اصول حسابداري 3

. 1 .
فهرست شماره صفحه
– شعب ……………………………………………………………………………………………………………….. – 2
– سيستم متمرکز …………………………………………………………………………………………………. – 2
– 1 – روش قيمت تمام شده ………………………………………………………………………………………. – 2
– 2 – روش قيمت فروش ………………………………………………………………………………………….. – 7
– 3 – روش قيمت تمام شده بعلاوه درصدي سود ( قيمت سياهه ) ………………………………………………. – 9
– سيستم غير متمرکز ………………………………………………………………………………………………. – 13
– فصل دوم …………………………………………………………………………………………………………. – 18
– انواع هزينه ها ………………………………………………………………………………………………….. – 18
– نقطه سر به سر ………………………………………………………………………………………………… – 19
– رسم شکل به وسيله روش سنتي ………………………………………………………………………………. – 19
– رسم شکل بوسيله حاشيه سود ………………………………………………………………………………… – 21
– فصل سوم ………………………………………………………………………………………………………… – 24
– سرمايه گذاري …………………………………………………………………………………………………. – 24
– سرمايه گذاري در اوراق قرضه …………………………………………………………………………………. – 24
– صرف يا کسر اوراق قرضه ……………………………………………………………………………………… – 25
– مستهلک نمودن صرف و يا کسر اوراق قرضه ………………………………………………………………….. – 25
– روش مستقيم ………………………………………………………………………………………………….. – 26
– روش بهره موثر ………………………………………………………………………………………………… – 27
– فصل چهارم ………………………………………………………………………………………………………. – 28
– صورت گردش وجوه نقد ……………………………………………………………………………………….. – 28
– صورت هاي مالي تلفيقي …………………………………………………………………………………………. – 34
– 34 – …………………………………………………………………………………………….. % روش خريد 100
– 35 – ……………………………………………………………………………………. % روش خريد کمتر از 100
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 2 .
بنام خدا
شعب
موسساتي که داراي توانايي مالي و يا انعطاف پذيري دربازار هستند جهت کسب سود بيشتر و يا تعيين
سهم بيشتري از بازار اقدام به ايجاد شعبي مي نمايند. شعب ياد شده قادر است به مانند مرکز به فروش
برساند. لازم به ذکر است که شعب با نمايندگي تفاوت دارد. حسابداري ارسال کالا از مرکز به شعب با توجه
به دو سيستم انجام مي پذيرد:
-1 سيستم متمرکز
-2 سيستم غير متمرکز
سيستم متمرکز
در اين سيستم شعبه هيچ گونه دفاتري ندارد و هيچ ثبتي انجام نمي دهد. کليه عمليات شعبه بوسيله
مرکز کنترل مي گردد. هزينه هاي شعبه توسط مرکز پرداخت مي گردد.
سيستم غير متمرکز
در اين سيستم شعب داراي دفاتر مستقل مي باشد يعني اين که رويدادهاي مالي را ثبت مي کنند.
اينگونه شعب مي توانند خود اقدام به خريد و فروش کالا نمايند. در خريد و فروش کالا و محاسبه موجودي
پايان دوره و ارزيابي آنها اختيار دارند که از دو سيستم ادواري و يا دائمي و سه روش فايفو ، لايفو و ميانگين
استفاده نمايند. در سيستم حسابداري شعب سرفصل حسابداري چون حساب کالاي ارسالي، حساب کالاي
شعبه، بدهکاران شعبه، هزينه هاي شعبه، بانک شعبه و نظاير آن را مي توان مشاهده نمود. در هر دو سيستم
متمرکز و غير متمرکز سه روش براي ارسال کالا وجود دارد که شامل:
1 – روش قيمت تمام شده
شرح بدهکار بستانکار
1) ارسال کالا از مرکز به شعبه ح / کالاي شعبه ح / کالاي ارسالي
2) برگشت کالاي ارسالي به مرکز ح / کالاي ارسالي ح / کالاي شعبه
3) فروش نقدي کالا بانکمرکز ح / کالاي شعبه
4) برگشت کالاي فروش رفته ( نقد ) برگشت از فروش يا ح/کالاي شعبه بانک مرکز
5) فروش نسيه کالا ح / دريافتني يا بدهکاران شعبه ح / کالاي شعبه
6) برگشت کالاي فروش رفته ( نسيه ) برگشت از فروش يا ح/کالاي شعبه ح / دريافتني يا بدهکاران شعبه
7) اعطاي تخفيفات نقدي به خريداران نسيه با اجازه مرکز تخفيفات نقدي فروش ح / دريافتني يا بدهکاران شعبه
8) هزينه هاي عملياتي هزينه هاي شعبه بانک مرکز
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 3 .
: مثال 1
شرکت آلفا شعبه اي در کرج دارد که کالا به قيمت تمام شده براي شعبه ارسال مي نمايد اطلاعات زير
مربوط به سال 87 مي باشد:
1) موجودي کالاي ابتداي دوره 10.000 ريال
2) کالاي ارسالي از مرکز به شعبه 200.000 ريال
3) برگشت کالا از شعبه به مرکز 20.000 ريال
4) فروشهاي نقدي شعبه 100.000 ريال
5) برگشت کالا از فروش نقد 10.000 ريال
6) فروشهاي نسيه شعبه 150.000 ريال
7) برگشت از فروش هاي نسيه 5.000 ريال
8) اعطاي تخفيفات با اجازه مرکز 5% و تصفيه حساب با بدهکاران شعبه
9) هزينه هاي شعبه 6.000 ريال
10 ) موجودي پايان دوره 8.000 ريال
مطلوب است: الف – ثبت عمليات در دفتر روزنامه و دفتر کل مرکز . ب – بستن حسابهاي موقت و تهيه
صورت سود و زيان شعبه.
جواب:
ح/ کالاي ارسالي
ح /کالاي شعبه
2) 20.000 1) 200.000 1) 200.000 2) 20.000
3) 100.000 10) 180.000 (م 10.000 14) 180.000
5) صفر 150.000
60.000 (م 13) بانک مرکز 60.000
4 صفر ) 10.000 3) 100.000
9 ح/دريافتني ) 6.000 7) 137.500
6) 5.000 5) 150.000
7) برگشت از فروش 145.000
4 مانده صفر ) 10.000
6) 5.000
12 هزينه هاي شعبه ) 15.000 (م 15.000
صفر
9) 6.000
تخفيفات نقدي فروش
12) 6.000 (م 6.000
7) 7.250
صفر
12) 7.250 (م 7.250
صفر
1) ح/کالاي شعبه 200.000
ح/ کالاي ارسالي 200.000
2) ح/ کالاي ارسالي 20.000
ح/کالاي شعبه 20.000
3) بانک مرکز 100.000
ح/کالاي شعبه 100.000
4) برگشت از فروش نقد 10.000
بانک مرکز 10.000
5) ح/دريافتني 150.000
ح/کالاي شعبه 150.000
6) برگشت از فروش نسيه 5.000
ح/دريافتني 5.000
7) تخفيفات نقدي فروش* 7.250
بانک مرکز 137.750
ح/دريافتني 145.000
8) ح/ دريافتني 137.750
بانک مرکز 137.750
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 4 .
*
5.000 ( برگشت از فروش )- 150.000 ( فروش) =145.000 . 145.000 × %5 = 7.250
صورت سود و زيان
فروش ناخالص 250.000
( – : برگشت از فروش ( 15.000
( – : تخفيفات نقدي ( 7.250
( 22.250 )
فروش خالص 227.750
بهاي تمام شده کالاي فروش رفته:
موجودي کالا اول دوره 10.000
+ : کالاي ارسالي 200.000
( – : برگشت کالاي ارسالي ( 20.000
خالص کالاي ارسالي 180.000
بهاي تمام شده کالاي آماده براي فروش 190.000
( – : موجودي پايان دوره ( 8.000
( بهاي تمام شده کالاي فروش رفته ( 182.000
سود ناويژه 45.750
( – : هزينه هاي عملياتي ( 6.000
سود خالص 39.750
9) هزينه هاي عملياتي 6.000
بانک مرکز 6.000
10 ) ح/کالاي شعبه 10.000
م موجودي اول دوره 10.000
11 ) م موجودي پايان دوره 8.000
ح/ خلاصه سود و زيان 8.000
12 ) ح/ خلاصه سود و زيان 28.250
ت نقدي فروش 7.250
هزينه هاي شعبه 6.000
برگشت از فروش 15.000
13 ) ح/کالاي شعبه 60.000
ح/ خلاصه سود و زيان 60.000
14 ) ح/ خلاصه سود و زيان 39.750
ح/ کالاي ارسالي 180.000
خلاصه سود و زيان مرکز 219.750
موجودي اول دوره
ح /خلاصه سود و زيان
11) 8.000 12) 28.250 10) 10.000 م 10.000
13) صفر 60.000
39.750 (م 13) 39.750
موجودي پايان دوره صفر
8.000 م خلاصه سود و زيان مرکز 11) 8.000
14) 219.750
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 5 .
: مثال 2
ايران شعبه اي درتبريز دارد که کالاي به بهاي تمام شده براي شعبه ارسال مي نمايد. شعبه خود داراي
بانک مي باشد که کليه فعاليت هايش با بانک صورت مي گيرد. اطلاعات زير مربوط به 6 ماهه اول سال 88
مي باشد:
-1 موجودي کالاي ابتداي دوره در شعبه 80.000 ريال
-2 مانده حساب بدهکاران شعبه 120.000 ريال
-3 کالاي ارسالي از مرکز به شعبه 750.000 ريال
-4 کالاي برگشتي از شعبه به مرکز 10.000 ريال
-5 فروش نقدي شعبه 600.000 ريال
-6 فروش نسيه شعبه 450.000 ريال
-7 کالاي برگشتي از فروش نقد به شعبه 35.000 ريال
-8 تخفيفات اعطايي به مشتريان نسيه 25.000 ريال
-9 هزينه مطالبات سوخت شده شعبه 40.000 ريال
-10 ارسال وجه نقد از شعبه به مرکز 250.000 ريال
-11 وجوه نقد دريافت شده از مشتريان نسيه 300.000 ريال
-12 هزينه هاي عملياتي شعبه 85.000 ريال
-13 هزينه اجاره شعبه 50.000 ريال
-14 کالاي مفقود شده شعبه 30.000 ريال ( زيان ناشي از کالا )
-15 موجودي پايان دوره 130.000 ريال
مطلوب است: الف – ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه و دفتر کل اين شرکت با توجه به اين که
شعبه داراي دفاتر مستقل ثبت است . ب – بستن حسابهاي موقت و تهيه صورت سود و زيان شعبه.
موجودي اول دوره
ح /خلاصه سود و زيان
14) 130.000 16) 265.000 13) 80.000 (م 80.000
15) صفر 260.000
125.000 (م 17) 125.000
موجودي پايان دوره صفر
130.000 (م خلاصه سود و زيان مرکز 14) 130.000
17) 865.000
1) ح/کالاي شعبه 750.000
ح/ کالاي ارسالي 750.000
2) ح/ کالاي ارسالي 10.000
ح/کالاي شعبه 10.000
3) بانک شعبه 600.000
ح/کالاي شعبه 600.000
4) ح/دريافتني 450.000
ح/کالاي شعبه 450.000
5) برگشت از فروش نقد 35.000
بانک شعبه 35.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 6 .
