اصول پذيرفته شده حسابداري
اصول پذيرفته شده حسابداري از لح اظ ماهيت، قراردادهاي اوليه هستند كه از طريق اجماع و توافق در هر زمان بدست مي آيند . اين اصول مجموعه اي از
قرار دادها، قواعد و رهنمودهاي حسابداري است كه زير بنا و شالوده حسابداري مالي است . هر چند كه در مفاهيم نظري گزارشگري مالي در ايران اشاره
صريحي به اصول پ ذيرفته شده حسابداري نشده است ولي آشنايي با برخي از اصول متداول حسابداري كه در بخ ش هاي قبل اشاره صريحي به آن نشده
براي درك مفاهيم حسابداري مالي ضروري است.
اصل بهاي تمام شده تاريخيبر طبق اصل بهاي تمام شده تاريخي ، دارايي ها در زمان تحصيل بر مبناي ارزش معاملاتي اوليه اندازه گيري و ثبت مي شوند بر طبق اين اصل ، دارايي هاهمواره به ارزش متعارف آنچه در روز مبادله واگذار مي شود و بدهي ها معادل وجه نقد جاري مبادله ، شناسايي و اندازه گيري مي شوند و هر گونه تفاوت بينارزش معاملاتي نقدي و ارزش بدهي در سررسيد به عنوان هزي نه تامين مالي اندازه گيري و ثبت مي شود. دارايي هاي ثابت مشهود پس از شناخت اوليه بايدبه مبلغ دفتري يعني بهاي تمام شده پس از كسر استهلاك انباشته و هر گونه ذخيره كاهش در ارزش در ترازنامه گزارش گردد.
شاخص قيمت زمان فروش
شاخص قيمت زمان خريد
حسابداري مالي 25
اصل تحقق درآمد
اصل تحقق درآمد معياري براي زمان شناسايي در آمد بدست مي دهد. برطبق اين اصل درآمدها در هنگام تحقق شناسايي مي گردند. به عبارت ديگر درآمد
زماني در صورت سود و زيان شناسايي و گزارش مي گردد كه شروط زير برقرار باشد:
1 فرآيند كسب سود كامل يا تقريباً كامل شده باشد.
2 مبلغ درآمد و همچنين قابليت وصول آن به نحو معقول و مطمئن قابل اندازه گيري باشد.
در مورد فروش اعتباري كوتاه مدت معمولاً بعد از تعهد خريدار مبني بر پرداخت وجه در آتي و در صورت تحقق كليه شرايط زير مي توان درآمد را شناسايي كرد:
1 انتقال مزايا و مخاطرات مالكيت كالاي مورد معامله به خريدار
2 قابل اندازه گيري بودن مبلغ درآمد به گونه اي اتكاپذير
3 وجود شواهد كافي مبني بر ورود جريان منافع اقتصادي به درون واحد تجاري
4 قابل اندازه گيري بودن هزينه هاي لازم در ارتباط باكالاي فروخته شده به نحو معقول و قابل اطمينان
در برخي از موارد درآمد ، قبل از فروش محصولا ت و زمان پايان عمليات توليدي شناسايي مي گردد. معمولاً توليداتي كه داراي بازار رسمي و تحت كنترل
بوده و قيمت فروش آن مطمئن و خطر فروش نرفتن آن به حداقل ممكن رسيده باشد اگر شواهد كافي و قابل اتكا براي اندازه گيري ارزش بازار آن ها وجود
داشته باشد درآمد را م ي توان هنگام تكميل توليد شناسايي كرد . (مانند محصولات كشاورزي ) و چنانچه دولت خريد محصولات كشاورزي را تضمين نمايد
درآمد را م يتوان معادل قيمت تضميني دولت شناسايي كرد.
