی یک شرکت بزرگ تجهیزات مدارس به هزینه­های دایره آگهی و تبلیغات شرکت رسیدگی می­کنند. شکل 3-7 بررسی تحلیلی در این حسبارسی را نشان می­دهد. در این شکل اطلاعات ارزشمندی درباره ماهیت و نتایج عملیات قسمت و تجزیه و تحلیلی مفید از روندهای گوناگون عملکرد و عملیات یک دوره پنج ساله از 3 × 13 تا 7 × 13 ارائه شده است.

موارد زیر می­تواند مورد توجه حسابرسان قرار گیرد:

• افزایش هزینه­های آگهی و تبلیغات، شامل افزایش نسبت آن به جمع هزینه­های شرکت.

• افزایش یا کاهش مرتب درآمدها در طول دوره.

• بالا و پایین شدن شدید درآمد بر حسب هر واحد پول هزینه­های آگهی و تبلیغات.

• وجوه تغییرات در ترکیب مخارج آگهی و تبلیغات.

• تفاوت زیاد بین الگوی درآمدهای حاصل از منبع شرکت­ها و سازمان­ها و درآمد حاصل از منبع افراد.

• افزایش قابل ملاحظه در پاسخهای دریافتی از مکاتبه مستقیم با افراد، در حالی که تعداد پاسخهای دریافتی از واحدهای تجاری، ثابت مانده است.

موارد بالا می­تواند سبب شود که حسابرسان دلیل (یا دلیلهای) افزایش هزینه­های آگهی و تبلیغات، کاهش شدید بهره­وری بر حسب هر ریال هزینه آگهی و تبلیغات طی سالهای 6 × 13 و 7 × 13 و تفاوت­های بین برنامه­های تبلیغاتی مربوط به فروش به واحدهای تجاری و فروش به افراد را مورد رسیدگی قرار دهند. حسابرسان (پس از رسیدگی) ممکن است متوجه شوند که برخی از این تفاوتها از ایجاد تغییرات در سیستم حسابداری و اطلاعاتی یا اشتباهات سیستم مزبور ناشی شده است. تفاوتها ممکن است نشانه تفاوت بین نتایج واقعی و استراتژی مدیریت باشد. حسابرسان پیش از نتیجه­گیری باید توضیحات ممکن را پی جویی و تجزیه و تحلیل کنند و آثار آن را بر طراحی و کارایی سیستم کنترل داخلی بسنجند.

خلاصه

بررسی مقدماتی بطور معمول شامل نشست اولیه، بازدید محل، مطالعه و بررسی مدارک موجود در محل و توصیف عملیات می­باشد که اغلب شامل بررسی تحلیلی، است. این بررسی، درک خوبی را برای حسابرسان فراهم می­کند تا بررسی کنترلهای داخلی را عملاً بر آن پایه استوار سازند.

بررسی کنترلهای داخلی

بررسی کنترل­های داخلی، توصیف و تجزیه و تحلیل، ارزیابی و براورد خطر را شامل می­شود. نتایج براورد خطر مشخص می­کند که حسابرسان باید آزمونهای خود را گسترش دهند یا به اجرای مرحله 6 بپردازند مرحله­ای که یافته­های حسابرسی را می­یابند نتیجه­گیری می­کنند و پیشنهادهای لازم را به قسمت مورد رسیدگی ارائه می­دهند.

توصیف و تجزیه و تحلیل کنترلهای داخلی می­تواند شامل تکمیل پرسشنامه کنترلهای داخلی، تهیه نمودگر (سیستم)، شرح نوشته، آزمون شناخت سیستم و انجام دادن آزمونهای (بسیار) محدود سیستم باشد. بسیاری از حسابرسان، ارزیابی دستورالعمل­ها و دیگر مدارکی را نیز به این می­افزایند که کنترلهای داخلی را مشخص می­کند.

پرسشنامه کنترلهای داخلی

استفاده از پرسشنامه کنترلهای داخلی، یک راه خوب برای توصیف و تجزیه و تحلیل کنترلها، شامل کنترلهای سیستم اطلاعاتی، است.

پرسشنامه­ها حاوی پرسشهایی درباره سیستم کنترل داخلی است. این پرسشها را می­توان به گونه­ای طراحی کرد که کنترلهای سازمانی، عملیاتی، سیستم اطلاعاتی، کارگزینی و کارکنان، بررسی و تسهیلات و تجهیزات را پی­جویی کند. این پرسشها را می­توان چنان طراحی کرد که کنترلها را به کنترلهای پیشگیرانه، یابنده، اصلاحی، دستوری و جبرانی نیز تقسیم کند.

این پرسشها را می­توان با دامنه تنگ یا باز چنان طراحی کرد که قابلیت اعتماد و درستی اطلاعات؛ رعایت سیاستها، برنامه­ها، روشها، قوانین و مقررات، حفاظت داراییها، منابع اقتصادی و مصرف اثربخش آن، و دستیابی به هدفهای مقرر برای عملیات و برنامه­ها را در بر