صورت حساب سود و زيان
فروش ناخالص 1.050.000
( – : برگشت از فروش ( 35.000
( – : تخفيفات نقدي ( 25.000
( 60.000 )
فروش خالص 990.000
6) تخفيفات نقدي فروش 25.000
ح/دريافتني 25.000
7) ه .مطالبات سوخت شده 40.000
ح/دريافتني 40.000
8) بانک مرکز 250.000
بانک شعبه 250.000
9) بانک شعبه 300.000
ح/دريافتني 300.000
ح/ کالاي ارسالي
ح /کالاي شعبه
2) 10.000 1) 750.000 1) 750.000 2) 10.000
3) 600.000 13) 740.000 (م 80.000 17) 740.000
4) صفر 450.000
5) 30.000
260.000 (م 15) بانک شعبه 260.000
5 صفر ) 35.000 3) 600.000
8 ح/دريافتني شعبه ) 250.000 9) 300.000
6) 25.000 4) 450.000 10) 85.000
7) 40.000 11) 50.000
9) 300.000
برگشت از فروش
16 هزينه م . س ) 35.000 5) 35.000
16) 85.000 7) صفر 85.000
صفر
تخفيفات نقدي فروش
عملياتي هزينه
16) 25.000 6) 25.000
16) 85.000 10) 85.000
صفر
صفر
ه . زيان کالا
اجاره هزينه
16) 30.000 12) 30.000
16) 50.000 11) 50.000
صفر
صفر
مرکز بانک
8) 250.000
10 ) هزينه هاي عملياتي 85.000
بانک شعبه 85.000
11 ) هزينه اجاره 50.000
بانک شعبه 50.000
12 ) زيان کالاي مفقودي 30.000
ح/کالاي شعبه 30.000
13 ) ح/کالاي شعبه 80.000
م موجودي اول دوره 80.000
14 ) م موجودي پايان دوره 130.000
ح/ خلاصه سود و زيان 130.000
15 ) ح/کالاي شعبه 260.000
ح/ خلاصه سود و زيان 260.000
16 ) ح/ خلاصه سود و زيان 265.000
ت نقدي فروش 25.000
ه . عملياتي 85.000
برگشت از فروش 35.000
ه . م . س 40.000
ه . زيان کالا 30.000
هزينه اجاره 50.000
17 ) ح/ خلاصه سود و زيان 125.000
ح/ کالاي ارسالي 740.000
خلاصه سود و زيان مرکز 865.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 7 .
بهاي تمام شده کالاي فروش رفته:
موجودي کالا اول دوره 80.000
+ : کالاي ارسالي 750.000
( – : برگشت کالاي ارسالي ( 10.000
خالص کالاي ارسالي 740.000
بهاي تمام شده کالاي آماده براي فروش 820.000
( – : موجودي پايان دوره ( 130.000
( بهاي تمام شده کالاي فروش رفته ( 690.000
سود ناويژه 300.000
( – : هزينه ها ( 175.000
سود خالص 125.000
2 – روش قيمت فروش
در ارسال کالا از مرکز به شعبه به روش قيمت فروش زماني مرکز از اين روش استفاده مي کند که قادر
باشد در همان ابتدا قيمت فروش را تعيين نمايد. در اين حالت کالا به قيمت فروش فرستاده مي شود و به
همان قيمت نيز از طرف شعبه به فروش مي رسد. در اين حالت مانده حساب کالاي ارسالي شعبه بايستي
يکسان باشد. عملياتي که بطور خلاصه در اين روش وجود دارد در جدول زير نمايش داده مي شود.
ثبت حساب ها
شرح بدهکار بستانکار
1) موجودي کالا اول دوره – به بهاي فروش کالاي شعبه – بهاي فروش کالاي ارسالي – بهاي فروش
2) ارسال کالا به شعبه – به بهاي فروش کالاي شعبه – بهاي فروش کالاي ارسالي – بهاي فروش
3) برگشت کالا از شعبه به مرکز – به بهاي فروش کالاي ارسالي – بهاي فروش کالاي شعبه – بهاي فروش
4) فروش نقدي شعبه صندوق / بانک کالاي شعبه – بهاي فروش
5) فروش نسيه شعبه بدهکاران شعبه کالاي شعبه – بهاي فروش
6) استرداد کالاي فروش رفته توسط مشتري به شعبه برگشت از فروش و تخفيفات بدهکاران شعبه
7) تخفيفات اعطايي به بدهکاران تخفيفات نقدي فروش بدهکاران شعبه
8) وجوه دريافتي از بدهکاران صندوق / بانک بدهکاران شعبه
9) مطالبات سوخت شده هزينه مطالبات سوخت شده بدهکاران شعبه
10 ) کالاي بين راهي – به بهاي فروش کالاي ارسالي – بهاي فروش کالاي شعبه – بهاي فروش
11 ) موجودي کالا آخر دوره – به بهاي فروش کالاي ارسالي – بهاي فروش کالاي شعبه – بهاي فروش
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 8 .
ثبت بستن حساب هاي موقت
شرح بدهکار بستانکار
1) موجودي کالا آخر دوره – به بهاي تمام شده حساب موجودي کالا حساب خلاصه سود و زيان
2) کالاي ارسالي به شعبه کالاي ارسالي – بهاي فروش حساب خلاصه سود و زيان
3) هزينه مطالبات سوخت شده حساب خلاصه سود و زيان هزينه مطالبات سوخت شده
4) برگشت از فروش و تخفيفات حساب خلاصه سود و زيان برگشت از فروش و تخفيفات
5) تخفيفات نقدي فروش حساب خلاصه سود و زيان تخفيفات نقدي فروش
6) هزينه هاي شعبه حساب خلاصه سود و زيان هزينه هاي شعبه
7) حساب خلاصه سود و زيان حساب خلاصه سود و زيان سود و زيان انباشته
: مثال 3
شرکت آلفا شعبه اي در کرج دارد که کالا را به قيمت فروش براي شعبه خود ارسال مي نمايد اطلاعات زير
مربوط به 6 ماهه اول سال مي باشد:
-1 موجودي کالاي شعبه در ابتداي دوره به بهاي فروش 1.200.000 ريال
-2 ارسال کالا از مرکزبه شعبه 6.250.000 يال
-3 برگشت کالا از شعبه به مرکز 750.000 ريال
-4 فروش نقدي شعبه 3.750.000 ريال
-5 فروش هاي نسيه شعبه 1.250.000 ريال
-6 وجوه نقد دريافت شده از بدهکاران 720.000 ريال
-7 برگشت کالا از فروش هاي نسيه 100.000 ريال
-8 برگشت کالا از فروش هاي نقد 150.000 ريال
-9 تخفيفات اعطايي به مشتريان نسيه 15.000 ريال
-10 مطالبات سوخت شده 20.000 ريال
-11 هزينه هاي شعبه 375.000 ريال
-12 موجودي کالا پايان دوره به بهاي تمام شده 280.000 ريال
-13 موجودي کالا اول دوره به بهاي تمام شده 1.000.000 ريال
مطلوب است: ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه و کل و بستن حساب هاي موقت شعبه؟
1) ح/کالاي شعبه ب -ف 1.200.000
ح/ کالاي ارسالي ب -ف 1.200.000
2) ح/کالاي شعبه ب -ف 6.250.000
ح/ کالاي ارسالي ب -ف 6.250.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 9 .
3 – روش قيمت تمام شده بعلاوه درصدي سود ( قيمت سياهه )
در روش ارسال کالا به قيمت تمام شده بعلاوه درصدي سود ( ارسال کالا به قيمت سياهه، صورت
حساب، فاکتور ) ، هرگاه مرکز کالا را به اين روش ارسال دارد به معناي آن است درصدي به قيمت تمام شده
اضافه نموده و براي شعبه ارسال مي گردد. کالاي ارسالي از مرکز به شعبه اصطلاحاً به قيمت سياهه ثبت
خواهد شد اما در حساب کالاي شعبه به قيمت تمام شده ثبت مي گردد و مابه تفاوت اين دو قيمت در
3) ح/ کالاي ارسالي ب-ف 750.000
ح/کالاي شعبه 750.000
4) صندوق 3.750.000
ح/کالاي شعبه 3.750.000
5) بدهکاران شعبه 1.250.000
ح/کالاي شعبه 1.250.000
6) صندوق / بانک مرکز 720.000
بدهکاران شعبه 720.000
7) برگشت از فروش ( نسيه ) 100.000
بدهکاران شعبه 100.000
8) برگشت از فروش ( نقد ) 150.000
بانک / صندوق 150.000
9) تخفيفات نقدي فروش 15.000
بدهکاران شعبه 150.000
10 ) ه . مطالبات سوخت شده 20.000
بدهکاران شعبه 20.000
11 ) هزينه هاي شعبه 375.000
بانک / صندوق 375.000
12 ) موجودي پايان دوره 280.000
خلاصه حساب سود و زيان 280.000
13 ) خلاصه حساب سود و زيان 1.000.000
موجودي اول دوره 1.000.000
14 ) کالاي ارسالي 5.000.000
خلاصه حساب سود و زيان 5.000.000
15 ) خلاصه حساب سود و زيان 660.000
ه . مطالبات سوخت شده 20.000
برگشت از فروش 250.000
تخفيفات نقدي فروش 15.000
هزينه هاي شعبه 375.000
ح/ کالاي ارسالي
ح /کالاي شعبه
3) 750.000 1) 1.200.000 1) 1.200.000 3) 750.000
4) 3.750.000 2) 6.250.000 2) 6.250.000 14) 5.000.000
5) 1.250.000 1.700.000
7.450.000 (م 1.700.000 7.450.000
1.700.000 (م 7.450.000 (م 7.450.000
بدهکاران شعبه 1.700.000 (م
6) 720.000 5) 1.250.000
7 خلاصه سود و زيان ) 100.000
12) 280.000 13) 1.000.000 9) 15.000
14) 5.000.000 15) 660.000 10) 20.000
برگشت از فروش
15 هزينه م . س ) 250.000 7) 100.000
15) 20.000 10) 20.000 8) 150.000
صفر
صفر
تخفيفات نقدي فروش
صندوق / بانک
15) 15.000 9) 15.000
8) 150.000 4) 3.750.000
صفر
11) 375.000 6) 720.000
موجودي اول دوره
هزينه شعبه
13) 1.000.000 (م 1.000.000
15) 375.000 11) 375.000
صفر
صفر
دوره موجودي پايان
280.000 (م 12) 280.000
صفر
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 10 .
حسابي به نام حساب تعديل کالاي شعبه منتقل خواهد شد. در واقع حساب تعديل شعبه يه عنوان سود و
زيان موسسه خواهد بود يعني اگر حساب ياد شده بستانکار شود شعبه سود دارد و اگر بدهکار شد شعبه
زيان کرده است.
شعبه مي تواند بالاتر از قيمت سياهه کالا را به فروش برساند در اين حالت سود بيشتر عايد موسسه
مي گردد اما نمي تواند کمتر از قيمت تمام شده بعلاوه درصدي سود ب فروش برساند مگر آن که مرکز در
جريان اين امر واقع شده باشد.