اصول پذيرفته شده حسابداري
اصل تطابق
برطبق اصل تطابق ، هزينه هاي هر دوره بايد با درآمدهاي همان دوره تطبيق داده شده و به عبارتي درآمدهاي ايجاد شده و هزينه هاي واقع شده براي
تحصيل آن درآمدها بايد در يك صو رت سود و زيان واحد گزارش گردند . به بيان ديگر درآمدها براساس اصل تحقق شناسايي مي گردند و سپس هزينه هاي
انجام شده براي ايجاد آن درآمدها براساس اصل تطابق تعيين مي گردند. اصل تطابق براي شناخت هزينه ها رويكردهاي ذيل را مبنا قرار داده است:
1 رابطه علّي و معلولي
2 تخصيص منطقي و سيستماتيك
3 شناسايي بي درنگ
رابطه علّي و معلولي به ارتباط علّت و معلولي برخي از هزينه ها با درآمدهاي شناسايي شده واحد تجاري اشاره دارد . لذا به موازات تحقق درآمد، دارايي هاي
مصرف شده به عنوان هزينه شناسايي مي گردند. با توجه به اين رويكرد ، كميسيون پرداختي به نمايندگان فروش، بهاي تمام شده كالاي فروش رفته و
هزينه هاي بسته بندي به علت ارتباط علّي و معلولي با درآمد حاصل از فروش به عنوان هزينه شناسايي گرديده و با درآمدهاي همان دوره تطبيق داده
مي شود.
چنانچه مخارجي براي تحصيل دارايي ها تحميل شون د كه انتظار مي روند طي چندين دوره مالي واحد تجاري را منتفع سازند و انقضاي بخشي از بهاي تمام
شده دارايي ها در ايجاد درآمد در چند دوره نقش اساسي ايفا كند ، هزينه ها براساس رويكرد تخصيص منطقي و سيستماتيك شناسايي و با درآمدهاي دوره
تطبيق داده مي شود. به عنوان م ثال مستهلك نمودن بهاي تمام شده دارايي ها در طول عمر مفيد اقتصادي براساس اين رويكرد و بدين علت م ي باشد كه
دارايي مورد انتظار در طي عمر مفيد اقتصادي و در چندين دوره مالي به واحد تجاري انتفاع مي رساند.
چنانچه بين هزينه انجام شده و درآمدهاي تحصيل شده در طي دور ه مالي ، رابطه علّي و معلولي وجود نداشته باشد و هزينه مذكور صرفاً در يك دوره مالي
موجد درآمد باشد ، براساس معيار شناسايي بي درنگ تحت عنوان هزينه شناسايي شده و با درآمدهاي دوره مالي تطبيق داده م ي شود . هزينه حقوق و
تبليغات نمون هاي از شناسايي هزينه تحت رويكرد شناسايي بي درنگ مي باشد.
نكته 48 : چنانچه يك فقره هزينه فاقد هرگونه منافع جاري و آتي باشد بي درنگ به عنوان زيان شناسايي مي گردد.
شده و سپس در دور ه هاي مالي (Capitalize) مثال 21 : چرا برخي از اقلام بهاي تمام شده در جريان فعاليت شركت به محض تحقق، سرماي ه اي
( بعدي مستهلك مي شوند؟ (آزمون حسابداران رسمي 83
اصول پذيرفته شده حسابداري
1) براي كاهش ميزان ماليات 2) براي كمك به مديريت در جهت تحليل جريان وجوه نقد
در حسابداري « محافظه كاري » 3) براي تطبيق بهاي تمام شده توليدات با درآمدهاي حاصله 4) براي رعايت
26 فصل اول: چارچوب نظري گزارشگري مالي خارجي در ايران
برخي از اقلام بهاي تمام شده دارايي ها و يا مخارجي كه براي آن ها منافع آتي انتظار م يرود به محض تحقق، سرمايه اي شده و به «3» پاسخ: گزينه
حساب دارايي منظور مي گردد و سپس براساس رويكرد تخصيص منطقي و سيستماتيك با درآمدهاي دوره هاي آتي تطبيق داده مي شود . اين نحوه عم ل
بخاطر رعايت اصل تطابق است.
( مثال 22 : كدام روش در تعيين ميزان هزينه مطالبات مشكوك الوصول ساليانه با اصل تطابق سازگارتر است؟ (آزمون حسابداران رسمي 83
1) روش درصد فروش 2) روش درصد مانده پايان دوره حساب هاي دريافتني
3) روش ميانگين مانده حساب هاي دريافتني 4) روش حذف مستقيم
در روش درصد فروش، ساليانه درصدي از فروش را به عنوان هزينه مطالبات مشكوك الوصول در نظر مي گيريم و لذا بدين ترتيب «1» پاسخ: گزينه
هزينه مطالبات مشكو كالوصول در هر دوره با درآمد فروش همان دوره تطبيق داده مي شود كه اين موضوع كاملاً با اصل تطابق سازگار است.