جهت محاسبه سود مي توان از روش زير استفاده نمود.
12.000.000 محاسبه اصل پول X = 20% .. X + 20%X = 12.000.000 .. ….
…… .. … ..
….. ……. ……
.. .. … ..
.. ….. ……. ……
محاسبه سود بعد از ماليات X – 20%X = 8.000.000 .. ….
…… .. … .. .. …………….
……… .. ….. ……. ……
خلاصه عملياتي که در اين روش و در سيستم متمرکز انجام مي شود مي تواند به صورت زير عمل شود.
ثبت حساب ها
شرح بدهکار بستانکار
1) ارسال کالا به شعبه به نرخ سياهه کالاي شعبه – نرخ سياهه
کالاي ارسالي به شعبه – بهاي تمام شده
تعديل کالاي شعبه
2) برگشت کالا از شعبه به نرخ سياهه
کالاي ارسالي به شعبه – بهاي تمام شده
تعديل کالاي شعبه
کالاي شعبه – نرخ سياهه
3) کالاي بين راهي
کالاي ارسالي به شعبه – بهاي تمام شده
تعديل کالاي شعبه
کالاي شعبه – نرخ سياهه
4) فروش نقدي شعبه بانک شعبه کالاي شعبه – نرخ فروش
5) فروش نسيه شعبه بدهکاران شعبه کالاي شعبه – نرخ فروش
6) استرداد کالاي فروش رفته توسط مشتري به شعبه برگشت از فروش و تخفيفات بدهکاران شعبه
7) تخفيفات اعطايي به بدهکاران تخفيفات نقدي فروش بدهکاران شعبه
8) مطالبات سوخت شده هزينه مطالبات سوخت شده بدهکاران شعبه
9) سرقت وجوه نقد شعبه زيان حاصل از سرقت وجوه نقد کالاي شعبه
10 ) کسري و مفقود شده کالا
زيان حاصل از کسري کالاي شعبه
تعديل کالاي شعبه کالاي شعبه
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 11 .
ثبت بستن حساب هاي موقت
شرح بدهکار بستانکار
1) موجودي کالا اول دوره شعبه کالاي شعبه – نرخ سياهه
موجودي اول دوره شعبه – بهاي تمام شده
تعديل کالاي شعبه
2) موجودي کالا آخر دوره شعبه
موجودي آخر دوره شعبه – بهاي تمام شده
تعديل کالاي شعبه
کالاي شعبه – نرخ سياهه
3) برگشت از فروش و تخفيفات شعبه کالاي شعبه برگشت از فروش و تخفيفات
4) تخفيفات نقدي فروش کالاي شعبه تخفيفات نقدي فروش
5) کالاي شعبه کالاي شعبه تعديل کالاي شعبه
6) تعديل کالاي شعبه تعديل کالاي شعبه سود و زيان شعبه
7) هزينه هاي شعبه سود و زيان شعبه هزينه شعبه
8) کالاي ارسالي به شعبه کالاي ارسالي به شعبه خلاصه سود و زيان شعبه
9) سود و زيان شعبه سود و زيان شعبه خلاصه سود و زيان مرکز
*نکته
در حسابداري شعب به روش قيمت تمام شده بعلاوه درصدي سود، حساب کالاي ارسالي به شعبه هميشه
به قيمت تمام شده نگهداري مي شود و حساب کالاي شعبه به قيمت سياهه نگهداري مي شود و اختلاف آن
دو تعديل خواهد شد. در ضمن موجودي اول دوره و موجودي پايان دوره به قيمت تمام شده نگهداري خواهد
شد.
: مثال 4
فروشگاه ايران شعبه اي در تهران دارد که کالا را به قيمت تمام شده بعلاوه 20 % سود براي شعبه ارسال
مي نمايد. اطلاعات زير مربوط به 6 ماهه اول سال مي باشد:
-1 موجودي اول دوره در شعبه به بهاي تمام شده 875.000 ريال
-2 کالاي ارسالي از مرکز به شعبه به نرخ تمام شده 6.250.000 ريال
-3 برگشت کالا از شعبه به مرکز به نرخ سياهه 900.000 ريال
-4 فروش نقدي کالا 4.000.000 ريال
-5 فروش نسيه کالا 5.500.000 ريال
-6 تخفيفات اعطائي به بدهکاران 365.000 ريال
-7 وجوه نقد دريافت شده از بدهکاران شعبه 4.250.000 ريال
-8 کالاي خسارت ديده به نرخ سياهه 60.000 ريال
-9 هزينه هاي شعبه 1.025.000 ريال
-10 موجودي کالا در پايان دوره به نرخ سياهه 975.000 ريال
مطلوب است ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه و کل اين شرکت و بستن حساب هاي موقت و تهيه
صورت سود و زيان اين موسسه؟
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 12 .
1) ح/کالاي شعبه ن – س 7.500.000
ح/ کالاي ارسالي 6.250.000
تعديل کالاي شعبه 1.250.000
2) ح/ کالاي ارسالي 750.000
تعديل کالاي شعبه 150.000
ح/کالاي شعبه ن – س 900.000
3) بانک شعبه 4.000.000
ح/کالاي شعبه 4.000.000
4) بدهکاران شعبه 5.500.000
ح/کالاي شعبه 5.500.000
5) تخفيفات نقدي فروش 365.000
بدهکاران شعبه 365.000
6) بانک شعبه 4.250.000
بدهکاران شعبه 4.250.000
7) زيان کالا 50.000
تعديل کالاي شعبه 10.000
ح/کالاي شعبه 60.000
8) هزينه هاي شعبه 1.025.000
بانک شعبه 1.025.000
9) کالاي شعبه 1.050.000
موجودي کالا اول دوره 875.000
تعديل کالاي شعبه 175.000
10 ) موجودي کالا پايان دوره 812.500
تعديل کالاي شعبه 162.500
ح/کالاي شعبه 975.000
11 ) کالاي شعبه 365.000
تخفيفات نقدي فروش 365.000
12 ) ح / کالاي شعبه 2.520.000
تعديل کالاي شعبه 2.520.000
13 ) تعديل کالاي شعبه 3.622.500
حساب سود و زيان شعبه 3.622.500
14 ) حساب سود و زيان شعبه 1.075.000
زيان کالا 50.000
هزينه هاي شعبه 1.025.000
15 ) ح / کالاي ارسالي 5.500.000
حساب سود و زيان شعبه 5.500.000
16 ) حساب سود و زيان شعبه 8.047.000
حساب سود و زيان مرکز 8.047.000
ح/ کالاي ارسالي
ح /کالاي شعبه
2) 900.000 1) 7.500.000 1) 6.250.000 2) 750.000
3) 4.000.000 9) 5.500.000 (م 1.050.000 15) 5.500.000
4) 5.500.000 11) صفر 365.000
7) 50.000
10) بانک شعبه 975.000
2.520.000 (م 12) 2.520.000 8) 1.025.000 3) 4.000.000
6 صفر ) 4.250.000
بدهکاران شعبه تعديل کالاي شعبه
1) 1.250.000 2) 150.000 5) 365.000 4) 5.500.000
9) 175.000 7) 10.000 6) 4.250.000
12) 2.520.000 10) 162.500
3.622.500 (م 13) 3.622.500
تخفيفات نقدي فروش صفر
11) 365.000 5) 365.000
دوره موجودي کالااول
صفر
9) 875.000 (م 875.000
صفر
زيان کالا
14) 50.000 7) 50.000
موجودي کالا پايان دوره
صفر
10) 812.500
هزينه هاي شعبه
شعبه خلاصه سود و زيان
14) 1.025.000 8) 1.025.000
13) 3.622.500 14) 1.075.000
صفر
15) 5.500.000
خلاصه سود و زيان مرکز
8.047.500 (م 16) 8.047.500
16) 8.047.500
صفر
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 13 .
سيستم غير متمرکز
در اين سيستم ارتباط بين مرکز و شعبه ايجاد مي شود و شعبه مي تواند دفاتري مستقل داشته باشد و
اقدام به فروش کالا و خريد آن با هر سيستمي که تمايل داشته باشد ( دائمي و ادواري ) و هر روشي که
بخواهد مي تواند موجودي ها را نگهداري و ارزيابي نمايد.
در اين سيستم حساب هاي متقابلي بين شعبه و مرکز ايجاد مي شود. مانده اين حساب ها بايستي با
يکديگر برابر باشد اما يکي بدهکار و ديگري بستانکار خواهد بود. در اين حالت شعبه دفاتري براي خود ايجاد
مي کند حساب هايي که به مرکز ارتباط دارد را در حسابي به نام حساب جاري مرکز مي آورد و مرکز نيز هر
گونه حسابي که داشته باشد در حسابي به نام جاري شعبه منتقل مي سازد و حساب جاري شعبه و حساب
جاري مرکز دو حساب متقابل مي باشد اما حساب هايي که تنها مربوط به شعبه است در دفاتر شعبه ثبت
شده اما در دفاتر مرکز ثبتي صورت نخواهد گرفت.
براي آن که ثبت رويدادهاي مالي را در سيستم متمرکز متوجه شويم از ارسال کالا به قيمت تمام شده در
اين سيستم با ارائه جدول زير استفاده مي کنيم:
دفاتر مرکز دفاتر شعبه
شرح عمليات بدهکار بستانکار بدهکار بستانکار
ارسال کالا از مرکز به شعبه ( ق – ت ) جاري شعبه کالاي ارسالي کالاي دريافتي از مرکز جاري مرکز
برگشت کالا از شعبه به مرکز کالاي ارسالي جاري شعبه جاري مرکز کالاي دريافتي از مرکز
ارسال وجه نقد از مرکز به شعبه جاري شعبه بانک/صندوق بانک/صندوق جاري مرکز
ارسال وجه نقد از شعبه به مرکز بانک/صندوق جاري شعبه جاري مرکز بانک/صندوق
فروش کالا در شعبه —— —— بدهکار/ بانک فروش
خريد کالا توسط شعبه —— —— خريد بستانکار/ بانک
استرداد کالاي فروش رفته —— —— برگشت از فروش و ت بدهکاران
دريافت وجه نقد از بدهکاران —— —— بانک/صندوق بدهکاران
موجودي کالاي آخر دوره شعبه —— —— موجودي کالا خلاصه سود و زيان
پرداخت هزينه ها توسط شعبه —— —— هزينه ها بانک/صندوق
پرداخت هزينه ها توسط مرکز جاري شعبه هزينه ها هزينه ها جاري مرکز
انتقال سود و زيان شعبه به مرکز جاري شعبه سود و زيان شعبه خلاصه سود و زيان جاري مرکز
: مثال 5
شرکت سعادت شعبه اي در اهواز دارد که کالا را به بهاي تمام شده براي شعبه ارسال مي دارد و شعبه
داراي دفاتر مستقل است ( سيستم غير متمرکز ) اطلاعات زير مربوط به عملکرد سال 85 اين شعبه
مي باشد:
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 14 .
-1 ارسال کالا به شعبه به بهاي تمام شده 4.800.000 ريال
-2 ارسال وجه نقد از مرکز به شعبه 2.400.000 ريال
-3 خريد نسيه کالا توسط شعبه 2.400.000 ريال
-4 خريد اثاثه اداري به مبلغ 3.600.000 ريال توسط شعبه که اسناد و مدارک آن نيز در شعبه نگهداري
مي شود
-5 فروش نقدي کالا 4.320.000 ريال
-6 فروش نسيه کالا 2.520.000 ريال
-7 هزينه هاي پرداخت شده توسط شعبه 1.356.000 ريال
-8 وصول مطالبات توسط شعبه 1.440.000 ريال
-9 پرداخت مبلغ 180.000 ريال بابت پيش پرداخت بيمه توسط شعبه
-10 پرداخت بدهي هاي شعبه توسط شعبه 3.660.000 ريال
-11 ارسال وجه نقد از شعبه به مرکز 1.600.000 ريال
ساير اطلاعات شامل ارزيابي موجودي کالا در پايان دوره به بهاي تمام شده 2.640.000 ريال و هزينه هاي
استهلاک شعبه 6.000 ريال و مبلغ 24.000 ريال از بيمه منقضي شده است.
مطلوب است ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه شعبه و مرکز و انتقال آنها به دفتر کل و بستن حساب هاي
.85/12/ موقت و هم چنين صورت سود و زيان شعبه و تهيه ترازنامه شعبه به تاريخ 29
دفتر مرکز دفتر شعبه
1) کالاي دريافتي از مرکز 4.800.000 1) جاري شعبه 4.800.000
کالاي ارسالي به شعبه 4.800.000 جاري مرکز 4.800.000
2) بانک شعبه 2.400.000 2) جاري شعبه 2.400.000
بانک مرکز 2.400.000 جاري مرکز 2.400.000
3) ثبت ندارد 3) خريد کالا 2.400.000
4) ثبت ندارد ح / جاري شعبه ح / پرداختني 2.400.000
4) اثاثه اداري 3.600.000 11) 1.600.000 1) 5) ثبت ندارد 4.800.000
2 ح / پرداختني 3.600.000 ) 6) ثبت ندارد 2.400.000
5) بانک شعبه 4.320.000 18) 7) ثبت ندارد 894.000
8) ثبت ندارد 6.494.000 (م فروش کالا 4.320.000
9) ثبت ندارد بانک مرکز 6) ح / دريافتني 2.520.000
2 فروش کالا 2.520.000 ) 2.400.000 11) 10 ) ثبت ندارد 1.600.000
7) هزينه هاي شعبه 1.356.000
کالاي ارسالي به شعبه بانک شعبه 1.356.000
8) بانک شعبه 1.440.000 1) 4.800.000
ح / دريافتني 1.440.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 15 .
9) پيش پرداخت بيمه 180.000 11 ) جاري مرکز 1.600.000
بانک شعبه 1.600.000 بانک شعبه 180.000
10 ) ح / پرداختني 3.660.000
بانک شعبه 3.660.000
ثبت دفتر کل دفاتر شعبه 11 ) جاري مرکز 1.600.000
بانک شعبه جاري مرکز بانک شعبه 1.600.000
12 ) هزينه استهلاک 6.000 1) 4.800.000 11) 1.600.000 11) 1.600.000 2) 2.400.000
2 استهلاک انباشته 6.000 ) 2.400.000 7) 1.356.000 5) 4.320.000
13 ) هزينه بيمه 24.000 17) 894.000 9) 180.000 8) 1.440.000
6.494.000 (م پيش پرداخت بيمه 24.000 10) 3.660.000
1.364.000 (م 14 ) موجودي پايان دوره 2.640.000
کالاي دريافتي خلاصه سود و زيان شعبه 2.640.000
15 ) خلاصه سود و زيان شعبه 8.586.000 15) 4.800.000 1) 4.800.000
ح / پرداختني صفر هزينه بيمه 24.000
3 خريد کالا هزينه هاي شعبه 1.356.000 ) 2.400.000 10) 3.660.000
15 هزينه استهلاک 6.000 ) 2.400.000 3) 2.400.000 4) 3.600.000
2.340.000 (م صفر خريد کالا 2.400.000
فروش کالا کالاي دريافتي 4.800.000
16 ) فروش کالا 6.840.000 5) ح / دريافتني 4.320.000
6 خلاصه سود و زيان شعبه 6.840.000 ) 2.250.000 8) 1.440.000 6) 2.250.000
6.840.000 (م 17 ) خلاصه سود و زيان شعبه 894.000 16) 1.080.000 (م 6.840.000
صفر جاري مرکز 894.000
هزينه هاي شعبه هزينه بيمه 18 ) جاري شعبه 894.000
15) 1.356.000 7) 1.356.000
15) 24.000 13) 24.000
خلاصه سود و زيان مرکز /
سود و زيان شعبه
894.000
صفر صفر
موجودي کالا پايان دوره خلاصه سود و زيان شعبه پيش پرداخت بيمه هزينه استهلاک
15) 6.000 12) 6.000 13) 24.000 9) 180.000 14) 2.640.000 15) 8.586.000 14) 2.640.000
156.000 (م صفر 16) 2.640.000 (م 6.840.000
894.000 (م استهلاک انباشته 17) اثاثه 894.000
12) 4 صفر 6.000 ) 3.600.000
3.600.000 (م 6.000 (م
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 16 .
صورت حساب سود و زيان
فروش خالص 6.840.000
بهاي تمام شده کالاي فروش رفته:
موجودي کالا اول دوره 0
+ : کالاي دريافتي 4.800.000
+: خريد طي دوره 2.400.000
خريد خالص 7.200.000
بهاي تمام شده کالاي آماده براي فروش 7.200.000
– : موجودي پايان دوره
)
( 2.640.000
( بهاي تمام شده کالاي فروش رفته ( 4.560.000
سود ناويژه 2.280.000
( – : هزينه ها ( 1.386.000
سود خالص 894.000
شرکتسعادت
ترازنامه
85/12/ دوره مالي منتهي به 29
دارايي هاي جاري: بدهي هاي جاري:
صندوق 1.364.000 ح / پرداختني 2.340.000
حسابهاي دريافتني 1.080.000 جمع بدهي هاي جاري 2.340.000
موجودي کالا 2.640.000 بدهي هاي غير جاري: 0
پيش پرداخت بيمه 156.000 جمع بدهي هاي جاري 0
جمع دارايي هاي جاري: 5.240.000
دارايي هاي ثابت: ح / جاري مرکز 6.494.000
اثاثه 3.600.000
( استهلاک انباشته ( 6.000
ارزش دفتري اثاثه 3.594.000
جمع دارايي هاي ثابت: 3.594.000
جمع دارايي 8.834.000 جمع بدهي و سرمايه 8.834.000
: مثال 6
شرکت مهران شعبه اي در کرج دارد شعبه داراي دفاتر مستقل مي باشد. دفتر مرکزي و شعبه هر دو از
سيستم ادواري استفاده مي نمايند اطلاعات زير مربوط به سال جاري اين موسسه مي باشد:
1. کالاي ارسالي به شعبه به بهاي تمام شده 200.000 ريال
2. وجوه نقد ارسالي از مرکز به شعبه 150.000 ريال
3. خريد تجهيزات توسط شعبه به مبلغ 120.000 ريال که مدارک آن بايد در دفاتر مرکز ثبت و محاسبه
گردد
4. فروش کالا به مبلغ 250.000 ريال بطور نسيه که بهاي تمام شده آن 170.000 ريال است
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 17 .
5. وصول مطالبات توسط شعبه به مبلغ 200.000 ريال
6. هزينه هاي شعبه 15.000 ريال
7. مبلغ 180.000 ريال از شعبه به مرکز ارسال گرديد
8. از هزينه هاي انجام گرفته در مرکز جمعاً 8.000 ريال مربوط به شعبه مي باشد
مطلوب است ثبت رويدادهاي فوق در دفتر روزنامه و کل اين شرکت؟
دفتر مرکز دفتر شعبه
1) موجودي کالا 200.000 1) جاري شعبه 200.000
موجودي کالا 200.000 جاري مرکز 200.000
2) بانک شعبه 150.000 2) جاري شعبه 150.000
بانک مرکز 150.000 جاري مرکز 150.000
3) تجهيزات 120.000
3) جاري مرکز 120.000
جاري شعبه 120.000 بانک شعبه 120.000
4) ثبت ندارد 4) ح / دريافتني 250.000
5) ثبت ندارد فروش 250.000
6) ثبت ندارد 4) قيمت تمام شده کالاي فروش رفته 170.000
7) بانک مرکز 180.000 موجودي کالا 170.000
5) بانک شعبه 200.000 جاري شعبه 180.000
8) جاري شعبه 8.000 ح / دريافتني 200.000
6) هزينه هاي شعبه 15.000 هزينه هاي عملياتي 8.000
ثبت دفتر کل دفاتر مرکز بانک شعبه 15.000
موجودي کالا جاري شعبه 7) جاري مرکز 180.000
3 بانک شعبه 180.000 ) 120.000 1) 200.000 1) 200.000
8) هزينه هاي شعبه 8.000 7) 180.000 2) 150.000
8 جاري مرکز 8.000 ) تجهيزات 8.000
3 ثبت دفتر کل دفاتر شعبه ) 120.000
بانک مرکز بانک شعبه جاري مرکز
1) 200.000 3) 120.000 3) 120.000 2) 150.000 2) 150.000 7) هزينه هاي عملياتي 180.000
2) 150.000 7) 180.000 6) 15.000 5) 200.000 8) 8.000
8) 8.000 7) ثبت دفتر کل دفاتر شعبه 180.000
ح / دريافتني موجودي کالا
4 هزينه هاي شعبه فروش ) 170.000 1) 200.000 5) 200.000 4) 250.000
4) 250.000 6) 15.000
8) قيمت تمام شده 8.000
4) 170.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 18 .
VC
y = a + bx
Q
P
FC
فصل دوم
انواع هزينه ها
FC -1 هزينه هاي ثابت
هزينه هايي هستند که در طول مدت توليد ثابت مي باشند يعني اين که موسسه چه توليد داشته باشد و
چه نداشته باشد اين هزينه ها وجود دارد. مانند هزينه هاي مربوط به اجاره ساختمان، هزينه هاي سرمايه اي
چون ماشين آلات و تجهيزات. اگر بخواهيم نمودار آن را به روي محور مختصات رسم نماييم بصورت زير
خواهد بود:
VC -2 هزينه هاي متغير
هزينه هايي هستند که رابطه مستقيمي با توليد دارند و هر چه قدر توليد افزايش يابد اين
هزينه ها نيز افزايش مي يابد. بنابراين هزينه هاي متغير رابطه مستقيم و مثبت با توليد دارد و اگر
بخواهيم آن را به روي محور مختصات رسم نماييم به صورت زير خواهد بود:
TC -3 هزينه کل
جمع هزينه هاي متغير و ثابت را هزينه کل مي گويند و اگر بخواهيم آن را به روي محور
مختصات رسم نماييم به صورت زير خواهد بود:
مثال:
a = 200000
b = 100
Q1 = 50 y1 = 200000 + 100 ( 50 )
Q2 = 100 y2 = 200000 + 100 ( 100 )
Q3 = 500 y3 = 200000 + 100 ( 500 )
هر قدر اوليد افزايش يابد هزينه ثابت کمتر خواهد شد ( براي يک بار )
VC
y=bx
Q
P
تعداد توليد
هزينه متغير
y=a
FC
5
Q
P
10
FC
Q
P
FC
a
Q
P
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 19 .