اصول پذيرفته شده حسابداري
( مثال 23 : هر گاه هزين هها را نتوان به گون هاي اتكاپذير انداز هگيري كرد ما به ازاي دريافتي بايد به عنوان ……… شود. (آزمون حسابداران رسمي 88
1) ذخيره ثبت 2) بدهي شناسايي
3) بدهي احتمالي شناسايي 4) رقم كاهنده حساب هاي دريافتني در نظر گرفته شود.
معيار اصلي براي شناخت هر عنصر در صورت هاي مالي اساسي وجود شواهد كافي و معتبر است چرا كه شواهد رافع ابهام است. اگر «2» پاسخ: گزينه
شواهد كافي براي اندازه گيري مخارج به عنوان هزينه وجود نداشته باشد ما به ازاي دريافتي را تحت عنوان بدهي شناسايي مي كنيم.
مثال 24 : طبق اصل تطابق …….. .
1) براي تعيين سود يا زيان خالص بايد هزينه هاي انجام شده در يك دوره مالي از درآمدهاي تحقق يافته در همان دوره كسر شود.
2) بايد درآمدها و هزينه هاي يك دوره مالي پس از اصلاحات در صورت هاي مالي منعكس شوند.
3) طبق اين اصل بايد درآمدها و هزين هها مستقيماً با يكديگر تطبيق داده شوند.
4) طبق اين اصل بين برخي از اقلام هزينه با درآمد يك رابطه مستقيم علت و معلولي وجود دارد.
بر طبق اصل تطابق ، هزينه هاي هر دوره بايد با درآمدهاي همان دوره تطبيق داده شده و به عبارتي درآمدهاي ايجاد شده و «1» پاسخ: گزينه
هزينه هاي واقع شده براي تحصيل آن درآمدها بايد در يك صورت سود و زيان واحد گزارش گردند.
اصول پذيرفته شده حسابداري
اصل افشاي كامل
فرآيند ارائه هر گونه اطلاعات درباره رويدا دها و وقايع مالي در متن صورت هاي مالي و يا ضمائم از طريق يادداشت هاي توضيحي همراه با گزارشات مالي
چنانچه بتواند بطور معقول بر تصميم گيري آگاهانه استفاده كنندگان تأثير گذار باشد را افشاي كامل مي گويند.
بطور كلي شيو ه هاي افشاي حقايق بشرح زير است:
1 در متن صورت هاي مالي به شكل انعكاس در داخل پرانتز 2 به صورت يادداشت هاي توضيحي صورت هاي مالي
3 به صورت جداول مكمل 4 به صورت ارائه اطلاعات مقايسه اي
5 به صورت ارائه اطلاعات مكمل 6 افشاي رويه هاي حسابداري
7 افشاي رويدادهاي بعد از تاريخ ترازنامه
نكته 49 : هر گاه احتمال رود افشاي يك قلم خاص جهت ارزيابي وظيفه مباشرت مديريت يا به عنوان عاملي در ارزيابي عملكرد مالي و جريان هاي
نقدي آتي حائز اهميت باشد آن قلم بايد بطور جداگانه گزارش شود.
اصول پذيرفته شده حسابداري
مثال 25 : كدام عبارت صحيح نيست؟
1) روش اقل بهاي تمام شده يا بازار، اصل بهاي تمام شده را نقض مي كند.
2) روش اقل بهاي تمام شده يا بازار، اصل ثبات رويه را نقض مي كند.
است. (Uniformity) همان يكنواختي (Consistency) 3) ثبات رويه
4) افشاي حقايق، ثبات رويه را نقض مي كند.
افشاي حقايق، ثبات رويه را نقض نمي كند بلكه افشاي مناسب رويه هاي حسابداري در كنار ثبات رويه منجر به قابليت مقايسه «4» پاسخ: گزينه
اطلاعات مالي مي گردند.