نقطه سر به سر
موسسات توليدي هميشه بر آن هستند که توليد را حداقل به جايي برسانند که در آن نقطه هيچ گونه
سود و زيان وجود نداشته باشد. اين نقطه را نقطه سر به سر مي گويند. بنابراين به هر ميزان که توليدات
افزايش يابند ( بعد از نقطه سر به سر ) سود عايد موسسه مي گردد.
هزينه ها – درآمد = سود
مقدار توليد = سود × هزينه متغير يک واحد + هزينه ثابت يک واحد ) – قيمت يک واحد × ( مقدار توليد
. = Q.P – ( FC + VC.Q ) .. . = Q.P – FC – VC.Q
0 = Q.P – FC – VC.Q .. Q.P –VC.Q = FC
Q ( P –VC ) = FC Q = FC
P..VC مقدار توليد در تقطه سر به سر
P – VC حاشيه سود
. = Q.P – ( FC + VC.Q ) .. . = Q.P – FC – VC.Q
Q.P –VC.Q = FC + . .. Q ( P –VC ) = FC + .
Q = FC.. ..
P..VC مقدار توليد با حجم معيني سود
: مثال 7
اگر هزينه مواد مستقيم يک واحد 1.000 ريال، دستمزد مستقيم 1.500 ريال و هزينه سربار متغير آن 500
ريال باشد قيمت فروش يک واحد 5.000 ريال . در صورتي که هزينه ثابت 6.500.000 ريال باشد مقدار توليددر
نقطه سر به سر چقدر خواهد بود؟ و اگر بخواهيم 9.500.000 ريال سود داشته باشيم چقدر بايستي توليد
نماييم؟ در ضمن نمودار آن را نيز رسم نماييد.
VC = ( 1000 + 1500 + 500 ) = 3000
P = 5000 , FC .. 6.500.000
P – VC = 5000 – 3000 = 2000
Q1 = FC
P..VC = …………….
…….. .. 3250 .. Q1= 3250 , Q2 = FC.. ..
P..VC = …………………………….
…….. .. 8000 .. Q2=
8000
رسم شکل به وسيله روش سنتي
براي نمايش نمودار نقطه سر به سر و با حجم معيني سود مراحل زير را انجام مي دهيم:
-1 محور مختصات رسم مي نماييم.
FC . -2 منحني هزينه ثابت را رسم مي نماييم
Q و 2 Q -3 دو نقطه را به روي محور مختصات از نظر توليد تعيين مي کنيم اين دو نقطه مي توانند 1
باشند.
آنگاه نمودار هزينه ( Q و 2 Q ها تعيين مي نماييم ( هزينه هاي مربوط به 1 Y -4 دو مبلغ را بر روي محور
فروش کل ) دو نقطه را بر محور ) TR متغير را نيز رسم مي کنيم سپس براي رسم منحني درآمد کل
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 20 .
ها مشخص مي کنيم آنگاه درآمد هاي حاصل در اين دو نقطه را تعيين نموده و در نهايت از نقطه X
صفر منحني درآمد رسم مي نماييم. هر جا که منحني درآمد منحني هزينه کل را قطع کند نقطه سر
به سر خواهد شد.
درآمد ها هزينه ها
VC.Q1 = 3000.. 3250 = 9.750.000 VC.Q1 = 9.750.000.. 6.500.000 = 16.250.000
VC.Q2 = 3000.. 8000 = 24.000.000 VC.Q2 = 24.000.000.. 6.500.000 = 30.500.000
TR.Q1 = 5000.. 3250 = 16.250.000
TR.Q2 = 5000.. 8000 = 24.000.000
محاسبه حاشيه سود
براي محاسبه حاشيه سود به طور کلي کافي است که فروش را در دو نقطه سر به سر و با حجم معيني سود
محاسبه نموده و هزينه ها را از آن کسر مي نماييم.
Q2 Q1
40.000.000 فروش 16.250.000
( 24.000.000 ) ( هزينه ( 9.750.000
16.000.000 حاشيه سود 6.500.000
( 6.500.000 ) ( هزينه ثابت ( 6.500.000
سود صفر 9.500.000
Q 1=3250 Q2=8000
TR
40.000.000 ..
30.500.000
16.250.000
6.500.000
TC
FC
..
..
منطقه سود
منطقه زيان
نقطه سر به سر
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 21 .
رسم شکل بوسيله حاشيه سود
براي رسم شکل بوسيله حاشيه سود مراحل زير را انجام مي دهيم:
-1 محور مختصات رسم مي نماييم.
VC . -2 از نقطه صفر منحني هزينه متغير را رسم مي نماييم
FC . -3 به موازات منحني هزينه متغير هزينه ثابت را رسم مي نماييم
فروش کل ) را رسم مي نماييم. ) TR -4 سپس از نقطه صفر منحني درآمد کل
-5 هر جايي که درآمد کل ( فروش کل ) منحني هزينه ثابت را قطع نمود آن نقطه سر به سر است.
تفاوت عمده روش سنتي و حاشيه سود در اين است که در روش حاشيه سود در هر مقطع از توليد
مي توان ميزان هزينه متغير، هزينه کل، هزينه ثابت، حاشيه سود و همچنين فروش را نشان داد.
محاسبه نقطه سر به سر و حجم معيني سود در موسساتي که چند نوع محصول توليد مي کنند
براي محاسبه نقطه سر به سر و مقدار توليد با حجم معيني سود مراحل زير را مي بايستي اجرا
نماييم:
-1 محاسبه حاشيه سود هر واحد.
-2 محاسبه متوسط سود هر واحد.
-3 محاسبه درصد ترکيب.
-4 محاسبه نقطه سر به سر براي کل محصولات.
-5 محاسبه مقدار توليد با حجم معيني سود.
-6 محاسبه نقطه سر به سر براي هر يک از محصولات.
-7 محاسبه مقدار توليد با حجم معيني سود براي هر يک از محصولات.
-8 رسم شکل بوسيله حاشيه سود يا روش سنتي براي هر يک از محصولات و يا کل محصولات.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0 2000 4000 6000 8000 10000
Q1=3250 Q2=8000
40.000.000
24.000.000
16.250.000
6.500.000
..
منطقه سود
منطقه زيان
نقطه سر به سر
9.750.000
..
TR
FC
VC
..
.. حاشيه سود
ه . متغير
ه . ثابت
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 22 .
: مثال 8
شرکت آلفا در نظر دارد دو محصول الف و ب به تعداد 2000 واحد و 8000 واحد توليد نمايد. قيمت
فروش محصولات به ترتيب 5.000 ريال و 7.000 ريال، هزينه هاي متغير به ترتيب 2500 و 3500 مي باشد.
مطلوب است: محاسبه نقطه سر به سر اگر هزينه ثابت 15.000.000 ريال باشد؟ محاسبه مقدار توليد در
صورتي که 25.000.000 ريال سود وجود داشته باشد؟ محاسبه نقطه سربه سر براي هر يک از محصولات و
با حجم معيني سود ؟ رسم شکل بوسيله حاشيه سود براي کل محصولات؟
تعداد مبلغ فروش هزينه متغير حاشيه سود
2500 2500 5000 الف 2000
3500 3500 7000 ب 8000
10000
= درصد ترکيب الف ……..
………. .. …… .. …. 2500 = حاشيه سود الف % × 20% = 500
= درصد ترکيب ب ……..
………. .. …… .. …. 8000 = حاشيه سود ب % × 80% = 2800
500 متوسط حاشيه سود ( روش اول ) + 2800 = 3300
2000 = حاشيه سود الف × 2500 = 5.000.000
8000 = حاشيه سود ب × 3500 = 28.000.000
5.000.000+ حاشيه سود کل 28.000.000 = 33.000.000
متوسط حاشيه سود (روش دوم)
………………
………. .. 3300
P – VC . CM Q1 = FC
CM .. Q1 = ………………
…….. = نقطه سر به سر براي محصول الف و ب 4545
Q2 = ………………………………..
…….. = مقدار توليد با حجم معيني سود 12121
الف Q1 = 4545 × 20% = نقطه سر به سر در الف 909
ب Q2 = 4545 × 80% = نقطه سر به سر در ب 3636
الف Q1 = 12121 × 20% = مقدار توليد با حجم معيني سود براي در الف 2424
ب Q2 = 12121 × 80% = مقدار توليد با حجم معيني سود براي در ب 9697
محاسبه براي رسم شکل:
VC.Q1 ..
.. الف Q1 .VC = 909 × 2500 = 2.272.500
.. ب Q2 .VC = 3636 × 3500 = 12.726.000
2.272.500 + 12.726.000 = 14.998.500
VC.Q2 ..
.. الف Q1 .VC = 2424 × 2500 = 6.060.000
.. ب Q2 .VC = 9697 × 3500 = 33.939.500
6.060.500 + 33.939.500 = 39.999.500
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 23 .
TR.Q1 ..
.. الف Q1 .P = 909 × 5000 = 4.545.000
.. ب Q2 .P = 3636 × 7000 = 25.452.000
4.545.000 + 25.452.000 = 29.997.000
TR.Q2 ..
.. الف Q1 .P = 2424 × 5000 = 12.120.000
.. ب Q2 .P = 9697 × 7000 = 67.879.000
12.120.000 + 67.879.000 = 79.999.000
از روش فوق نيز مي توانيم استفاده نماييم:
الف VC = 2500 × 20% = 500
ب VC = 3500 × 80% = 2800 .. 500 + 2800 = هزينه متوسط 3300
Q1 = 4545 × 3300 = 14.998.500
الف P = 5000 × 20% = 1000
ب P = 7000 × 80% = 5600 .. 1000 + 5600 = متوسط قيمت فروش 6600
Q2 = 12121 × 6600 = 79.999.000
.VC.Q1.. 15.000.000
.VC.Q2.. 40.000.000
.TR.Q1.. 30.000.000
.TR.Q2.. 80.000.000
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
0 5 10 15 20
..
..
..
..
Q1=4545 Q2=12121
80.000.000
40.000.000
15.000.000
منطقه سود
منطقه زيان
نقطه سر به سر
30.000.000
TR
FC
VC
حاشيه سود
ه . متغير
ه . ثابت
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 24 .
فصل سوم
سرمايه گذاري
اشخاص حقيقي و حقوقي به طرق مختلف اقدام به سرمايه گذاري مي نمايند سرمايه گذاري ها با توجه به
ريسک هاي که دارد قابل بررسي است. اين گونه سرمايه گذاري ها مي توانند شامل:
-1 سرمايه گذاري در بانک
-2 سرمايه گذاري در سهام شرکت ها و بورس
-3 سرمايه گذاري در اوراق قرضه و مشارکت
سرمايه گذاري در اوراق قرضه
يکي از راه هاي مناسب براي کسب سود منطقي خريد اوراق قرضه منتشره از طرف سازمان هاي مختلف
مي باشد. اينگونه اوراق به پشتوانه مرجعي منتشر مي گردد و داراي ريسک بسيار پايين و سود منطقي و
مناسب مي باشد. معمولاً اوراق قرضه داراي عمر مشخصي مي باشد از ديگر ويژگي هاي آن ارزش اسمي و
نرخ بهره آن مي باشد که معمولاً بهره اوراق قرضه به شکل هاي گوناگون پرداخت مي شود ( هر سال دو
مرتبه، سه مرتبه و چهار مرتبه ). هرگاه اقدام به خريد اوراق قرضه شرکتي نماييم ثبت عمليات آن به شکل
زير خواهد بود:
سرمايه گذاري در اوراق قرضه ******
بانک ******
: مثال 9
شرکت تهران اوراق قرضه شرکت ايران را در اول سال که مبلغ اسمي آن 30.000.000 ريال بود بطور نقد
به مبلغ 30.000.000 ريال خريداري کرد. عمر اوراق قرضه 5 سال مي باشد و هر شش ماه يک بار بهره به آن
% تعلق مي گيرد. مطلوب است: ثبت عمليات فوق در دفتر روزنامه اين شرکت با توجه به اين که بهره آن 18
مي باشد؟
30.000.000 .. 18% .. ..
….
= 2.700.000
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 30.000.000
بانک 30.000.000
6/30 بانک 2.700.000 (2
درآمد بهره 2.700.000
12/29 بانک 2.700.000 (3
درآمد بهره 2.700.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 25 .
: مثال 10
4 خريداري شده باشد ثبت عمليات / اگر در مثال شماره 9 ( مثال بالا ) اوراق قرضه به تاريخ 30
فوق در سال اول چگونه خواهد بود؟
30.000.000 .. 18% .. ..
….
= 1.800.000
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 30.000.000
بهره دريافتي 1.800.000
بانک 31.800.000
6/30 بانک 2.700.000 (2
بهره دريافتي 1.800.000
درآمد بهره 900.000
12/29 بانک 2.700.000 (3
درآمد بهره 2.700.000
صرف يا کسر اوراق قرضه
هر گاه اوراق قرضه را به قيمتي بالاتر از ارزش اسمي خريداري شود و يا به فروش برسد اصطلاحاً
مي گويند قرضه به صرف خريداري شده يا فروخته شده است. دليل آن وجود اوراق قرضه مشابه در بازار
مي باشد.
هر گاه اوراق قرضه به هر دليلي کمتر از ارزش اسمي فروخته شود اصطلاحاً مي گويند اوراق قرضه به
کسر خريداري يا فروخته شده است.
مستهلک نمودن صرف و يا کسر اوراق قرضه
براي مستهلک نمودن صرف و يا کسر اوراق قرضه دو روش وجود دارد:
-1 روش مستقيم
-2 روش بهره موثر
دلائل مستهلک نمودن صرف و يا کسر اوراق قرضه اين است که در پايان عمر مفيد اوراق قرضه مبلغ ياد
شده در صورتي که به صرف باشد از اوراق قرضه کسر مي گردد تا به مبلغ اسمي برسد و در صورتي که به
کسر باشد به اوراق قرضه اضافه مي شود تا در نهايت به ارزش اسمي آن برسد.
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 26 .
روش مستقيم
براي محاسبه صرف و يا کسر اوراق قرضه به روش مستقيم ابتدا سرمايه گذاري در اوراق قرضه را بدهکار
نموده و بانک را بستانکار مي کنيم سپس اختلاف بين ارزش اسمي و مبلغ خريداري شده را محاسبه نموده
آنگاه با توجه به عمر اوراق قرضه و تعداد دفعاتي که در سال بهره پرداخت مي شود مبلغ مورد اختلاف را
تقسيم بر عدد بدست آمده نموده بدين ترتيب براي سال هاي عمر اوراق قرضه مبلغ ياد شده مستهلک
خواهد شد.
: مثال 11
شرکت بهمن اوراق قرضه شرکت آلفا را که 35.000.000 ريال ارزش اسمي آن بود به دليل بهره 18 % آن و
با توجه به بهره 16 % بازار به مبلغ 37.000.000 ريال خريداري نمود. عمر اوراق قرضه 5 سال و در هر سال دو
% نوبت بهره پرداخت خواهد شد. اگر اوراق قرضه ياد شده بهره اي معادل 18 % داشته باشد ولي بهره بازار 20
باشد و اوراق قرضه ياد شده 34.000.000 ريال خريداري شده باشد: مطلوب است مستهلک نمودن صرف و يا
کسر اوراق قرضه ياد شده در 5 سال؟
37.000.000 – 35.000.000 = صرف اوراق قرضه 2.000.000
5 سال .. 2 مرتبه = 2.000.000 تعداد دفعات دريافت بهره 10 .. 10 = مبلغ مستهلک شده هر دوره 200.000
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 37.000.000
بانک 37.000.000
6/30 بانک 3.150.000 (2
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 200.000
درآمد بهره 2.950.000
12/29 بانک 3.150.000 (3
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 200.000
درآمد بهره 2.950.000
12 ) بانک 35.000.000
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 35.000.000
35.000.000 – 34.000.000 = کسر اوراق قرضه 1.000.000
5 سال .. 2 مرتبه = 1.000.000 تعداد دفعات دريافت بهره 10 .. 10 = مبلغ مستهلک شده هر دوره 100.000
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 34.000.000
بانک 34.000.000
سرمايه گذاري در اوراق قرضه
2) 200.000 1) 37.000.000
3) 200.000
..
..
11) 200.000
2.000.000 37.000.000
12) 35.000.000 (م 35.000.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 27 .
6/30 بانک 3.150.000 (2
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 100.000
درآمد بهره 3.250.000
12/29 بانک 3.150.000 (3
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 100.000
درآمد بهره 3.250.000
12 ) بانک 35.000.000
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 35.000.000
روش بهره موثر
در اين روش مستهلک شدن صرف و يا کسر اوراق قرضه با توجه به نرخ بازار انجام مي پذيرد. بدين معنا
که ابتدا نرخ بهره موثر را محاسبه مي کنيم که به اين صورت بدست مي آيد:
نرخ بهره بازار
تعداد دفعات دريافت بهره در سال آنگاه
مبلغ سرمايه گذاري در اوراق قرضه را در نرخ بهره موثر ضرب مي کنيم . عدد حاصل درآمد بهره در دوره
اول خواهد بود و اگر اوراق قرضه به کسر باشد اختلاف حاصل بين درآمد بهره و وجه نقد دريافت شده از
بانک به حساب بدهکار سرمايه گذاري در اوراق قرضه منتقل خواهد شد. و در صورتي که سرمايه گذاري
صرف باشد اختلاف حاصل به بستانکار سرمايه گذاري اوراق قرضه منتقل مي گردد. اين روند ادامه پيدا
مي کند تا اين که به پايان عمر اوراق قرضه برسد.
: مثال 12
با توجه به مثال بالا بهره موثر در حالت کسر و صرف بدست آوريد؟
= نرخ بهره موثر …. %
.. .. …. ( در حالت کسر ) %
34.000.000 .. 10% = درآمد بهره مرحله اول 3.400.000
( 34.000.000 .. 250.000) .. 10% = درآمد بهره مرحله دوم 3.425.000
( 34.000.000 .. 250.000 .. 275.000 ) .. درآمد بهره مرحله سوم ***** = % 10
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 34.000.000
بانک 34.000.000
6/30 بانک 3.150.000 (2
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 250.000
درآمد بهره 3.400.000
12/29 بانک 3.150.000 (3
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 275.000
درآمد بهره 3.425.000
سرمايه گذاري در اوراق قرضه
1) 34.000.000
2) 100.000
3) 100.000
..
..
11) 100.000
12) 35.000.000 (م 35.000.000
سرمايه گذاري در اوراق قرضه
1) 34.000.000
2) 250.000
3) 275.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 28 .
= نرخ بهره موثر …. %
.. .. .. ( در حالت صرف ) %
37.000.000 .. 8% = درآمد بهره مرحله اول 2.960.000
( 37.000.000 .. 190.000) .. 8% = درآمد بهره مرحله دوم 2.944.800
( 37.000.000 .. 190.000 .. 205.200 ) .. درآمد بهره مرحله سوم ***** = % 8
1) سرمايه گذاري در اوراق قرضه 37.000.000
بانک 37.000.000
6/30 بانک 3.150.000 (2
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 190.000
درآمد بهره 2.960.000
12/29 بانک 3.150.000 (3
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 205.200
درآمد بهره 2.944.800
: مثال 13
اگر فرض کنيم در مثال بالا شرکت بهمن اوراق قرضه ياد شده را به مبلغ 36.500.000 ريال بطور نقد
بفروش برساند مطلوب است: محاسبه سود و زيان حاصل از فروش اوراق قرضه؟
( 190.000 .. 205.200 ) = 395.200
بانک 36.500.000
استهلاک سرمايه گذاري در اوراق قرضه 395.200
زيان ناشي از فروش اوراق قرضه 104.800
سرمايه گذاري در اوراق قرضه 37.000.000
فصل چهارم
صورت گردش وجوه نقد
يکي از صورت هاي مالي مهم در موسسات، صورت گردش وجوه نقد مي باشد ( صورت جريان هاي نقد ).
صورت گردش وجوه نقد بيان کننده اين موضوع است که وجوه نقد حاصل در موسسات چگونه بوجود آمده
است و از چه مسير هايي گذشته است.
صورت گردش وجوه نقد هم براي اعتبار دهندگان و هم سرمايه گذاران بسيار با اهميت است چرا که
روند بوجود آمدن وجوه نقد را نشان مي دهد. ممکن است موسسه اي وجوه نقد قابل توجهي داشته باشد تا
قبل از آن که به بررسي آن بپردازيم نقطه مثبتي تلقي نخواهد داشت. چرا که ممکن است وجوه نقد حاصل از
سرمايه گذاري در اوراق قرضه
2) 190.000 1) 37.000.000
3) 205.200
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 29 .
طريق وام و يا فروش سهام جديد و يا اين که از طريق سرمايه گذاري ساير شرکت ها صورت بگيرد و يا
برعکس، اگر نقدينگي موسسه اي قابل توجه نباشد دال بر عدم فعاليت آن موسسه نخواهد بود. بنابراين نياز
به ابزاري داريم که چگونگي بوجود آمدن وجه نقد را مشخص مي کند که آن را به نام صورت جريان هاي نقد
مي شناسيم. صورت هاي جريان هاي نقد به دو روش تهيه مي شود:
-1 روش مستقيم
-2 روش سود و زيان
در بررسي هاي صورت گردش وجوه نقد بطور کلي به سه بخش خلاصه مي شود:
-1 بخش فعاليت هاي عملياتي
-2 بخش سرمايه گذاري ( فعاليت سرمايه گذاري )
-3 بخش فعاليت هاي تامين مالي
تفاوت ميان دو روش مستقيم و سود و زيان تنها در بخش فعاليت هاي عملياتي خواهد و ساير بخش ها
تفاوتي بين اين دو روش مشاهده نمي گردد.
طبق استانداردهاي جديد گزارش وجوه نقد در پنج بخش خلاصه مي شود:
-1 بخش فعاليت هاي عملياتي
-2 بخش فعايت هاي بازده سرمايه گذاري
-3 بخش ماليات
-4 بخش فعاليت هاي سرمايه گذاري
-5 بخش فعاليت هاي تامين مالي
فروش = وجوه دريافت شده از مشتريان
حالت اول : کاهش حسابهاي دريافتني + افزايش حسابهاي دريافتني –
حالت دوم : کاهش پيش دريافت فروش – افزايش پيش دريافت فروش +
: مثال 14
فروش موسسه اي 200.000.000 ريال، حساب هاي دريافتني اول دوره و پايان دوره به ترتيب
15.000.000 و 20.000.000 ريال است و پيش دريافت فروش در ابتداي دوره و پايان دوره به ترتيب 40.000.000 و
20.000.000 ريال است .مطلوب است وجوه نقد دريافت شده از مشتريان؟
( پيش دريافت اول – پيش دريافت پايان ) + ( ح/ دريافتني پايان – ح/ دريافتني اول ) + فروش = وجه نقد
200.000.000 = وجه نقد – 5.000.000 – 20.000.000 = 175.000.000
روش ثبتي:
وجه نقد 175.000.000
ح/دريافتني 5.000.000
پيش دريافت فروش 20.000.000
فروش 200.000.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 30 .
: مثال 15
اگر طبق مثال بالا حساب هاي دريافتني پايان دوره 5000.000 ريال و پيش دريافت فروش پايان دوره
65.000.000 ريال باشد وجوه نقد دريافت شده از مشتريان چقر خواهد بود؟
200.000.000 = وجه نقد +( 15.000.000 – 5.000.000 ) + ( 000.000. – 40.000.000 )
200.000.000 = وجه نقد + 10.000.000 + 25.000.000 = 235.000.000
وجه نقد 235.000.000
ح/دريافتني 10.000.000
پيش دريافت فروش 25.000.000
فروش 200.000.000
خريد = وجوه نقد پرداخت شده به مشتريان از فروشندگان
حالت اول : کاهش حساب هاي پرداختني + افزايش حساب هاي پرداختني –
حالت دوم : کاهش پيش پرداخت خريد – افزايش پيش پرداخت خريد +
: مثال 16
خريد موسسه اي 100.000.00 ريال است ح/ پرداختني اول دوره و پايان دوره به ترتيب 18.000.000 و
25.000.000 ريال است و پيش پرداخت خريد به ترتيب در اول دوره و پايان دوره 14.000.000 و 20.000.000 ريال
است . مطلوب است وجوه نقد پرداخت شده به فروشندگان؟
( پيش پرداخت اول – پيش پرداخت پايان ) + ( ح/ پرداختي پايان – ح/ پرداختي اول ) + خريد = وجه نقد
100.000.000 = وجوه نقد پرداختي + ( 17.000.000 – 25.000.000 ) + ( 20.000.000 – 14.000.000 )
100.000.000 = وجوه نقد پرداختي – 7.000.000 + 6.000.000 = 99.000.000
خريد 100.000.000
پيش پرداخت خريد 6.000.000
ح / پرداختني 7.000.000
وجه نقد 99.000.000
: مثال 17
اگر در مثال ياد شده حساب هاي پرداختي اول دوره 22.000.000 و پيش پرداخت خريد در اول دوره
40.000.000 ريال باشد مطلوب است وجوه نقد پرداخت شده به فروشندگان؟
( پيش پرداخت اول – پيش پرداخت پايان ) + ( ح/ پرداختي پايان – ح/ پرداختي اول ) + خريد = وجه نقد پرداختي
100.000.000 = وجوه نقد پرداختي + ( 22.000.000 – 25.000.000 ) + ( 20.000.000 – 40.000.000 )
100.000.000 = وجوه نقد پرداختي – 3.000.000 – 20.000.000 = 77.000.000
خريد 100.000.000
پيش پرداخت خريد 20.000.000
ح / پرداختني 3.000.000
وجه نقد 77.000.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 31 .
هزينه استهلاک – هزينه عملياتي = وجوه نقد پرداخت شده بابت هزينه هاي عملياتي
کاهش بدهي هزينه عملياتي + افزايش بدهي هزينه عملياتي –
کاهش پيش پرداخت هزينه عملياتي – افزايش پيش پرداخت هزينه عملياتي +
( پ/پرداخت ه. عملياتي اول – پ/پرداخت ه. عملياتي پايان ) + ( بدهي ه. عملياتي پايان – بدهي ه. عملياتي
اول ) + هزينه استهلاک – هزينه عملياتي = وجوه نقد پرداختي هزينه عملياتي
: مثال 18
جمع هزينه هاي عملياتي موسسه اي 50.000.000 ريال است و هزينه استهلاک ماشين آلات آن
3.000.000 ريال است بدهي هزينه عملياتي در ابتداي دوره و پايان دوره به ترتيب 3.000.000 و 7.000.000 ريال
است پيش پرداخت هزينه عملياتي در ابتدا و پايان دوره 10.000.000 و 12.000.0000 ريال است. مطلوب است
محاسبه وجوه نقد پرداخت شده بابت هزينه هاي عملياتي؟
50.000.000 = وجوه نقد پرداختي هزينه عملياتي – 3.000.000 – 4.000.000 + 2.000.000 = 45.000.000
هزينه عملياتي 50.000.000
پيش پرداخت هزينه عملياتي 2.000.000
بدهي هزينه عملياتي 4.000.000
استهلاک انباشته 3.000.000
وجه نقد پرداختني 45.000.000
درآمد = وجوه نقد دريافت شده بابت ساير درآمد ها
کاهش درآمد دريافتني + افزايش درآمد دريافتني –
کاهش پيش دريافت درآمد – افزايش پيش دريافت درآمد +
: مثال 19
درآمد تميرات ماشين آلات موسسه اي 25.000.000 ريال مي باشد. پيش دريافت درآمد در ابتداي
دوره و پايان دوره به ترتيب 2.000.000 و 6.000.000 ريال و درآمد دريافتني در ابتداي دوره و پايان دوره
9.000.000 و 3.000.000 ريال است مطلوب است محاسبه وجوه نقد دريافت شده بابت ساير درآمد ها؟
درآمد = وجوه نقد ساير درآمد ها
25.000.000 = وجوه نقد ساير درآمد ها + 6.000.000 + 4.000.000 = 35.000.00
وجوه نقد دريافت شده 35.000.000
درآمد 25.000.000
پيش دريافت درآمد 4.000.000
درآمد دريافتني 6.000.000
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 32 .
: مثال 20
مانده حساب هاي زير مربوط به شرکت آلفا مي باشد مطلوب است محاسبه گردش وجوه نقد اين
شرکت در بخش فعاليت هاي عملياتي؟
80/12/29 شرح / نام حساب 80/1/1
9 حساب هاي دريافتني تجاري 1 14
20 حساب هاي پرداختني تجاري 2 18
11 پيش پرداخت خريد 2 16
30 پيش دريافت فروش 1 12
9 پيش پرداخت هزينه عملياتي 3 18
15 بدهي هزينه عملياتي 3 2
7 درآمد اجاره 4 15
13 پيش دريافت درآمد اجاره 4 10
فروش 250 و خريد 170 و هزينه عملياتي 50 و درآمد اجاره 30 و هزينه استهلاک 5
فروش = وجوه نقد دريافت شده از مشتريان 1 .. ح / دريافتني .. پيش دريافت فروش
250 + 5 + 18 = 273
خريد = وجوه نقد پرداخت شده به فروشندگان 2 .. ح / پرداختني .. پيش پرداخت خريد
170 – 2 – 5 = 163
ه. استهلاک – ه. عملياتي = وجوه نقد پرداخت شده بابت هزينه عملياتي 3 .. بدهي ه. عملياتي .. پيش پرداخت ه. عملياتي
50 – 5 – 13 – 9 = 23
درآمد = وجوه نقد دريافت شده بابت ساير درآمدها 4 .. درآمد دريافتني .. پيش دريافت درآمد
30 + 8 + 3 = 41
و با توجه به مثال ياد شده اگر ساير اطلاعات به صورت زير باشد صورت جريان هاي نقد چگونه خواهد شد؟
2- خريد دارايي ثابت 10 -1 خريد اوراق بهادار قابل فروش 30
4- انتشار سهام جديد 15 -3 دريافت وام از بانک 40
6- خريد سهام خزانه 40 -5 سپرده گذاري سهام جديد 15
8- موجودي نقد اول دوره 180 -7 دريافت اصل سپرده گذاري 35
10 – فروش دارايي ثابت 8 -9 فروش اوراق بهادار قابل خريد و فروش 45
12 -اعطاي وام به کارکنان سازمان 7 -11 دريافت وجه نقت بابت دعوي حقوقي 5
14 -فروش سهام خزانه 60 -13 سرمايه گذاري در ساير شرکت ها 40
16 -دريافت سود سپرده گذاري در ساير شرکت ها 7 -15 دريافت سود سپرده گذاري 4
18 – انتشار اوراق قرضه 65 -17 پرداخت سود وام دريافتي 4
20 -پرداخت اصل اوراق قرضه 25 -19 پرداخت سود اوراق قرضه منتشره 6
-21 ماليات 12
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 33 .
نام شرکت: آلفا
صورت گردش وجوه نقد
80/12/ تاريخ 29
-1 فعاليت هاي عملياتي:
الف ) جريان هاي نقد ورودي:
1 – وجوه نقد دريافت شده از مشتريان 273
2 – وجوه نقد دريافت شده بابت ساير درآمد ها 41
3 – وجوه نقد دريافت شده بابت دعوي حقوقي 5
ب ) جريان هاي نقد خروجي:
( 1 – وجوه نقد پرداخت شده بابت هزينه عملياتي ( 23
( 2 – وجوه نقد پرداخت شده به فروشندگان ( 163
( 3 – وجوه نقد پرداخت شده به وام کارکنان شرکت ( 7
خالصجريان هاي نقد ناشي از فعاليت هاي عملياتي 126
-2 فعاليت هاي بازده سرمايه گذاري:
الف ) جريان هاي نقد ورودي:
1 – وجوه نقد دريافت شده بابت سود سپرده گذاري 4
2 – وجوه نقد دريافت شده بابت سود سپرده گذاري ساير شرکت ها 7
ب ) جريان هاي نقد خروجي:
( 1 – وجوه نقد پرداخت شده بابت سود اوراق قرضه ( 6
( 2 – پرداخت سود وام بانکي ( 4
خالص جريان هاي نقد ناشي از فعاليت هاي بازده سرمايه گذاري 1
-3 ماليات بر درآمد:
الف ) جريان هاي نقد خروجي:
( 1 – پرداخت وجوه نقد بابت ماليات ( 12
( خالص جريان هاي نقد ناشي از فعاليت هاي مالياتي ( 12
-4 فعاليت هاي سرمايه گذاري:
الف ) جريان هاي نقد ورودي:
1 – وجوه نقد دريافت شده از فروش دارايي ثابت 8
2 – وجوه نقد دريافت شده از بابت اصل سپرده گذاري 35
3 – فروش اوراق بهادار قابل خريد و فروش 45
ب ) جريان هاي نقد خروجي:
( 1 – وجوه نقد پرداخت شده بابت خريد دارايي ثابت ( 10
( 2 – وجوه نقد پرداخت شده بابت خريد اوراق بهادار ( 30
( 3 – وجوه نقد پرداخت شده بابت سپرده گذاري در بانک ( 60
( 4 – وجوه نقد پرداخت شده بابت سرمايه گذاري در شرکت ها ( 40
( خالص جريان هاي نقد ناشي از فعاليت هاي سرمايه گذاري ( 52
-5 فعاليت هاي تامين مالي:
الف ) جريان هاي نقد ورودي:
1 – وجوه نقد حاصل از خريد سهام خزانه 60
2 – وجوه نقد حاصل از انتشار سهام جديد 15
3 – وجوه نقد حاصل از دريافت وام بانک 40
4 – وجوه نقد حاصل از انتشار اوراق قرضه 65
ب ) جريان هاي نقد خروجي:
( 1 – وجوه نقد پرداختي بابت خريد سهام خزانه ( 40
( 2 – وجوه نقد پرداختي بابت اصل اوراق قرضه ( 25
خالص جريان هاي نقد ناشي از فعاليت هاي تامين مالي 115
خالص افزايش يا کاهش در وجوه نقد 178
اضافه مي شود : وجوه نقد اول دوره 180
خالص جريان هاي نقد در پايان دوره ( مانده نقد پايان دوره ) 358
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 34 .
صورت هاي مالي تلفيقي
شرکت هايي که داراي توانايي مالي مناسبي هستند براي آن که سهم بيشتري از بازار داشته باشند و يا
رقباي خود را به نوعي از بين ببرند اقدام به سرمايه گذاري در آن شرکت ها مي نمايند. سرمايه گذاري در
اين گونه شرکت ها باعث خواهد شد که قدرت تصميم گيري موسسه سرمايه گذار ( مادر ) بر موسسه سرمايه
پذير تاثير زيادي داشته باشد به شرط آن که بيش از 50 % موسسه را خريداري نمايد تا بتواند در آن موسسه
اعمال نفوذ داشته باشد. جهت تحصيل شرکت تابعه دو روش وجود دارد:
-1 روش خريد
-2 روش فروش سهام
% روش خريد 100
در زمان خريد مقايسه اي بين ترازنامه دو شرکت انجام مي پذيرد و نگاه اقدام به تهيه ترازنامه تلفيقي
مي نماييم. در تهيه ترازنامه تلفيقي ابتدا ستوني به نام حذف و تعديلات ايجاد مي نماييم و آنگاه هر تغييري
که صورت مي پذيرد را در اين ستون مي آوريم. ابتدا سرايه گذاري در شرکت تابعه را حذف مي نماييم و
آنگاه حقوق صاحبان سهام را نيز حذف خواهيم کرد سپس به ما به تفاوت ايجاد شده توجه مي کنيم اگر
مابه تفاوت ايجاد شده تغييراتي را در بين نداشت آن را به عنوان سرقفلي شناسايي مي کنيم ولي اگر
تغييراتي به وجود آمد آن تغييرات را از مابه تفاوت کسر و باقي مانده به عنوان سرقفلي شناسايي مي شود.
در آخرين مرحله جمع دو تراز شرکت مادر و تابعه را به عنوان تراز تلفيقي تهيه مي کنيم.
: مثال 21
شرکت الف با پرداخت 150 ميليون ريال شرکت ب را بطور 100 % خريداري مي کند. ترتزنامه اين دو
شرکت در زمان خريد به صورت زير مي باشد و پس از بررسي متوجه شده اند که دارايي هاي ثابت شرکت ب
10 ميليون ريال کمتر ارزيابي شده است. مطلوب است تهيه صورت تلفيقي؟
65 – ( 15 + 5 ) = 45 . 150– 45 = 105 مابه تفاوت 105 – 10 = سرقفلي 95
شرکت الف شرکت ب حذف و تعديلات تراز تلفيقي
185 25 دارايي جاري 160
– ( 150 ) – سرمايه گذاري در شرکت ب 150
95 سرقفلي 95
130 10 40 دارايي ثابت 80
410 ( 45 ) 65 جمع دارايي ها 390
90 15 بدهي جاري 75
110 5 بدهي هاي بلند مدت 105
50 ( 10 ) 10 سود سهام تقسيم نشده 50
160 ( 35 ) 35 سرمايه سهام عادي 160
410 ( 45 ) 65 390
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 35 .
% روش خريد کمتر از 100
گاهي اوقات ممکن است شرکت ها اقدام به خريد شرکت تابعه نمايد اما شرکت تابعه حاضر نباشد کليه
حقوق صاحبان سهام را به شرکت مادر بفروشد بنابراين درصدي از اين حقوق براي صاحبان قبلي باقي
مي ماند اين روش نيز مانند روش قبلي مي باشد اما با کمي تفاوت به اين صورت که هرگونه حق و حقوقي که
مربوط به شرکاي قبلي است بايستي در نظر گرفته شود اگر تغييري در دارايي ها صورت گيرد اين تغيير به
همان درصدي که شرکت تابعه خريداري شده در ستون تراز تلفيقي و قبل از آن در ستون ذف و تعديلات
گنجانده مي گردد. نگاه بقيه مراحل شبيه به حالت خريد 100 % خواهد بود.
: مثال 22
فرض کنيد در مثال شماره 21 شرکت الف با پرداخت 150 ميليون ريال تنها 80 % شرکت ب را
خريداري کرده است. مطلوب است: محاسبه صورت تلفيقي اين شرکت؟
65 – ( 15 + 5 ) = 45
45 × %80 = 36 . 150 – 36 = مابتفاوت 114
10 × %80 = 114 . دارايي 8 – 8 = سرقفلي 106
%20 × 10 = %20 و سود انباشته باقي مانده 2 × 35 = سرمايه سهام عادي باقي مانده 7
شرکت الف شرکت ب حذف و تعديلات تراز تلفيقي
185 25 دارايي جاري 160
– ( 150 ) – سرمايه گذاري در شرکت ب 150
106 سرقفلي 106
128 8 40 دارايي ثابت 80
419 ( 36 ) 65 جمع دارايي ها 390
90 15 بدهي جاري 75
110 5 بدهي هاي بلند مدت 105
50 ( 10 ) 10 سود سهام تقسيم نشده 50
2 باقي مانده سهام تقسيم نشده 2
160 ( 35 ) 35 سرمايه سهام عادي 160
7 باقي مانده سرمايه سهام عادي 7
419 ( 36 ) 65 390
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 36 .
: مثال 23
اطلاعات زير مربوط به ترازنامه شرکت آلفا و بتا است. که شرک آلفا با پرداخت 200 ميليون ريال
بطور نقد شرکت بتا را خريداري نمود. مطوب است تهيه تراز تلفيقي اين شرکت؟
ترازنامه شرکت آلفا به شرح: وجه نقد 50 ، حساب هاي دريافتني 30 ، موجودي کالا 100 ، تجهيزات 200 ، ماشين
آلات 300 ، ساختمان 300 ، ( جمع دارايي ها 980 )، بدهي هاي جاري شامل: حساب هاي پرداختني 30 ، اسناد
پرداختني 20 ، پيش دريافت فروش 80 ، ( جمع بدهي هاي جاري 130 )، وام هاي بلند مدت 150 ، حقوق
صاحبان سهام شامل: سرمايه سهام عادي 600 ، سود تقسيم نشده 300 ، و ترازنامه شرکت بتا به شرح: وجه
نقد 10 ، حساب هاي دريافتني 5، موجودي کالا 100 ، ( جمع دارايي هاي جاري 115 )، تجهيزات 60 ، ساختمان
، 85 ، ( جمع دارايي هاي ثابت 145 )، ( جمع دارايي ها 260 ) و بدهي هاي شامل: حساب هاي پرداختني 30
پيش دريافت فروش 20 ، وام بلند مدت 35 ، سرمايه سهام عادي 135 ، سود تقسيم نشده 40 . و اگر شرکت
آلفا 90 % اين شرکت را خريداري کرده باشد تراز تلفيقي آن چگونه خواهد شد و در بررسي هاي به عمل آمده
مشخص شد ساختمان بتا 20 % کمتر ارزيابي شده بود.
در روش 100 % خريد
260 – ( 30 + 20 + 35 ) = 175 . 200 – 175 = مابه تفاوت 25
%20 × 85 = 25 . دارايي 17 – 17 = سرقفلي 8
شرکت الف شرکت ب حذف و تعديلات تراز تلفيقي
60 10 وجه نقد 50
35 5 حساب هاي دريافتني 30
– ( 200 ) – سرمايه گذاري در شرکت بتا 200
8 سرقفلي – 8
200 100 موجودي کالا 100
115 جمع دارايي هاي جاري 380
260 60 تجهيزات 200
300 – ماشين آلات 300
402 17 85 ساختمان 300
145 جمع دارايي هاي ثابت 800
1265 ( 175 ) 260 جمع دارايي ها 1180
60 30 حساب هاي پرداختني 30
20 – اسناد پرداختني 20
100 20 پيش دريافت 80
185 35 وام بلند مدت 150
600 ( 135 ) 135 سرمايه سهام عادي 600
300 ( 40 ) 40 سود تقسيم نشده 300
1265 ( 175 ) 260 1180
نام درس : استاد: مقدم دانشجو منصور نوري
اصول حسابداري 3
. 37 .
در روش 90 % خريد
260 – ( 30 + 20 + 35 ) = 175 . 175 × %90 =157/5 . 200 -157/5 = 42/ مابه تفاوت 5
%20 × 85 = 17 . دارايي 17 × %90 =15/3 . 42/5 -15/3 = 27/ سرقفلي 2
4 × %10 = 135 و باقي مانده سود تقسيم نشده 4 × %10 = 13/ باقي مانده سرمايه سهام عادي 5
شرکت الف شرکت ب حذف و تعديلات تراز تلفيقي
60 10 وجه نقد 50
35 5 حساب هاي دريافتني 30
– ( 200 ) – سرمايه گذاري در شرکت بتا 200
27/2 27/ سرقفلي – 2
200 100 موجودي کالا 100
115 جمع دارايي هاي جاري 380
260 60 تجهيزات 200
300 – ماشين آلات 300
400/3 15/3 85 ساختمان 300
145 جمع دارايي هاي ثابت 800
1282/5 ( 157/5 ) 260 جمع دارايي ها 1180
60 30 حساب هاي پرداختني 30
20 – اسناد پرداختني 20
100 20 پيش دريافت 80
185 35 وام بلند مدت 150
600 ( 135 ) 135 سرمايه سهام عادي 600
13/5 13/ باقي مانده سرمايه سهام عادي 5
300 ( 40 ) 40 سود تقسيم نشده 300
4 باقي مانده سود تقسيم نشده 4
1282/5 ( 157/5 ) 260 1180
پايان جزوه حسابداري 3
استاد مقدم
تهيه کننده جزوه
منصور نوري